dać

Podobna pisownia: DAC • dac • dąć • đạc

dać (język polski)

żołnierz dał (1.1) coś cywilom

wymowa:

IPA: [dat͡ɕ], AS: [dać] ​^?/i

znaczenia:

czasownik przechodni dokonany (ndk. dawać)

(1.1) wręczyć, ofiarować coś (także przenośnie) komuś

(1.2) pozwolić, umożliwić coś

czasownik nieprzechodni dokonany (ndk. dawać)

(2.1) pot. o kobiecie: umożliwić odbycie z sobą stosunku seksualnego, por. dać dupy

czasownik zwrotny dokonany dać się (ndk. dawać się)

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		dać
czas przyszły prosty		dam	dasz	da	damy	dacie	dadzą
czas przeszły	m	dałem	dałeś	dał	daliśmy	daliście	dali
	ż	dałam	dałaś	dała	dałyśmy	dałyście	dały
	n	dałom	dałoś	dało
tryb rozkazujący		niech dam	daj	niech da	dajmy	dajcie	niech dadzą
pozostałe formy czas zaprzeszły m dałem był dałeś był dał był daliśmy byli daliście byli dali byli ż dałam była dałaś była dała była dałyśmy były dałyście były dały były n dałom było dałoś było dało było forma bezosobowa czasu przeszłego dano tryb przypuszczający m dałbym, byłbym dał dałbyś, byłbyś dał dałby, byłby dał dalibyśmy, bylibyśmy dali dalibyście, bylibyście dali daliby, byliby dali ż dałabym, byłabym dała dałabyś, byłabyś dała dałaby, byłaby dała dałybyśmy, byłybyśmy dały dałybyście, byłybyście dały dałyby, byłyby dały n dałobym, byłobym dało dałobyś, byłobyś dało dałoby, byłoby dało imiesłów przymiotnikowy przeszły m dany, niedany dani, niedani ż dana, niedana dane, niedane n dane, niedane imiesłów przysłówkowy uprzedni dawszy rzeczownik odczasownikowy danie, niedanie

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		dać
czas przyszły prosty		dam	dasz	da	damy	dacie	dadzą
czas przeszły	m	dałem	dałeś	dał	daliśmy	daliście	dali
	ż	dałam	dałaś	dała	dałyśmy	dałyście	dały
	n	dałom	dałoś	dało
tryb rozkazujący		niech dam	daj	niech da	dajmy	dajcie	niech dadzą
pozostałe formy czas zaprzeszły m dałem był dałeś był dał był daliśmy byli daliście byli dali byli ż dałam była dałaś była dała była dałyśmy były dałyście były dały były n dałom było dałoś było dało było forma bezosobowa czasu przeszłego dano tryb przypuszczający m dałbym, byłbym dał dałbyś, byłbyś dał dałby, byłby dał dalibyśmy, bylibyśmy dali dalibyście, bylibyście dali daliby, byliby dali ż dałabym, byłabym dała dałabyś, byłabyś dała dałaby, byłaby dała dałybyśmy, byłybyśmy dały dałybyście, byłybyście dały dałyby, byłyby dały n dałobym, byłobym dało dałobyś, byłobyś dało dałoby, byłoby dało imiesłów przysłówkowy uprzedni dawszy rzeczownik odczasownikowy danie, niedanie

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		dać się
czas przyszły prosty		dam się	dasz się	da się	damy się	dacie się	dadzą się
czas przeszły	m	dałem się	dałeś się	dał się	daliśmy się	daliście się	dali się
	ż	dałam się	dałaś się	dała się	dałyśmy się	dałyście się	dały się
	n	dałom się	dałoś się	dało się
tryb rozkazujący		niech się dam	daj się	niech się da	dajmy się	dajcie się	niech się dadzą
pozostałe formy czas zaprzeszły m dałem się był dałeś się był dał się był daliśmy się byli daliście się byli dali się byli ż dałam się była dałaś się była dała się była dałyśmy się były dałyście się były dały się były n dałom się było dałoś się było dało się było forma bezosobowa czasu przeszłego dano się tryb przypuszczający m dałbym się, byłbym się dał dałbyś się, byłbyś się dał dałby się, byłby się dał dalibyśmy się, bylibyśmy się dali dalibyście się, bylibyście się dali daliby się, byliby się dali ż dałabym się, byłabym się dała dałabyś się, byłabyś się dała dałaby się, byłaby się dała dałybyśmy się, byłybyśmy się dały dałybyście się, byłybyście się dały dałyby się, byłyby się dały n dałobym się, byłobym się dało dałobyś się, byłobyś się dało dałoby się, byłoby się dało imiesłów przymiotnikowy przeszły m dany, niedany dani, niedani ż dana, niedana dane, niedane n dane, niedane imiesłów przysłówkowy uprzedni dawszy się rzeczownik odczasownikowy danie się, niedanie się

(3.1) umożliwić komuś pokonanie się lub oszukanie

(3.2) być możliwym do wykonania

odmiana:

(1.1-2) koniugacja I

 

(2.1) koniugacja I

 

(3.1-2) koniugacja I

 

przykłady:

(1.1) Tata dał mi na urodziny kolejkę elektryczną.

(1.2) Poszedłem do urzędu, ale nie dali mi nic powiedzieć, tylko od razu wysłali do innego biura.

(2.1) Wszyscy we wsi wiedzą, że Czesia chętnie da każdemu.

(3.1) Było ciężko, ale nie daliśmy się.

(3.2) Zobaczę, co się da z tym zrobić.

składnia:

(1.1-2) dać + B. + C. • nie dać + D. + C.

(2.1) dać + C.

kolokacje:

(1.1) dać prezent / radę / kwiaty / długopis / samochód / posadę komuś • dać córkę za żonę komuś

(1.2) dać komuś coś zrobić

synonimy:

(1.1) wręczyć, darować, użyczyć, przekazać, obdarować

(1.2) pozwolić, zezwolić, umożliwić

(2.1) puścić się

antonimy:

(1.1) oddać, zabrać

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. podanie n, danie n, dawanie n, dawca m, dawczyni ż, wydawka ż, podawanie n, rozdanie n

czas. dawać, zdawać, dodać dk., dodawać ndk., oddać dk., oddawać ndk., podać dk., podawać ndk.

przym. podawczy

związki frazeologiczne:

ciemno, choć w pysk daj • dać arbuza • dać ciała • dać dyla • wulg. dać dupy • dać drapaka • dać szkołę • dać kosza / dać czarną polewkę • dać plamę • dać po garach • dać po hamulcach • dać spokój / dać sobie spokój • dać sobie siana / dać se siana • dać w łapę • dać w palnik • dać wolną rękę • dać wyraz • dać znać • dać radę • osiołkowi w żłoby dano • pies nie weźmie, jak suka nie da

etymologia:

prasł. *dàti < prabałtosł. *doʔ- < praindoeur. *deh₃-^[1]

uwagi:

tłumaczenia:

• albański: (1.1) jap
• amharski: (1.1) መስጠት
• angielski: (1.1) give; (1.2) allow, let; (3.1) give in, give up, surrender; (3.2) can
• arabski: (1.1) أعطى
• asamski: (1.1) দিয়া
• baskijski: (1.1) eman
• bhodźpuri: (1.1) देना
• białoruski: (1.1) даць
• bułgarski: (1.1) дам; (1.2) дам, позволя, разреша, оставя; (2.1) пусна; (3.1) дам се, откажа се; (3.2) може
• chiński standardowy: (1.1) 给 (gěi), 送 (sòng); (1.2) 放 (fàng), 交给 (jiāogěi)
• chorwacki: (1.1) dati
• czeski: (1.1) dát; (1.2) dovolit, umožnit; (2.1) dát; (3.2) dát se
• dolnołużycki: (1.1) daś
• duński: (1.1) give; (1.2) tillade, lade
• elfdalski: (1.1) djävå
• esperanto: (1.1) doni; (1.2) permesi, ebligi, lasi; (3.2) ebli, esti eble
• estoński: (1.1) andma
• fiński: (1.1) antaa; (1.2) antaa
• francuski: (1.1) donner, offrir; (1.2) laisser; (3.1) renoncer
• friulski: (1.1) dâ; (1.2) dâ
• gudźarati: (1.1) આપવું (āpavuṁ)
• hiszpański: (1.1) dar; (1.2) dejar
• ido: (1.1) donar
• islandzki: (1.1) gefa
• japoński: (1.1) 上げる, やる
• jidysz: (1.1) געבן (gebn); (1.2) לאָזן (lozn); (3.2) לאָזן זיך (lozn zich)
• kaszubski: (1.1) dac
• ladino: (1.1) דאר
• łaciński: (1.1) do
• macedoński: (1.1) даде; (1.2) даде, дозволи, допушти; (3.1) се даде
• manx: (1.1) cur, coyrt
• niderlandzki: (1.1) geven
• niemiecki: (1.1) geben; (3.1) sich unterkriegen lassen; (3.2) sich lassen
• norweski (bokmål): gi
• nowogrecki: (1.1) δίνω; (1.2) αφήνω
• portugalski: (1.1) dar, oferecer; (1.2) permitir, deixar
• rosyjski: (1.1) дать; (1.2) дать; (2.1) дать; (3.1) удаться; (3.2) удаться, получиться
• serbski: (1.1) дати (dati)
• slovio: (1.1) dat (дат)
• słowacki: (1.1) dať; (1.2) dať, dovoliť, pripustiť, umožniť, nechať; (3.1) dať sa, podvoliť sa, poddať sa; (3.2) dať sa
• słoweński: (1.1) dati
• staroirlandzki: (1.1) do·beir
• staropruski: (1.1) dāt
• szwedzki: (1.1) ge, skänka; (1.2) tillåta
• tetum: (1.1) fó
• turecki: (1.1) vermek
• ukraiński: (1.1) дати
• wilamowski: (1.1) gaan, gān, gaon
• włoski: (1.1) dare; (1.2) lasciare, permettere; (3.1) rinunciare

źródła:

1. Hasło „dàti” w: Rick Derksen, Etymological dictionary of the Slavic inherited lexicon, Brill, Leiden 2008, ISBN 978-90-04-15504-6, s. 96.