Godina 1914 (MCMXIV) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak po gregorijanskom odn. redovna godina koja počinje u srijedu po 13 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (link pokazuje kalendar).
| Gregorijanski | 1914. (MCMXIV) |
| Ab urbe condita | 2667. |
| Islamski | 1332–1333. |
| Iranski | 1292–1293. |
| Hebrejski | 5674–5675. |
| Bizantski | 7422–7423. |
| Koptski | 1630–1631. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1969–1970. |
| • Shaka Samvat | 1836–1837. |
| • Kali Yuga | 5015–5016. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4550–4551. |
| • 60 godina | Yang Drvo Tigar (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11914. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Ove godine je počeo rat kasnije nazvan Veliki rat i Prvi svjetski rat. Prema konceptu Erica Hobsbawma ovo je razmeđe Dugog 19-og i Kratkog 20. veka.
| 1914: 1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 8 • 9 • 10 • 11 • 12 Rođenja • Smrti |
Remove ads
Događaji
Januar/Siječanj
- 1. 1. -
Ujedinjenjem Južnog i Severnog protektorata nastaje Kolonija i Protektorat Nigerija (pod britanskom vlašću do 1960). - 1. 1. - Na Floridi je uspostavljen prvi linijski let na svijetu između St. Petersburga i Tampe.
- 5. 1. - Henry Ford objavio da uvodi osmočasovno radno vreme i minimalnu nadnicu od pet dolara za kvalifikovane radnike.
- 6. 1. - Osnovana finansijska kompanija Merrill Lynch.
- 9. 1. (27. 12. 1913. po j.k.) - Otvoreno je Narodno pozorište u Skoplju (preteča Makedonskog narodnog teatra), prvi upravnik Branislav Nušić. Zgrada izgorela već u februaru.[1]
- 11. 1. (29. 12. po j.k.) - Izbori u Crnoj Gori.
- 14. 1. - Afera Liman von Sanders: nemački car unapredio Otto Liman von Sandersa u nemačkog, a po ugovoru i osmanskog generala - postaje generalni inspektor osmanske vojske (Rusija je ranije protestovala zbog njegovog imenovanja na čelo osmanskog I korpusa).
- 17. 1. - U Rijeci porinut SMS Szent István, posljednji od austrougarskih bojnih brodova klase Tegetthoff (u službi 1915-18).
- 28. 1. - Počinje zasedanje crnogorske skupštine, do polovine maja će biti doneseno 14 zakona uključujući Zakon o naseljavanju novooslobođenih krajeva Crne Gore.
Februar/Veljača
- 2. 2. - Making a Living je prvi film sa Chaplinom; pet dana kasnije sledi Kid Auto Races at Venice u kome je prvi put predstavio lik "Male skitnice".
- 12. 2. - Prikazan The Squaw Man, prvi film Cecila B. DeMilla i prvi dugometražni film snimljen u Hollywoodu.
- 12. 2. - Ruski car smenio premijera Vladimira Kokovcova, postavljen Ivan Goremikin (do 1916).
- 24. 2. - Promađarski pravoslavni vladika u Debrecenu poginuo od paketa-bombe koji su poslali rumunski nacionalisti.
- 28. 2. -
Grci proglasili kratkotrajnu Autonomnu Republiku Severni Epir (traje do oktobra).
Mart/Ožujak
- 6. 3. - Osnovana FK Vojvodina.
- 7. 3. - 3. 9. - Čitava vladavina Vilhelma od Vida u Kneževini Albaniji.
- 8. 3. - Prva proslava Dana žena u Srbiji.
- 8. 3. (23. 2. po j.k.) - Austrougarski bataljon zauzeo crnogorsku karaulu Sjenokos kod Metaljke, na crnogorskoj strani dva mrtva i tri ranjena[2].
- 15. 3. - Kralj Nikola poslao pismo kralju Petru u kome predlaže vojno, finansijsko i diplomatsko udruživanje, na bazi ravnopravnosti dve države i dinastije (Petar prihvata pismom od 2. aprila)[3].
- 16. 3. - Ministrova žena Henriette Caillaux ubila Gastona Calmetta, urednika "Le Figaroa", plašeći se objavljivanja delikatnog pisma.
