From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Χρυσή Εποχή του Ισλάμ είναι μία περίοδος στην Ιστορία του Ισλάμ που χρονολογείται από τον 8ο έως τον 14ο αιώνα, στην οποία μεγάλο μέρος του ιστορικού Ισλαμικού κόσμου ήταν οργανωμένο σε χαλιφάτα, και άνθιζαν η επιστήμη, η οικονομική ανάπτυξη και τα πολιτιστικά έργα.[1][2] Η περίοδος άρχισε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αβασίδη χαλίφη Χαρούν αλ-Ρασίντ (786 έως 809) με τα εγκαίνια του Οίκου της Σοφίας στη Βαγδάτη, όπου λόγιοι από διάφορα μέρη και πολιτισμούς του κόσμου εντάλθηκαν να συγκεντρώσουν και να μεταφράσουν όλη την παγκόσμια κλασική γνώση στην αραβική γλώσσα.[3][4] Η περίοδος έληξε με την κατάρρευση του χαλιφάτου των Αβασιδών από επιδρομές των Μογγόλων και την Πολιορκία της Βαγδάτης το 1258 μ.Χ..[5] Για πολλούς σύγχρονους μελετητές η Χρυσή Εποχή του Ισλάμ τελείωσε αργότερα, περί τα τέλη του 15ου με 16ου αιώνα.
Η μεταφορική χρήση του όρου χρυσή εποχή άρχισε να χρησιμοποιείται στη λογοτεχνία του 19ου αιώνα για την Ισλαμική ιστορία, στο πλαίσιο της δυτικής αισθητικής μόδας γνωστής ως Οριενταλισμός. Το 1868 ο συγγραφέας του Εγχειριδίου για τους Ταξιδιώτες στη Συρία και την Παλαιστίνη παρατήρησε ότι τα πιο όμορφα τεμένη της Δαμασκού ήταν "σαν το Μωαμεθανισμό, πλέον ταχέως παρακμάζοντα" και κειμήλια από την "Χρυσή Εποχή του Ισλάμ".[6]
Δεν υπάρχει ξεκάθαρη ερμηνεία του όρου χρυσή εποχή ή συσχέτιση με πολιτιστικό ή στρατιωτικό επίτευγμα, ούτε ακριβής χρονική περίοδος. Για έναν συγγραφέα διήρκεσε όσο το χαλιφάτο δηλαδή "εξίμισι αιώνες",[7] ενώ για άλλον έληξε λίγες μόνο δεκαετίες μετά από τις κατακτήσεις των Ρασιντούν, με το θάνατο του Ομάρ και την Πρώτη Φίτνα.[8]
Στις αρχές του 20ου αιώνα, ο όρος χρυσή εποχή περιστασιακά αναφερόταν στις στρατιωτικές επιτυχίες των χαλίφηδων των Ρασιντούν. Μόνο κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, ο όρος συσχετίστηκε με την πολιτιστική άνθηση της επιστήμης και των μαθηματικών στα χαλιφάτα του 9ου-11ου αιώνα (από την ίδρυση του Οίκου της Σοφίας έως την αρχή των σταυροφοριών),[9] και κατ'επέκταση τον 8ου ή τον 12ου προς 13ου αιώνα.[10] Ίσως η χρυσή εποχή δεν τελείωσε μαζί με τα χαλιφάτα, αν και πρόκειται για ιστορικό ορόσημο είναι λογικό να υποτεθεί ότι η παρακμή θα είχε αρχίσει προγενέστερα· για τον Χαν (2003) η χρυσή εποχή ήταν οι δύο αιώνες μεταξύ 750-950 παραπέμποντας σε απώλεια εδαφών από τον Χαρούν αλ-Ρασίντ μετά τον θάνατο του Αλ-Μαμουν το 833, και στις σταυροφορίες του 12ου αιώνα που αποδυνάμωσαν ανεπανόρθωτα την Αβασίδικη αυτοκρατορία.[11]
Oi Κορανικές προσταγές και τα Χαντίθ, που εξυμνούν την εκπαίδευση και τη σημασία της για την απόκτηση γνώσεων, παρακίνησαν τους Μουσουλμάνους της περιόδου προς αναζήτηση γνώσης και ανάπτυξη επιστημονικού πνεύματος.[12][13][14]
Η Ισλαμική Αυτοκρατορία υποστήριξε τους λόγιους. Υπολογίστηκε ότι το Κίνημα Μετάφρασης συχνά κόστισε το διπλάσιο του ετήσιου προϋπολογισμού για το αγγλικό Ιατρικό Συμβούλιο Έρευνας.[15] Οι καλύτεροι λόγιοι και αξιόλογοι μεταφραστές, όπως ο Χουναΐν ιμπν Ισχάκ, είχαν αποδοχές ισοδύναμες των επαγγελματιών αθλητών σήμερα. Ο Οίκος της Σοφίας ήταν μια βιβλιοθήκη που ιδρύθηκε στην Αβασιδική Βαγδάτη στο Ιράκ από τον Χαλίφη αλ-Μανσούρ.[16]
Κατά τη διάρκεια της περιόδου, οι Μουσουλμάνοι επέλεξαν να συντηρήσουν την επιστημονική γνώση των κατακτημένων πολιτισμών. Πολλά κλασικά έργα της αρχαιότητας, που θα είχαν χαθεί, μεταφράστηκαν από τα ελληνικά, περσικά, Ινδικά, Κινεζικά, Αιγυπτιακά (τότε δεν είχαν ανακαλύψει πώς διαβάζονται τα αιγυπτιακά) ά και Φοινικικά στα αραβικά και στα περσικά, και αργότερα στα τουρκικά, εβραϊκά και λατινικά.
