club de fútbol vasco From Wikipedia, the free encyclopedia
O Athletic Club, coñecido popularmente como Athletic de Bilbao, é un club de fútbol vasco con sede en Bilbao, Biscaia. Fundado no ano 1898 e un dos clubs decanos do Estado español e, xunto co Fútbol Club Barcelona e o Real Madrid, o único equipo que participou en tódalas edicións da liga de Primeira división. O club comezou xogando os seus primeiros partidos en Getxo, aínda que durante cen anos, entre 1913 e 2013 xogou os seus partidos como local no antigo estadio de San Mamés, lugar alcumado como "A Catedral". A partir da tempada 2013-14 o Athletic xoga os seus partidos como local no novo San Mamés, con capacidade para 53.332 espectadores.
 | Este artigo (ou sección) está desactualizado(a). A información fornecida mudou ou é insuficiente. |
| Athletic Club | |||
|---|---|---|---|
_sin_fondo.png) | |||
| Nome | Athletic Club | ||
| Alcume(s) | Os Leóns | ||
| Fundación | 1898 | ||
| Estadio | San Mamés, Bilbao, España | ||
| Inauguración | Agosto de 2013 | ||
| Capacidade | 53.289 | ||
| Presidente |  Jon Uriarte | ||
| Adestrador | Ernesto Valverde | ||
| Liga | Primeira División | ||
| 2021–22 | 8º | ||
| Vestimenta | New Balance | ||
| Patrocinador | Kutxabank | ||
| Na rede | |||
| http://www.athletic-club.net/ | |||
       | |||
| |||
Coa súa característica vestimenta a faixas vermellas e brancas, unha das particularidades máis representativas do club é a súa tradición de xogar unicamente con xogadores nados ou formados futbolisticamente no histórico País Vasco, a cal mantén practicamente dende os seus inicios. Tamén é recoñecido historicamente, por ser un club de canteira e traballar na formación de novos futbolistas, sendo esta a principal fonte de abastecemento de xogadores para o primeiro equipo.[1]
O Athletic posúe nas súas vitrinas oito campionatos da liga española, sendo o cuarto club en con máis títulos desta competición, e vinte e tres Copas do Rei. Actualmente, ocupa o cuarto lugar na clasificación histórica da Primeira división. Porén, tradicionalmente ocupou o terceiro lugar até que na tempada 2009/10 foi superado polo Valencia CF. Tamén ostenta a marca de maior goleada na historia da liga, ao vencer ao FC Barcelona por 12-1 na tempada 1929-30. A nivel continental, os maiores logros do club foron dous subcampionatos da UEFA Europa League. O primeiro data da tempada 1976-77, onde caeron na final ante a Juventus FC (baixo o nome de Copa da UEFA) e o segundo da edición de 2011-12, onde perderon ante o Atlético de Madrid. A maior goleada do Athletic en competición continental foi un 1-7 ao Standard de Liège na tempada 2004-05.
Na década de 1890 o fútbol chega a Biscaia grazas aos ingleses que traballaban nos portos biscaíños, os cales adoitaban xogar partidos de football nos seu tempo libre, aos que pouco a pouco fóronselles unindo os habitantes da zona. O interese dos biscaíños por este novo deporte foi medrando, até que en 1898 uns mozos do ximnasio Zamacois de Bilbao tiveron a idea de fundar un equipo como os existentes en Inglaterra. Este equipo foi bautizado co nome de Athletic Club, aínda que non se constituíu legalmente até o 5 de abril de 1901.[2]
En 1900 xorde outro equipo, o Bilbao Football Club. Ámbolos dous clubs disputaban a miúdo partidos amigables, os cales cada vez ían tendo máis relevancia entre os afeccionados biscaíños, chegando crearse un gran rivalidade entre os dous conxuntos. Na primavera de 1902, celebrouse un torneo estatal de fútbol para celebrar a maioría de idade do rei Afonso XIII. O trofeo, considerado o precursor da Copa do Rei, foi bautizado como Copa da Coroación. Para disputalo, o Athletic Club e o Bilbao F.C. crearon un equipo combinado co nome de Bizcaya, o cal se alzou co título ao gañar por 2-1 ao Barcelona no hipódromo de Madrid.[2]
En 1903, o Bilbao Football Club acordou en Xunta Xeral disolver a sociedade, ingresando a tódolos seus socios no Athletic Club. Tras superar unha dura crise institucional, que case lle custa a súa disolución, o Athletic debutou ese mesmo ano na recentemente creada Copa do Rei proclamándose campión tras vencer ao Real Madrid na final, título que repetiu ao ano seguinte.[3]
Dez anos despois da fundación do club ao Athletic comezóuselle a quedar pequeno o campo de Lamiako. A afección polo fútbol en Biscaia estaba a medrar exponencialmente nos últimos anos, e un cambio de campo era cada vez máis preciso. A alternativa, o novo campo de Jolaseta, situado no barrio de Neguri (Getxo), tampouco cubría as necesidades dun club en pleno crecemento que demandaba un campo propio e en condicións.[3] Un crecemento xustificado xa que en 1910, lucindo xa camisola branquivermella, o Athletic volveu proclamarse campión de Copa sete anos despois, repetindo o mesmo éxito ao ano seguinte. Neses anos, comezou a destacar a figura dun xogador novo que daría moito que falar nos próximos anos: Rafael Moreno Aranzadi, coñecido polo seu alcume "Pichichi", un extremo rápido, de disparo potente e con caneo.[3]