- 16. 3. - Usled gloženja nemačkih i čeških poslanika raspušteno austrijsko Carevinsko vijeće (neće biti okupljano tri godine).
- 20. 3. - Incident u Curraghu: britanski oficiri u jednom kampu radije daju ostavku nego da intervenišu protiv Ulsterskih dobrovoljaca.
April/Travanj
- 9. 4. - Incident u Tampiku između američkih i vojnika Victoriana Huerte dovešće do američke okupacije luke Veracruz do novembra.
- 15. 4. - U Venecueli pronađeno prvo značajno nalazište nafte (do 1929. zemlja će postati njen najveći izvoznik na svetu).
- 18. 4. - U Monaku završen prvi međunarodni kongres kriminalističke policije sa učesnicima iz 24 zemlje.
- 20. 4. - Masakr u Ludlowu: Nacionalna garda Kolorada i čuvari kompanije napali šatorsko naselje štrajkujućih rudara i njihovih porodica, poginulo 19-25 osoba.
- 24 - 25. 4. - Larne gun-running: u Irsku prokrijumčareno 25.000 pušaka i 3-5 miliona metaka za Alsterske dobrovoljce (lojaliste).
- 26. 4. - Umro zagrebački nadbiskup Juraj Posilović, slijediće mu Antun Bauer (do 1937).
Maj/Svibanj
- 10. 5. - Drugi krug parlamentarnih izbora u Francuskoj, uspeh levice.
- 17. 5. - Muslimanski ustanak u Albaniji protiv Esad Paše, koji je proteran u Italiju.
- 17. 5. - Krfski protokol: autonomija za Severni Epir unutar Albanije (nikada nije sproveden, ukinut 1921).
- 29. 5. - Putnički brod RMS Empress of Ireland potonuo nakon sudara sa norveškom ugljaricom u rijeci Saint Lawrence, 1.012 mrtvih.
- 30. 5. - Prvo putovanje broda RMS Aquitania.
Jun/Juni/Lipanj
- 3. 6. (21. 5. po j.k.) - Ostavka srpske vlade usled opstrukcije opozicije u parlamentu, izazvane Uredbom o prioritetu civilnih vlasti, nakon gloženja civilnih i vojnih vlasti u Makedoniji, naročito Skoplju[4].
- 9. 6. (27. 5. po j.k.) - U Beogradu otkriven Spomenik Dositeju Obradoviću.
- 9. 6. - Prvi "trkački sastanak" na novom trkalištu u beogradskom Topčideru.
- 12 - 14. 6. - Poseta nemačkog cara Wilhelma nadvojvodi Franzu Ferdinandu u zamku Konopiště - kasnije je ovom događaju pripisivan preveliki značaj, kajzer izbegava dati odgovor da li bo podržao AU na Balkanu[5].
- 15. 6. - Poseta ruske carske porodice rumunskoj kraljevskoj u Konstanci - udaljavanje Rumunije od Centralnih sila.
- 15. 6. - Anglo-nemački sporazum o Bagdadskoj železnici.
- 17. 6. - Zemaljska vlada Hrvatske i Slavonije dobila i četvrti odjel, narodnog gospodarstva.
- 23. 6. - Otvaranje proširenog Kilskog kanala u Nemačkoj; na tradicionalnoj Kilskoj nedelji učestvuje i jedan britanski eskadron, kajzer Wilhelm II posetio drednot HMS King George V.
- 23. 6. - Meksička revolucija: Bitka kod Zacatecasa je ključna pobeda Pancha Ville nad snagama predsednika Huerte.
Regent Aleksandar - 24. 6. (11. 6. po j.k.) - U Srbiji raspuštena skupština, izbori zakazani za 1. (14.) avgust.
- 24. 6. - Kralj Petar I Karađorđević preneo vršenje vlasti na sina Aleksandra (koji time postaje regent).
- 24. 6. - U Rimu potpisan konkordat između Srbije i Vatikana.[6]
- 28. 6. - Sarajevski atentat na austrougarskog prijestolonasljednika Franza Ferdinanda, u poseti gradu nakon vojnih manevara. Atentat je izvršio Gavrilo Princip, pripadnik Mlade Bosne.
