Loading AI tools
organ władzy wykonawczej w Polsce Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rada Ministrów (zwyczajowo rząd) – w Polsce, na mocy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, kolegialny organ naczelny władzy państwowej działający pod przewodnictwem Prezesa Rady Ministrów, odpowiadający politycznie przed Sejmem oraz sprawujący wraz z Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej władzę wykonawczą w państwie.
Polska
 Ustrój i polityka Polski Władza wykonawcza
Władza sądownicza
Kontrola państwowa
Finanse
|
Osoba desygnowana przez Prezydenta RP na Prezesa Rady Ministrów formuje Radę, uzyskuje dla niej wotum zaufania Sejmu, reprezentuje ją na zewnątrz oraz przewodniczy jej, a kadencja Rady jest tożsama z kadencją jej Prezesa, toteż jednostki stanowiące aparat pomocniczy Prezesa Rady Ministrów (Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Rządowe Centrum Legislacji oraz Rządowe Centrum Bezpieczeństwa) zapewniają także obsługę administracyjną samej Rady.
Po raz pierwszy polski rząd został określony terminem „Rada Ministrów” w Konstytucji Księstwa Warszawskiego (1807). Ustawa Konstytucyjna Królestwa Polskiego (1815) zmieniła termin „Rada Ministrów” na „Rada Administracyjna”. Ponownie Radą Ministrów został nazwany rząd polski w dekrecie Rady Regencyjnej o tymczasowej organizacji władz naczelnych w Królestwie Polskiem z 3 stycznia 1918[1] i ta nazwa obowiązuje do dziś. Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów[2] równorzędnym określeniem tego organu jest słowo „Rząd”.
Zgodnie z obowiązującą Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997, Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów oraz ministrów, a wśród nich zawsze Ministra Obrony Narodowej oraz Ministra Sprawiedliwości[3]. W skład Rady Ministrów mogą być powoływani wiceprezesi Rady Ministrów oraz przewodniczący określonych w ustawach komitetów. Prezes oraz wiceprezesi Rady Ministrów mogą pełnić także funkcję ministra lub przewodniczącego komitetu (art. 147 Konstytucji).
Organizację i tryb pracy Rady Ministrów regulują ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 o Radzie Ministrów[4], ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej[5], ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym oraz ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny[6].
Rada Ministrów:
Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa niezastrzeżone dla innych organów państwowych oraz samorządu terytorialnego (art. 146 ust. 2 Konstytucji).
Obowiązująca Konstytucja przewiduje następującą procedurę utworzenia rządu[7]:
Zgodnie z art. 158 ust. 1 in fine Konstytucji, możliwe jest także powołanie nowej Rady Ministrów w trybie tzw. konstruktywnego wotum nieufności. Sejm wyraża Radzie Ministrów wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek złożony przez co najmniej 46 posłów, w którym imiennie wskazuje kandydata na Prezesa Rady Ministrów. W sytuacji przyjęcia takiej uchwały przez Sejm, Prezydent ma obowiązek przyjąć dymisję Rady Ministrów, a następnie Prezydent powołuje tak wybranego Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów.
Prezydent obligatoryjnie przyjmuje dymisję Rady Ministrów:
Natomiast fakultatywnie Prezydent może wyrazić zgodę na dymisję Rady Ministrów w sytuacji, gdy jej przyczyną jest wyłącznie rezygnacja Prezesa Rady Ministrów (art. 162 ust. 2 pkt 3 Konstytucji). Sytuacja odmowy przyjęcia dymisji w takim przypadku miała miejsce 6 maja 2005, kiedy prezydent Kwaśniewski nie przyjął dymisji drugiego rządu Marka Belki.
Prezydent Rzeczypospolitej, przyjmując dymisję Rady Ministrów, powierza jej dalsze pełnienie obowiązków do czasu powołania nowej Rady Ministrów. Przyjęcie dymisji Rady Ministrów, jak i odmowa jej przyjęcia, następują postanowieniami Prezydenta RP publikowanymi w Monitorze Polskim, a wchodzącymi w życie z chwilą podpisania.
Obowiązujące przepisy ustrojowe nie regulują następstw prawnych śmierci urzędującego Prezesa Rady Ministrów.
Art. 6 ustawy o Radzie Ministrów z 1996 reguluje stan fizycznej nieobecności premiera na posiedzeniu rządu lub też jego czasową niemożność wykonywania obowiązków, np. z powodu choroby. Wówczas z mocy prawa Radą Ministrów kieruje jej wiceprezes, wcześniej wyznaczony przez premiera, lub jeden z ministrów, w wypadku gdy rząd funkcjonuje bez wicepremierów. Wiceprezes Rady Ministrów wykonuje, w imieniu Prezesa Rady Ministrów, zadania i kompetencje w zakresie powierzonym przez Prezesa Rady Ministrów.
Należy uznać jednak, że śmierć Prezesa Rady Ministrów powoduje dymisję całej Rady Ministrów, która może istnieć tylko pod przewodnictwem określonej osoby[8].
Członkowie Rady Ministrów (również Prezes) ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za:
Odpowiedzialność konstytucyjna ma charakter indywidualny, egzekwować ją można tylko od każdego członka Rady Ministrów z osobna.
Wnioskować w tej sprawie może Prezydent lub grupa 115 posłów. Wniosek kierują oni na ręce Marszałka Sejmu, który przekazuje go Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w celu zbadania zasadności. Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej przekazuje sprawozdanie oraz końcowy wniosek na posiedzenie plenarne Sejmu, gdzie odbywa się głosowanie – postawienie członka Rady Ministrów w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu wymaga większości kwalifikowanej 3/5 ustawowej liczby posłów.
Postępowanie przed Trybunałem Stanu jest dwuinstancyjne: w I instancji Trybunał Stanu orzeka w składzie przewodniczący + 4 członków, natomiast jako organ odwoławczy (II instancji) przewodniczący + 6 członków (z wyłączeniem tych, którzy orzekali w I instancji). Przy postępowaniu stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego. Sankcjami są:
Powyższe kary egzekwowane za popełnienie deliktu konstytucyjnego mogą być orzeczone na okres od 2 do 10 lat, przy czym od wyroku nie przysługuje prezydenckie prawo łaski (art. 25 ust. 2 ustawy o Trybunale Stanu).
Tematowi temu poświęcony jest rozdział 3 ustawy o Radzie Ministrów z 8 sierpnia 1996. Organy takie mogą zostać powołane przez Prezesa Rady Ministrów w drodze zarządzenia na wniosek członka Rady Ministrów lub z inicjatywy samego premiera. Organami takimi mogą być w szczególności:
Prezes Rady Ministrów, tworząc organy pomocnicze, określa jednocześnie ich nazwę, skład, zakres działania oraz tryb postępowania (np. Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego). Innymi organami pomocniczymi, o których mówi ustawa, a które mogą być powoływane w drodze rozporządzenia, to komisje do opracowywania projektów kodyfikacji określonych dziedzin prawa, komisje wspólne, w skład których wchodziliby członkowie rządu oraz reprezentanci określonych instytucji lub środowisk, których rozpatrywana sprawa by dotyczyła.
Stan na 17 października 2024
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
