Milliy Olimpiya qoʻmitasi

Milliy Olimpiya qoʻmitasi (MOQ) – butunjahon olimpiya harakatining milliy tarkibiy qismi. Xalqaro Olimpiya Qoʻmitasi nazorati ostida mamlakat sportchilarining Olimpiada oʻyinlaridagi ishtirokini tashkil etish uchun javobgar. Shuningdek, Milliy olimpiya qoʻmitalari oʻz mamlakatlaridagi shaharlarni boʻlajak Olimpiada oʻyinlariga nomzod shahar sifatida koʻrsatishlari mumkin. Bundan tashqari, oʻz geografik hududlari doirasida sportchilar faoliyatini rivojlantirish hamda milliy darajada murabbiylar va rasmiy vakillarni tayyorlash uchun ham yordam beradi.

Milliy Olimpiya qoʻmitalari

2023-yil holatiga koʻra, jami 206 ta Milliy Olimpiya qoʻmitalari mavjud^[1]. Bularga Birlashgan Millatlar Tashkilotiga aʼzo 193 davlatning har biri, 1 ta BMT Bosh Assambleyasi kuzatuvchi davlati (Falastin^[2]), BMT tomonidan tan olinmagan 2 ta davlat (Kosovo^[3] va Tayvan^[4]) va Yangi Zelandiya kiradi (Kuk orollari^[5]).

Shuningdek, Milliy Olimpiya qoʻmitalari tan olingan 9 ta qaram hududlar ham mavjud. Ular Amerika Qoʻshma Shtatlarning 4 ta hududi (Amerika Samoasi^[6], Guam^[7], Puerto-Riko^[8] va Amerikaning Virgin orollari^[9], Britaniyaning 3 ta xorijdagi hududi (Bermuda^[10], Britaniyaning Virgin orollari^[11] va Kayman orollari^[12]), Niderlandiya Qirolligining (Aruba^[13]) va Xitoyning 1 ta maxsus maʼmuriy hududi (Hong Kong^[14]).

1996-yilga qadar qaram hududlarni yoki taʼsischi mamlakatlarni XOQ tarkibidagi alohida davlatlar sifatida tan olish qoidalari Birlashgan Millatlar Tashkilotidagi kabi qatʼiy emas edi. Bu esa ushbu hududlarga oʻzlarining suveren davlatlaridan alohida jamoalarni maydonga tushirishga imkon berdi. 1996-yilda Olimpiya xartiyasiga kiritilgan tuzatishdan soʻng, MOQ faqatgina oʻzi tegishli boʻlgan mamlakat xalqaro hamjamiyat tomonidan mustaqil davlat sifatida tan olinganidan keyingina XOQ tarkibiga kiritilishi belgilab qoʻyildi^[15]. Yangi qabul qilingan ushbu qoidaning bundan oldingisiga taʼsiri boʻlmaganligi sababli oʻzgarishdan oldin tan olingan qaram hududlar va taʼsis mamlakatlar Olimpiada oʻyinlariga alohida jamoalarni joʻnatishda davom etishlari mumkin^[15]. Farer orollari^[16] va Makao^[17] esa Olimpiadaga oʻz Paralimpiya terma jamoalarini yuboradi.

Ushbu qoidalar asosida kelajakdagi Olimpiada oʻyinlarida ishtirok etish huquqiga ega boʻlgan yagona davlat Vatikan boʻlib, u BMTning kuzatuvchi davlatlaridan biridir. Garchi ushbu maʼlumot aniq boʻlmasa-da^[18], Yangi Zelandiya bilan erkin assotsiatsiyalashgan Niue davlati ham oʻz tashqi aloqalarini olib boradi hamda BMTning ixtisoslashgan agentliklari va shartnomalarida mustaqil ravishda ishtirok etishi huquqiga ega deb hisoblaniladi^[19]. Hozirgi vaqtda qolgan barcha tan olinmagan va qisman tan olingan davlatlar XOQga aʼzo boʻlish huquqiga ega emas, chunki ular Birlashgan Millatlar Tashkilotiga aʼzo mamlakatlarning aksariyati tomonidan tan olinmaydi^[20]. Kyurasao, Farer orollari, Gibraltar, Grenlandiya, Makao, Yangi Kaledoniya va Taiti kabi tarkibiy davlatlar va qaram hududlar ham endilikda BMT davlatlari tomonidan tan olinmaydi, shuning uchun ushbu hududlardan kelgan sportchilar Olimpiadada faqatgina oʻzlari tarkibiga kiritilgan davlat milliy terma jamoalari hisobidan oʻyinlarda ishtirok etishlari mumkin. Bu qoida maqomi oʻzgargan hududlarga ham taalluqlidir. Niderlandiyaning Antil orollari Olimpiya qoʻmitasi 2010-yilda oʻz faoliyatini toʻxtatganligi sababli XOQning 2011-yil iyul oyida boʻlib oʻtgan 123-sessiyasida tarqatib yuborilgan^[21][22].