- 29. 6. - Rušilačke demonstracije krajnje desnice protiv Srba u Zagrebu, Sarajevu i drugde, u Sarajevu i BiH uveče proglašeno opsadno stanje (prijeki sud, do 26. 7.), ali Srbe ne štite.
Jul/Juli/Srpanj
- 6. 7. - Nemačka daje podršku Austrougarskoj u odnosu prema Srbiji (tzv. blanko-ček).
- 10. 7. - Ruski poslanik Nikolaj Hartvig umro od infarkta u austrougarskom poslanstvu (Srbi veruju da je otrovan, velika sahrana četiri dana kasnije).[7]
- 11. 7. - Babe Ruth debitovao u Major League bejzbolu.
- 12. 7. - Hionija Guseva pokušala da ubije Raspućina.
- 14. 7. - Zakon o vladi Irske prošao i kroz Gornji dom britanskog parlamenta, okruzima Alstera omogućeno da se izjasne hoće li učestvovati u samoupravi.
- 15. 7. - Meksički predsednik Victoriano Huerta dao ostavku.
- 17. 7. (4. 7. po j.k.) - U Sankt Peterburgu počinju štrajkovi i neredi s mnogo sukoba i vandalizma (naročito 20 - 23. 7.)[8].
- 20 - 23. 7. - Francuski predsednik Poincaré i premijer Viviani u poseti Rusiji.
- 23. 7. - Austro-Ugarska uputila Srbiji ultimatum s ponižavajućim zahtevima, s rokom od 48 časova za odgovor (AU poslanik Giesl je sačekao tri dana s uručenjem, do odlaska francuskog predsednika Poenkarea iz Rusije).
- 23. 7. - Jaka oluja pogodila Budimpeštu.
- 25. 7. - Prekinuti diplomatski odnosi između Srbije i Austrougarske; naređena evakuacija Beograda, sedište vlade preneto u Niš.
- 25. 7. - Socijaldemokratska okupljanja u Nemačkoj protiv rata.
- 26. 7. - Počela opšta mobilizacija u Srbiji.
- 26. 7. - U BiH uvedena vojna uprava ("iznimne mjere"), počinju hapšenja Srba i drugih; u Dalmaciji zabranjena srpska, projugoslovenska i neka hrvatska udruženja.
- 26. 7. - Howth gun-running: doneseno 900 pušaka za Irske dobrovoljce; u dablinskoj ulici Bachelor's Walk došlo do incidenta u kome su britanski vojnici ubili trojicu civila.
- 28. 7. - Nakon odbijenog ultimatuma, Austro-Ugarska telegramom objavljuje rat Srbiji, što označava početak Prvog svjetskog rata. Prvi plotuni upućeni na Beograd - bombardovanje počelo sledeće noći, Austrijanci su pokušali preći pred ponoć.
- 28. 7. - Ujutru mobilizacija u Crnoj Gori.
- 31. 7. - Mobilizacija u Rusiji.
- 31. 7. - U Parizu ubijen socijalista i antimilitarista Jean Jaurès.
Avgust/August/Kolovoz
- 1. 8. - Njemačka objavljuje rat Rusiji, a Francuska naređuje mobilizaciju.
- 2. 8. - Nemačke snage ulaze u Luksemburg, u skladu sa Schlieffenovim planom; upućen ultimatum Belgiji koji će ova odbiti.
- 3. 8. - Njemačka objavljuje rat Francuskoj.
- 3. 8. - Italija objavljuje neutralnost, smatrajući savez Centralnih sila čisto defanzivnim (neutralnost traje do maja 1915.).
- 4. 8. - Nemačka vojska ulazi u neutralnu Belgiju; Velika Britanija objavljuje rat Njemačkoj zbog kršenja belgijske neutralnosti.
- 5. 8. - Crna Gora objavila rat Austrougarskoj.
- 6. 8. - Austrougarska objavila rat Rusiji, a Srbija Nemačkoj.
- 6. 8. - Nemački cepelin izbacio bombe na Lijež.
- 7. 8. - Crna Gora objavila rat Austrougarskoj.
- 8. 8. - Bitka na granicama - Bitka kod Mülhausena: u skladu sa Planom XVII Francuzi nakratko zauzeli Mulhouse (i opet 19.).
- 11. 8. - Crna Gora objavila rat Nemačkoj.