Οι χριστιανοί, ειδικά οι ακόλουθοι της Ανατολικής Εκκλησίας (Νεστοριανιστές), συνείσφεραν στον Ισλαμικό πολιτισμό κατά τη διάρκεια της βασιλείας των Ουμαγιάδων και των Αββασίδων, μεταφράζοντας έργα των αρχαίων ελλήνων φιλοσόφων και επιστημόνων στα Συριακά και μετά στα αραβικά.[17][18] Διακρίθηκαν σε πολλούς τομείς, και ιδιαίτερα σε φιλοσοφία, επιστήμη (όπως οι Χουναΐν ιμπν Ισχάκ,[19][20] Θαμπίτ ιμπν Κούρα[21], Γιουσούφ αλ-Χουρί[22], αλ Χιμσί[23], Κούστα ιμπν Λουκά,[24] Μασαουαΐχ,[25][26] Πατριάρχης Ευτύχιος,[27] και Τζαμπρίλ ιμπν Μπουχτίσου[28]) και θεολογία. Για πολύ καιρό οι προσωπικοί γιατροί των Αβασιδών Χαλιφών ήταν Ασσυρίοι Χριστιανοί,[29][30] εκ των οποίων η δυναστεία Μπουχτίσου ήταν από τις πιο επιφανείς οικογένειες χριστιανών.[31][32]
Την χρονική περίοδο 4ος - 7ος αιώνας, τα Χριστιανικά έργα στα ελληνικά και συριακά ήταν νέες μεταφράσεις ή κείμενα διατηρημένα από την Ελληνιστική περίοδο. Στα επιφανή κέντρα μάθησης και διαφώτισης συμπεριλαμβάνονταν χριστιανικές σχολές, όπως η Σχολή της Νίσιβης[33] και η Σχολή της Έδεσσας,[34] το παγανιστικό Πανεπιστήμιο του Χαρράν[35][36] και το φημισμένο νοσοκομείο και ιατρική ακαδημία του Τζουντισαπούρ, που αποτέλεσε πνευματικό, θεολογικό και επιστημονικό κέντρο της Ανατολικής Εκκλησίας.[37][38][39] Ο Οίκος της Σοφίας ιδρύθηκε στη Βαγδάτη το 825, με πρότυπο την Ακαδημία του Γκοντισαπούρ. Επικεφαλής ήταν ο Χριστιανός ιατρός Χουναΐν ιμπν Ισχάκ με ενίσχυση από την Βυζαντινή ιατρική. Πολλά σημαντικά φιλοσοφικά και επιστημονικά έργα του αρχαίου κόσμου μεταφράστηκαν, με συμπεριλαμβανόμενα τα έργα του Γαληνού, του Ιπποκράτη, του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Πτολεμαίου και του Αρχιμήδη. Πολλοί από τους λόγιους στον Οίκο της Σοφίας είχαν χριστιανική προέλευση.[40]
Με ένα νέο και ευκολότερο σύστημα γραφής, και την ανακάλυψη του χαρτιού, η διακίνηση πληροφοριών εκδημοκρατίστηκε τόσο που, πρωτοφανώς, τα προς το ζην μπορούσαν να εξασφαλιστούν απλά με συγγραφή και πώληση βιβλίων.[41] Η χρήση του χαρτιού διαδόθηκε από την Κίνα στις Μουσουλμανικές περιοχές του όγδοου αιώνα και έφτασε στο αλ-Άνταλους της Ιβηρική χερσόνησο (σύγχρονη Ισπανία και Πορτογαλία) κατά τον 10ο αιώνα. Η παρασκευή του χαρτιού είναι ευκολότερη από της περγαμηνής, είναι ανθεκτικότερο από τον πάπυρο, και κατόπιν σημείωσης με μελάνι, τα γράμματα δεν σβήνονται και διατηρούνται για πολύ καιρό. Οι παρασκευαστές χαρτιού σχημάτιζαν αλυσίδες παραγωγής και αντέγραφαν τα χειρόγραφα σε πληθώρα εκδόσεων, περισσότερο από οπουδήποτε στην Ευρώπη για αιώνες. [42] Με αυτές τις χώρες για πρότυπα ο υπόλοιπος κόσμος έφτιαχνε χαρτί από λινάρι.[43]
Από τις κατακτημένες χώρες και πολιτισμούς πολλοί Πέρσες επιστήμονες συνείσφεραν σημαντικά στην Χρυσή Εποχή του Ισλάμ. Σύμφωνα με τον Μπέρναρντ Λιούις:"Πολιτισμικά, πολιτικά, και ιδιαίτερα θρησκευτικά, η συνεισφορά των Περσών στο νέο Ισλαμικό πολιτισμό ήταν σημαντικότατη. Η πολιτιστική συνεισφορά των Ιρανών σε πολλούς τομείς, όπως την αραβική ποίηση, ήταν εποικοδομητική."[44]
Οι επιστήμες, η ιατρική, η φιλοσοφία και η τεχνολογία στην νέα ισλαμική Ιρανική κοινωνία επηρεάστηκε από και βασίστηκε στο επιστημονικό μοντέλο των μεγάλων προ-Ισλαμικών Ιρανικών πανεπιστήμιων της Σασσανιδική αυτοκρατορίας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου εκατοντάδες λόγιοι και επιστήμονες συνέβαλαν πολύ στην τεχνολογία, την επιστήμη και την ιατρική, προωθώντας την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής επιστήμης κατά την Αναγέννηση.[45]
Με τη μελέτη των γραφών στο επίκεντρο της Ισλαμικής παράδοσης, η εκπαίδευση αποτέλεσε κεντρικό πυλώνα της θρησκείας σε κάθε εποχή και τόπο της ιστορίας του Ισλάμ.[46] Η σημασία της μάθησης στην Ισλαμική παράδοση αντικατοπτρίζεται σε έναν αριθμό από χαντίθ που αποδίδονται στον Μωάμεθ, με συμπεριλαμβανόμενο ένα που συμβουλεύει τους πιστούς: "αναζητείστε γνώση, ακόμα και στην Κίνα". Η προσταγή ταιριάζει στους λόγιους αλλά και στο μέσο Μουσουλμάνο, όπως διευκρινίζει η ρήση του αλ-Ζαρνουτζί "μάθηση χρειάζεται σε όλους μας". Στην προ-μοντέρνα Ισλαμική κοινωνία σίγουρα υπήρχαν πολλοί γραμματισμένοι συγκριτικά με τους Ευρωπαίους ομολόγους.
_2006.jpg)
Η εκπαίδευση άρχιζε σε νεαρή ηλικία με μελέτη της αραβικής γλώσσας και του Κορανίου, είτε στο σπίτι ή σε ένα δημοτικό σχολείο, που ήταν συχνά συνδεδεμένο με ένα τέμενος. Στη συνέχεια οι μαθητές μπορούσαν να καταρτιστούν στο ταφσίρ (ερμηνεία του Κορανίου) και το Φικχ (Ισλαμικός νόμος). H εκπαίδευση επικεντρωνόταν στην απομνημόνευση, και οι προχωρημένοι μαθητές ασκούνταν στην επεξεργασία και σχολιασμό κειμένων. Περιλάμβανε μια διαδικασία κοινωνικοποίησης των φιλόδοξων λόγιων από όλα τα κοινωνικά στρώματα με τις τάξεις των ουλεμάδων.
