Хаумеја
џуџеста планета во Сончевиот Систем / From Wikipedia, the free encyclopedia
Хаумеја (ознака за мала планета 136108 Хаумеја, симбол: )[16] — џуџеста планета која се наоѓа надвор од орбитата на Нептун. Била откриена во 2004 година од тим предводен од Мајк Браун од Калтек во опсерваторијата Паломар во Соединетите Американски Држави и во 2005 година од тим предводен од Хосе Луис Ортиз Морено во опсерваторијата Сиера Невада во Шпанија, иако последното тврдење е оспорувано. На 17 септември 2008 година, телото било именувано по Хаумеја, хавајската божица на породувањето, под очекувањето на Меѓународниот астрономски сојуз (МАС) дека ќе се покаже како џуџеста планета. Номиналните проценки го прават трет по големина познат заднептунски објект, по Ерида и Плутон, иако неизвесноста во најдоброто моделирање малку се преклопува со проценките за поголема големина за Макемаке.[17]
![]() Хабл слика на Хаумеја (центар) и нејзините две месечини; Хијака е над Хаумеја и Намака е одоздола под Хаумеја | |
Откривање | |
---|---|
Откривач |
|
Откриено |
|
Ознаки | |
Изговор | /haʊˈmeɪ.ə,_ˌhɑːuːʔ/[nb 1] |
Наречена по | Хаумеја |
2003 EL61 | |
| |
Орбитални особеностиЈулијански ден | |
Параметар на неодреденост 2 | |
Лак на набљудување | 65 години и 291 денови (24033 денови) |
Афел | 51.585 ае (7.7170 Tм) |
Перихел | 34.647 ае (5.1831 Tм) |
43.116 ае (6.4501 Tм) | |
Занесеност | 0.19642 |
283.12 а (103.410 денови) | |
Просечна орбитална брзина | 4,531 km/s |
218.205° | |
0° 0м 12.533с / ден | |
Наклон | 28.2137° |
122.167° | |
≈ 1 јуни 2133 ±2 денови | |
239.041° | |
Познати сателити | 2 (Хијака и Намака) и прстен |
Физички особености | |
Димензии | |
Среден полупречник | |
≈ 8,14⋅106 km2[nb 2][6] | |
Зафатнина | ≈ 1,98⋅109 km3[nb 2][7] 0,0018 Земјини маси |
Маса | (4,006 ± 0,040)⋅1021 kg[8] 0,00066 Земјини маси |
Средна густина | |
Екваториска површ. гравит. | ≈ &10000000000243449000000243,449 m/s2 |
Екваторска втора космичка брзина | ≈ 22.56 km/s |
Ѕвезден вртежен период | 3,915341 ± 0,000005 h[9] (0,163139208 d) |
Северенополна ректасцензија | 282,6 ± 1,1 deg[10] |
Северенополна деклинација | −13,0 ± 1,3 deg or −11,8 ± 1,2 deg[10] |
Температура | < 50 K[11] |
17.3 (опозиција)[14][15] | |
0,2 · 0,428 ± 0,011 (V) [9] |
Масата на Хаумеја е околу една третина од масата на Плутон и 1/1400 од онаа на Земјата. Иако нејзината форма не е директно забележана, пресметките од нејзината светлинска крива се конзистентни со тоа што тој е елипсоид на Јакоби (облик што би бил кога би била џуџеста планета), со нејзината главна оска двојно подолга од нејзината мала. Во октомври 2017 година, астрономите објавиле откривање на систем на прстени околу Хаумеја, што го претставува првиот систем на прстени откриен за заднептунски објект. До неодамна се сметало дека гравитацијата на Хаумеја е доволна за таа да се опушти во хидростатска рамнотежа, иако тоа сега е нејасно. Издолжената форма на Хаумеја заедно со неговата брза ротација, прстените и високото албедо (од површината на кристален воден мраз), се смета дека се последици од џиновски судир, кој ја оставил Хаумеја како најголем член на судирното семејство кое вклучува неколку големи Заднептунски објекти и двете познати месечини на Хаумеја, Хијака и Намака.