- 12. 8. - Prva austrougarska ofanziva na Srbiju: napada 5. Austrougarska armija.
- 12. 8. - Bitka kod Haelena ("Bitka srebrnih kaciga") je taktička belgijska pobeda nad nemačkom konjicom (čije je vreme prošlo...).
- 13. 8. - Francuska i Velika Britanija objavile rat Austrougarskoj.
- 13. 8. - Putnički brod "Baron Gautsch" naleteo na minu kod Brijuna i potonuo uz 147 izgubljenih života.
- 15. 8. - Prvi brod prošao kroz Panamski kanal.
- 15 - 20. 8. - Cerska bitka u kojoj je Srbija odbacila austro-ugarsku ofenzivu i postigla prvu veliku pobjedu sila Antante u ratu.
- 16. 8. - Opsada Liježa okončana nemačkim zauzećem (Erich Ludendorff).
- 16. 8. - Jadransko bojište: Bitka kod Bara, saveznici potopili zaštićenu krstaricu SMS Zenta.
- 16. 8. - Álvaro Obregón, saveznik Venustiana Carranze, ušao u grad Meksiko.
- 17. 8. - Po naređenju gen. Kasimira von Lutgendorfa streljano 120 civila u Šapcu[9].
- 19. 8. - Austrougari zauzeli Pljevlja (samo do 26. 8.).
- 20. 8. - Nemci zauzeli Brisel.
- 20. 8. - Lorenska bitka: Francuzi poraženi kod Moranža.
- 20. 8. - Bitka kod Gumbinnena: Rusi odbili Nemce u istočnoj Pruskoj.
- 21. 8. - Totalno pomračenje Sunca, totalitet prelazi dan. Pribaltikom, Belorusijom i Ukrajinom.
- 22. 8. - Francuska vojska ima 27.000 poginulih[10] (Ardeni i Charleroi, Virton, Rossignol).
- 23. 8. - Bitka kod Monsa: Britanske ekspedicione snage usporile nemačko napredovanje prema Francuskoj. Sledi petonedeljno Veliko povlačenje.
- 23. 8. - Paul von Hindenburg i Erich Ludendorff stigli u istočnu Prusku.
- 23. 8. - Japan objavio rat Nemačkoj.
- 24. 8. - Austrougari izbačeni iz Šapca; Stepa Stepanović će postati drugi srpski vojvoda.
- 24. 8. - Obrazovana crnogorska Vrhovna komanda, na čelu srbijanski gen. Božidar Janković.
- 25. 8. - Bitka kod Kraśnika, austrougarska pobeda nad Rusima u Galiciji.
- 25. 8. - Nemci u Leuvenu zapalili biblioteku sa 300.000 knjiga.
- 26. 8. - Nemačka kolonija Togoland se predala Britancima i Francuzima.
- 26. 8. - Bitka kod Le Cateaua je uspešno britansko-francusko povlačenje.
- 28. 8. - Bitka u Helgolandskom zalivu je prva pomorska bitka I svetskog rata i britanska pobeda.
- 29. 8. - Bitka kod St. Quentina: Francuzi zaustavljaju nemačko napredovanje.
- 29. 8. - Novozelanđani okupirali Nemačku Samou.
- 30. 8. - Bitka kod Tannenberga - nemačka Osma armija (Hindenburg), razbila Drugu rusku armiju (Aleksandar Samsonov) i zaustavila prodor u Istočnu Prusku.
- 30. 8. - Nemačka Prva armija von Klucka skreće na istok ispred Pariza.
- 31. 8. - Ruska prestonica Sankt Peterburg promenila ime u Petrograd.
Septembar/Rujan
- 1. 9. - Izumro golub selac.
- 3. 9. - Kardinal Giacomo della Chiesa izabran za papu Benedikta XV. (do 1922).
- 3. 9. - Vilhelm od Vida napustio Albaniju.
- 4 - 13. 9. - Bitka kod Grand Couronné: neuspešna nemačka ofanziva u Loreni.
- 5. 9. - Londonski pakt: Britanija, Francuska i Rusija se obavezuju da neće sklopiti separatni mir.