Στους πρώτους αιώνες του Ισλάμ οι εκπαιδευτικές ρυθμίσεις ήταν εντελώς ανεπίσημες, αλλά από τον 11ο - 12ο αιώνα η άρχουσα τάξη καθιέρωσε ανώτατα θρησκευτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα με την ονομασία μαντρέσες επιδιώκοντας την υποστήριξη και τη συνεργασία των ουλεμάδων. Τα μαντρέσες επεκτάθηκαν σε ολόκληρο τον Ισλαμικό κόσμο, διεύρυναν την Ισλαμική μάθηση στις επαρχίες και ενοποίησαν τις Ισλαμικές κοινότητες σε ένα κοινό πολιτιστικό πρόγραμμα. Εντούτοις, η διδασκαλία επικεντρώθηκε στις επιμέρους σχέσεις μεταξύ των μαθητών και των εκπαιδευτικών τους. Το επίσημο πτυχίο, ιτζαζά, εκδιδόταν από έναν συγκεκριμένο λόγιο και όχι από το ίδρυμα, και ο κάτοχός του θεωρείτο μέλος μίας γενεαλογίας λόγιων, της μόνης αναγνωρισμένης ιεραρχίας του εκπαιδευτικού συστήματος. Η επίσημη φοίτηση στα μαντρέσες ήταν επιτρεπτή μόνο σε άντρες, ενώ οι γυναίκες επιφανών αστικών οικογενειών εκπαιδεύονταν σε ιδιωτικούς χώρους, πιστοποιούνταν και πιστοποιούσαν ιτζαζά για μελέτες σε χαντίθ, καλλιγραφία και απαγγελία ποίησης.[47][48] Οι εργαζόμενες γυναίκες γνώριζαν θρησκευτικά κείμενα και πρακτικές δεξιότητες, και δέχονταν οδηγίες από τους άντρες κάποιων τεμενών και οίκων.
Οι μουσουλμάνοι διέκριναν τους κλάδους που κληροδοτήθηκαν από προ-Ισλαμικούς πολιτισμούς, όπως η φιλοσοφία και η ιατρική, που ονομάζονταν "επιστήμες των αρχαίων" ή "λογικές επιστήμες", από τις Ισλαμικές θρησκευτικές επιστήμες. Οι τελευταίες ευδοκίμησαν για πολλούς αιώνες, και η μετάδοση τους ήταν μέρος του εκπαιδευτικού πλαισίου στο κλασικό και μεσαιωνικό Ισλάμ. Συχνά υποστηρίχτηκαν από ιδρύματα όπως ο Οίκος της Σοφίας στη Βαγδάτη, αλλά συνηθέστερα μεταφέρονταν προφορικά από το δάσκαλο στο μαθητή.
Το Πανεπιστήμιο του Αλ Καραουΐν, που ιδρύθηκε το 859 μ.Χ., ίσως ήταν το αρχαιότερο πτυχιακό πανεπιστήμιο.[49] Και το Πανεπιστήμιο Αλ Αζχάρ ήταν ένα από τα πρώτα πανεπιστήμια. Τα μεσαιωνικά Ισλαμικά "πανεπιστήμια" ήταν ουσιαστικά μαντρέσες, χώροι μελέτης θρησκευτικών και νομικών κειμένων. Κατόπιν επαφής των Αράβων με τα ανώτατα ιδρύματα εκπαίδευσης της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας κατά τις κατακτήσεις τους, τα μαντρέσες περιέλαβαν και άλλα θέματα αλλά το μοναδικό πτυχίο που χορηγούταν ήταν του ειδικού στον θρησκευτικό νόμο:
"Δεν υπήρχε άλλο "διδακτορικό" σε οποιοδήποτε τομέα, καμία άδεια διδασκαλίας ενός πεδίου άλλου από το θρησκευτικό νόμο". Το μαντρέσα ήταν ένα από τα κειμήλια του χαλιφάτου των Φατιμιδών. Οι Φατιμίδες, που ήταν απόγονοι της λαμπρής (αλ-Ζάχρα) κόρης του Μωάμεθ Φάτιμα, ονόμασαν το ίδρυμα αλ-Ζάχρα προς τιμήν της.[50] Η οργανωμένη διδασκαλία στο Τέμενος αλ-Αζχάρ ξεκίνησε το 978.[51]
Η νομική σκέψη αναπτύχθηκε σταδιακά από κύκλους μελέτης, που περιλάμβαναν θρησκευτικές συζητήσεις αυτόνομων λόγιων με τοπικούς δασκάλους.[52][53] Αρχικά οι κύκλοι ήταν ρευστοί στη σύνθεσή τους, και αργότερα διακρίθηκαν σχολές με κοινά σύνολα μεθοδολογικών αρχών.[54] Σαφώς οριοθετημένα, τα δόγματα της διδασκαλίας προστατεύονταν νομικά από έναν αρχαιότερο νομολόγο, που αναγνωριζόταν ως ιδρυτής της σχολής. Κατά τη διάρκεια των πρώτων τριών αιώνων του Ισλάμ, όλες οι νομικές σχολές αποδέχτηκαν τις γενικές γραμμές της κλασικής νομικής θεωρίας για τον Ισλαμικό νόμο όπως απορρέει από το Κοράνι και το χαντίθ στα οποία βασίστηκε.[55]
Η κλασική θεωρία της Ισλαμικής νομολογίας αναλύει την ερμηνεία των γραφών από άποψη γλωσσολογίας και ρητορικής.[56] Περιλαμβάνει μεθόδους ελέγχου γνησιότητας για τα χαντίθ και προσδιορισμού της νομικής ισχύος μίας ρήτρας έως ότου καταργηθεί. Συν το Κοράνι και το σουνά, η κλασική Σουνίτικη θεωρία φικχ αναγνωρίζει δύο πρόσθετες πηγές δικαιοσύνης: τη νομική συναίνεση (ιτζμά) και την αναλογική λογική (κιγιά).[57] Ως εκ τούτου εξετάζει τις εφαρμογές και τα όρια της αναλογίας, την αξία και τα όρια της συναίνεσης, μαζί με άλλες μεθοδολογικές αρχές ορισμένων νομικών σχολών. Αυτή η ερμηνευτική συσκευή πρέπει να αποδώσει ένα ιζτιχάντ, που είναι το πόρισμα του νομικού που πρέπει να καταλήξει σε μία απόφαση. Η θεωρία της Δωδεκαϊστής Σιιτής νομολογίας ελάχιστα διαφέρει από των Σουνιτών, όπως στην αναγνώριση της λογικής (ακλ) ως πηγή δικαοσύνης στη θέση των κιγιάδων και επέκταση του όρου σούννα για να συμπεριληγθούν οι παραδόσεις των ιμάμηδων.[58]
Το σώμα του ουσιαστικού Ισλαμικού νόμου δημιουργήθηκε από ανεξάρτητους νομικούς (μουφτής). Οι νομικές γνωμοδοτήσεις (φετφας) λαμβάνονταν υπόψη από τον διορισμένο δικαστή που αποτελούσε πρόεδρο των καδηδικών δικαστήριων, και από τα μαδαλίμ δικαστήρια που ελέγχονταν από κυβερνητικό συμβούλιο και χορηγούμενο ποινικό δίκαιο.
