From Wikipedia, the free encyclopedia
Дуб скальны ці Дуб сядзячакветны (Quercus petraea) — дрэва, від роду Дуб (Quercus) сямейства Букавыя (Fagaceae), які расце ў краінах Еўропы і у Анатоліі. З'яўляецца адным з нацыянальных сімвалаў Уэльса, дзе яго таксама называюць Валійскім дубам.
| Дуб скальны | ||||||||||||||||
 Агульны выгляд дрэва | ||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | ||||||||||||||||
|
Quercus petraea (Matt.) Liebl., 1784 | ||||||||||||||||
| Сінонімы | ||||||||||||||||
| Арэал | ||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
 | ||||||||||
Батанічная ілюстрацыя з кнігі «Köhler’s Medizinal-Pflanzen», 1887 | ||||||||||
Дуб скальны — вялікае лістападныя дрэва 20 — (30) 40 м вышынёй, са ствалом, апранутым такой жа карой, як і ў дуба звычайнага (Quercus robur), і з такой жа магутнай шатрападобнай кронай.
Парасткі і галінкі голыя, раўнамерна пакрыты лісцем.
Пупышкі 0,5-1,5 см даўжынёй, падоўжаныя або круглява-авальныя, з расніцавай па краі лускай.
Хвосцікі 1-2,5 см даўжынёй. Лісты (7) 8-12 (14) см даўжынёй і (3,5) 6-7 (8) см шырынёй, глыбока і няправільна лопасцевыя, зверху голыя, ярка-зялёныя, знізу больш бледныя, амаль голыя або з тонкім апушэннемм і з больш доўгімі валасінкамі па жылкам, з закругленым або больш-менш клінаватым аснаваннем, на канцы з падоўжанай тупой лопасцю, па баках з 5-7 парамі цэльнакрайніх або часам буйназубчатых, падоўжаных, тупых, няроўных і найбольш доўгіх у сярэдняй частцы пласцінкі лопасцяў, паглыбленні паміж імі роўныя ¼ — 1⁄5 або больш шырыні пласцінкі. Бакавыя жылкі больш-менш выгнутыя, паміж сабой значна выдалены і не паралельна, акрамя жылак, накіраваных у лопасці, ёсць жылкі, накіраваныя ў паглыбленні паміж лопасцямі; прамежкавых жылак, якія ідуць ў выемкі 1-2, галоўным чынам у ніжняй частцы ліставай пласцінкі. Прылісткі хутка ападаюць.
У падвіда Дуб грузінскі лісце неглыбока і коратка лопасцевае з прамымі або дугападобна выгнутымі паралельнымі паміж сабой бакавымі жылкамі, накіраванымі ў лопасці; жылак, накіраваных у паглыбленні паміж лопасцямі, няма або яны слабей выяўленыя толькі ў ніжняй частцы пласцінкі. Прылісткі ў верхавінных пупышак доўга не ападаюць.
Песцічныя кветкі і жалуды па 1,5, часцей за 2-3, з месцамі ці на кароткіх пладаносах не даўжэйшых за хвосцікі. Кветкі дробныя, сабраныя ў вісячыя завушніцы, з'яўляюцца вясной.
Плод — жолуд (1,5) 2-3 (3,5) см даўжынёй і 1-2 см шырынёй, акружаны сашападобнай дравяністай плюскай на ½ — 1⁄3 даўжыні, спее на працягу шасці месяцаў; плюска каля 1 см вышынёй і 1,5 см у дыяметры, з амаль плоскай або трохі ўздутай трохкутна-ланцэтнай, шэра-опушеннай лускай, выцягнутай у бураваты кончык.
 |  |  |  | |||||||
Злева направа: ствол, пупышкі, тычачкавыя завушніцы, лісце і жалуды | ||||||||||
 | ||||||||||
Вобласць распаўсюджання паказваецца таксама для Літвы; арэал цягнецца ад Заходняй Украіны на ўсход да верхняга Буга, сярэдняй плыні Дняпра і Прута, уключае Паўночны Крым і Паўночны Каўказ; ў Заходняй Еўропе ад Паўднёвай Нарвегіі і Паўднёвай Швецыі да паўночнай часткі Балканскага паўвострава, поўначы Італіі, поўдня Францыі і поўначы Іспаніі[5].
Утварае лясы на свежых глебах, пераважна на схілах гор; на поўдні падымаецца да 1800 м над узроўнем мора. З’яўляецца важнай лесаўтваральных пародай на Паўночным Каўказе, на захадзе Украіны, у Заходняй Еўропе ў межах свайго арэалу. У Крыме і на Каўказе часта расце на сухіх паўднёвых схілах, на горных пародах, якія змяшчаюць вапну; на Паўночным Каўказе выходзіць на скалы і сухія плато; у Паўночным Крыму кантактуе са стэпамі. Меней патрабавальны да багацця і вільготнасці глебы, чым дуб звычайны (Quercus robur). На сухіх глебах утварае чыстыя дрэвастоі або з невялікай прымешкай берасту (Ulmus minor), Carpinus orientalis; у падлеску нярэдка сустракаюцца скумпія (Cotinus), кізіл (Cornus), глог (Crataegus) і Ligustrum; на сухіх кіслых глебах на Каўказе ў падлеску Azalea, на больш глыбокіх глебах характэрная прымешка ясеню (Fraxinus), клёну вастралістага (Acer platanoides) і Acer hyrcanum, каля ручаёў — падлесак з кізіла. У якасці прымешка сустракаецца ў лясах з панаваннем грабу (Carpinus), каштану (Castanea) і буку (Fagus).
Дуб грузінскі сустракаецца ў Заходнім, Паўднёвым і Усходнім Закаўказзі, у Талышскіх гарах, на Паўночным Каўказе (басейны рэк Белая і Вялікая Лаба), у Паўночнай Анатоліі (па беразе Чорнага мора на захад да Трапезунда, па паўднёвым схіле Пантыйскага хрыбта), у Паўночным Іране. Утварае шырокія лясы на паўднёвых схілах гор і ўзвышшаў, на вышыні да 1100—1200 м над узроўнем мора, у Закаўказзе з’яўляецца найбольш звычайнай дрэваўтрараючай пародай.
 | ||||||||||
Драўніна | ||||||||||
Даўно ўведзены ў культуру, сустракаецца ў парках Украіны, у Крыму, на Апшароне, у Таліне, Тарту, Рызе. У Сярэдняй Азіі расце толькі пры паліве. Дуб грузінскі ўведзены ў культуру ў пачатку XVIII стагоддзя Нікіцкім батанічным садам, расце пад Пяцігорскам, у Таліне і Тарту, дзікарослыя асобнікі гэтага падвіда дуба часта сустракаюцца ў паркавых насаджэннях Закаўказзя.
Драўніна гэтага дрэва з удзельнай вагой 0,65-0,75, мякчэй, чым у дуба звычайнага, таму лягчэй паддаецца сталярнай апрацоўцы, выкарыстоўваецца для вырабу будаўнічых матэрыялаў і вінных бочак. У кары ўтрымліваецца да 16 % дубільных рэчываў, яна, таксама як адходы драўніны і галы, выкарыстоўваецца ў дубільнай вытворчасці.
У межах віду вылучаюцца чатыры падвіды[6]:
Занесены ў Чырвоныя кнігі Беларусі, Украіны і Закарпацкай вобласці.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