- 5. 9. - Nemačka podmornica U-21 potopila britansku izviđačku krstaricu HMS Pathfinder, oko 250 mrtvih - prvi put da podmornica potopi brod samohodnim torpedom.
- 5 - 12. 9. - Prva bitka na Marni, u kojoj su Nemci odbačeni dalje od Pariza.
- 6 - 4. 10. - Bitka na Drini, zaustavljena 2. AU ofanziva.
- 6 - 13. 9. - Sremska ofanziva srpske vojske (Leget, Čevrntija, kratak ulazak u Zemun 10. 9.).
- 6 - 14. 9. - Bitka na Mazurskim jezerima je nemačka pobeda na Istoku.
- 26. 8. - 11. 9. - Bitka kod Lemberga je ruska pobeda u Galiciji.
- 11. 9. - Australijanci zauzeli Bizmarkov arhipelag.
- 14. 9. - Erich von Falkenhayn je novi nemački načelnik generalštaba.
- 15. 9. - U Južnoj Africi izbija afrikanerska Maritzova pobuna protiv britanskih vlasti (sasvim ugušena do februara).
- 17. 9. - U Nišu sklopljen Sporazum Toptani-Pašić - Esad-paša se sledećeg meseca vraća u Albaniju.
- 17. 9. - 14. 10. - "Trka do mora": dve strane pokušavaju flankirati jedna drugu u severnoj Francuskoj i Belgiji.
- 19. 9. - Granate pogađaju Katedralu u Reimsu koja je zatim oštećena požarom.
- 19 - 22. 9. - Boj na Mačkovom kamenu (deo Bitke na Drini).
- 22. 9. - Akcija od 22. septembra 1914.: nemačka podmornica SM U-9 potopila tri stare britanske krstarice, 1.459 poginulih.
- 24. 9. - Počinje ruska Opsada Pšemisla, grad će biti zauzet sledećeg marta.
- 25. 9. - Užička i Sandžačka vojska na Palama.
- 26. 9. - Bitka kod Sandfonteina je nemačka pobeda u dan. Namibiji.
- 28. 9. - Zapadni front: Prva bitka na Eni završena "nerešeno".
Oktobar/Listopad
- 3. 10. - Srpska i crnogorska vojska na Romaniji.
- 5. 10. - Francuz Joseph Frantz postigao prvu vazdušnu pobedu u ratovanju.
- 10. 10. - Opsada Antverpena okončana nemačkim zauzećem grada.
- 10. 10. - Ferdinand I je novi kralj Rumunije nakon smrti oca Karola (do 1927).
- 12. 10. - U Sarajevu počinje suđenje Principu i ostalim optuženicima za Sarajevski atentat.
- 13. 10. - Garrett Morgan patentirao gas masku.
- 13. 10. - Nemci zauzeli Lille.
- 19. 10. - 22. 11. - Prva bitka kod Ypresa, kulminacija "Trke do mora" i saveznički uspeh uz velike gubitke; kraj starog Britanskog ekspedicionog korpusa, sastavljenog od iskusnih vojnika.
- 21. 10. - Sandžačka vojska pobeđena na Glasincu - povlačenje svih na desnu obalu Drine do 24. oktobra.
- 22. 10. - Nastanak mita o Langemarku (Kindermord): prema nemačkoj propagandi, veliki broj mladih neiskusnih vojnika izginuo pevajući himnu.
- 27. 10. - Grčka armija zauzela Severni Epir uz odobrenje Saveznika.
- 28. 10. - Presude za Sarajevski atentat: Princip na 20 godina zbog maloletstva, pet smrtnih kazni (tri izvršene), 10 na robiju, devet oslobođenih.
- 28. 10. - Bitka kod Penanga na Malaji: nemački SMS Emden potopio po jedan francuski i ruski ratni brod.
- 29. 10. - Otomanski imperij stupa u rat na strani Centralnih sila - granatirane ruske crnomorske luke, Rusija, Francuska i Velika Britanija objavljuju joj rat između 1. i 5. novembra.
- 29. 9. - 31. 10. - Bitka na Visli (Varšavsko-Ivangorodska operacija) je ruska pobeda
Novembar/Studeni
- 1. 11. - Bitka kod Coronela je nemačka pomorska pobeda kod Čilea.