Como colofón ao equipo un equipo xa campión, ese mesmo ano contratouse ao primeiro adestrador da historia do club, o inglés Shepherd, o cal abandonou o club sendo substituído ao ano seguinte por outro inglés, William Barnes, o cal debutou cun empate a 0 nun partido ante o Fortuna de Vigo.[4] En 1913 comezou por fin a ansiada construción do novo estadio coa colocación da primeira pedra o 20 de xaneiro, concluíndo as obras o 21 de agosto do mesmo ano. O estadio fora levantado nos terreos situados xunto ao asilo de San Mamés (en galego: San Mamede), de quen tomou o seu nome. A inauguración festexouse cun partido amigable entre o Athletic e o Racing Club de Irún, que terminou co resultado de empate a un gol. Pichichi foi precisamente o encargado de anotar o primeiro gol da historia da Catedral, alcume co que era coñecido o estadio.[5]
Chegou entón unha época chea de éxitos para o Athletic, conquistou tres veces consecutivas a Copa do Rei, 1914, 1915 e 1916, sendo considerado pola prensa o mellor equipo do Estado.[5] Con Barness no banco, o equipo do Athletic formábano os seguintes xogadores: Ibarreche baixo os paus; Solaun e Furtado na defensa; a Eguía, Belauste e o seu irmán Ramón no mediocampo; e a dianteira formada por Iceta, Germán, Apón, Zuazo e Pichichi.[6] Este último, rexeitara varias ofertas de clubs ingleses que lle ofrecían un contrato profesional con moi boas condicións, mais preferiu ficar en Bilbao.[5] Concluída a tempada 1915-16, o Athletic pasou por un tempo de crise institucional, e non foi até 1921 cando volveu gañar un novo campionato de Copa. Este foi o último título para Pichichi, que ao termo da tempada 1920-21 retirouse do fútbol. Algunhas fontes sinalan que tras retirarse, dedicouse á arbitraxe.[5] Pouco despois, o 1 de marzo de 1922, faleceu a causa do tifo cando apenas contaba con 29 anos de idade.[5] Hoxe o trofeo de máximo goleador da Liga leva o seu nome.
A década de 1920 finalizou coa creación do campionato de liga na tempada 1928-29. Este feito coincidiu cun dos momentos máis doces da historia do Athletic, xa que durante a década de 1930 gañou até oito títulos en seis anos.[7] Durante os últimos anos da década de 1920, o Athletic foi recrutando aos mellores talentos do fútbol biscaíño. Chegou Blasco en 1926 procedente do Acero de Olabeaga, posteriormente en 1927 Unamuno, procedente do Alavés, e do Barakaldo chegaron Lafuente en 1925 e Bata en 1929. Pola súa banda, do Arenas de Getxo recalaron Gorostiza en 1929 e Cilaurren en 1931. Do equipo de reservas do Athletic subiron xogadores como Chirri II e Garizurieta en 1927, Ispizua en 1928 ou Iraragorri en 1929.[7]
Baixo a dirección do técnico inglés Frederick Pentland, o equipo alzouse con dous campionatos de liga (nas tempadas 1929-30 e 1930-31) e catro campionatos de Copa consecutivos (nos anos 1930, 1931, 1932 e 1933). Xa sen Pentland, que non chegou a un acordo para renovar o seu contrato, o Athletic fíxose con dous campionatos de liga máis, os de 1933-34 e 1935-36.[7] Deste equipo destaca a popularmente coñecida como "A primeira dianteira histórica" do Athletic, formada por Lafuente, Iraragorri, Bata (gañador do Trofeo Pichichi en 1930-31), Chirri II e Gorostiza (gañador do Trofeo Pichichi en 1929/30 e 1931/32). Con Blasco como gardameta, gañador do Trofeo Zamora en tres ocasións (1929-30, 1933-34 e 1935-36). Aínda que estes premios non se instauraron até anos despois, fóronlles concedidos posteriormente como acto de recoñecemento.[7]
É destacable desta época a goleada conseguida ante o Barcelona (12-1) na tempada 1930-31, o que dende aquela supón a maior goleada da historia da Liga. Por parte do Athletic marcou Bata 7 goles (min. 2', 8', 24', 37', 57', 60' e 68'), Gorostiza (min. 27'), Lafuente (min. 36'), Garizurieta (min. 55') e Iraragorri (min. 83'), incluíndo un gol en propia meta do barcelonista Zábalo. O gol do Barcelona foi obra do navarro Goiburu (min. 10').[8] Aquela tempada histórica o Athletic conseguira concluír a liga sen perder nin un só partido.[7] Porén, as andanzas deste equipo cortáronse de golpe en 1936, ano no que estalou a guerra civil, feito que obrigou a suspender a liga durante catro tempadas.[7]
En decembro de 1940 a Federación Española de Fútbol emitiu unha circular na que ordenaba aos clubs a eliminación de todo estranxeirismo antes do 1 de febreiro de 1941. Dende entón e até xullo de 1970, ano en que se derogou o Decreto, o nome oficial foi Atlético de Bilbao.[9]
