Malaran tak geser sisian lelangit

Malaran tak geser sisian lelangit ialah sejenis bunyi konsonan yang terdapat dalam sebilangan bahasa lisan, dilambangkan oleh aksara ʎ (huruf y kecil yang dipusingkan 180 darjah) dalam Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA) dan L dalam X-SAMPA.

Nombor AFA	157
Pengekodan
X-SAMPA	L
Imej
Sampel audio
noicon sumber · bantuan

Bunyi ini pernah wujud dalam bahasa Austronesia Purba, tetapi berubah dalam Bahasa Melayu-Polinesia Purba kepada /n/, /ɲ/ atau /l/ (menurut Robert Blust^[1] dan John Wollf^[2]):

BAP	BMPP	BM
*NiSawa	*nihawa	ڽاوا‎ nyawa
*aNak	*anak	انق‎ anak

Fonem ini masih terpelihara dalam bahasa-bahasa serumpun Taiwan seperti bahasa Amis dan bahasa Paiwan.^[2]

Ciri-ciri

Ciri-ciri malaran tak geser sisian lelangit:

• Cara artikulasinya ialah malaran tak geser, iaitu dihasilkan dengan merapatkan dua alat artikulasi tanpa menyempitkan rongga vokal sehingga terhasilnya arus udara yang bergelora.
• Daerah artikulasinya adalah lelangit, iaitu disebut dengan bahagian tengah atau belakang lidah menyentuh lelangit keras.
• Jenis pembunyiannya adalah bersuara, iaitu pita vokal bergelar ketika penyebutan.
• Ini merupakan konsonan lisan, iaitu udara dibenarkan keluar melalui mulut.
• Ini merupakan konsonan sisian, iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui sisi lidah dan bukan tengahnya.
• Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik, iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.

Rujukan

1. Blust, Robert; Australian National University. Pacific Linguistics (2009). The Austronesian languages. Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, The Australian National University. ISBN 978-0-85883-602-0.
2. Wolff, John U. 2010. Proto-Austronesian Phonology with Glossary. Ithaca, NY: Cornell Southeast Asia Program Publications. m/s. 241.