Papa

Papa – materiał budowlany stosowany do wykonywania przeciwwilgociowych i przeciwwodnych izolacji elementów budowli (izolacje fundamentów, posadzek, ścian piwnicznych i pokryć dachowych). Wytwarza się go przez pokrycie i/lub nasączenie masą asfaltową lub smołową osnowy z włókna szklanego lub poliestrowego albo tektury (tak zwana papa tradycyjna).

Rolka papy

Zrywanie gontów bitumicznych (tą samą metodą zrywa się papę)

Struktura materiałowa

Papa zbudowana jest warstwowo. Licząc od góry, są to:

• zabezpieczenie wierzchnie (najczęściej posypka – bazalt, skaleń, piasek)
• masa asfaltowa (bitum, wypełniacz mineralny, modyfikator)
• osnowa, zwana wkładką nośną (włóknina lub tkanina poliestrowa, welon szklany, tkanina lub włóknina szklana, tektura)
• masa asfaltowa (jak wyżej)
• zabezpieczenie spodnie (najczęściej folia z tworzywa sztucznego)

Parametry pap

Główne parametry, rozróżniające rodzaje pap, to:

• grubość [mm]
• wytrzymałość mechaniczna (siła zrywająca [N/50 mm] i wydłużenie przy zerwaniu [%])
• giętkość w niskich temperaturach [°C]
• odporność na spływanie [°C]

Grubość – zależy od ilości asfaltu i posypki.

Wytrzymałość mechaniczna^[a] – zależy od wkładki nośnej. Papy zbudowane na:

• włókninie poliestrowej (siła i wydłużenie 600–1000 N/50 mm i ok. 40-60%)
• tkaninie szklanej (siła i wydłużenie 1200–1800 N / 50 mm i ok. 5-10%)
• welonie szklanym (siła i wydłużenie 300–600 N/50 mm i ok. 2-5%)
• tekturze (siła i wydłużenie 400–800 N/50 mm i ok. 5-15%)

Giętkość – zależy od ilości modyfikatora. Typowe wartości to:

• papy niemodyfikowane: 0 °C
• modyfikowane SBS: od -5 °C do -25 °C (zależnie od stopnia modyfikacji)
• modyfikowane APP: od 0 °C do -15 °C (zależnie od stopnia modyfikacji)

Parametr ten świadczy jedynie o stopniu modyfikacji, nie jest tożsamy z temperaturą układania ani temperaturą użytkowania.

Spływanie – zależy od ilości modyfikatora i grubości. Typowe wartości to:

• papy niemodyfikowane: 70 °C
• modyfikowane SBS: od +80 °C do +100 °C (zależnie od stopnia modyfikacji)
• modyfikowane APP: od +100 °C do +140 °C (zależnie od stopnia modyfikacji)

Sposób mocowania

Obecnie papy mocuje się na kilka sposobów, przy czym każda papa powinna mieć określony sposób jej montowania przez producenta:

• mocowanie mechaniczne – na przykład za pomocą gwoździ (tak zwanych papiaków)
• mocowanie tradycyjne (metodą klejenia) – za pomocą lepików, na zimno lub na gorąco
• zgrzewanie – przy użyciu palnika lub gorącego powietrza
• bez dodatkowych narzędzi lub środków (papy samoprzylepne).

Nazewnictwo

W Polsce w obrocie handlowym papy z osnową z welonu szklanego mają w symbolu oznaczenie V oraz liczbę oznaczającą gramaturę welonu – przykładowo W-V 60 S42 oznacza papę z osnową z welonu szklanego o gramaturze 60 g/m². Papy na osnowie z włókniny poliestrowej mają w symbolu oznaczenie PV (często także PY lub PYE) oraz gramaturę osnowy – dla przykładu W-PYE250 S52 oznacza papę na osnowie z włókniny poliestrowej o gramaturze około 250 g/m², a papy z tkaniną szklaną – symbol G.

Należy jednak pamiętać, że wszystkie symbole i wartości w nazwach pap są umowne (!) (ich jednoznaczne użycie jest tylko 'dobrą wolą producenta') i nie są sankcjonowane przez żadne przepisy. Stosowanie odpowiednich symboli było sankcjonowane przez nieobowiązujące już normy PN/B.

W Polsce w obrocie handlowym rozróżnia się pierwszą literą oznaczenia: P dla papy podkładowej oraz W dla papy wierzchniego krycia, na przykład:

• W-PYE150 S30 – papa wierzchniego krycia
• P64/1200 – papa podkładowa.

Papy zawierające modyfikator SBS często mają w nazwie handlowej oznaczenie SBS lub PYE.

Grubość papy jest często określana literą S oraz liczbą określającą grubość w milimetrach, np. W-PYE250 S52 to papa o grubości 5,2 mm.

Cechy charakterystyczne

Papę na osnowie z welonu szklanego (lub tektury) od papy na osnowie z włókniny poliestrowej (lub tkaniny szklanej) można bardzo łatwo odróżnić doświadczalnie – tę pierwszą można bez problemu przerwać w rękach, natomiast papy na włókninie poliestrowej praktycznie nie da się ręcznie rozerwać.

Ma to istotne znaczenie przy wyborze rodzaju stosowanej papy: papa na welonie szklanym ma dużo mniejszą wytrzymałość na rozrywanie i nie może być stosowana na dachach, które mocno pracują, na przykład pod wypływem zmian temperatury. Siły temu towarzyszące mogą prowadzić do rozrywania papy i tworzenia pęknięć.

W przypadku używania papy na powierzchnie zewnętrzne, narażone na działanie promieni słonecznych i innych czynników pogodowych, stosuje się papę z posypką mineralną na wierzchniej warstwie. Tego typu papy wierzchnie bywają ostatecznym pokryciem dachów poziomych. Wykonanie pokrycia dachowego z papy może być jedno- lub dwuwarstwowe. W wersji dwuwarstwowej stosuje się najpierw papę podkładową, a następnie papę wierzchniego krycia. W wersji jednowarstwowej stosuje się od razu papę wierzchniego krycia.

Inną ważną cechą pap jest ich odporność na zginanie w niskich temperaturach. Aby uzyskać odporność na niższe temperatury, dodaje się do pap modyfikatory. Najczęściej spotykanym modyfikatorem jest SBS (styren-butadien-styren). Dzięki zastosowaniu tego modyfikatora, papy te są odporne na zginanie w temperaturach ujemnych, przy czym odporność ta jest różna i należy sprawdzać w dokumentacji technicznej do jakiej ujemnej temperatury dana papa jest wytrzymała.

Spotyka się także papy specjalne, na przykład z wkładką z folii metalowych, odporne na wrastanie korzeni. Obecnie coraz częściej stosuje się papy z innych materiałów, w tym elastycznych tworzyw sztucznych.

Przepisy prawne

Od 2005 roku w Polsce produkuje się papy w oparciu o zharmonizowane normy europejskie:

• PN-EN 13707 (dla pap przeznaczonych na pokrycia dachowe)
• PN-EN 13969 (dla pap przeznaczonych do izolacji na poziomie gruntu i pod wylewki).

Papy nie objęte normami produkuje się w oparciu o aprobaty techniczne (np. papy mostowe).

Inne dokumenty

Dla każdej papy producent wystawia (sam) deklarację właściwości użytkowych^[b]. Każda papa powinna posiadać certyfikat ZKP lub certyfikat zgodności.

Uwagi

Zobacz hasło papa w Wikisłowniku

1. Wartości siły i wydłużenia podano na podstawie informacji handlowych (dostępnych na stronach producentów).
2. 1 lipca 2013 zastąpiła ona deklarację zgodności.