Trala fin da guerra civil, o campionato de Liga foi reaundado na tempada 1939-40. O Athletic, viuse obrigado a refacer o equipo case na súa totalidade, xa que só puido dispor de cinco dos xogadores que formaban parte do club antes da contenda: Oceja, Zabala, Urra, Garate e Unamuno. O resto, tiveran que emigrar ou ficharan por outros equipos; así, Blasco e Cilaurren ficharon polo River Plate arxentino, mentres que Zubieta e Iraragorri fóronse ao San Lorenzo de Almagro.[10] Para recompor o equipo, como xa se fixera en anteriores ocasións, buscáronse aos mellores talentos nos equipos vascos de categorías inferiores. O Athletic logrou formar un grupo sólido, co que forxou a que sería a "Segunda dianteira histórica", formada por Iriondo, Venancio, Zarra, Panizo e Gaínza. Outros xogadores que formaban parte da aliñación titular eran Celaya, Bertol, Arqueta, Mieza, Nando e o prometedor porteiro Echevarría, gañador dun Trofeo Zamora na tempada 1940-41, con todo tívose que retirar prematuramente debido a unha grave lesión en 1942. O seu posto na portaría ocupouno Lezama, un gardameta novo que iniciara a súa carreira deportiva en Inglaterra nas filas do Southampton, regresando máis tarde a Biscaia para xogar un ano no Arenas Getxo antes de recalar no Athletic.[11]
O equipo conseguiu facerse de novo co campionato de Liga na tempada 1942-43, ademais de gañar a Copa durante tres anos consecutivos: en 1943, 1944 e 1945. O último campionato gañado por esta xeración, foi a Copa de 1950, na que Telmo Zarra logrou a marca de ser o xogador que máis goles marcou nunha final copeira tras anotar catro tantos (tres deles na prórroga). Tamén foi subcampión de liga nas tempadas 1940-41, 1946-47 e 1951-52, e de Copa nos anos 1942, 1949 e 1953. Destacan tamén o seis trofeos Pichichi conseguidos por Zarra.[12]
En 1954 chegaría ao Athletic o adestrador Ferdinand Daučík procedente do Bercelona coa misión de renovar o equipo da xa veterana "Segunda dianteira histórica", a cal disolvera dando paso a unha nova xeración de xogadores. O novo equipo estaba formado por novas promesas provenientes do filial e doutros equipos vascos. Na portaría, Carmelo sucedeu ao laureado Lezama, mentres que o resto do equipo conformábano Garay, Orúe, Canito, Mauri, Maguregui, Artetxe, Markaida, Arieta, Uribe e Gaínza, único sobrevivente da antiga dianteira e capitán. Con este equipo, o Athletic volveu proclamarse campión de Liga na tempada 1955-56 e de Copa en 1954-55, 1955-56 e 1957-58. Na tempada 1956-57 o Athletic debuta na recentemente creada Copa de Europa; nesta competición eliminou o Porto na previa, ao Honvéd de Puskás nos oitavos de final, caendo finalmente ante o Manchester United nos cuartos de final, a pesar de vencer no partido de ida celebrado en San Mamés.[13]
Ao ano seguinte o Athletic volve chegar a unha final de Copa. Nesta ocasión debía medirse ante o Real Madrid de Di Stéfano, que chegaba como actual campión de Liga e Copa de Europa. Aínda que o Athletic pediu que a final se xogase en terreo neutral, finalmente xogouse no Estadio de Chamartín, campo do club madrileño. A pesar desta desvantaxe, o Athletic logrou o título ao gañar por 2-0, con goles de Arieta e Mauri.[13] Este equipo pasaría a ser coñecido na historia do Athletic como o dos "once aldeáns", xa que o por entón presidente Enrique Guzmán, durante a celebración do título, lanzou a famosa frase de "¡Con once aldeanos, les hemos pasado por la piedra!" (do castelán: Con once aldeáns, pasámolos pola pedra!).[13] Na tempada 1958/59, o Athletic logrou endosar catro avultadas goleadas en tan só vinte e un días, os equipos goleados foron o Sporting de Xixón (9-0), o Celta de Vigo (9-0), Osasuna (1-8) e o Betis (7-0).[14]
.jpg)
En 1960 o Athletic vendería ao veterano defensa Garay ao Barcelona, o que supoñçia a primeira venda millonaria da historia do club. Co diñeiro desta venda construíuse en San Mamés a tribuna Norte, bautizada como "Tribuna Garay" na honra do xogador.[15]
Dous anos despois, o 23 de setembro de 1962, fixo o seu debut un novo gardameta que daría moito que falar nos seguintes anos: José Anglo Iribar. O gardameta guipuscoano converteuse pronto nun dos xogadores máis queridos entre a afección branquivermella, sendo habitual escitar cánticos como o seguinte: "¡Iribar, Iribar, Iribar es cojonudo, como Iribar no hay ninguno!" (do castelán: Iribar, Iribar, Iribar é colludo, como Iribar non hai ningún!).[15] Cambiando a portería pola dianteira, na tempada 1966-67, un novo xogador do Athletic, Fidel Uriarte, conseguiu facerse co Trofeo Pichichi con tan só 23 anos.[15] Nas tempadas 1965-66 e 1966-67 o Athletic logrou alcanzar a final da Copa, mais saíndo en ambas ocasións derrotado. Non foi 1969 cando volve proclamarse campión desta competición grazas a achega de xogadores como Iribar, Sáez, Uriarte, Clemente ou Txetxu Rojo.[16] Porén, a carreira futbolística dun deles veríase truncada. Unha forte entrada perpetrada por Marañón, xogador do Sabadell, obriga a Clemente a apartarse da práctica do fútbol.[17]
