Most dojazdowy w zespole budowlanym Elektrowni Wodnej Południowej we Wrocławiu
Most we Wrocławiu w obrębie zespołu zabudowy Elektrowni Wodnej Wrocław I Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Most dojazdowy w zespole budowlanym Elektrowni Wodnej Południowej we Wrocławiu – drogowy most dojazdowy w zespole budowlanym Elektrowni Południowej we Wrocławiu na Starym Mieście (osiedle samorządowe Stare Miasto). Most stanowi wewnętrzną przeprawę przemysłową w obrębie zakładu elektrowni wodnej nad rzeką Odra, jej ramieniem bocznym przebiegającym w Śródmiejskim Węźle Wodnym – Odrą Południową, w kanale wodnym, na którym zlokalizowana jest hala elektrowni i turbiny. Łączy lewobrzeżną część miasta z bezimienną wyspą, na której znajduje się część zabudowy elektrowni i stopnia wodnego – Mieszczański Stopień Wodny. Powstał w ramach budowy w latach 1921-1924 całego zespołu budowlanego zaprojektowanego przez Maxa Berga i Ludwiga Moshamera, przy czym sam most został oddany do użytkowania w 1922 r. Jest to most żelbetowy, trójprzęsłowy, od długości 40,20 m i szerokości 5,70 m. W 1993 r. zespół zabudowy elektrowni, w tym most dojazdowy jako jedna z kilku wymienionych pozycji w tym zespole, został objęty ochroną i wpisany do rejestru zabytków.
 nr rej. 524/Wm z dnia 10.08.1993 r., A/1473/524/Wm z dnia 16.12.2009 r. | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Podstawowe dane | |
| Przeszkoda |
Odra: Odra Południowa, kanał elektrowni |
| Długość |
40,20 m |
| Szerokość: • całkowita • jezdni • chodników |
|
| Liczba przęseł |
3 |
| Rozpiętość przęseł |
12,10 + 14,60 + 12,10 m |
| Data budowy |
1922 |
| Data remontu |
2014-2015 |
| Projektant | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
| 51°06′48,123″N 17°01′48,271″E | |
W latach 1922–1924 realizowany był zespół elektrowni Wrocław I[1][2][3][4], Elektrownia wodna Wrocław „Południe”[5] (lub od 1921 r.[5]). Projektantami obiektów byli: Max Berg[4][6][7], Ludwig Moshamer[4]. Oprócz tego zespołu zabudowy powstały także inne obiekty hydrotechniczne tworzące Mieszczański Stopień Wodny, będący dolnym stopniem wodnym dla Śródmiejskiego Węzła Wodnego. Sam most w ramach wyżej wymienionej inwestycji powstał w latach 1921-1922[8], w miejscu dawnego mostu drewnianego potocznie określanego jako most „przy dawnych dolnych młynach”[6][7].
Nie zachowały się informacje o pracach remontowych dotyczących mostu przed rokiem 1945, choć domniemywa się, że w stosunku do stosunkowo nowego obiektu nie były one wymagane i ewentualnie wykonywano nigdzie nie odnotowane drobne prace „kosmetyczne”. Z kolei w latach 1945-1995 wykonywano w zasadzie jedynie stosunkowo niewielkie naprawy elementów żelbetowych. Polegały one na iniekcji rys i uzupełnieniu ubytków betonu. Mimo tych prac na rok 1995 oceniano, że stan mostu jest zły, przy czym przy tej ocenie korzystano między innymi z wykonanego w lutym 1993 r. orzeczenia technicznego. Wskazywano przy tym między innymi na takie wady jak: korozję betonu do głębokości sięgającej nawet 7 cm, uszkodzenia konstrukcji w postaci pęknięć i rys włoskowatych, kawern, także zniszczenia w otulinie zabezpieczającej zbrojenie. Podobne uszkodzenia dotyczyły także innych elementów np. płyt przekrywających kanały instalacji i urządzeń, w tym braku uszczelnienia ich styków. Jednoznacznie wskazywano wówczas na konieczność remontu mostu[9]. W latach 2014–2015 przeprowadzono remont i przebudowę obiektów w zespole[4].
W okresie powojennym właścicielem całego zespołu były zakłady energetyczne[5].
Most dojazdowy położony jest w obrębie zakładu energetycznego – elektrowni wodnej: Elektrownia Wodna Wrocław I / Elektrownia Południowa we Wrocławiu na Odrze[1][6][10]. Jest to teren zamknięty. Nie ma swobodnego, publicznego dostępu do mostu. Zakład znajduje się w obszarze Starego Miasta, w ramach osiedla samorządowego Starte Miasto, w dawnej dzielnicy Stare Miasto[11]. Adres wymienionego zakładu to ulica Nowy Świat 46[1][4][12][13]. Most spina lewy brzeg Odry i bezimiennej wyspy otoczonej wodami ramienia tej rzeki – Odry Południowej, w ramach Odry Głównej we Wrocławiu, przepływającej przez Śródmiejski Węzeł Wodny, nad kanałem, w którym zlokalizowana jest elektrownia, w tym turbiny i nad nimi hala elektrowni. Sama elektrownia stanowi element Mieszczańskiego Stopnia Wodnego. Most zapewnia komunikację wewnętrzną w ramach zakładu zarówno dla ruchu kołowego jak i pieszego dzięki zbudowaniu na płycie mostu odpowiednich elementów drogi: jezdni oraz chodników[14].
Jest to most drogowy, dojazdowy, zapewniający komunikację w ramach zakładu energetycznego. Most usytuowany jest prostopadle do koryta rzeki nad którym stanowi przeprawę. W tym miejscu ma ono brzegi pionowe. Są one zabezpieczone ścianami oporowymi. Lico tych ścian wykonano z ciosów kamiennych. Ma trzy przęsła o rozpiętościach odpowiednio: 12,10 + 14,60 + 12,10 metra. Długość mostu wynosi 40,20 m, szerokość 5,70 m, w tym jezdnia 3,50 m i obustronne chodniki szerokości 1,02 m każdy z nich. Przęsła skrajne przy przyczółkach, na długości 4,5 m są poszerzone względem pozostałej części mostu. Takie ukształtowanie pomostu w rzucie prostokątnym na płaszczyznę poziomą wymagało zastosowania dodatkowych belek ukośnych, które oparto z jednej strony na belkach głównych i a z drugiej na poprzecznicach podporowych. Elewacje mostu określa się jako surowe. Ich ukształtowanie cechuje się symetrią i osiowością. Na pomoście zamontowane są bariery, wykonane jako monolityczne, które silnie podkreślają jego liniowość[15]. Do wykonania konstrukcji mostu wykorzystano technologię żelbetową[15][16]. Podstawowa konstrukcja nośna to ruszt belkowy, przy czym trzy belki główne rozmieszczone są wzdłuż mostu w rozstawie 1,60 m. Ich wysokości są zmienne i wynoszą od 0,70 m do 1,05 m. Oprócz belek głównych na ruszt składają się belki poprzeczne, przęsłowe i podporowe nad filarami, usytuowane prostopadłe do osi mostu. Konstrukcja pomostu oparta jest na przyczółkach oraz podporach środkowych – dwóch filarach. Filary środkowe mają w planie kształt prostokąta i są zbudowane z betonu. Jego wymiary na poziomie zwieńczenia fundamentów wynoszą 5,35 m na 1,50 m i zmniejszają się ku górze zgodnie z ich zbieżnym kształtem. Przyczółki wykonano jako monolityczne. Są wbudowane w konstrukcję nabrzeży. Między podporami, a konstrukcją umiejscowione są łożyska lub przekładki z papy, posadowione na ławach podłożyskowych. Są to ciągłe bloki betonowe o grubości 0,85 m. Balustrady mostu to żelbetowe ściany, o grubości 8 cm, zwieńczone na szczycie pochwytem. W chodnikach wbudowano kanały dla przeprowadzenia instalacji i umieszczeniu urządzeń. Pierwotna nawierzchnia jezdni z kostki granitowej, która w latach późniejszych została przykryta dywanikiem bitumicznym. Dojazdy do mostu wykonane także kamiennej kostki brukowej[15].
Cały zespół elektrowni południowej w 1993 r. został uznany za zabytek i objęty ochrona poprzez wpis do rejestru zabytków pod numerem 524/Wm z 10.08.1993 r.[1][4][12][17][18], a następnie pod numerem A/1473/524/Wm z 16.12.2009 r.[5][12]. Oprócz całego zespołu, w jego ramach, ochronie podlegają także konkretne obiekty budowlane wymieniane enumeratywnie w zespole[1][19][20] (przy czym niektóre z obiektów objęte są ochroną jedynie poprzez wpis do gminnej ewidencji zabytków[4][19][20]), a jednym z obiektów wymienionych w rejestrze zabytków jest opisywany tu most dojazdowy[1][4][12][17][18][21], uznano bowiem, że prezentuje on wartości historyczno-techniczne i krajobrazowe[9]. W zestawieniu gminnym most zapisany jest pod pozycją 3 w ramach zespołu[22], a w zestawieniu wojewódzkiego konserwatora zabytków pod pozycją 4[23].
W tym zakresie należy także wskazać, że cały zespół elektrowni wraz z mostem położony jest w obszarze podlegającym ochronie w ramach gminnej ewidencji zabytków pod pozycją Przedmieścia Odrzańskiego wraz z Kępą Mieszczańską jako historyczny układ urbanistyczny (karta obiektu nie wpisanego do rejestru z 1.10.2015 r.)[4][24][25], wraz z krajobrazem kulturowym rzeki Odry we Wrocławiu, kształtowany począwszy od XIII wieku i w następnych okresach – początek XVIII wieku, do 1945 r.[4][25]. Stan zachowania tego układu ocenia się na 4 – dobry / 5 – bardzo dobry[25].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