- 5. 11. - Britanci anektirali Kipar nakon ulaska Turske u rat.
- 6. 11. - Treća austrougarska ofanziva na Srbiju.
- 7. 11. - Okončana Opsada Tsingtaoa (dan. Qingdao), japansko-britansko zauzeće baze Nemačkog istočnoazijskog eskadrona u Kini. Austrougarska zaštićena krstarica SMS Kaiserin Elisabeth je samopotopljena 2. 11., kao i još šest plovila tokom opsade.
- 7. 11. - Srbija objavila rat Turskoj.
- 9. 11. - Odbijen austrougarski napad na Smederevo.[11]
- 9. 11. - Australijska krstarica Sydney potopila nemačku Emden.
- 11. 11. - 6. 12. - Bitka kod Łódźa: Nemci pokušali zauzeti Varšavu.
- 15. 11. - Kavkaska kampanja: rusko-turski teatar otvoren neuspešnom ruskom Berhmanovom ofanzivom.
- 16. 11. - 15. 12. - Kolubarska bitka, odlučna srpska pobeda.
- 18. 11. - Đački bataljon, 1300 kaplara, kreće na front iz Skoplja.
- 21. 11. - Britanci zauzeli Basru od Osmanskog carstva.
- 19. 10. - 22. 11. - Prva Bitka za Ypres je saveznička pobeda u Flandriji.
- 24. 11. - Benito Mussolini izbačen iz Italijanske socijalističke partije zbog zalaganja za rat; već je formirao Revolucionarni fascio za internacionalnu akciju.
- 26. 11. - Eksplozija kordita na HMS Bulwarku odnela 750 života.
Decembar/Prosinac
- 1. 12. - Osnovan Maserati.
- 1 - 13. 12. - Bitka kod Limanove: zaustavljena ruska ofanziva u pravcu Krakova.
- 2. 12. - Austrougari ušli u Beograd.
- 2. 12. - Karl Liebknecht (SPD) je jedini poslanik u nemačkom Rajhstagu koji glasa protiv produžetka Ratnih kredita.
- 3 - 15. 12. - Kolubarska bitka: srpska kontraofanziva, u kojoj su austro-ugarske snage ponovno odbačene iz Srbije i oslobođen Beograd. Živojin Mišić postaje treći srpski vojvoda.
- 6. 12. - Pancho Villa i Emiliano Zapata su ušli u grad Meksiko, Carranza je pobegao u Veracruz.
- decembar - U Srbiji nakon ratnih dejstava počinju epidemije, naročito tifus.
- 11. 11. - 5. 12. - Bitka kod Łódźa se završila strateški povoljnije za nemačku stranu.
- 7. decembar/prosinac - U Nišu na zasedanju Narodne skupštine usvojena Niška deklaracija o ujedinjenju Srba, Hrvata i Slovenaca.
- 8. 12. - Bitka kod Falklandskih otoka je britanska pomorska pobeda.
- 8. 12. - Premijera mjuzikla Watch Your Step u Njujorku, bračni par Vernon i Irene Castle popularisali fokstrot.
- 15. 12. - Eksplozija gasa u japanskom rudniku odnosi 687 života.
- 16. 12. - Napad na Scarborough, Hartlepool i Whitby: nemačka mornarica bombardovala mesta na engleskoj obali, 137 mrtvih.
- 18. 12. - Bitka kod Naulile je nemačka pobeda na granici Nemačke Jugozapadne Afrike i Portugalske Zapadne Afrike (tj. Namibije i Angole).
- 19. 12. -
Ustanovljen Sultanat Egipat, britanski protektorat (traje do 1922). - 20. 12. - Francuska podmornicaa Curie se zapetljala pri ulasku u luku Pula nakon čega je potopljena - kasnije će biti izvučena i služiti kao austrougarska podmornica SM U-14.
- 22. 12. - 17. 1. - Bitka kod Sarikamiša je neuspešna turska ofanziva na Kavkaskom ratištu.
- 24. 12. - Nemački avion bacio jednu bombu na Dover - prvi napad iz vazduha u istoriji Velike Britanije.
- 24. 12. - Spontano Božićno primirje na više mesta Zapadnog fronta.
Kroz godinu
- Gandi se vratio u Indiju i dobio počasni naziv Mahātmā ("Velika duša").