Tras unha década de poucos logros, a década de 1970 supuxo ao Athletic volver á senda dos éxitos. Tras quedar subcampión de liga na tempada 1969-70, alzouse co título de Copa de 1973 e, na tempada 1976-77, logrou chegar á final da Copa da UEFA tras eliminar a equipos como o Milan, o Barcelona ou o Borussia Mönchengladbach.[18] A final xogouna contra a Juventus nun enfrontamento a dobre partido. No partido ida gañou a Juventus no Stadio Comunale por 1-0 e na volta foi o Athletic quen venceu en San Mamés, neste caso por 2-1.[18] Con todo, o valor dobre dos goles a domicilio deu a vitoria ao equipo piemontés. O Athletic aliñou aos seguintes xogadores: Iribar, Lasa, Guisasola, Alexanco, Escalza, Villar, Churruca, Irureta, Amorrortu, Dani e Txetxu Rojo.[19] Nesa tempada o Athletic tamén aspirou a gañar a Liga e chegou á final da Copa do Rei, mais ao final escapóuselle o título ao ser derrotado na final na quenda de penaltis polo Betis (7-8) tras rematar o partido con empate a dous goles.[20]
Os anos 1980 comezaron coa retirada definitiva do símbolo do club durante a pasada década, José Angel Iribar, quen se retirou logo de levar a camisola do Athletic durante 620 partidos. Produciuse ademais a renovación dun cadro de xogadores bastante veterano, isto supuxo a chegada dunha serie de novas promesas que farían historia no club. Na tempada 1981-82 faise cargo do banco de adestrador Javier Clemente. Nesa mesma tempada, Andoni Zubizarreta logrou a titularidade como meta do Athletic en detrimento de Andoni Cedrún, fillo do ex-gardameta Carmelo Cedrún. No verán de 1982 xogaríase en San Mamés os partidos correspondetes ao Grupo D da fase de liguiña do Mundial de Fútbol xunto ao José Zorrilla de Valladolid, o cal propiciaría que o estadio sufrise unha remodelación. A tempada seguinte o Athletic volve conquistar un título de Liga 27 anos despois, sendo o último título o conseguido no ano 1956. O título celebrouse cun paseo en gabarra pola ría de Bilbao. Ao ano seguinte o Athletic volveu proclamarse campión de Liga por oitava vez na súa historia e ademais logrou facerse co título de Copa tras vencer ao Barcelona de Maradona. Naquela final o Athletic aliñou ao seguinte once: Zubizarreta, Goikoetxea, De Andrés, De la Fuente, Urquiaga, Liceranzu, Dani, Patxi Salinas, Endika, Urtubi e Argote. É preciso mencionar tamén mencionar a achega de Manu Sarabia, un dos maiores goleadores da historia branquivermella. Este dobrete de Liga e Copa deu tamén ao Athletic de forma automática a Supercopa.[21]
O ocaso desta xeración de campións comezouse a fraguar durante a tempada 1984-85, coa súa rápida eliminación da Copa de Europa a mans do Girondins de Bordeos, a final de Copa perdida ante o Atlético de Madrid ou o desilusionante terceiro posto en Liga. Durante a tempada 1985-86 xurdiu un conflito no vestiario que tivo como protagonistas ao adestrador Javier Clemente e á estrela do equipo, Manu Sarabia. As súas continuas disputas provocaron unha división interna, non só no vestiario, senón tamén entre os afeccionados que defendían as posturas dun ou outro bando. Ao concluír a tempada, o presidente Pedro Aurtenetxe decide rematar coa polémica e cesa a Clemente, a pesar de lograr a clasificación para a Copa da UEFA, pasando ocupar o seu posto Iñaki Sáez. Ademais, os problemas económicos obrigaron ao club a desprenderse de dous dos seus xogadores máis importantes: Andoni Zubizarreta que recalaría no Barcelona e o dianteiro Julio Salinas que marcharía ao Atlético de Madrid. Tamén sairía do equipo o laureado Dani, que puña fin á súa carreira deportiva tras disputar 402 partidos e marcar 199 goles, converténdose no segundo maior goleador da historia do club. A tempada seguinte tamén abandonaron o club outros tres xogadores que participaron activamente nas consecucións dos títulos: Goikoetxea, Urquiaga e De la Fuente, seguíndolles un ano máis tarde Liceranzu e Miguel De Andrés.[21]
O primeiro cántico adoptado como himno (non oficial) do Athletic Club foi o «Alirón». Orixinariamente tratábase dun cuplé composto en 1913 por Aquino e Retana. O cupletista Teresita Zazá a levou a Bilbao e a afección do Athletic cambiou o retrouso por: «Alirón, alirón, el Athletic campeón».