Millatlar hamdoʻstligiga kiruvchi mamlakatlar va hududlarning Milliy Olimpiya qoʻmitalari, odatda, Hamdoʻstlik oʻyinlari assotsiatsiyasining aʼzolari hisoblanadi, ammo bu qoida Buyuk Britaniyaning taʼsis mamlakatlariga (Angliya, Shotlandiya, Uels va Shimoliy Irlandiya), shuningdek, hamdoʻstlik va Olimpiya sporti uchun alohida tashkilotlarni yuritadigan Kanada yoki Avstraliya uchun ham taalluqli emas. Millatlar hamdoʻstligining boshqa aʼzolari uchun ularning MOQlari Hamdoʻstlik oʻyinlarida oʻz milliy jamoalarini tashkil etish va nazorat qilish uchun javobgardir^[23][24].

Roʻyxatga olingan Milliy Olimpiya qoʻmitalari

Quyida joriy MOQlar roʻyxati keltirilgan:

• Xalqaro Olimpiya Qoʻmitasi tomonidan tan olingan 206 ta Milliy Olimpiya qoʻmitalari va Milliy Olimpiya qoʻmitalari assotsiatsiyasi (ANOC) aʼzolari.
• 7 ta Milliy Olimpiya qoʻmitalari oʻzlarining qitʼa Olimpiya assotsiatsiyalari tomonidan tan olingan, ammo Xalqaro Olimpiya Qoʻmitasi tomonidan tan olinmagan.

ANOC aʼzolari Olimpiada oʻyinlarida ishtirok etish huquqiga ega. Qitʼa Olimpiya assotsiatsiyasiga aʼzo boʻlgan, ammo ANOC aʼzosi boʻlmagan baʼzi Milliy Olimpiya qoʻmitalari qitʼa miqyosidagi va submintaqaviy darajadagi turnirlarda qatnashadi. Biroq bu qoʻmitalar Olimpiya oʻyinlarida ishtirok etishlari mumkin emas.

Jami 5 ta qitʼa Olimpiya assotsiatsiyalari mavjud:

• Afrika – Afrika Milliy Olimpiya qoʻmitalari assotsiatsiyasi (ANOCA)
• Amerika – Pan-Amerika sport tashkiloti (PASO)
• Osiyo – Osiyo Olimpiya Kengashi (OCA)
• Yevropa – Yevropa Olimpiya qoʻmitalari (EOC)
• Okeaniya – Okeaniya Milliy Olimpiya qoʻmitalari (ONOC)

Yozgi va Qishki Olimpiada oʻyinlari XOQ tomonidan tan olingan barcha MOQlar ishtirok etishi mumkin boʻlgan musobaqalar sifatida aynan XOQning oʻzi tomonidan boshqariladi. Har bir qitʼa oʻz aʼzolari uchun chempionatlar oʻtkazadi:

• ANOCA – Afrika oʻyinlari
• PASO – Pan-Amerika oʻyinlari va Pan-Amerika qishki oʻyinlari
• OCA – Osiyo oʻyinlari va Qishki Osiyo oʻyinlari
• EOC – Yevropa oʻyinlari
• ONOC – Tinch okeani oʻyinlari