Remove ads
Rođenja
Januar/Siječanj – Mart/Ožujak
- 2. 1. - Noor Inayat Khan, agentkinja SOE u okupiranoj Francuskoj († 1944)
- 28. 1. - Dušan Busančić, hornista, osnivač studija horne u Srbiji († 2007)
- 31. 1. - Varnava Nastić, episkop SPC († 1964)
- 31. 1. - Jersey Joe Walcott, bokser († 1994)
- 1. 2. - Avdo Humo, narodni heroj i političar († 1983)
- 3. 2. - George Nissen, pronalazač moderne trampoline († 2010)
- 4. 2. - Vladimir Dedijer, istoričar, publicista, političar, akademik († 1990)
- 5. 2. - William S. Burroughs, američki pisac i slikar († 1997)
- 9. 2. - Janko Lisjak, narodni heroj († 1943)
- 12. 2. - Lazar Koliševski, narodni heroj i političar († 2000)
- 24. 2. - Ignacije Gavran, franjevac, prevoditelj itd († 2009)
- 6. 3. - Vjekoslav Luburić Maks, ustaša († 1969)
- 25. 3. - Norman Borlaug, američki agronom, otac "Zelene revolucije" i dobitnik Nobelove nagrade za mir († 2009.)
- 26. 3. - William Westmoreland, američki general († 2005)
- 29. 3. - Herta Haas, supruga Josipa Broza († 2010)
- 31. 3. - Octavio Paz, književnik-nobelovac († 1998)
April/Travanj – Jun/Lipanj
- 2. 4. - Alec Guiness, engleski glumac († 2000.)
- 4. 4. - Marguerite Duras, francuska spisateljica († 1996.)
- 13. 5. - Joe Louis, bokser († 1981)
- maj - Tenzing Norgay, šerpa i alpinista († 1986)
- 23. 5. - Niko Martinović, književnik, akademik († 1975)
- 25. 5. - Slobodan Princip Seljo, narodni heroj († 1942)
- 13. 6. - Vuko Pavićević, filozof i književnik († 1978)
- 15. 6. - Jurij Andropov, sovjetski političar († 1984)
- 21. 6. - Pavle Mijović, istoričar umetnosti († 1996)
- 28. 6. - Dušan Petrović Šane, narodni heroj i političar († 1977)
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
- 2. 7.. - Jurij Vladimirovič Andropov, sovjetski obavještajac, političar i državnik († 1984.)
- 7. 7. - Milutin Morača, narodni heroj, general-pukovnik JNA († 2003)
- 31. 7. - Louis de Funès, glumac († 1983)
- 9. 8. - Tove Jansson, finska slikarka, spisteljica, strip umetnica, ilustratorka
- 26. 8. - Julio Cortázar, književnik († 1984)
- 2. 9. - Veljko Vlahović, političar, državnik, publicista († 1975)
- 7. 9. - James Van Allen, fizičar († 2006)
- 11. 9. - Gojko Stojčević, patrijarh srpski Pavle († 2009)
- 14. 9. - Tihomir Janić, sudija Vrhovnog suda Srbije i Jugoslavije († 2008)
- 16. 9. - Allen Funt, TV voditelj († 1999)
- 18. 9. - Jack Cardiff, kinematograf († 2009)
- 26. 9. - Jack LaLanne, fitnes ekspert († 2011)
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
- 1. 10. - Daniel J. Boorstin, pisac, istoričar († 2004)
- 6. 10. - Thor Heyerdahl, norveški pomorski istraživač († 2002.)
- 7. 10. - Mihailo Lalić, književnik i akademik († 1992)
- 14. 10. - József Ács (slikar) († 1990)
- 15. 10. - Mohammed Zahir Shah, poslednji kralj Afganistana († 2007)
- 16. 10. - Jovan Gligorijević, operski pevač († 1979)
- 17. 10. - Jerry Siegel, strip-crtač († 1996)
- 26. 10. - Jackie Coogan, glumac († 1984)
- 28. 10. - Jonas Salk, virolog († 1995)
- 9. 11. - Hedy Lamarr (Hedwig Kiesler), glumica († 2000)
- 15. 11. - Petar Drapšin, general, narodni heroj († 1945)
- 25. 11. - Joe DiMaggio, igrač bejzbola († 1999)
- 2. 12. - Bratislav Bata Miladinović, rukovodilac Dečije i omladinske dramske grupe Radio Beograda († 1997)
- 9. 12. - Ljubica Sokić - Cuca, srpska slikarka († 2009)
- 10. 12. - Dorothy Lamour (Mary Slaton), glumica († 1996)
- 21. 12.. - Ivan Generalić, hrvatski slikar naive († 1992.)