| En España entera triunfa la canción del "alirón" | En España enteira triunfa a canción do "alirón" |
| y no hay chico deportista que no sepa esta canción. | e non hai mozo deportista que non saiba esta canción. |
| Y las niñas orgullosas hoy le dan su corazón | E as nenas orgullosas hoxe danlle o seu corazón. |
| a cualquiera de los once del Athletic campeón. | a calquera dos once do Athletic campión. |
Na década de 1950 popularizouse outra canción, obra de Timoteo Urrengoechea (música) e Goyo Nadal (letra), e interpretada por Los Cinco Bilbaínos, cuxo retrouso dicía:
| Athletic, Athletic Club de limpia tradición: | Athletic, Athletic Club de limpa tradición: |
| ninguno más que tú lleva mejor blasón. | ningún máis ca ti leva mellor brasón. |
| Del fútbol eres Rey; te llaman el león. | Do fútbol es Rei; chámante o león. |
| Y tu afición es reina del fútbol español. | E a túa afección é raíña do fútbol español. |
En 1982 Carmelo Bernaola recibiu el encargo por parte do club de compoñer un himno novo. Bernaola, recoñecido afeccionado do Athletic, baseouse no retrouso do «Alirón» e nun pasarrúas do mestre Feliciano Beobide de 1928 titulado «Altza Gaztiak. Himno de los mendigoizales[22] adicado ó Athletic Club. Bernaola introduciu arranxos musicais que inclúen dous instrumentos típicos do folclore vasco: o txistu e o tamboril. Tamén propuxo como letrista a Juan Antón Zubikarai. Na nova letra, escrita en éuscaro, concretamente no seu dialecto biscaíño, suprímense as mencións a España e cítase a Euskal Herria e á árbore de Gernika. Mantense a frase que dá título á obra de Beobide: Altza gaztiak (arriba xoves). O retrouso di:
| Zabaldu daigun guztiok irrintzi alaia: | Propaguemos todos o ledo irrintzi:[23] |
| Athletic, Athletic zu zara nagusia. | Athletic, Athletic, ti es grande. |
O himno gravouse en 1983 e foi interpretado polos coros da Asociación Bilbaina de Amigos de la Ópera (ABAO) e a Banda Municipal de Bilbao. Soou por primeira vez no estadio de San Mamés o 30 de marzo de 1983, previo a un partido correspondente aos cuartos de final da Copa do Rei contra el FC Barcelona.[24] En 1998, e con motivo do centenario, o diario El Correo editou un CD que contiña tres temas; o primeiro, unha nova e perfeccionada versión do himno do Athletic, que aínda que non cambiaba demasiado o orixinal, melloraba a música e a calidade do son. A segunda, unha bilbainada titulada Athletic Txapeldun, composta e cantada por Los txikis. E a terceira, unha versión rockeira do himno, tocada polo grupo M.C.D. (extraída do seu álbum «Inoxidable» e gravada en directo na sala Bilborock de Bilbao).[25] En 2004, a Fundación Athletic Club Fundazioa editou un álbum titulado «Athletic Bihotzez», que estaba composto por un CD con 13 cancións, un libro e un DVD co Making off do álbum. As cancións, foron compostas polo músico bilbaíno Kepa Junkera e, a letra, escrita entre outros por Francis Diez de Doctor Deseo, Xabier Amuriza, Tontxu Ipiña, Kirmen Uribe e Mikel Bizar. De son folk, a maior parte das cancións estaban gravadas en éuscaro, o disco componse dos seguintes temas: Harrobiaz arro, Orroak, Chulos hasta pa' perder, Mila kilometrotara atzetik, Hegoak eta iparra, Oinak egiten, Mundu denak, Estropadak, Blanc zuri branco, Amets zurigarriak, Dzuaru, Herriaren zati, Aurrera aurrera Athletic.[26] En agosto de 2011, o grupo bilbaíno Blues 'N' Breakers lanzou a canción We Are The Lions, un tema de estilo folk británico, pensado para cantar en San Mamés contra rivais europeos.[27][28]
O escudo do Athletic leva incorporado os brasóns de Bilbao e Biscaia. Do escudo da vila, colle a ponte e igrexa de Santo Antón, e os lobos da familia Haro, señores de Biscaia e fundadores de Bilbao no ano 1300. Do escudo de Biscaia colle a árbore de Gernika e a Cruz de Santo André. A súa primeira constancia documental data de 1922.[30]
Ao longo da súa historia, o escudo do club foi evolucionando e cambiando de forma. Deste xeito, o primeiro escudo oficial do que se ten constancia, era redondo, cunha especie de cinto ou flotador azul ao ser redor e, no centro, as iniciais do club A e C, interpostas unha enriba da outra. O segundo escudo data de 1910, e é unha bandeira vermella e branca cun cadro branco na parte superior esquerda, no cal se len as iniciais do club. O terceiro, datado en 1913, consistía tamén nunha bandeira vermella e branca, mais neste caso, rodeando un pelotón. A primeira versión do actual escudo data de 1922, aínda era unha versión moi sinxela que foi cambiando de forma co paso dos anos ata formar tres versións diferentes. Finalmente, en 1941 creouse a versión definitiva do actual escudo, que se perfeccionou en 1972 outorgándolle cores e recuperando o nome orixinal do club.[30][31]
A marca americana Nike é a encargada de vestir ao equipo dende 2013, tendo asinado un contrato de longa duración.
A primeira equipación consta dunha camiseta a raias verticais vermellas e brancas, pantalón negro e medias negras. O número de raias e o seu grosor ten variado ao longo dos anos; normalmente a camiseta constou de 4 a 5 raias vermellas de grosor medio, plasmadas sobre fondo branco.[32] Ocasionalmente, tamén empregaron tres raias grosas.[33] A equipación titular do porteiro, aínda que variable, ten sido tradicionalmente negra.[32] Do mesmo xeito adoitan empregarse outras cores coma o verde, predominante nas décadas de 1970 e 1980, e o azul, predominante na década de 2000.[33] Como cores alternativas, empregáronse ocasionalmente o gris, o vermello, e raras veces o granate e o laranxa. A equipación de porteiro máis famosa que se lembra foi a empregada por Iribar nas décadas de 1960 e 1970, e constaba de camiseta negra, pantalón negro e medias vermellas e brancas.[34]
Polo que se refire á segunda equipación, tradicionalmente constou dunha camiseta azul Bilbao, con pantalón e medias da mesma cor. Outra opción moi empregada ten sido unha camiseta bicolor (azul e branco) que conmemoraba a primeira equipación da historia do club. Alternativamente téñense empregado outras cores para a segunda e terceira equipación, sendo as máis repetidas o branco e o negro, aínda que se teñen dado casos doutras cores máis raras, coma o gris das tempadas 1999-2000 e 2000-2001, o azul celeste da tempada 2004-2005, ou o verde da tempada 2011-2012.[35]
Por outra banda, o Athletic tivo diversos fabricantes ao longo da súa historia. O predominante ten sido Adidas, que vestiu ao Athletic durante 10 tempadas, seguido de Kappa, que foi o seu provedor durante nove anos. Ademais, desde 2001 ata 2009 o Athletic vestiu a súa propia marca, denominada 100% Athletic; esta marca deixou de fabricar o uniforme oficial por falta de rendibilidade, mais seguiu fabricando roupa de rúa co nome do club.[36]
Durante os seus primeiros anos de historia, o Athletic Club vestiu unha equipación improvisada para xogar partidos amigables, a cal era un xersei branco, un calzón branco e unhas medias negras. Xa en 1902-1903, coincidindo coa primeira celebración oficial da Copa do Rei, o Athletic substituíu a súa improvisada equipación branca por unha máis elegante e representativa. Esta nova equipación era a mesma que vestía o club inglés Blackburn Rovers Football Club, xa que representantes do Athletic Club trasladábanse ata Inglaterra para comprar dita equipación ao club inglés. A equipación consistía nunha camisola con dúas franxas, unha azul escura e outra branca; uns calzóns de cor azul escuro; e unhas medias unhas medias azuis escuras adornadas cunha raia branca na parte superior.[36]
En 1910, o Athletic encargoulle ao seu directivo Juan Elorduy, que aproveitando o seu paso por Inglaterra, comprara 50 camisetas azul e brancas, como as que xa usaban, para repartilas entre o equipo bilbaíno e o seu filial de Madrid. A tarefa a priori parecía sinxela, xa que o Athletic adoitaba comprar asiduamente as súas camisolas o Blackburn Rovers, que vestían do mesmo xeito. Con todo, naquela ocasión resultou que as camisetas estaban esgotadas ou non dispuñan do número de exemplares suficiente, polo que o directivo regresaba coas mans baleiras. Xa na cidade de Southampton, a punto de embarcar no seu regreso a Bilbao, Juan Elorduy como última alternativa adquiriu as camisetas ao equipo local, o Southampton Football Club, que casualmente vestían cunha camiseta a raias vermellas e brancas, as cores da bandeira de Bilbao, amais duns calzóns e medias negros. Deste xeito, presentouse en Bilbao coas 50 camisetas vermellas e brancas, con 25 delas quedou o Athletic, e o resto foron cedidas ao equipo filial, o Athletic de Madrid, que anos despois se independizaría do club bilbaíno. Para diferenciarse do Athletic, o club madrileño continuou xogando cos calzóns e medias azuis da anterior equipación.[36][37]
O Athletic estreou a nova equipación vermella e branca o 9 de xaneiro de 1910 nun partido disputado fronte ao Sporting de Irún, actualmente chamado Real Unión Club, no novo campo de Amute.[36][37] Durante as seguintes décadas a equipación non sufriu grandes modificación, a parte de pequenas modernizacións para axeitalas aos novos tempos. A finais da década de 1940 o Athletic mudou as súas clásicas medias negras por unhas vermellas e brancas. A principios da década de 1960 renovouse a anticuada camisa por unha camiseta axustada, e os calzóns foron substituídos por uns pantalóns curtos e axustados, o motivo deste cambio foi simplemente a de adaptarse á nova moda daqueles anos, a cal destacaba pola súa roupa axustada. A mediados da década de 1970 volveu de novo ás medias negras, mais desta vez cun adorno vermello e branco na parte superior. Xa na década de 1980, o Athletic asinou un contrato de 10 anos coa marca alemá Adidas, que mantivo as medias negras co adorno vermello e branco. Na década de 1990 o club mudou de provedor, asinando coa firma italiana Kappa, coa que mantivo o contrato ata a tempada 1998-1999. Para a campaña 1999-2000, o Athletic vestiu de nuevo a marca Adidas, mais desta vez só durante 2 anos.
En 2001 o Athletic creou a súa propia marca deportiva, chamada 100% Athletic, a cal confecciona tamén roupa de rúa amais de equipacións deportivas. Esta marca eliminou o adorno vermello e branco das medias, poñéndoas de novo totalmente negras. En 2004, e con motivo do regreso do Athletic a competicións europeas, o club encargou ao artista vasco Darío Urzay o deseño dunha equipación especial para ser empregada na Copa da UEFA. O artista presentou unha camiseta de deseño extravagante á que se denominou popularmente «camiseta ketchup» polo seu parecido a dito condimento. Esta equipación creou gran polémica no contorno do club, polo seu deseño excesivamente atrevido, porén, chegou a ser estreada nun partido amigable de pretempada. Pouco despois, e ao ver as duras queixas recibidas por parte da afección, o presidente do club Fernando Lamikiz, tomou a decisión de que dita equipación non se volvese empregar nunca máis polo equipo e retirou a peza de roupa das tendas oficiais do club. Por iso, Darío Urzay mostrou a súa indignación publicamente e suspendeu a cesión dos dereitos de explotación da súa obra.[38][39] Pouco despois, a camiseta foi incluída entre as 20 máis feas da historia pola web deportiva «Bleacher Report».[40] Porén, a camiseta ten sido moi ben considerada por persoas referentes ao mundo da arte e, como tal, forma parte da Colección ARTIUM (Vitoria-Gasteiz), onde expuxo en 2009.
En 2008 o Athletic asinou un acordo coa refinaría biscaína Petronor para colocar publicidade comercial por primeira vez en 110 anos de historia na camiseta do equipo. Por este acordo o Athletic recibiría 6 millóns de euros en 3 tempadas. Anteriormente xa levara publicidade institucional de «Euskadi» en UEFA e Copa, amais de contar con outro acordo para levar «Bizkaia» en todos os equipos agás o primeiro (categorías inferiores e feminino), no que só o levan na roupa de adestramiento. En 2009 o Athletic asinou un acordo con Umbro para vestir ao club durante os próximos 8 anos con opción a amplialo.[41] A marca 100% Athletic, ao ser propiedade do Athletic continuou vendendo roupa de rúa e diversos complementos co nome do club, mais xa non volveu realizar roupa deportiva. A partir da tempada 2013-2014 o Athletic deixou de vestir a marca Umbro, debido a que Nike (propietaria de Umbro) venderá a empresa británica e se quedará co dereito de patrocinio dalgúns equipos coma o Manchester City, a selección inglesa de fútbol ou o mesmo Athletic.[42]
| Evolución histórica[2] |
|---|
 |
A continuación detállase nunha táboa con todos os fabricantes e patrocinadores que tivo o club dende 1982, en orde cronolóxica.[36]
| Período | Provedor | Patrocinador principal | Patrocinador adicional |
|---|---|---|---|
| 1982–90 |  Adidas |
ningún | ningún |
| 1990-99 | Kappa | ||
| 1999-01 | Adidas | ||
| 2001-04 | Athletic Club Sportswear[43][44] | ||
| 2004-05 | Goberno Vasco (e) | ||
| 2005-08 | ningún | ||
| 2008-09 | Petronor | ||
| 2009-10 |  Umbro |
Petronor Goberno Vasco (e) |
Deputación Foral de Biscaia Goberno Vasco[45] |
| 2010-2013 | Petronor | Goberno Vasco | |
| 2013-2014 |  Nike | ||
| 2014-2015 | Petronor Bilbao Bizkaia Kutxa (e) |
Bilbao Bizkaia Kutxa | |
| 2015- | Kutxabank | ningún | |
| 2017-23 |  |
Kutxabank | ningún |
(e) Patrocinador principal só en competicións europeas.[46]
O Athletic disputa desde 2013 os seus partidos no novo San Mamés, con capacidade para 53.332 espectadores e un terreo de xogo de 105 x 68 metros. O 26 de xuño de 2010 deu comezo a construción deste estadio nas inmediacións do antigo, no mesmo lugar que ocupaba a antiga feira de mostras de Bilbao. Cumpre cos requisitos necesarios para obter o rango de Categoría 4, que é o máximo outorgado pola UEFA.