Garchi oʻz-oʻzlari bilan kontinetal ittifoq boʻlmasa-da, Arab Milliy Olimpiya qoʻmitalari ittifoqi (UANOC) va Oʻrta yer dengizi oʻyinlari xalqaro qoʻmitalari (CIJM) qitʼa ittifoqlari boʻlmasa-da, arab tilida soʻzlashuvchi davlatlar va Oʻrta yer dengizi mamlakatlari oʻrtasida koʻplab sport musobaqalarini tashkil qilinadi. UANOCni tashkil etuvchi 22 ta Milliy Olimpiya qoʻmitalari, CIJMga kiruvchi 26 ta qoʻmitalarning barchasi ANOCA, EOC yoki OCA aʼzolari boʻlib, ular oʻz sportchilarini Afrika, Yevropa yoki Osiyo oʻyinlariga yuborish huquqiga ega. UANOC va CIJM Milliy Olimpiya qoʻmitalari quyidagi roʻyxatda qayd etilgan.

Afrika (ANOCA)

Jazoir1 2 Angola Benin Botsvana 3 Burkina Faso Burundi Kamerun Kabo-Verde Markaziy Afrika Respublikasi Chad Komor orollari1 Kongo Kongo

Kot-dʼIvuar Jibuti1 Misr12 Ekvatorial Gvineya Eritreya Esvatini 3 Efiopiya Gabon 3 Gambiya 3 Gana 3 Gvineya Gvineya-Bisau Keniya 3 Lesoto 3

Liberiya Liviya12 Madagaskar Malavi 3 Mali Mavritaniya1 Mavrikiy 3 Marokash12 Mozambik 3 Namibiya 3 Nigeriya Nigeriya 3 Ruanda 3 San-Tome va Prinsipi

Senegal Seyshel orollari 3 Syerra-Leone 3 Somali1 Janubiy Afrika 3 Janubiy Sudan Sudan1 Tanzaniya 3 Togo 3 Tunis12 Uganda 3 Zambiya 3 Zimbabve 3

1: Milliy Olimpiya qoʻmitasi UANOC aʼzosi.

2: Milliy Olimpiya qoʻmitasi CIJM aʼzosi.

3: Milliy Olimpiya qoʻmitasi, shuningdek, Milliy Hamdoʻstlik oʻyinlari assotsiatsiyasi hamdir.

Amerika (Pan-Amerika sport tashkilotlari)

Antigua va barbuda1 Argentina Aruba Bagama orollari1 Barbados1 Beliz1 Bermud oroli1 Boliviya Braziliya Britaniyaning Virgin orollari Kanada

Kayman orollari1 Chili Kolumbiya Kosta-Rika Kuba Dominika1 Dominikana Respublikasi Ekvador Salvador Grenada1 Gvatemala

Gayana1 Gaiti Gonduras Yamayka1 Meksika Nikaragua Panama Paragvay Peru Puerto-Riko Sent Kitts va Nevis1

Sent-Lyusiya1 Sent-Vinsent va Grenadinlar1 Surinam Trinidad va Tobago1 Amerika Qoʻshma Shtatlari Uruguay Venesuela Amerikaning Virgin orollari

1: Milliy Olimpiya qoʻmitasi, shuningdek, Hamdoʻstlik oʻyinlari federatsiyasi aʼzosi.

Osiyo (OCA)

Afgʻoniston Bahrayn1 Bangladesh5 Butan Bruney5 Cambodja Xitoy Hong Kong, Xitoy Hindiston5 Indoneziya Eron Iroq1

Yaponiya Iordaniya1 Qozogʻiston Shimoliy Koreya Janubiy Koreya Quvayt1 Qirgʻiziston Laos Livan14 Aomin2 Malayziya5 Maldiv5

Mongoliya Myanma Nepal Ummon1 Pokiston5 Falastin1 Filippin Qatar1 Saudiya Arabistoni1 Singapur5 Shri Lanka5 Suriya14

Tayvan3 Tojikiston Tailand Sharqiy Timor Turkmaniston Birlashgan Arab Amirliklari1 Oʻzbekiston Vetnam Yaman1

1: Milliy Olimpiya qoʻmitasi UANOC aʼzosi.

2: Milliy Olimpiya qoʻmitasi OCA aʼzosi, ammo ANOC aʼzosi emas.

