jakby

jakby (język polski)

wymowa:

​^?/i, IPA: [ˈjaɡbɨ], AS: [i ̯agby], zjawiska fonetyczne: udźw.

znaczenia:

partykuła

(1.1) …oznaczająca, że wyrażony w zdaniu pogląd może nie jest prawdziwy, ale jest bliski prawdy

spójnik

(2.1) …określający sytuację, która mogłaby mieć miejsce, biorąc pod uwagę resztę wypowiedzi, ale tak naprawdę jest nieprawdziwa

(2.2) pot. oznaczający, że warunek występujący w zdaniu podrzędnym może się spełnić

(2.3) pot. oznaczający, że warunek występujący w zdaniu podrzędnym nie został spełniony w przeszłości, a zdarzenie w zdaniu nadrzędnym nie mogło i nie może nastąpić

(2.4) pot. oznaczający, że warunek występujący w zdaniu podrzędnym jest z założenia nieprawdziwy, a zdarzenie w zdaniu nadrzędnym ma charakter hipotetyczny

(2.5) pot. oznaczający, że spełnienie warunku występującego w zdaniu podrzędnym jest zależne od czyjejś woli

odmiana:

(1.1) nieodm.

(2.1-4) jakbym, jakbyś, jakbyśmy, jakbyście

(2.5) nieodm.

przykłady:

(1.1) – Okłamałeś go? – No… tak jakby.

(1.1) To było coś jakby kłótnia, ale nie do końca.

(1.1) Czytając tę książkę, doznałem jakby olśnienia.

(2.1) Oczy miał podkrążone, jakby całą noc nie spał.

(2.2) Byłoby bardzo miło, jakby oddzwonił.

(2.2) Daj znać, jakbyś znalazł tę płytę.

(2.3) Jakbym była cię nie ostrzegła, wylądowałbyś w szpitalu.

(2.4) Jakbyś była bogata, nie ożeniłbym się z tobą.

(2.5) Jakby poprawić błędy interpunkcyjne w artykule, nadawałby się do publikacji.

składnia:

(2.1) w zdaniu podrzędnym występuje forma czasu przeszłego; w zdaniu nadrzędnym może wystąpić czas przyszły, tryb przypuszczający, tryb rozkazujący lub czas teraźniejszy odnoszący się do przyszłości^[1]

(2.1-3) w zdaniu podrzędnym występuje forma czasu przeszłego; w zdaniu nadrzędnym występuje tryb przypuszczający

(2.4) w zdaniu podrzędnym występuje forma czasu zaprzeszłego; w zdaniu nadrzędnym występuje tryb przypuszczający, czas teraźniejszy lub przyszły^[1]

(2.5) w zdaniu podrzędnym występuje bezokolicznik

kolokacje:

synonimy:

(1.1) niejako, poniekąd

(2.1) jak gdyby, tak jak gdyby

(2.2-5) gdyby, jeśliby

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

jakby nigdy nic • tu jest jakby luksusowo

etymologia:

uwagi:

przed jakby stawia się przecinek

(2.1-4) zdanie nadrzędne może być wprowadzone przez słowo to^[1]

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) almost, in a way, sort of, kind of; (2.1) as if; (2.2) if + czas teraźniejszy (first conditional); (2.3) if + czas przeszły (second conditional); (2.4) if + past perfect (third conditional); (2.5) if + would
• chiński standardowy: (1.1) 好像 (hǎoxiàng); (2.1) 好像 (hǎoxiàng)
• esperanto: (1.1) kvazaŭ
• francuski: (1.1) comme si
• islandzki: (1.1) eins og
• niemiecki: (1.1) als ob; (2.4) falls
• rosyjski: (1.1) словно; (2.3) словно
• ukraiński: (1.1) наче; (2.3) наче

źródła:

1.  Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.