- 21. 12. - Gunnar Lundén-Welden, švedski kompozitor
- 24. 12. - Herbert Reinecker, njemački pisac († 2007.)
- 26. 12. - Richard Widmark, američki glumac († 2008.)
Kroz godinu
- Žikica Jovanović Španac, narodni heroj († 1942)
- Sergej Kraigher, predsednik Predsedništva SFRJ († 2001)
Remove ads
Smrti
Januar/Siječanj – Jun/Lipanj
- 12. 3. - George Westinghouse, inženjer i preduzetnik (* 1846)
- 17. 3. - Antun Gustav Matoš, hrvatski pisac i novinar (* 1873.)
- 19. 3. - Giuseppe Mercalli, vulkanolog (* 1850)
- 7. 4. - Đorđe Popović-Daničar, srpski književnik i publicista (* 1832)
- 18. 4. - Dragutin Franasović, srpski general i ministar (* 1842)
- 26. 4. - Juraj Posilović, zagrebački nadbiskup (* 1834)
- 26. 4. - Eduard Suess, geolog (* 1831)
- 15. 5. - Jovan Skerlić, srpski književni kritičar (*1877)
- 18. 5. - Oskar Vojnić, svjetski putnik (* 1864)
- 8. 6. - Tadija Smičiklas, povjesničar i političar (* 1843)
- 21. 6. - Bertha von Suttner, pacifistkinja, nobelovka (* 1843)
- 28. 6. - Sarajevski atentat:
- Franz Ferdinand, austrijski nadvojvoda (* 1863) i njegova supruga
- Sofija (* 1868)
Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac
- 10. 7. - Nikolaj Hartvig, ruski poslanik u Beogradu (* 1857)
- 31. 7. - Jean Jaurès (ubijen), socijalista i pacifista (* 1859)
- 5. 8. - Stanislav Sondermajer, srpski borac (* 1897)
- 20. 8. - Pio X., papa (* 1835)
- 1. 9. - Vladislav F. Ribnikar, pokretač "Politike" (* 1871)
- 24. 9. - Dimitrije T. Leko, arhitekta (* 1863)
- 26. 9. - August Macke, slikar (* 1887)
- 28. 9. - Stevan Stojanović Mokranjac, srpski kompozitor (* 1856)
- 10. 10. - Carol I, kralj Rumuna (* 1839)
- 12. 10. - Ferdo Ćus, kipar (* 1891)
- 26. 10. - Fran Galović, književnik (* 1887)
- 20. 11. - Dimitrije Tucović, srpski političar i publicista (* 1881)
- 25. 11. - Davorin Jenko, kompozitor i dirigent (* 1835)
- 8. 12. - Maximilian von Spee, nemački admiral (* 1861)
- 15. 12. - Ema Boić, hrvatska glumica (* 1883)
- 16. 12. - Ivan Zajc, hrvatski skladatelj i dirigent (* 1832.)
- 27. 12. - Pero Budmani, jezikoslovac i leksikograf (* 1835)
Remove ads
Dani sećanja
Remove ads
Nobelove nagrade
- Fizika: Max von Laue (otkriće difrakcije X-zraka na kristalima)
- Kemija: Theodore William Richards (precizno određenje atomske težine velikog broja hemijskih elemenata)
- Fiziologija i medicina: Robert Bárány (rad na fiziologiji i patologiji vestibularnog aparata)
- Književnost: nije dodeljena
- Mir: nije dodeljena
Remove ads
Literatura/Spoljne veze
- Proklamacije zaraćenih strana u svetlu jugoslovenske ideje, Jugoslavija 1918-1988, tematska zbirka dokumenata.
- Ratni ciljevi Srbije, Niška deklaracija, ibid.
Remove ads
Reference
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads