Lista de monarcas de Galicia

A primeira persoa a asumir o título de rei en Galicia foi o monarca suevo Hermerico, quen conseguiu de Roma no ano 409 o goberno da provincia romana de Gallaecia. A súa dinastía instaura primeiramente un Reino Suevo en canto que a monarquía e a elite detentadora do poder eran suevas. Porén, durante o século V d.C o entendemento cos máis numerosos aristócratas galaicos e a adopción do catolicismo romano consolidan finalmente un Reino de Galicia, como porá de relevo Gregorio de Tours, que é o primeiro erudito que o denomina Galliciense Regnum, a finais do século VI, e os seus reis como reis de Galicia.^[1]

Escudo do Reino de Galicia ilustrado no L´armorial Le Blancq. Bibliothèque nationale de France. 1560.

Reis suevos de Galicia (409-585)

Artigo principal: Lista de reis suevos.

Mapa da provincia romana da Gallaeciae', a comezos do século V, inmediatamente anterior á chegada dos suevos.

Dominios da monarquía sueva, e extensión do Reino de Galicia arredor do ano 500.

Primeira liñaxe real (409-456)

• Hermerico (409-438).^[2]
• Requila (438-448).^[3]
• Requiario (448-456).^[4]

Reis durante a Guerra Civil Sueva (456-469)

• Frantán (456-457). Dominando a parte sur.
• Aguiúlfo (456-457). Dominando a parte norte.
• Maldras (457-459).
• Frumario (459-463).
• Requimundo (459-463).
• Remismundo (459-469); este último reunifica o reino no 463.

Período Escuro (469-550)

• Hermenerico.
• Veremundo (c. 485).
• Teodemundo.

Período final da monarquía sueva (550-585)

• Carriarico (550-559).^[5]
• Teodomiro (559-570).^[6][7]
• Miro ou Mirón (570-583).^[8][9]
• Eborico (tamén chamado Eurico) (583-584).^[10]
• Andeca (584-585).^[11][12]

Reis visigodos de Galicia, Septimania e España

Mapa político do Suroeste europeo arredor do ano 600 d.C onde se reflicten tres diferentes territorios baixo goberno visigodo; Galicia (Gallaecia), España (Hispania), e Septimania.

Mapa político do noroeste da Península Ibérica tras a substitución da España visigoda, pola musulmá. Galicia aparece gobernada por numerosos señores territoriais cristiáns que tentan impoñer a súa autoridade sobre os demais.

Pese o cesamento dos monarcas suevos polos reis visigodos no ano 585, Galicia continúa a ter unha condición diferente do resto de provincias visigodas peninsulares, tal é o caso que a documentación visigoda denota tres entidades políticas, Galicia (Gallaecia), España (Hispania) e Septimania derivadas da antiga condición política destas. Así, o estado visigodo conformouse de tres antigos reinos, chegando o caso de que Galicia e España estean rexidos por diferentes reis, como o caso de Éxica e Vitiza.

• Leovixildo (585-586).
• Recaredo (586-601).^[13]
• Liuva II (601-603).
• Viterico (603-610).
• Gundemaro (610-612).
• Sisebuto (612-621).
• Recaredo II (621).
• Suintila (621-631).
• Sisenando (631-636).
• Chintila (636-639).
• Tulga (639-642).
• Chindasvinto (642-653).
• Recesvinto (653-672).
• Vamba (672-680).
• Ervixio (680-687).
• Éxica, (687-698) deixa de gobernar Galicia no 698, asociando como rei ao seu fillo Vitiza.^[14]
• Vitiza, rei de Galicia entre os anos (698 e 702), e rei ademais da Septimania e España (702-710).^[15]
• Rodrigo (710-711).

Señores con atribución reais na Galicia altomedieval

• Paio (?-737). Gobernou apenas o oriente asturiano, o chamado regnum asturorum.
• Fávila (737-739). Señoreou efemeramente o mesmo territorio que o seu predecesor.
• Afonso I (739-757). Descoñécese a extensión dos seus dominios.^[16][17]
• Froila I (757-768).^[18][19]

Os reis "usurpadores" (768-791)

• Aurelio (768-774).^[20]
• Silo (774-783).^[21][22]
• Mauregato (783-789).^[23]
• Vermudo I (789-791).^[24][25][26]

Reis con sede na cidade de Oviedo

Consolidado o poder rexio, Afonso II ordena establecer a corte do reino no modesto lugar de Oveto, na rexión de Asturias, centro-norte do reino da Galicia altomedieval. A carencia de institucións previas como un bispado, ou un influente pasado aristocrático, foron as razóns que motivaron a escolla deste lugar por Afonso II, dende entón os reis de Galicia titularíanse maiormente como reis ovetenses en virtude da situación da sede real en Oveto, ata o seu cesamento no ano 910.

Mapa político do Noroeste da Península Ibérica a finais do século IX.

• Afonso II (791-842).^{[27][28][29][30][31][32][33][34]}

A dinastía dos Ramírez (842-910)

• Ramiro I (842-850).^[35][36]
• Ordoño I (850-866).^[37][38][39]
• Afonso III O Magno (866-910).^{[40][41][42][43][44][45]}

Reis con sede na cidade de León

Se con Afonso III o vello campamento romano de Legio (León) comezou a adquirir relevancia en detrimento do antigo Oveto (Oviedo), baixo o goberno dos seus herdeiros consolidouse definitivamente como sede rexia dos monarcas da Galicia altomedieval. Será primeiramente García I, fillo de Afonso III en exercer o poder real dende a nova capital. Dende entón, os reis galaicos deixarán de empregar o título de reis ovetenses polo de legionenses a razón da súa sede na cidade de León.

• García I (910-914).^[46][47]
• Ordoño II (914-924). Dende o 910 gobernou o territorio galego en calidade de dominus (señor).^[48][49][50]
• Froila II (924-925), irmán de Ordoño II.^[51][52]
• Afonso Froilaz (925-926), fillo de Froila II.

Mapa político do noroeste peninsular no ano 1064. O espazo do reino da Galicia altomedieval é rexido por Sancha e Fernando I, mentres España (Hispania) atópase dividida en taifas.

A dinastía dos Ordóñez (910-1037)

• Sancho I (925-929), primoxénito de Ordoño II.^[53][54]
• Afonso IV O Monxe (929-931).
• Ramiro II (931-951).^{[55][56][57][58][59][60]}
• Ordoño III (951-956).^[61]
• Sancho II o Gordo (956-958) e (960-966).^[62]
• Ordoño IV o Mao (958-959).^[63]
• Ramiro III (966-982).^[64][65]
• Vermudo II (982-999).^{[66][67][68][69][70][71]}
• Afonso V (999-1028).^[72][73][74]
• Vermudo III (1028-1037).^[75]
• Sancha (1037-1069)^[76] e o rei consorte Fernando I (1037-1065).^[77][78][79]

Reis de Galicia co condado portucalense

Mapa político do noroeste peninsular onde se aprecia a creba da Galicia altomedieval, así como os novos reinos de Castela e León a finais do século XI. Segue, con todo, a existir unha diferenza agora conceptual entre Galicia e España (Hispania).

A repartición territorial dos fillos de Sancha e Fernando supuxo a creba do tradicional espazo político da Galicia altomedieval, e a formación de dous novos reinos, Castela e León. Así, o territorio coñecido como Reino de Galicia viuse reducido ás terras galegas —incluíndose nelas o condado portucalense—, se ben o termo Galicia seguirá a ser empregado para designar o conxunto dos tres reinos, mais perdendo paseniñamente a súa significación política.

Dinastía Ximena ou de Navarra (1065-1111)

• García II (1065-1071). Reinou en Galicia até o seu apresamento en 1071, conservando o título real até a súa morte no ano 1090.
• Sancho de Castela (1071-1072). Rei en Castela desde 1067, logra apresar ao seu irmán, García II, facéndose rei tamén de Galicia desde 1071 e de León desde 1072.^{[80][81][82][83]}
• Afonso VI (1073-1109). Rei en León desde 1067, regresa do exilio en 1073 para gobernar, Galicia, León e Castela. Rei tamén de Toledo desde 1085.^{[84][85][86][87][88][89][90][91][92][93]}
• Dona Urraca (1109-1126).^[94][95]

Dinastía de Borgoña

• Afonso VII (1111-1157). No 1111 é coroado rei de Galicia en Compostela, herdando de Urraca no ano 1126 os reinos de León, Castela e Toledo.^{[96][97][98][99][100]}

Reis de Galicia e León

Á morte de Afonso VII no ano 1157 divide as súas posesións entre os seus fillos. Así, mentres Fernando herda os reinos de Galicia e León, o seu irmán herda os reinos de Castela e reino de Toledo. Cabe subliñar que o territorio do Reino de Galicia se viu de novo reducido no ano 1128, ano no que Afonso Henriques gaña a independencia do condado portucalense, conformándose como un novo reino e deixando, por tanto, de pertencer ao reino galego.

Mapa político do noroeste peninsular trala morte de Afonso VII (1157), nel apréciase a división dos seus estados entre os seus fillos, Fernando (rei de Galicia e León) e Sancho (rei de Castela e Toledo). Tamén se aprecia a expansión dos reinos cristiáns á custa das taifas musulmás, e a separación definitiva de Portugal respecto do Reino de Galicia.

• Fernando II (1157-1188).^{[101][102][103][104][105][106][107][108][109]}
• Afonso VIII (1188-1230).^{[110][111][112][113][114][115]}

Reis de Galicia-León e Castela-Toledo

• Fernando III O Santo (1230-1252). Rei de Castela e Toledo dende 1217, á morte do seu pai en 1230, arrebata reinos de Galicia e León ás súas medias-irmás Sancha II e Aldonza.
• Afonso X o Sabio (1252-1284).
• Sancho IV (1284-1292).
• Fernando IV (1295-1296 e 1300-1312).

Rei de Galicia, León e Sevilla

• Xoán I de Galiza e León (1296-1300)

Reis de Galicia-León e Castela-Toledo

• Afonso XI (1312-1350).
• Pedro I O Xusticeiro (1350-1369).

Dinastía Trastámara

• Henrique de Trastámara (1369-1379).
• Xoán I (1379-1390).
• Henrique III (1390-1406).
• Xoán II (1406-1454).
• Henrique IV (1454-1474).
• Sabela a Católica (1474-1516).

Reis que reclamaron a posesión de Galiza

Dinastía de Borgoña (Portugal)

• Fernando I de Portugal, reclamou o reino de Galiza e León despois do asasinato de Pedro I de Castela e a submisión de varias cidades galegas e leonesas a Portugal (1369-1373).

Casa de Lancaster

• Xoán de Gante, dominou todo o Reino de Galiza sen apenas resistencia militar (1386).

Dinastía de Avís

• Afonso V de Portugal e Xoana de Castela, aclamados de iure reis de Galiza en 1475, viron as súas pretensións ao trono castelán desbaratadas na batalla de Toro (1479).