O novo estadio substituíu a un dos estadios máis antigos de España, o antigo estadio de San Mamés, tamén coñecido como "A Catedral", inaugurado o 21 de agosto de 1913. Foi o único estadio de España que acolleu todas as edicións da Liga de Fútbol Profesional ata a súa demolición ao finalizar a tempada 2012/13.
As instalacións de Lezama son o complexo deportivo onde adestran todas as categorías do Athletic, e foron inauguradas no ano 1971. As instalacións inclúen, entre outras cousas, catro campos de herba natural (un deles cunha tribuna para 1.500 espectadores) e con dous campos de herba artificial (actualmente esta proxectada a construción de 2 campos máis). Todos os campos contan con medidas regulamentarias. Ademais hai un pavillón con chan de herba artificial, un ximnasio, un frontón, un centro médico e unha residencia para xogadores.[47]
| Tempada | Categoría | Posición | Copa do Rei | Liga de Campións | UEFA/Europa League |
|---|---|---|---|---|---|
| 1989/90 | 1ª | 12º | 1/8 | ||
| 1990/91 | 1ª | 12º | 1/16 | ||
| 1991/92 | 1ª | 14º | 1/4 | ||
| 1992/93 | 1ª | 8º | 1/32 | ||
| 1993/94 | 1ª | 5º | 1/32 | 1/16 | |
| 1994/95 | 1ª | 8º | 1/4 | 1/8 | |
| 1995/96 | 1ª | 15º | 1/8 | ||
| 1996/97 | 1ª | 6º | 1/8 | ||
| 1997/98 | 1ª | 2º | 1/4 | 1/16 | |
| 1998/99 | 1ª | 8º | 1/8 | 1/8 | |
| 1999/00 | 1ª | 11º | 1/16 | ||
| 2000/01 | 1ª | 13º | 1/8 | ||
| 2001/02 | 1ª | 9º | Semifinal | ||
| 2002/03 | 1ª | 7º | 1/16 |
| Tempada | Categoría | Posición | Copa do Rei | Liga de Campións | UEFA/Europa League |
|---|---|---|---|---|---|
| 2003/04 | 1ª | 5º | 1/32 | ||
| 2004/05 | 1ª | 9º | Semifinal | 1/16 | |
| 2005/06 | 1ª | 12º | 1/8 | ||
| 2006/07 | 1ª | 17º | 1/16 | ||
| 2007/08 | 1ª | 11º | 1/4 | ||
| 2008/09 | 1ª | 13º | Subcampión | ||
| 2009/10 | 1ª | 8º | 1/32 | 1/32 | |
| 2010/11 | 1ª | 6º | 1/16 | ||
| 2011/12 | 1ª | 10º | Subcampión | Subcampión | |
| 2012/13 | 1ª | 12º | 1/16 | Fase de grupos | |
| 2013/14 | 1ª | 4º | 1/4 | Fase de grupos | |
| 2014/15 | 1ª | 7º | - | Fase de grupos |
|
|
|
|
O Bilbao Athletic e o Club Deportivo Basconia son os dous equipos filiais do club, o primeiro foi fundado en 1964 e xoga no Grupo II da Primeira División RFEF. Doutra banda, o Baskonia fundouse como club independente en 1913 e, desde 1997, exerce como o segundo filial do club. Actualmente milita no o Grupo IV da Terceira División Española.
O Athletic Club Emakumeen Futbol Taldea é a sección feminina do club. Xorde coa unión co Leioa EFT en 2002. Actualmente xoga na Superliga Española. Gañou catro ligas, converténdose nun dos equipos da categoría con máis galardóns.[49]
O Athletic conta cun equipo de fútbol indoor, que xoga no Campionato Nacional de Liga de Fútbol Indoor composta na súa maioría por xogadores que pertenceron no seu día ao primeiro equipo tales como Oscar Vales, Julen Guerrero, Joseba Etxeberria ou Imanol Etxeberria.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