Η κλασική Ισλαμική θεολογία προέκυψε από πρώιμες δογματικές αντιπαραθέσεις μεταξύ του κινήματος αχλ αλ-Χαντίθ με αρχηγό τον Αχμάντ Ιμπν Χανμπάλ, που έθετε το Κοράνι και το αυθεντικό χαντίθ ως μοναδικές αποδεκτές αρχές σε θέματα πίστεως, και των Μουταζιλιτών και άλλων θεολογικών ρευμάτων που ανέπτυξαν θεολογικά δόγματα με ορθολογιστικές μεθόδους.[59] Το 833 ο χαλίφης Αλ-μα'μουν επιχείρησε να επιβάλει μουταζαλιτική θεολογία σε όλους τους θρησκευτικούς λόγιους και σύστησε μια εξεταστική επιτροπή (μιννά), αλλά δεν κατάφερε να επιβάλλει χαλιφική γραφή σε θέματα θρησκευτικής ορθοδοξίας. Η διαμάχη συνεχίστηκε έως ότου ο Αλ-Ασάρι (874-936) βρήκε μια μέση λύση μεταξύ του μουταζαλιτικού ορθολογισμού και της χανμπαλιτικής πραγματικότητας, χρησιμοποιώντας τις ορθολογιστικές μεθόδους που προασπίστηκαν οι μουταζαλίτες για να προστατεύσουν τα ουσιαστικά δόγματα που διατηρούνταν από τους αχλ αλ-χαντίθ.[60] Η αντιπαράθεση φάνηκε και στο έργο του αλ-Ματουριντί (πέθανε το 944), και μολονότι μία μειονότητα λόγιων διατήρησαν την πίστη τους στο πρώιμο θρήσκευμα αχλ αλ-Χαντίθ, η θεολογία των Ασαρί και Ματουριντί κυριάρχησε στο Σουνιτικό Ισλάμ από τον 10ο αιώνα.[61]
Ο Αβικέννας και ο Αβερρόης διέσωσαν τα έργα του Αριστοτέλη, του οποίου οι ιδέες επικράτησαν στην μη-θρησκευτική σκέψη του Χριστιανικού και Μουσουλμανικού κόσμου. Σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια Φιλοσοφίας του Στάνφορντ, η μετάφραση φιλοσοφικών κειμένων από τα αραβικά στα λατινικά στη Δυτική Ευρώπη "οδήγησε σε μετασχηματισμό σχεδόν όλων των φιλοσοφικών αρχών στο μεσαιωνικό λατινικό κόσμο".[62] Η επιρροή των Ισλαμικών φιλόσοφών στην Ευρώπη φάνηκε ιδιαίτερα στη φυσική φιλοσοφία, την ψυχολογία, τη μεταφυσική, και τις λογικές και ηθικές μελέτες.
Ο Αβικέννας παρουσίασε το μοντέλο του "Ιπτάμενου ανθρώπου" για την αυτογνωσία, που περιλαμβάνει έναν άνθρωπο που χωρίς αισθήσεις, με δεμένα τα μάτια και σε ελεύθερη πτώση θα εξακολουθήσει να διατηρεί τη συνείδηση της ύπαρξής του.[63]
Στην επιστημολογία, ο Ιμπν Τουφάλ έγραψε το μυθιστόρημα Χέι ιμπν Γιακδάν και σε απάντηση ο Ιμπν Αλ - Ναφίς έγραψε το μυθιστόρημα Theologus Autodidactus. Και τα δύο αφορούν την αυτοδιδασκαλία όπως φωτίζει τη ζωή ενός άγριου παιδού που βρέθηκε αυθαίρετα στη σπηλιά ενός έρημου νησιού.
Ο Αλ-Χουαρίζμι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των: άλγεβρα, αριθμητική και Ινδο-αραβικά νούμερα.
Η Ισλαμική τέχνη περιλαμβάνει γεωμετρικά μοτίβα και συμμετρίες σε πολλές από τις μορφές της, όπως στα διακοσμητικά γκιρίχ. Αυτά σχηματίζονται από συνολικά πέντε τύπους πλακάκια: ένα κανονικό δεκάγωνο, ένα επίμηκες εξάγωνο, ;ένα παπιγιόν, έναν ρόμβο, και ένα κανονικό πεντάγωνο. Όλες οι πλευρές έχουν το ίδιο μήκος, και όλες οι γωνίες είναι πολλαπλάσια του 36° (π/5 ακτίνια), και δίνουν πενταπλάσιες και δεκαπλάσιες συμμετρίες. Τα πλακάκια είναι διακοσμημένα με γκιρίχ, που κρύβουν τα χωρίσματα της πλακόστρωσης. Το 2007, οι φυσικοί Πίτερ Λου και Πολ Στάινχαρτ υποστήριξαν ότι τα γκιρίχ του 15ου αιώνα έμοιαζαν με πλακοστρώσεις κβασικρυσταλλίνης Πένροζ.[64][65][66][67] Τα περίτεχνα γεωμετρικά ψηφιδωτά ζελλίζ είναι χαρακτηριστικό στοιχείο της Μαροκινής αρχιτεκτονικής.[68] Τα αρχιτεκτονικά Μουκαρνά ήταν τρισδιάστατα, αλλά είχαν σχεδιαστεί σε δύο διαστάσεις με σχέδια γεωμετρικών κυττάρων.[69]
Ο Ιμπν Μουάντ αλ-Τζαγιανί είναι ένας από αρκετούς Ισλαμικούς μαθηματικούς στους οποίους αποδόθηκε ο νόμος των ημιτόνων; έγραψε Το Βιβλίο για τα Άγνωστα Τόξα μιας Σφαίρας τον 11ο αιώνα. Ο τύπος παρουσιάζει τη σχέση μεταξύ του μήκους πλευράς ενός τριγώνου, όχι απαραίτητα ορθογώνιου τρίγωνου, με τα ημίτονα των γωνιών του.[70] Σύμφωνα με το νόμο:
όπου a, b, και c είναι τα μήκη των πλευρών του τριγώνου, και A, B, και C είναι οι απέναντι γωνίες (βλέπε σχήμα).
Ο Αλχάζεν ανακάλυψε την αθροιστική φόρμουλα για την τέταρτη δύναμη, με χρήση γενικής μεθόδου που προσδιορίζει το άθροισμα για οποιαδήποτε ακέραια δύναμη. Με χρήση αυτού υπολόγισε τον όγκο ενός παραβολοειδούς. Αναζητούσε μία ολοκληρωμένη φόρμουλα για οποιοδήποτε πολυώνυμο.[71]
Ο Αλχαζέν ήταν σημαντική προσωπικότητα στην ιστορία της επιστημονικής μεθόδου, ιδιαίτερα για την προσέγγισή του στον πειραματισμό,[72][73][74][75] και περιγράφηκε ως ο "πρώτος πραγματικός επιστήμονας στον κόσμο".[76]
Ο Αβικέννας σχεδίαζε πειραματικές διατάξεις για δοκιμή της αποτελεσματικότητας των φαρμάκων και την σταθερή επαναληψιμότητα αυτής.[77] Ο ιατρός Ραζής ήταν πρώιμος υπέρμαχος της πειραματικής ιατρικής και πρότεινε την εισαγωγή δειγμάτων ελέγχου στην κλινική έρευνα. Είπε: "Για την μελέτη του αποτελέσματος αιμοληψίας σε δεδομένες συνθήκες, οι ασθενείς χωρίζονται σε δύο ομάδες, η μία ομάδα υποβάλλεται σε αιμοληψία, εξετάζονται τα αποτελέσματα των δύο ομάδων και συγκρίνονται τα αποτελέσματα."
Το 964 μ. Χ. ο πέρσης αστρονόμος Αμπντ αλ-Ραχμάν αλ-Σουφί, στο Βιβλίο των Σταθερών Αστεριών, περιέγραψε μια "νεφελώδες σημείο" στον αστερισμό Ανδρομέδα, την πρώτη οριστική αναφορά σε αυτό που γνωρίζουμε τώρα ότι είναι ο Γαλαξίας της Ανδρομέδας, ο πλησιέστερος σπειροειδής γαλαξίας.[78] Ο Νασίρ αλ-Ντιν αλ-Τουσί εφηύρε μια γεωμετρική τεχνική που ονομάζεται Ζεύγος Τουσί και παράγει μία γραμμική κίνηση από το άθροισμα δύο κυκλικών κινήσεις για να αντικαταστήσει το προβληματικό equant του Πτολεμαίου.[79] Το Ζεύγος του Τουσί αξιοποιήθηκε από τον Ιμπν αλ-Σατίρ στο γεωκεντρικό μοντέλο και από τον Νικόλαο Κοπέρνικο στο ηλιοκεντρικό μοντέλο του[80] , μολονότι ο μεσολαβητής παραμένει άγνωστος.
Ο Αλχάζεν έπαιξε ρόλο στην ανάπτυξη της οπτικής. Τότε, η επικρατούσα θεωρία για την όραση ήταν η θεωρία της εκπομπής, που υποστηρίχθηκε από τον Ευκλείδη και τον Πτολεμαίο, και βασίζεται στην όραση που προκύπτει από εκπομπή ακτινοβολίας από τα μάτια. Εναλλακτικά, η Αριστοτέλεια θεωρία περιλάμβανε όραση που προκύπτει από ροή της ουσίας των αντικειμένων προς τους οφθαλμούς. Ο Αλχάζεν υποστήριξε ορθά ότι η όραση προκύπτει όταν το φως κινούμενο σε ευθεία γραμμή, ανακλάται από ένα αντικείμενο προς τους οφθαλμούς. Ο Αλ-Μπιρούνι έγραψε για το φως, ότι η ταχύτητά του πρέπει να είναι τεράστια σε σύγκριση με την ταχύτητα του ήχου.[81]
Ο Αλ-Κίντι προειδοποίησε για αλχημιστές που επιχειρούν τη μεταστοιχείωση απλών, βασικών μετάλλων σε πολύτιμα, όπως ο χρυσός, τον ένατο αιώνα.[82]
Ο αλ-Μπιρουνί (973-1048) υπολόγισε την ακτίνα της γης , ίση με 6339.6 km (πραγματική τιμή: 6,371 χλμ.), και επρόκειτο για την καλύτερη εκτίμηση.[83]
Για το καρδιαγγειακό σύστημα, ο Ιμπν Αλ - Ναφίς στο Σχολιασμός για την Ανατομία του Αβικέννα ήταν ο πρώτος γνωστός λόγιος που αντιπαρατέθηκε στον ισχυρισμό του Γαληνικού Σχολείου ότι το αίμα θα μπορούσε να κινηθεί μεταξύ των κοιλίεων της καρδιάς μέσω του ενδοκοιλιακού διαφράγματος που τις χωρίζει, λέγοντας ότι δεν υπάρχει πέρασμα μεταξύ των κοιλιών σε αυτό το σημείο.[84] Αντ ' αυτού, ορθώς υποστήριξε ότι όλο το αίμα που φτάνει στην αριστερή κοιλία διέρχεται πρώτα από τον πνεύμονα. Επίσης, δήλωσε ότι πρέπει να υπάρχουν μικρές συμβολές ή πόροι μεταξύ της πνευμονικής αρτηρίας και της πνευμονικής φλέβας, και πρόκειται για πρόβλεψη που προηγήθηκε της ανακάλυψης των πνευμονικών τριχοειδών από τον Μαρτσέλο Μαλπίγκι κατά 400 χρόνια. Ο Σχολιασμός ανακαλύφθηκε εκ νέου στον εικοστό αιώνα στην Πρωσική βιβλιοθήκη στο Βερολίνο* δεν είναι ξεκάθαρο αν η άποψή του για την πνευμονική κυκλοφορία επηρέασε επιστήμονες όπως τον Μιχαήλ Σερβέτος.
Για το νευρικό σύστημα, ο Ραζής δήλωσε ότι τα νεύρα έχουν κινητικές ή αισθητηριακές λειτουργίες, περιγράφοντας 7 κρανιακά και 31 νεύρα νωτιαίου μυελού. Αρίθμησε τα κρανιακά νεύρα από το οπτικό έως το υπογλώσσιο νεύρο. Διέκρινε τα νεύρα της σπονδυλικής στήλης σε 8 αυχενικά, 12 θωρακικά, 5 οσφυϊκά, 3 ιερά και 3 κοκκυγικά νεύρα. Τοιουτοτρόπως σύνδεσε τα κλινικά σημάδια τραύματος με την αντίστοιχη θέση της κάκωσης στο νευρικό σύστημα.[85]
Οι σύγχρονοι σχολιαστές παρομοιάζουν μεσαιωνικούς λογαριασμούς για τον "αγώνα για την ύπαρξη" με το βασίλειο των ζώων στο πλαίσιο της θεωρίας της εξέλιξης. Έτσι, στην έρευνα για την ιστορίας των ιδεών που οδήγησαν στη θεωρία της φυσικής επιλογής, ο Κόνγουεϊ Ζιρκλ σημείωσε ότι ο αλ-Τζαχίζ ήταν ένας από όσους συζήτησαν για την "πάλη για την ύπαρξη", στο Κιτάμπ αλ-Χαγιαουάν (Βιβλίο για τα Ζώα), που γράφτηκε τον 9ο αιώνα.[86] Τον 13ο αιώνα, ο Νασίρ αλ-Ντιν αλ-Τουσί πίστευε ότι οι άνθρωποι προήλθαν από εξελιγμένα ζώα, λέγοντας, "Τέτοιοι άνθρωποι [μάλλον ανθρωποειδείς πίθηκοι] ζουν στο Δυτικό Σουδάν και άλλες απόμακρες γωνίες του κόσμου. Βρίσκονται κοντά σε ζώα από τις συνήθειές τους, τις πράξεις και τη συμπεριφορά τους."[87] Το 1377 ο Ιμπν Χαλντούν στο Μουκαντίμα δήλωσε: "Το βασίλειο των ζώων αναπτύχθηκε, τα είδη αυξήθηκαν, και στη σταδιακή διαδικασία της Δημιουργίας, κατέληξε στον άνθρωπο και την εξέλιξη από τον κόσμο των πιθήκων."[88]
Οι αδελφοί Μπάνου Μουσά, στο Βιβλίο του Πολυμήχανων Συσκευών, περιέγραψαν έναν αυτόματο παίκτη φλάουτου που θα ήταν η πρώτη προγραμματιζόμενη μηχανή.[89] Ο ήχος του φλάουτου παραγόταν με χρήση ζεστού ατμού και ο χρήστης μπορούσε να ρυθμίσει τα μοτίβα της συσκευής ώστε να επιτύχει διάφορους ήχους.[90]
Ο Ιμπν Χαλντούν θεωρείται ένας από τους ιδρυτές της σύγχρονης κοινωνιολογίας, της ιστοριογραφίας, της δημογραφίας, και των οικονομικών.[91]
_-_TIMEA.jpg)
Το αρχαιότερο γνωστό Ισλαμικό νοσοκομείο χτίστηκε το 805 στη Βαγδάτη με διαταγή του Χαρούν Αλ-Ρασίντ, και το σημαντικότερο από τα νοσοκομεία της Βαγδάτης ιδρύθηκε το 982 από τον Μπουγίδικο αρχηγό Άντουντ αλ-Ντάουλα.[92] Τα καλύτερα τεκμηριωμένα πρώιμα Ισλαμικά νοσοκομεία είναι οι μεγάλες Συρο-Αιγυπτιακές εγκαταστάσεις του 12ου και του 13ου αιώνα. Από το δέκατο αιώνα η Βαγδάτη είχε πέντε νοσοκομεία, ενώ η Δαμασκός είχε έξι νοσοκομεία από τον 15ο αιώνα και η Κόρδοβα είχε 50 μεγάλα νοσοκομεία, πολλά αποκλειστικά για το στρατό.
Το τυπικό νοσοκομείο ήταν χωρισμένο σε τμήματα όπως για συστηματικές ασθένειες, χειρουργείο, ορθοπεδικό, με τα μεγαλύτερα νοσοκομεία να έχουν περισσότερες ειδικότητες. Τα "Συστηματικά νοσήματα" ήταν το πρόχειρο ισοδύναμο της σύγχρονης εσωτερικής παθολογίας και διακρίνεται σε περαιτέρω τμήματα όπως πυρετός, λοιμώξεις και πεπτικά προβλήματα. Κάθε τμήμα είχε έναν επικεφαλής, έναν προεδρεύων αξιωματούχο και έναν ειδικό επιβλέποντα. Τα νοσοκομεία διέθεταν θέατρα διαλέξεων και βιβλιοθήκες. Στο προσωπικό των νοσοκομείων περιλαμβάνονταν υγειονομικοί επιθεωρητές για θέματα καθαριότητας, λογιστές και άλλο διοικητικό προσωπικό. Τα νοσοκομεία διοικούνταν από τριμελές συμβούλιο που αποτελείτο από ένα μη-ιατρικό διαχειριστή, τον επικεφαλής φαρμακοποιό που ονομαζόταν σαΐχ σαϊνταλανί, και τον επικεφαλής γιατρό που υπηρετούσε ως μουτβαλλή (ντιν). Οι Ιατρικές εγκαταστάσεις παραδοσιακά κλείνονταν κάθε βράδυ, αλλά από το 10ο αιώνα νομοθετήθηκε 24ώρη λειτουργία των νοσοκομείων.
Για ήπια περιστατικά είχαν στελεχωθεί εξωτερικά ιατρεία. Στις πόλεις είχαν στελεχωθεί κέντρα πρώτων βοηθειών με ιατρούς για έκτακτα περιστατικά, και βρίσκονταν σε πολυσύχναστους δημόσιους χώρους, όπως οι μεγάλες συγκεντρώσεις για την προσευχή της παρασκευής. Στην περιοχή υπήρχαν και κινητές μονάδες στελεχωμένες από γιατρούς και φαρμακοποιούς που θα κάλυπταν τις ανάγκες των απομακρυσμένων κοινοτήτων. Στη Βαγδάτη υπήρχε ξεχωριστό νοσοκομείο για κατάδικους από τον 10ο αιώνα, αφότου ο βεζίρης " Αλί Ιμπν Ισά ιμπν Ιαρά Θαμπίτ έγραψε στον επικεφαλής Ιατρό της Βαγδάτης ότι "οι φυλακές πρέπει να έχουν δικούς τους γιατρούς για καθημερινές εξετάσεις". Το πρώτο νοσοκομείο που χτίστηκε στην Αίγυπτο, στη νοτιοδυτική συνοικία του Καίρου, ήταν η πρώτη τεκμηριωμένη εγκατάσταση θεραπείας για ψυχικές ασθένειες. Στο Νοσοκομείο Αργούν Χαλεπίου" η φροντίδα για τους ψυχασθενείς περιλάμβανε άφθονο φως και φρέσκο αέρα, τρεχούμενο νερό και μουσική.[93]
Οι φοιτητές ιατρικής θα βοηθούσαν τους γιατρούς στη φροντίδα των ασθενών. Τα νοσοκομεία τότε απαιτούσαν ΄πτυχία ιατρικής για την αδειοδότηση των γιατρών.[94] Οι εξετάσεις για την άδεια διοργανώνονταν από τον διορισμένο αρχίατρο. Η εξέταση περιλάμβανε δύο στάδια: το πρώτο ήταν η συγγραφή διατριβής για αντικείμενο επιλογής του υποψήφιου και χρήζει πιστοποιητικό αρχικής έρευνας ή σχολιασμού των υφιστάμενων κειμένων, τα οποία ενθαρρύνθηκαν να ελέγξουν για σφάλματα. Το δεύτερο βήμα ήταν απάντηση ερωτήσεων σε συνέντευξη με τον αρχίατρο. Οι γιατροί εργάζονταν με σταθερό ωράριο και οι μισθοί του ιατρικού προσωπικού ορίζονταν από το νόμο. Για διευθέτηση θεμάτων φροντίδας και αυθαιρεσίας αναφέρεται ότι, αν ένας ασθενής πέθαινε, η οικογένειά του παρουσίαζε τις συνταγές του γιατρού στον αρχίατρο που θα έκρινε αν ο θάνατος ήταν φυσικός ή επήλθε από αμέλεια, στην οποία περίπτωση η οικογένεια θα δικαιούταν αποζημίωση από το γιατρό. Τα νοσοκομεία είχαν χωριστά καταλύματα για άντρες και γυναίκες, ορισμένα νοσοκομεία δέχονταν μόνο άνδρες και άλλα νοσοκομεία στελεχώνονταν από γυναίκες γιατρούς και δέχονταν μόνο γυναίκες. Οι γυναίκες γιατροί ήταν ειδικευμένες στην μαιευτική.[95]
Τα νοσοκομεία απαγορευόταν από το νόμο να διώξουν ασθενείς που αδυνατούσαν να πληρώσουν.[96] Τελικά, συστάθηκαν φιλανθρωπικά ιδρύματα που ονομάζονταν Βακούφι για την υποστήριξη των νοσοκομείων και των σχολείων. Ο κρατικός προϋπολογισμός πρόβλεπε δαπάνη για τη διατήρηση των νοσοκομείων. Παρ'ότι οι υπηρεσίες του νοσοκομείου ήταν δωρεάν για όλους τους πολίτες και οι ασθενείς και οι ασθενείς υποστηρίζονταν οικονομικά με ένα μικρό μισθό έως ότου αναρρώσουν, ορισμένοι ιατροί ζητούσαν να πληρωθούν. Τον 13ο αιώνα, ως αξιόλογη χορηγία, ο κυβερνήτης της Αιγύπτου αλ-Μανσούρ Καλαούν ίδρυσε το νοσοκομείο Καλαούν που θα περιλάμβανε τέμενος και παρεκκλήσι, ξεχωριστές πτέρυγες για διαφορετικές ασθένειες, μία βιβλιοθήκη για τους γιατρούς και ένα φαρμακείο[97] και σήμερα χρησιμοποιείται για την οφθαλμολογία. Το νοσοκομείο Καλαούν χτίστηκε με πρότυπο ένα παλαιό παλάτι των Φατιμίδων που είχε χωρητικότητα 8.000 ατόμων - [98] "εξυπηρετούσε έως 4.000 ασθενείς καθημερινά."[99] Το ουάκφ δήλωσε:
"...Το νοσοκομείο θα κρατά όλους τους ασθενείς, άνδρες και γυναίκες, μέχρι να αναρρώσουν πλήρως. Όλα τα έξοδα θα επιβαρύνουν το νοσοκομείο ανεξάρτητα από το αν οι άνθρωποι έρχονται από μακριά ή κοντά, αν είναι ντόπιοι ή ξένοι, ισχυροί ή αδύναμοι, κοντοί ή ψηλοί, πλούσιοι ή φτωχοί, εργαζόμενοι ή άνεργοι, τυφλοί ή βλέποντες, σωματικά ή ψυχικά άρρωστοι, γραμματισμένοι ή αγράμματοι. Δεν υπάρχουν προϋποθέσεις για εξέταση και δεν υπάρχουν επιπτώσεις σε περίπτωση μη πληρωμής. "
Από τον ένατο αιώνα, υπήρξε μια ταχεία επέκταση των ιδιωτικών φαρμακείων σε πολλές Μουσουλμανικές πόλεις. Αρχικά, ήταν άναρχα και διαχειρίζονταν από αφερέγγυο προσωπικό. Τα διατάγματα των Χαλίφηδων Αλ-Μαμούν και Αλ-Μουτασίμ περιλάμβαναν αδειοδότηση φαρμακοποιού και μαθητών μόνο κατόπιν εξετάσεων, εκπαίδευσης και άσκησης για απόκτηση σταδιακής εμπειρίας στα φάρμακα. Για να αποφεύγονται συγκρούσεις συμφερόντων, στους γιατρούς απαγορεύτηκε η ολική ή μερική ιδιοκτησία φαρμακείου. Τα φαρμακεία επιτηρούνταν από επιθεωρητές της κυβέρνησης που ονομάζονταν μουχτασίμπ, που έλεγχαν την καλή παρασκευή των φαρμάκων, την καλή διάλυση και διατήρηση σε καθαρά βάζα. Οι παραβάτες τιμωρούνταν με χρηματικό πρόστιμο ή ξυλοδαρμό.
Εκείνη την περίοδο επικρατούσε η θεωρία του Χουμορισμού. Ο άραβας γιατρός Ιμπν Ζουχρ απέδειξε ότι η ψώρα προκαλείται από τη ακάρεα φαγούρας και μπορεί να θεραπευτεί με αφαίρεση των παρασίτων, άνευ ανάγκης για εξαγνισμό, αιμορραγία ή άλλες χουμοριστικές θεραπείες, αντιπαραθετικά προς τον χουμορισμό του Γαληνού και του Ιμπν Σίνα. Ο Ραζής με προσεκτική παρατήρηση διαφοροποίησε τις δύο ασθένειες, την ευλογιά και την ιλαρά, που έως τότε εξετάζονταν από κοινού ως μια ενιαία ασθένεια που προκαλούσε εξανθήματα.[100] Βασίστηκε στην τοποθεσία και την ώρα της εμφάνισης των συμπτωμάτων, σε βαθμονομημένη κλίμακα βαθμού σοβαρότητας και δυνατότητα πρόγνωσης για λοιμώξεις από το χρώμα και τη θέση των εξανθημάτων.[101] Ο αλ-Ζαχράουι ήταν ο πρώτος γιατρός που περιέγραψε μια έκτοπη κύηση, και ο πρώτος που εντόπισε την κληρονομική φύση της αιμορροφιλίας.[102]
Για τις πρακτικές υγιεινής, παραδειγματικά αναφέρεται ότι κάποτε που ζητήθηκε από τον Rhazes να επιλέξει μία περιοχή της Βαγδάτης για κατασκευή νοσοκομείου, αυτός κρέμασε φιλέτα κρέατος σε διάφορα σημεία σε όλην την πόλη, και πρότεινε για επιλογή την περιοχή όπου το κρέας διατηρήθηκε περισσότερο.
Για τους Ισλαμικούς λόγιους, οι Ινδοί και έλληνες γιατροί και ιατρικοί ερευνητές Σουσρούτα, Γαληνός, Μάνκαχ, Ατρέγια, Ιπποκράτης, Τσαράκα, και Αγκνιβέσα ήταν κατ' εξοχήν αρχές.[103] Προκειμένου να καταστούν η Ινδική και η ελληνική παράδοση πιο προσιτές, κατανοητές και διδακτέες, οι Ισλαμικοί λόγιοι συστηματικά ενσωμάτωσαν την ινδική και ελληνορωμαϊκή ιατρική γνώση σε εγκυκλοπαίδειες και περιλήψεις. Συχνά οι νέοι λόγιοι αντιπαρατίθενται προς τους παλαιούς, όπως ο Ραζής που επέκρινε και αντέκρουσε τις τότε σεβαστές θεωρίες του Γαληνού, κυρίως την Θεωρία του Χιούμορ και όθεν κατηγορήθηκε για άγνοια.[104] Από αραβικές μεταφράσεις του 12ου αιώνα η Ευρώπη ανακάλυψε εκ νέου την Ελληνική ιατρική, όπως τα έργα του Γαληνού και του Ιπποκράτη, και ανακάλυψε την αρχαία Ινδική ιατρική, όπως τα έργα των Σουσρούτα και Τσαράκα.[105][106] Έργα όπως Ο Κανόνας Της Ιατρικής του " Αβικέννα" μεταφράστηκαν στα λατινικά και διαδόθηκαν σε ολόκληρη την Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια των 15ου-16ου αιώνων ο Κανόνας Της Ιατρικής δημοσιεύθηκε περισσότερο από τριάντα-πέντε φορές. Χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο ιατρικό βιβλίο τον 18ο αιώνα στην Ευρώπη.[107]
Ο αλ-Ζαχράουι ήταν άραβας γιατρός του 10ου αιώνα. Ήταν ο "Πατέρας της χειρουργικής επέμβασης".[108] Περιέγραψε ότι πιστεύεται ότι πρόκειται για σμίκρυνση στήθους ως θεραπεία της γυναικομαστίας και την πρώτη μαστεκτομή ως θεραπεία του καρκίνου του μαστού. Του αποδόθηκε η πρώτη θυρεοειδεκτομή.[109]
Στη Μέση Ανατολή που υπήρχαν πολλοί πλωτοί ποταμοί, όπως ο Νείλος, ο Τίγρης ποταμός, ο Ευφράτης και άλλοι, οι θαλάσσιες μεταφορές ήταν θέμα ενδιαφέροντος. Οι επιστήμες πλοήγησης αναπτύχθηκαν με τη χρήση του απλού εξάντα (καμάλ). Σε συνδυασμό με λεπτομερείς χάρτες της περιόδου, οι ναύτες μπορούσαν να ταξιδέψουν στους ωκεανούς, αντί να περιορίζονται σε διαδρομές κατά μήκος της ακτής. Οι Μουσουλμάνοι ναυτικοί ίσως σχεδίασαν τις Καραβέλες, η ονομασία των οποίων ίσως προέρχεται από την παλαιότερη Αραβική βάρκα καρίμπ.[110]
Πολλοί Μουσουλμάνοι έμποροι ταξίδεψαν ως την Κίνα, και είχαν δυνατή οικονομική επιρροή. Ουσιαστικά κυριάρχησαν στην βιομηχανία εισαγωγών/εξαγωγών έως την εποχή της δυναστείας Σονγκ (960-1279).[111]
Τον 13ο αιώνα, ο πέρσης ποιητής Ρουμί έγραψε εξαιρετικά δείγματα περσικής ποίησης και παραμένει ένας από τους καλύτερα πωλούμενους ποιητές στην Αμερική.[112][113]
Το Μεγάλο Τζαμί της Καϊρουάν (στην Τυνησία), ο πρόγονος όλων των τζαμιών στον δυτικό Ισλαμικό κόσμο,[114] είναι ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα και σημαντικά παραδείγματα των πρώιμων μεγάλων τζαμιών. Ιδρύθηκε το 670, και η παρούσα μορφή του χρονολογείται από τον 9ο αιώνα.[115] Το Μεγάλο Τζαμί της Καϊρουάν περιλαμβάνει ένα τριών επιπέδων τετραγωνικό μιναρέ, μια μεγάλη αυλή περιβαλλόμενη από στοές κιονοστοιχίων, και μια μεγάλη υπόστυλη αίθουσα προσευχής που καλύπτεται σε όλον τον άξονά της από δύο τρούλους.
Το Μεγάλο Τζαμί της Σαμάρα στο Ιράκ ολοκληρώθηκε το 847. Συνδύαζε την υπόστυλη αρχιτεκτονική με σειρές από κολώνες που υποστηρίζουν μια επίπεδη βάση, επί της οποίας κατασκευάστηκε ένας τεράστιος κατακόρυφος μιναρές.
Στο σημερινό Κάιρο υπάρχουν πολλά ίχνη της Φατιμιδικής αρχιτεκτονικής, όπως το Πανεπιστήμιο Αλ και το Τζαμί Αλ Χακίμ.
Το 1206, ο ο Τζένγκις Χαν καθιέρωσε μια ισχυρή δυναστεία μεταξύ των Μογγόλων της κεντρικής Ασίας. Τον 13ο αιώνα, η Μογγολική αυτοκρατορία κατέκτησε το μεγαλύτερο μέρος της Ευρασιατικής χερσαίας μάζας, με συμπεριλαμβανόμενη την Κίνα στα ανατολικά και πολλά από τα παλιά Ισλαμικά χαλιφάτο (και του Κράτους των Ρως) στα δυτικά. Η καταστροφή της Βαγδάτης και του Οίκου της Σοφίας από τον Χουλάγκου Χαν το 1258 ήταν για πολλούς το τέλος της Χρυσής Εποχής του Ισλαμ.[116]
Για την παρακμή της Ισλαμικής επιστήμης, υποστηρίχθηκε ότι η Σουνίτικη Αναβίωση του 11ου-12ου αιώνα επέφερε θεσμικές αλλαγές που μείωσε τις απολαβές για την παραγωγή επιστημονικών έργων. Με την επέκταση των μαντρέσας και την μεγαλύτερη επιρροή των θρησκευτικών ηγετών, έγινε πιο επικερδής η παραγωγή θρησκευτικής γνώσης. Το θέμα είναι συζητήσιμο, αφού οι λόγιοι της χρυσής εποχής ήταν εμπειρογνώμονες σε θρησκευτικά και κοσμικά πεδία, και πολλές από τις Ισλαμικές σχολές σκέψεις ιδρύθηκαν κατά τη διάρκεια της χρυσής εποχής.[117]
Ο Αχμάντ Υ. Αλ-Χασάν αντέκρουσε τη θέση ότι η έλλειψη δημιουργικής σκέψης ήταν αίτιο, με το επιχείρημα ότι η επιστήμη πάντα εξετάζεται χωριστά από τις θρησκευτικές υποθέσεις* αντί αυτού ανέλυσε την παρακμή με οικονομικές και πολιτικές συνιστώσες βάσει συγγραμάτων του Ιμπν Χαλντούν από τον 14ο αιώνα. Ο Αλ-Χασάν παρέτεινε την χρυσή εποχή έως και τον 16ο αιώνα, εφόσον η επιστημονική δραστηριότητα ήταν ακμάζουσα έως τότε.[118] 'Αλλοι σύγχρονοι λόγιοι την επέκτειναν σε όλο τον 16ο-17ο αιώνα και ανέλυσαν την παρακμή σε πολιτικές και οικονομικές συνιστώσες. Σε πλέον πρόσφατες μελέτες αμφισβητήθηκε η έννοια της παρακμής, αφού ακόμα αναβιώνονται έργα σε ορθολογικά και επιστημονική θέματα του δέκατου έβδομου αιώνα.[119][120]
Ο ιστορικός της οικονομίας Τζόελ Μοκύρ υποστήριξε ότι ο Ισλαμικός φιλόσοφος Αλ-Γκαζαλί (1058-1111) "ήταν άνθρωπος κλειδί στην παρακμή της Ισλαμικής επιστήμης", καθώς τα έργα του συνέργησαν στην άνοδο του μυστικισμού και οκασιοναλισμού στον Ισλαμικό κόσμο.[121] Κατά την άποψη αυτή, ο Σαλίμπα (2007) έδωσε μια σειρά από παραδείγματα ειδικά για την άνθηση της αστρονομικής έρευνας μετά την εποχή του αλ-Γκαζάλι.[122]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
