Remove ads
Ljouwert (Nederlânsk en offisjeel:Leeuwarden; Stedsk: Liwwadden) is in gemeente yn 'e midden fan 'e Nederlânske provinsje Fryslân. Oarspronklik wie dizze gemeente folle lytser as dat er no is, mei't der troch de jierren hinne ferskate kearen útwreide is, te witten mei dielen fan 'e buorgemeenten Ljouwerteradiel, Boarnsterhim en Littenseradiel. Yn 2018 gie Ljouwerteradiel sels hielendal yn Ljouwert op. De gemeente Ljouwert hie op 1 jannewaris 2024 in befolking fan 128.867 (boarne: CBS) en besloech in oerflak fan 252,4 km², wêrfan mear as 16 km² wetter.
| Ljouwert | |
|---|---|
.jpg) De binnenstêd fan Ljouwert. | |
| flagge | wapen |
 |
.png) Wapen fan Ljouwert |
| lokaasje | |
.png) | |
| polityk | |
| lân |  Nederlân |
| provinsje |  Fryslân |
| boargemaster | Sybrand van Haersma Buma (CDA) |
| sifers en geografy | |
| haadplak | Ljouwert |
| grutste plak | Ljouwert |
| ynwennertal | 128.867 (1 jannewaris 2024) |
| befolkingstichtens | 497,4 / km² |
| oerflak | 252,38 km² |
| tal stêden | 1 |
| tal doarpen | 35 |
| ferkearsieren | A31, A32, N355, N357, N359 |
| skiednis | |
| oprjochte | 1435; weroprj.: 1943, 2014, 2018 |
| oant 1851 |  Gemeente Ljouwert  Gritenij Baarderadiel  Gritenij Idaerderadiel  Gritenij Ljouwerteradiel  Gritenij Raerderhim (diel) |
| 1851 – 1984 |  Gem. Ljouwert  Gem. Baarderadiel  Gem. Idaerderadiel  Gem. Ljouwerteradiel  Gem. Raerderhim (diel) |
| 1984 – 2014 | Gem. Ljouwert  Gem. Boarnsterhim (diel)  Gem. Littenseradiel (diel) Gem. Ljouwerteradiel |
| 2014 – 2018 | Gem. Ljouwert Gem. Littenseradiel (diel) Gem. Ljouwerteradiel |
| oar | |
| netnûmer | 058, 0566, 0517, 0518 |
| postkoade | 8831-8835, 8900–9089 |
| tiidsône | UTC +1 |
| simmertiid | UTC +2 |
| webside | www.leeuwarden.nl |
Dizze side giet oer de gemeente Ljouwert. Foar de stêd, sjoch: Ljouwert (stêd).
Remove ads
Ljouwert is ûntstien út trije terpen op de râne fan de Middelsee, en krige yn 1435 stedsrjochten (en dêrmei in eigen bestjoer), wat sjoen wurde kin as it begjin fan 'e gemeente Ljouwert. Yn de 16e iuw krige de stêd it hiele Middeltrimdiel fan Ljouwerteradiel ta gebiet. Om't de Dútske besetter in rasjonele bestjoersstruktuer easke, waard ûnder de Twadde Wrâldoarloch, op 29 desimber 1943, by in gemeentlike weryndieling ek it Sudertrimdiel fan Ljouwerteradiel part fan de gemeente Ljouwert, dat de doarpen Goutum, Himpens, Huzum, Swichum, Tearns, Wytgaard en Wurdum omfieme. Tagelyk waarden yn it noarden dêropta de doarpen Lekkum en Miedum (ek fan Ljouwerteradiel) tafoege. By de grutte gemeentlike weryndieling fan 1984 krige Ljouwert it rekreaasjegebiet De Griene Stjer derby, dat oant dy tiid ta Tytsjerksteradiel heard hie.
Op 1 jannewaris 2014 waard de gemeente Ljouwert útwreide mei it grutste part fan 'e op dy dei ophefte gemeente Boarnsterhim, mei de doarpen Eagum, Friens, Grou, Idaerd, Jirnsum, Reduzum, Warstiens, Warten en Wergea. Fjouwer jier letter, op 1 jannewaris 2018, folge in fierdere útwreiding mei de hiele gemeente Ljouwerteradiel en de noardeastlike helte fan Littenseradiel. Sadwaande kamen doe ek de doarpen Alde Leie, Britsum, Feinsum, Hijum, Jelsum, Koarnjum en Stiens (fan Ljouwerteradiel) en Baard, Bears, Easterlittens, Hilaard, Húns, Jellum, Jorwert, Leons, Mantgum en Weidum (fan Littenseradiel) ûnder de gemeente Ljouwert te fallen. Formeel, d.w.s. foar de wet, waard de gemeente Ljouwert by de gemeentlike weryndielings fan 1943, 2014 en 2018 opheft en wer op 'e nij oprjochte.
Begjin april 2019 makke it gemeentlik bestjoer fan De Waadhoeke bekend dat oan fiif doarpen yn 'e súdeasthoeke fan 'e gemeente de mooglikheid fan oansluting by de Gemeente Ljouwert foarlein wurde soe. It gie dêrby om Boksum, Blessum, Deinum, Marsum en Ritsumasyl. Ofhinklik fan it draachflak foar soks ûnder de ynwenners fan 'e fiif doarpen, en de fraach oft de Gemeente Ljouwert dermei ynstimme woe, wie der wat De Waadhoeke oanbelange in grinskorreksje mooglik. Oant en mei de ein fan 'e simmer fan 2019 koe der yn 'e doarpen oer it plan diskusjearre wurde; yn it neijier moasten de ûnderskate ferienings fan doarpsbelang nei in enkête of in rûne-tafelpetear yn it doarp nei de gemeente ta mei in advys komme.[1]
Op 10 oktober 2019 makke De Waadhoeke bekend dat neffens de útkomsten fan 'e holden enkêtes 83,7% fan 'e ynwenners fan 'e fiif doarpen leaver by De Waadhoeke bliuwe woene. Yn alle doarpen lei dat persintaazje boppe de 80% en yn Ritsumasyl wie it sels hast 90%. Yn Marsum wie de measte animo foar de oerstap nei Ljouwert: 14,9%. Trochinoar hie fan 'e ynwenners fan 'e doarpen 53,4% oan 'e enkête meidien. Al mei al kaam de kommisje dy't foar de eventuële grinskorreksje ferantwurdlik wie, ta de konklúzje dat der gjin draachflak bestie foar in grutte grinskorreksje en dat de sitewaasje dus bliuwe soe sa't er wie.[2] Wol woe deselde kommisje mei fertsjintwurdigers fan 'e Gemeente Ljouwert om 'e tafel om te sjen oft der ek inkele lytse grinskorreksjes mooglik wiene foar de oplossing pleatslike swierrichheden. Yn Alde Leie rûn de gemeentegrins nammentlik dwers troch in stikmannich eftertunen hinne, en yn Easterlittens hie in melkfeehâlderijbedriuw greiden yn twa gemeenten.[3] Ein maaie 2020 waard bekend dat de beide grinskorreksjes per 1 jannewaris 2021 yn it foardiel fan De Waadhoeke trochfierd wurde soene. Om't dy gemeente ek it ûnderhâld foar ferhurding en grien derby krige, wie ôfpraat dat Ljouwert in 'breidsskat' fan €57.000 meijaan soe.[4]
Remove ads
De gemeente Ljouwert leit likernôch yn 'e midden fan 'e Nederlânske provinsje Fryslân, op 'e skieding tusken Klaai en Wâlden. Yn it noarden grinzget de gemeente oan Ferwerderadiel (fan 2019 ôf oan Noardeast-Fryslân), yn it noardwesten en westen oan De Waadhoeke, yn it súdwesten oan Súdwest-Fryslân, yn it uterste suden oan De Fryske Marren, yn it súdeasten oan It Hearrenfean en Smellingerlân, en yn it easten oan Tytsjerksteradiel. Foar 2018 grinzge Ljouwert yn it noarden oan Ljouwerteradiel, yn it noardwesten oan Menameradiel en yn it westen oan Littenseradiel. Foar 2014 grinzge Ljouwert yn it suden oan Boarnsterhim. Foar 1984 grinzge Ljouwert yn it súdwesten oan Baarderadiel en yn it suden oan Idaerderadiel.
Sûnt de tafoeging fan in diel fan it eardere Boarnsterhim, yn 2014, hie de gemeente Ljouwert in totaal oerflak fan 166,99 km², wêrfan 151,70 km² lân en 15,29 km² wetter. By de gemeentlike weryndieling fan 1 jannewaris 2018 krige Ljouwert dêr noch 41,46 km² fan Ljouwerteradiel en 43,93 km²[5] fan Littenseradiel by, sadat it totaal doe útkaam op 252,38 km².
Plakken
It haadplak fan de gemeente Ljouwert is de stêd Ljouwert. Fierders omfiemet de gemeente 35 doarpen. Dat binne: Alde Leie, Baard, Bears, Britsum, Eagum, Easterlittens, Feinsum, Friens, Goutum, Grou, Idaerd, Hijum, Hilaard, Himpens, Húns, Jellum, Jelsum, Jirnsum, Jorwert, Koarnjum, Lekkum, Leons, Mantgum, Miedum, Reduzum, Snakkerbuorren, Stiens, Swichum, Tearns, Warstiens, Warten, Weidum, Wergea, Wytgaard en Wurdum. Neist dizze offisjele kearnen lizze yn de gemeente Ljouwert ek de buorskippen: Fjouwerhûs, Fûns, Hesens, De Him, Hoek, Hoptille, Noardein, Rewert, Skillaard, Skrins, Tsjaard, Tsjeintgum, Wammert, Wielstersyl en Wieuwens (of Sprong). Fierders leit ek in part fan de buorskip Bartlehiem yn de gemeente.
Plaknammen
It plaknammebelied fan 'e Gemeente Ljouwert is in grutte tizeboel, om't de oarspronklike Gemeente Ljouwert, dy't altyd Nederlânsktalige plaknammen holden hie, (dielen fan) trije gemeenten opslokt hat (Boarnsterhim, Ljouwerteradiel en Littenseradiel) dy't oergien wiene ta it ferfryskjen fan 'e plaknammen. Yn juny 2018 waard bekend makke dat de nije Gemeente Ljouwert gjin ienheid yn dat belied oanbringe soe, wat bygelyks kind hie troch de plaknammen fan 'e doarpen yn Ald-Ljouwert te ferfryskjen. Ynstee dêrfan waard besletten dat de sitewaasje oeral bleau sa't er op dat stuit wie.[6]
- Foar de doarpen yn 'e âlde Gemeente Ljouwert betsjutte dat offisjeel Nederlânsktalige plaknammen op kombuorden dêr't de Nederlânske namme boppe en de Fryske namme ûnder stiet: "Hempens" - "Himpens" - "Gemeente Leeuwarden".
- Foar de doarpen yn it âlde noarden fan Boarnsterhim en yn it âlde noardeasten fan Littenseradiel betsjutte dat offisjeel Frysktalige plaknammen op kombuorden dêr't inkeld de Fryske namme op fermeld stiet: "Wergea" - "Gemeente Leeuwarden" of: "Easterlittens" - "Gemeente Leeuwarden".
- Foar de doarpen yn it âlde Ljouwerteradiel betsjutte dat offisjeel Frysktalige plaknammen op kombuorden dêr't de Fryske namme boppe en de Nederlânske namme ûnder stiet: "Koarnjum" - "Cornjum" - "Gemeente Leeuwarden".
Dat earst fernijd waard dat der "Gemeente Ljouwert" (yn it Frysk) op 'e kombuorden yn it âlde Ljouwerteradiel en it âlde noardeasten fan Littenseradiel komme soe te stean, berêste op in flater yn 'e gemeentlike Taalnota Frysk.[7]
Remove ads
Neffens gegevens datearjend fan 30 april 2017 hie de gemeente Ljouwert doe in befolking fan 108.768 persoanen, wat soarge foar in befolkingstichtens fan 651,3 minsken de km². Fan it grûngebiet dat op 1 jannewaris 2018 by de gemeente foege waard, hie Ljouwerteradiel 10.089 ynwenners,[8] wylst de tsien doarpen dy't fan Littenseradiel kamen mei-inoar 3.444 ynwenners hiene.[9] It totale ynwennertal fan Ljouwert kaam sadwaande nei de gemeentlike weryndieling út op 122.301 persoan. Dêrmei sakke de befolkingstichtens nei 484,6 minsken de km².
Op 31 desimber 2018 hie de gemeente Ljouwert 123.054 ynwenners.[10]
Untwikkeling ynwennertal
.png)
Remove ads
Wapens
Wapen fan Alde Leie
Wapen fan Baard
Wapen fan Bears
Wapen fan Eagum
Wapen fan Easterlittens
Wapen fan Friens
Wapen fan Goutum
Wapen fan Grou
Wapen fan Hijum
Wapen fan Hilaard
Wapen fan Himpens
Wapen fan Húns
Wapen fan Idaerd
Wapen fan Jellum
Wapen fan Jirnsum
Wapen fan Jorwert
Wapen fan Leons
Wapen fan Mantgum
Wapen fan Reduzum
Wapen fan Swichum
Wapen fan Tearns
Wapen fan Warstiens
Wapen fan Warten
Wapen fan Weidum
Wapen fan Wergea
Wapen fan Wrdum
Wapen fan Wytgaard
Flaggen
Flagge fan Alde Leie
Flagge fan Baard
Flagge fan Bears
Flagge fan Eagum
Flagge fan Easterlittens
Flagge fan Friens
Flagge fan Goutum
Flagge fan Grou
Flagge fan Hijum
Flagge fan Hilaard
Flagge fan Himpens
Flagge fan Húns en Leons
Flagge fan Idaerd
Flagge fan Jellum
Flagge fan Jirnsum
Flagge fan Jorwert
Flagge fan Ljouwert
Flagge fan Mantgum
Flagge fan Reduzum
Flagge fan Swichum
Flagge fan Tearns
Flagge fan Warstiens
Flagge fan Warten
Flagge fan Weidum
Flagge fan Wergea
Flagge fan Wurdum
Flagge fan Wytgaard
_vlag.svg)
De plakken Britsum, Feinsum, Jelsum, Koarnjum, Lekkum, Miedum, Snakkerbuorren en Stiens ha gjin wapen en/of flagge.
Remove ads
Boargemaster fan Ljouwert is sûnt augustus 2019 Sybrand van Haersma Buma, âld-fraksjefoarsitter fan it CDA yn 'e Twadde Keamer. De gemeenterie fan Ljouwert bestiet út 39 sitten. Om't Ljouwerteradiel en it noardeastlike part fan Littenseradiel by de gemeente foege waarden, fûnen der foar de gemeenterie fan Ljouwert op 22 novimber 2017 (tuskentiidske) weryndielingsferkiezings plak. De útslaggen fan de riedsferkiezings binne as folget:
| Partij | ferkiezings 2017[11] | ferkiezings 2022[12] | ||
|---|---|---|---|---|
| % | sitten | % | sitten | |
| PvdA | 26,1 | 11 | 18,8 | 8 |
| CDA | 10.7 | 5 | 9,6 | 4 |
| VVD | 9,9 | 4 | 8,6 | 3 |
| D66 | 9,2 | 4 | 7,0 | 3 |
| Gemeentebelangen | 6,5 | 2 | 10,1 | 4 |
| FNP | 5,9 | 2 | 11,2 | 4 |
| KristenUny | 5,6 | 2 | 4,8 | 2 |
| List058 | 4,5 | 2 | 8,5 | 3 |
| FvD | - | - | 4,2 | 1 |
| GL | 11,6 | 5 | 17,4 | 7 |
| 50Plus | 4,1 | 1 | - | - |
| PvdD | 4,0% | 1 | - | - |
| oare partijen | 749 | 1,9% | - | - |
| opkomst/totaal sitten | 40,6% | 39 | 51,0% | 39 |
Remove ads
Remove ads
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads