Κεντρική Ασία

Κεντρική Ασία χαρακτηρίζεται η περιοχή του γεωγραφικού πυρήνα της Ασιατικής ηπείρου και εκτείνεται από την Κασπία Θάλασσα στα δυτικά μέχρι την Κίνα στα ανατολικά και από το Αφγανιστάν στον Νότο μέχρι τη Ρωσία στον Βορρά.

Κεντρική Ασία
Έκταση	4.003.451 χλμ.2 [σ 1]
Πληθυσμός	82.226.000[1]
Πυκνότητα	20,5 κατ./τ.χλμ.
Χώρες	Καζακστάν Κιργιζία Ουζμπεκιστάν Τατζικιστάν Τουρκμενιστάν
Ονομαστικό ΑΕΠ (2012)	$295,331 δισεκατομμύρια
ΑΕΠ κατά κεφαλή (2012)	$6.044

Περιγραφή

Σε σύγχρονα πλαίσια, όλοι οι ορισμοί της Κεντρικής Ασίας περιλαμβάνουν αυτά τα πέντε κράτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης: το Καζακστάν, την Κιργιζία, το Ουζμπεκιστάν, το Τατζικιστάν και το Τουρκμενιστάν. Ο πληθυσμός της, σύμφωνα με τη μέση εκτίμηση πληθυσμού των Ηνωμένων Εθνών για το 2024, εκτιμάται σε 82.226.000 κατοίκους^[1], αποτελώντας το 1,7% του συνολικού πληθυσμού της Ασίας και το 1,0% του παγκόσμιου πληθυσμού. Επίσης μερικές φορές περιλαμβάνεται και το Αφγανιστάν (πληθ. 42,5 εκατομμύρια).

Υπάρχουν διάφοροι ορισμοί για την ακριβή σύνθεση της Κεντρικής Ασίας, και κανένας ορισμός δεν είναι καθολικά αποδεκτός. Παρά την αβεβαιότητα για τον καθορισμό των συνόρων, η περιοχή έχει κάποια σημαντικά γενικά χαρακτηριστικά. Ένα από αυτά, η Κεντρική Ασία είναι ιστορικά στενά συνδεδεμένη με τους νομαδικούς λαούς της και τον Δρόμο του Μεταξιού.^[2] Ως εκ τούτου, ενήργησε ως σταυροδρόμι για τη διακίνηση και μετάβαση ανθρώπων, αγαθών και ιδεών μεταξύ της Ευρώπης, της Δυτικής Ασίας, της Νότιας Ασίας και της Ανατολικής Ασίας.^[3]

Ιστορικά στοιχεία

Κατά τη διάρκεια της προ-ισλαμικής και στις αρχές της πρώιμης ισλαμικής περιόδου, η Κεντρική Ασία ήταν κυρίως Ιρανική περιοχή,^[4][5] που περιλάμβανε τους εγκατεστημένους Βακτριανούς, Σογδιανούς και Χοράσμιους, και του ημινομάδες Σκύθες και Πάρθους. Ο αρχαίος εγκατεστημένος πληθυσμός έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία των περιοχών της Κεντρικής Ασίας. Μετά την επέκταση από Τουρκικούς πληθυσμούς, η Κεντρική Ασία, έγινε επίσης η πατρίδα για πολλούς τουρκικούς λαούς, συμπεριλαμβανομένων των Καζάκων, Ουζμπέκων, Τουρκμένων, Κιργίζιων, Ουιγούρων και άλλων εξαφανισμένων τουρκικών φύλων. Η περιοχή της Κεντρικής Ασίας μερικές φορές αναφέρεται ως Τουρκεστάν.^[6][7][8]

Από τα πρώτα ακόμα χρόνια, η Κεντρική Ασία ήταν το σταυροδρόμι μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών. Ο Δρόμος του Μεταξιού συνέδεε μουσουλμανικά εδάφη με τους λαούς της Ευρώπης, της Ινδίας και της Κίνας.^[9] Αυτό το σταυροδρόμι έχει εντείνει τη σύγκρουση ανάμεσα σε αυτό που οι Andrew Phillips και Paul James ονομάζουν συνεχιζόμενους σχηματισμούς του φυλετισμού και παράδοσης με την εντατικοποίηση των διαδικασιών εκσυγχρονισμού. Υποστηρίζουν ότι:

Στην Κεντρική Ασία, η σύγκρουση της νεωτερικότητας και της παράδοσης οδήγησε όλους εκτός από τους πιο ξεριζωμένους διανοουμένους-κληρικούς να αναζητήσουν τη σωτηρία σε ανασυσταθήσες παραλλαγές των παραδοσιακών ταυτοτήτων παρά να υποκύψουν στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιδέα του εθνικισμού. Η ανικανότητα των ελίτ για να σχηματίσουν ένα ενιαίο μέτωπο, όπως αποδεικνύεται από τις πολυάριθμες δηλώσεις αυτονομίας από διαφορετικές αρχές κατά τη διάρκεια του ρωσικού εμφύλιου πολέμου, άνοιξε τον δρόμο για τη Σοβιετική εκ νέου κατάκτηση της Κεντρικής Ασίας στις αρχές του 1920. ^[10]

Από τα μέσα του 19ου αιώνα, μέχρι το τέλος του 20ου αιώνα, το μεγαλύτερο μέρος της Κεντρικής Ασίας ήταν μέρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και μετέπειτα της Σοβιετικής Ένωσης, και οι δύο κυρίως σλαβικές χώρες. Από το 2011, τα πέντε αυτά κράτη είναι ακόμη η πατρίδα για περίπου 7 εκατομμύρια Ρώσους και 500.000 Ουκρανούς.^[11][12][13]

Δημογραφικά στοιχεία

Χώρα	Έκταση (τ.χλμ.)	Πληθυσμός (2024)[1]	Πυκνότητα πληθυσμού (κάτοικοι ανά τ.χλμ.)	Δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης (2019)	Πρωτεύουσα
Καζακστάν	2.724.900	20.593.000	7,6	0,825	Αστανά
Κιργιζία	199.951	7.186.000	35,9	0,697	Μπισκέκ
Ουζμπεκιστάν	447.400	36.362.000	81,3	0,720	Τασκένδη
Τατζικιστάν	143.100	10.591.000	74,0	0,668	Ντουσαμπέ
Τουρκμενιστάν	488.100	7.494.000	15,4	0,715	Ασγκαμπάτ

Λοιπές πληροφορίες

Μερικές φορές αναφέρεται στην καθομιλουμένη αγγλική ως «τα -σταν» (καθώς οι πέντε χώρες που γενικά θεωρείται ότι είναι εντός της περιοχής αυτής, έχουν όλες ονόματα που τελειώνουν με την περσική κατάληξη «-stan», που σημαίνει «γη του»)^[14] και είναι εντός του πεδίου της ευρύτερης Ευρασιατικής ηπείρου.

Σημειώσεις

1. Η έκταση βασίζεται στο άθροισμα των πέντε χωρών της Κεντρικής Ασίας

Παραπομπές

wiktionary logo

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   Κεντρική Ασία

1. «World Population Prospects 2024». United Nations. Ανακτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2024.
2. «Steppe Nomads and Central Asia». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαΐου 2008. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2016.
3. Silkroad Foundation, Adela C.Y. Lee. «Travelers on the Silk Road». Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2014.
4. Encyclopædia Iranica, "CENTRAL ASIA: The Islamic period up to the Mongols", C. Edmund Bosworth: "In early Islamic times Persians tended to identify all the lands to the northeast of Khorasan and lying beyond the Oxus with the region of Turan, which in the Shahnama of Ferdowsi is regarded as the land allotted to Fereydun's son Tur.
5. C.E. Bosworth, "The Appearance of the Arabs in Central Asia under the Umayyads and the establishment of Islam", in History of Civilizations of Central Asia, Vol.
6. Polo, Marco· Smethurst, Paul (2005). The Travels of Marco Polo. σελ. 676. ISBN 978-0-7607-6589-0.
7. Ferrand, Gabriel (1913), "Ibn Batūtā", Relations de voyages et textes géographiques arabes, persans et turks relatifs à l'Extrème-Orient du 8e au 18e siècles (Volumes 1 and 2) (in French), Paris: Ernest Laroux, pp. 426–458
8. Andrea, Bernadette. «Ibn Fadlan's Journey to Russia: A Tenth‐Century Traveler from Baghdad to the Volga River by Richard N. Frye: Review by Bernadette Andrea». Middle East Studies Association Bulletin 41 (2): 201–202.
9. Ta'lim Primary 6 Parent and Teacher Guide (p.72) – Islamic Publications Limited for the Institute of Ismaili Studies London
10. Phillips, Andrew; James, Paul (2013). «National Identity between Tradition and Reflexive Modernisation: The Contradictions of Central Asia». National Identities 3 (1): pp. 23–35. http://www.academia.edu/2832538/National_Identity_between_Tradition_and_Reflexive_Modernisation_in_Central_Asia.
11. Демоскоп Weekly – Приложение.
12. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 13 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2016.
13. Итоги переписи населения Таджикистана 2000 года: национальный, возрастной, половой, семейный и образовательный составы.
14. Paul McFedries (25 Οκτωβρίου 2001). «stans». Word Spy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2011.