3: XOQ, ANOC va OCA tomonidan qoʻllaniladigan rasmiy nom Xitoy Respublikasi ( Tayvan).

4: Milliy Olimpiya qoʻmitasi CIJM aʼzosi.

5: Milliy Olimpiya qoʻmitasi, shuningdek, Hamdoʻstlik oʻyinlari milliy assotsiatsiyasi.

Yevropa (EOC)

Albaniya2 Andorra2 Armeniston Avstriya Ozarbayjon Belarus Belgiya Bosniya va Gersegovina2 Bolgariya Xorvatiya2 Kipr23 Chexiya[25] Daniya

Estoniya Finlandiya Fransiya2 Gruziya Germaniya Buyuk Britaniya Gretsiya2 Vengriya Islandiya Irlandiya Isroil1 Italiya2 Kosovo2

Latviya Lixtenshteyn Litva Luksemburg Malta23 Moldova Monako 2 Chernogoriya 2 Niderlandiya Makedoniya 2 Norvegiya Polsha Portugaliya 2

Ruminiya Rossiya Federatsiyasi4 San Marino 2 Serbiya 2 Slovakiya Sloveniya 2 Ispaniya 2 Shvetsiya Shveysariya Turkiya 2[26] Ukraina

1: Isroil OCA aʼzosi boʻlgan, ammo 1952-yildan 1981-yilgacha tashkilotdan chiqarib yuborilgan. 1994-yilda EOKga qoʻshilgan.

2: Milliy Olimpiya qoʻmitasi CIJM aʼzosi.

3: Milliy Olimpiya qoʻmitasi, shuningdek, Hamdoʻstlik oʻyinlari milliy assotsiatsiyasi.

4: Milliy olimpiya qoʻmitasi XOQ tomonidan toʻxtatilgan^[27].

Okeaniya (ONOC)

Amerika Samoasi Avstraliya Kuk orollari Fiji Guam Kiribati Kiribati

Marshall orollari Mikroneziya Nauru Yangi Kaledoniya1 Yangi Zelandiya Niue1

Norfolk orollari1 Shimoliy Mariana orollari1 Palau Papua Yangi Gvineya Samoa Solomon orollari

Fransuz Polineziyasi1 Tonga Tuvalu Vanuatu Uollis va Futuna orollari1

1: Milliy Olimpiya qoʻmitasi ONOCning assotsiatsiyalangan aʼzosi, ammo ANOC aʼzosi emas.

Boʻlimlar

MOQ barcha beshta qitʼa assotsiatsiyasiga boʻlingan Milliy Olimpiya qoʻmitalari assotsiatsiyasining (ANOC) aʼzolaridir:

Qitʼa		Assotsiatsiya	MOQlar	Eng qadimgi MOQ	Eng yangi MOQ
		Afrika Milliy Olimpiya qoʻmitalari assotsiatsiyasi	54	Misr (1910)	Janubiy Sudan (2015)
		Pan-Amerika sport tashkiloti	41	Amerika Qoʻshma Shtatlari (1894)	Dominika (1993) Sent-Kitts va Nevis (1993) Sent-Lyusiya (1993)
		Osiyo Olimpiya Kengashi	44[28]	Yaponiya (1912)	Sharqiy Timor (2003)
		Yevropa Olimpiya qoʻmitalari	50	Fransiya (1894)	Kosovo (2014)
		Okeaniya Milliy Olimpiya qoʻmitalari	17	Avstraliya (1895)	Tuvalu (2007)

Tan olinmagan Milliy olimpiya qoʻmitalari

Farer orollari va Makao Milliy Paralimpiya qoʻmitalari sifatida tan olingan va Paralimpiya oʻyinlarida ishtirok etish huquqiga ega. Biroq hech bir hududning Milliy Olimpiya qoʻmitasi XOQ tomonidan tan olinmagan, shuning uchun ular Olimpiadada qatnasha olmaydi^[29]. Makao Osiyo Olimpiya Kengashi tomonidan tan olingan va Osiyo oʻyinlarida ishtirok etadi.

Olimpiya qoʻmitalari tan olinmagan boshqa mavjud mamlakatlar va mintaqalarga Kataloniya^[30], Gibraltar^[31], Fransiya Polineziyasi, Niue^[32], Yangi Kaledoniya^[33], Kyurasao^[34][35][36], Gvadelupa^[34][36], Fransuz Gvianasi^[34][36], Martinika^[34][36], Sint Marten^[34], Shimoliy Mariana orollari, Anguilla^[36], Montserrat^[36], Terks va Kaykos orollari^[36][34], Dnestrboʻyi Moldova Respublikasi, Kurdiston^[37][38], Shimoliy Kipr^[39], Somaliland^[40], Abxaziya^[41] va tubjoy amerikaliklar^[42][43] kiradi.

2014-yilda Janubiy Osetiya Milliy Olimpiya qoʻmitasini tashkil etish niyatida ekani maʼlum qilingan^[44].

Olimpiya sporti

Tashkilot nomi	Sport	XOQ aʼzosi boʻlmagan tashkilotlar jahon darajasidagi aʼzo tashkilot hisoblanadi	XOQ aʼzosi boʻlmagan faqat qitʼa darajasidagi aʼzo hisoblanadi	Buyuk Britaniya misolida
FIFA	Futbol	Anguilla, Montserrat, Terks va va Kaykos orollari, Kyurasao, Macao, Farer orollari, Gibraltar, Tahiti, Yangi Kaledoniya	Shimoliy Mariana orollari, Sint Maarten, Gvadelupe,  Martinika, Fransiya Gvianasi, Bonayre, Reyunon (faqatgina klub musobaqalari), Zanzibar (faqatgina klub va CECAFA musobaqalari)[45][46][47])	Angliya, Shotlandiya, Uels,  Shimoliy Irlandiya
FINA	Suzish	Anguilla, Kyurasao, Sint Maarten, Macao, Farer orollari, Gibraltar, Shimoliy Mariana orollari		Buyuk Britaniya
IAAF	Yengil atletika	Tahiti, Norfolk oroli, Gibraltar, Macao, Anguilla, Montserrat, Terks va va Kaykos orollari	Yangi Kaledoniya, Uollis va Futuna, Niue, Martinika, Gvadelupe, Fransiya Gvianasi, Sint Maarten, Kyurasao	Buyuk Britaniya
WAF	Kamondan otish	Tahiti, Norfolk oroli, Folklend orollari, Macao, Farer orollari		Buyuk Britaniya
BWF	Badminton	Kyurasao, Tahiti, Gibraltar, Greenland, Folklend orollari, Macao, Farer orollari, Muqaddas Yelena oroli, Norfolk oroli, Men oroli, Reyunon , Fransiya Gvianasi, Gvadelupe, Martinika, New Caledonia, Shimoliy Mariana orollari, Uollis va Futuna		Angliya, Shotlandiya, Uels
FIBA	Basketbol	Montserrat, Terks va va Kaykos orollari, Tahiti, Norfolk oroli, Macao, Gibraltar		Buyuk Britaniya
AIBA	Havaskor boks	Anguilla, Tahiti, Sint Maarten, Kyurasao, Macao, Gibraltar		Angliya, Shotlandiya, Uels
ICF	Kanoeda eshkak eshish	Sint Maarten, Tahiti, Macao		Buyuk Britaniya
ICU	Velosport	Sint Maarten, Kyurasao, Macao, Vatikan		Buyuk Britaniya
WDSF	Raqs sporti	Macao		Angliya, Shotlandiya, Uels
FEI	Ot sporti			Angliya, Shotlandiya, Uels
IFSC	Toqqa chiqish sporti	Macao	Yangi Kaledoniya	Buyuk Britaniya
FIE	Qilichbozlik	Macao		Buyuk Britaniya
IGF	Golf			Angliya, Shotlandiya, Uels
FIG	Gimnastika			Angliya, Shotlandiya, Uels
IHF	Gandbol	Farer orollari, Greenland, Fransiya Gvineyasi, Tahiti, Yangi Kaledoniya, Shimoliy Mariana orollari, Gvadelupe, Martinika, Macao		Buyuk Britaniya, biroq Angliya va Shotlandiya birlashgan aʼzolar
FIH	Chim ustida xokkey	Macao, Gibraltar		Angliya, Shotlandiya, Uels; ammo Buyuk Britaniya uning aʼzosi
IJF	Dzyudo	Macao, Niue, Norfolk oroli, Yangi Kaledoniya, Tahiti, Martinika, Gvadelupe, Reyunon , Farer orollari, Kyurasao		Buyuk Britaniya
UIPM	Zamonaviy beshkurash			Buyuk Britaniya
Xalqaro eshkak eshish federasiyasi	Akademik eshkak eshish	Gibraltar		Buyuk Britaniya
Xalqaro regbi kengashi	Regbi	Niue	Yangi Kaledoniya, Tahiti, Uollis va Futuna, Macao, Martinika, Gvadelupe, Fransiya Gvineyasi, Kyurasao, Reyunon , Mayotta	Angliya, Shotlandiya, Uels
WS	Yelkanli kema sporti	Tahiti, Niderlandiyaning Antil orollari		Buyuk Britaniya
ISSF	Oʻq otish	Farer orollari, Macao		Buyuk Britaniya
ISA	Syorfing	Gavai, Tahiti		Angliya, Shotlandiya, Uels
ITTF	Stol tennisi	Jersey, Guernsey, Gibraltar, Greenland, Fare orollari, Macao, Tahiti, Folklend orollari, Sint Maarten, Shimoliy Mariana orollari, Yangi Kaledoniya, Niue, Tokelau, Uollis va Futuna		Angliya, Shotlandiya, Uels
WT	Taekvondo	Men oroli, Macao, Yangi Kaledoniya, Tahiti, Martinika, Gvadelupe, Vatikan		Buyuk Britaniya
ITF	Tennis	Tahiti, Kyurasao, Macao, Anguilla, Bonaire, Norfolk oroli, Shimoliy Mariana orollari	Sint Maarten, Martinika, Gvadelupe, Fransiya Gvineyasi	Buyuk Britaniya
ITU	Uchkurash	Gibraltar, Macao, Yangi Kaledoniya, Tahiti, Shimoliy Mariana orollari		Buyuk Britaniya
FIVB	Voleybol	Macao, Gibraltar, Greenland, Farer orollari, Tahiti, Shimoliy Mariana orollari, Martinika, Gvadelupe, Fransiya Gvineyasi, Bonayre, Saba, Sint Eustatius, Sint Maarten, Saint-Martin, Kyurasao		Angliya, Shotlandiya, Uels
IWF	Ogʻir atletika	Zanzibar, Niue, Yangi Kaledoniya, Tahiti, Uollis va Futuna, Shimoliy Mariana orollari, Terks and Kaykos orollari, Kyurasao		Buyuk Britaniya, Shimoliy Irlandiya, Shotlandiya, Uels
UWW	Havaskor kurash	Tokelau, Niue, Tahiti, Shimoliy Mariana orollari, Terks and Kaykos orollari, Kyurasao		Buyuk Britaniya
IBSF	Bobsley vaSkeleton			Buyuk Britaniya
IBU	Biatlon	Greenland		Buyuk Britaniya

XOQ tan olgan xalqaro sport federatsiyalari assotsiatsiyasi

Name of organization	Sport	Non-IOC member is member in world level	Non-IOC member is only member in continental level	Case of Great Britain
WPA	Pool (bilyard)	SHimoliy Kipr, Bonayre, Kyurasao, Tahiti, Macao		Buyuk Britaniya
IBSF	Snuker va Inglizcha bilyard (havaskor)	Men oroli		Hech qaysi
UMB	Karam bilyard	Shimoliy Kipr, Men oroli, Kyurasao		Hech qaysi
TWIF	Arqon tortish oʻyini	Normandiya orollari, Basque davlati, Macao		Angliya, Shotlandiya, Uels, Shimoliy Irlandiya
IWUF	Wushu	Yangi Kaledoniya, Macao		Buyuk Britaniya
CMAS	Suv osti sporti	Tahiti, Shimoliy Mariana Orollari Shimoliy Marina orollari		Buyuk Britaniya
WSF	Skoush	Guernsey, Jersey, Men oroli, Gibraltar, Macao, Yangi Kaledoniya, Tahiti, Norfolk oroli		Angliya, Shotlandiya, Uels
UIM	Motorli qayiqda suzish	Macao		Buyuk Britaniya
FIP	Polo			Angliya
IOF	Moʻljal olish sporti	Macao		Buyuk Britaniya
ILS	Hayotni saqlab qolish sporti	Macao, Farer orollari		Buyuk Britaniya
WS	Rolikli konkida uchish	Macao		Buyuk Britaniya
IFMA	Muaytay	Macao, Tahiti		Buyuk Britaniya
WL	Lakros	Kataloniya, Kyurasao, Macao,		Angliya, Shotlandiya, Uels
IFF	Florbol	Macao		Buyuk Britaniya
WFDF	Disk uloqtirish	Macao		Buyuk Britaniya
IBF	Bouling	Kataloniya, Macao, Jersey, Gibraltar, Shimoliy Mariana Orollari , Kyurasao		Buyuk Britaniya, Shotlandiya, Uels, Shimoliy Irlandiya
WKF	Karate	Macao, Martinika, Yangi Kaledoniya, Tahiti, Uollis va Futuna, Kyurasao		Buyuk Britaniya toʻliq aʼzo, lekin Angliya, Shotlandiya, Uels, Shimoliy Irlandiya kabi alohida ishtirok etadi
WBF	Contract bridge	Farer orollari, Macao, Reyunon , Martinika, Gvadelupe		Angliya, Shotlandiya, Uels
IFI	ice stock sport			Buyuk Britaniya
IWWF	(3-Event Waterskiing), Wakeboard, Barefoot, Show Skiing, Cable Wakeboard, Cableski, Ski Racing, and Disabled Skiing			Buyuk Britaniya
WAKO	Kikboksing	Macao		Buyuk Britaniya
FIM	Motopoyga	Macao		Buyuk Britaniya
FIDE	Shaxmat	Farer orollari, Macao, Niderlandiyaning Antil orollari, Guernsey, Jersey, Men oroli		Angliya, Shotlandiya, Uels
IRF	Raketbol	Kataloniya, Shimoliy Mariana Orollari		Angliya
FIAS	Sambo			Buyuk Britaniya
ISMF	Changʻida alpinizm			Buyuk Britaniya
UIAA	Tirmashib chiqish and alpinizm			Buyuk Britaniya
ISF	Sumo			Buyuk Britaniya
ICC	Kriket	Men oroli, Jersey, Guernsey, Gibraltar, Muqaddas Yelena oroli, Farer orollari, Terks va Kaykos orollari, Folklend orollari	Anguilla, Montserrat, Sint Maarten	Angliya, Shotlandiya

Yana qarang

• Milliy Paralimpiya qoʻmitasi
• XOQ mamlakat kodlari roʻyxati
• Kolumbiya okrugi Olimpiya qoʻmitasi
• Hamdoʻstlik oʻyinlari assotsiatsiyasi

Manbalar

Snoskalar

1. „National Olympic Committees“. International Olympic Committee.
2. „Palestine“. International Olympic Committee.
3. „Kosovo“. International Olympic Committee.
4. „Chinese Taipei“. International Olympic Committee.
5. „Cook Islands“. International Olympic Committee.
6. „American Samoa“. International Olympic Committee.
7. „Guam“.
8. „Puerto Rico“. International Olympic Committee.
9. „Virgin Islands, US“. International Olympic Committee.
10. „Bermuda“. International Olympic Committee.
11. „Virgin Islands, British“. International Olympic Committee.
12. „Cayman Islands“. International Olympic Committee.
13. „Aruba“. International Olympic Committee.
14. „Hong Kong, China“. International Olympic Committee.
15. „Overseas Territories (3rd February 2012)“. Publications.parliament.uk. Qaraldi: 2014-yil 23-yanvar.
16. „Faroe Islands“ (en). International Paralympic Committee. Qaraldi: 2023-yil 12-fevral.
17. „Macao, China“ (en). International Paralympic Committee. Qaraldi: 2023-yil 12-fevral.
18. „Niue“. insidethegames.biz (2012-yil 30-oktyabr). Qaraldi: 2023-yil 17-oktyabr.
19. „Status of Treaties – Niue“. United Nations Treaty Collection (1975-yil 2-dekabr). Qaraldi: 2023-yil 17-oktyabr.
20. „127th IOC Session comes to close in Monaco“. International Olympic Committee (2014-yil 9-dekabr). — „The NOC of Kosovo met the requirements for recognition as outlined in the Olympic Charter. These include the sport and technical requirements as well as the definition of "country" as defined in Rule 30.1 – "an independent State recognised by the international community". Kosovo is recognised as a country by 108 of the 193 UN Member States.“. Qaraldi: 2016-yil 6-avgust.
21. „Executive Board concludes first meeting of the new year“. olympic.org ("Official website of the Olympic movement") (2011-yil 13-yanvar). Qaraldi: 2011-yil 13-yanvar.
22. „Curtain comes down on 123rd IOC Session“. Olympic.org.
23. „Belize - National Olympic Committee (NOC)“ (2021-yil 27-iyul).
24. „Seychelles Olympic and Commonwealth Games Association: ANOC“.
25. Czechia Olympics.com
26. Türkiye Olympics.com
27. IOC Executive Board suspends Russian Olympic Committee with immediate effect
28. The OCA includes 45 NOCs; the Macau Sports and Olympic Committee is not recognized by the IOC and Macau does not compete at the Olympic Games.
29. „For the Faroe Islands, Paralympics offer rare chance to wave the flag on global stage“. The Japan Times (2021-yil 25-avgust). 2022-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 27-noyabr.
30. Hargreaves, John. Freedom for Catalonia? : Catalan nationalism, Spanish identity and the Barcelona Olympic Games, [Online-Ausg.]., Cambridge: Cambridge University Press, 2000. ISBN 9780521586153.
31. „andalucia.com“. andalucia.com. Qaraldi: 2012-yil 20-iyun.
32. „Full Page - Niue Island Sports Association and National Olympic Committee - FOX SPORTS PULSE“. Sportingpulse.com. 2013-yil 2-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 23-yanvar.
33. „New Caledonia National Olympic Committee“. SportingPulse. 2013-yil 2-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 16-avgust.
34. „Centro Caribe Sports Members“. Centro Caribe Sports. 2023-yil 21-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 21-avgust.
35. „ODESUR CON's“. ODESUR. Qaraldi: 2023-yil 21-avgust.
36. „CANOC Members“. canoc.net. Qaraldi: 2023-yil 26-oktyabr.^{[sayt ishlamaydi]}
37. „Display Article“. Kurdishglobe.net (2010-yil 16-yanvar). 2011-yil 16-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 16-avgust.
38. „Archived copy“. 2020-yil 17-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 10-oktyabr.^{[sayt ishlamaydi]}
39. „Turkish Cypriots denied access to London Olympics 2012“. 2015-yil 2-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 6-mart.
40. „Website ka wasaaradda Dhalinyaradda Iyo Ciyaaraha Somaliland - Homepage“. Somalilandolympics.org (2010-yil 18-yanvar). 2013-yil 18-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 16-avgust.
41. Smoltczyk. „The ABC Republic: Abkhazia Attempts to Invent Itself“. Der Spiegel (2009-yil 27-avgust). Qaraldi: 2014-yil 23-yanvar.
42. „Native Americans seek recognition“. Nativevoices.org (2006-yil 27-fevral). 2011-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 16-avgust.
43. „Jim Thorpe's Sons Bolster Native American Olympic Dream : Fri, 10 Jul 2009 : eNewsChannels“. Enewschannels.com (2009-yil 10-iyul). Qaraldi: 2010-yil 16-avgust.
44. „В Южной Осетии продолжат работу над созданием национального олимпийского комитета - Политика, выборы, власть - Новости - ИА REGNUM“. Regnum.ru. 2014-yil 19-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 23-yanvar.
45. „Zanzibar loses membership in Caf U-turn“. BBC Sport.
46. „Senior Challenge Cup - CECAFA FOOTBALL“.
47. „Ethiopia score five against Zanzibar in CECAFA Senior Women's Championship“.

Havolalar

• Rasmiy sayti