Korfantów
miasto w województwie opolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
miasto w województwie opolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
ⓘKorfantów (daw. Fyrląd, Fryląd, niem. Friedland, Friedland in Oberschlesien[2], śl. Fyrlōnd, dś. Friedland) – miasto w Polsce położone w województwie opolskim, w powiecie nyskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Korfantów.
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
Rynek | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Gmina | |||||
Data założenia |
XIII/XIV wiek | ||||
Prawa miejskie |
p. 1335–1742, 1809–1945, od 1993 | ||||
Burmistrz |
Janusz Wójcik | ||||
Powierzchnia |
10,23 km² | ||||
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
77 | ||||
Kod pocztowy |
48-317 | ||||
Tablice rejestracyjne |
ONY | ||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa opolskiego | |||||
Położenie na mapie powiatu nyskiego | |||||
Położenie na mapie gminy Korfantów | |||||
50°29′21″N 17°35′49″E | |||||
TERC (TERYT) |
1607034 | ||||
SIMC |
0496946 | ||||
Hasło promocyjne: Spokojny Kraj | |||||
Urząd miejski Rynek 448-317 Korfantów | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Historycznie leży na Górnym Śląsku[3], na Równinie Niemodlińskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez niego rzeka Ścinawa Niemodlińska.
W latach 1954–1972 wieś Korfantów należała i była siedzibą władz gromady Korfantów. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa opolskiego.
30 czerwca 2020 miasto było zamieszkane przez 1783 osoby[4].
Miasto jest położone w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 17 km od granicy z Czechami, na Równinie Niemodlińskiej. Należy do Euroregionu Pradziad. Przez granice administracyjne miasta przepływa rzeka Ścinawa Niemodlińska.
Według danych z 1 stycznia 2010 powierzchnia miasta wynosi 10,23 km²[5].
Klimatogrami dla Korfantowa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | XI | XII | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
30
1
-5
|
28
3
-4
|
29
7
-1
|
38
13
3
|
68
19
7
|
79
22
11
|
84
23
12
|
80
23
11
|
50
19
9
|
40
14
5
|
40
7
1
|
36
3
-3
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatury w °C Opad całkowity w mm Źródło: climate-data.org | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
W Korfantowie panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,2 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Korfantowa wynoszą 602 mm. Dominują wiatry zachodnie[6].
Według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju częścią Korfantowa jest[7]:
W mieście znajduje się osiedle[7]:
Pierwotna nazwa osady to Hurtlanth lub Hurthland. W wielu dokumentach w stosunku do miasta używano także określeń: Fredland, Fredelant, Fredlandt, Fridland, Freijland, Stadt Friedland oraz Friedland, co można tłumaczyć jako „spokojny kraj”[8]. Z czasem nazwa ta uległa potocznemu spolszczeniu i równolegle z wariantem niemieckim używano gwarowego: Ferląd, Ferlondt, Frydląd, Fryląd, najczęściej zaś Fyrląd. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Fridelandum[9]. W 1946 ze względu na niemieckie pochodzenie nazwy miasto przemianowano na Korfantów (na cześć Wojciecha Korfantego).
Początki Korfantowa są związane z akcją osadniczą zainicjowaną przez władców górnośląskich w XIII wieku. Data lokalizacji miasta nie jest znana. Pierwszą nazwą osady było Hurtlanth. W 1323 w dokumencie miejskim z Nysy wymieniono rajcę Heinricha z Korfantowa. Miasto wspomniał nuncjusz apostolski Galhard de Carceribus w sporządzonym w 1335 spisie dziesięcin. W 1427 książę Bernard niemodliński przyznał Żydom dziesięcioletni przywilej ochronny. Na dokumencie książęcym występuje świadek Heinrich Degeshym, pan Korfantowa[8].
Do połowy XV wieku Korfantów wchodził w skład posiadłości Piastów opolskich. Z czasem zaczęły się tu sadowić rody magnackie, w rękach których pozostał do połowy XX wieku. Korfantowskim majątkiem zarządzały między innymi rody: Beroschinsky, Dluhomil, Schaffgotsch z Frankonii, Denewitz, Mettich z Łąki Prudnickiej, Buchta, Nowagk, Redern, Burghauss i Pückler[8].
Szlachcic Fryderyk Schaff w 1516 zabił proboszcza Korfantowa. Według dokumentu z 1 maja zawartego w „Rejestrze Wacława”, kilkunastu szlachciców przyrzekło dostarczyć winnego do Opola jak tylko książę Jan II Dobry wyrazi swoją wolę. W przypadku nie dotrzymania obietnicy zobowiązali się uiścić księciu 500 węgierskich guldenów[8].
W 1535 Korfantów wszedł we władanie Kaspera II Schaffgotscha. Następny właściciel miasta, Adam Gotsch, doprowadził do przejęcia miejscowego kościoła Trójcy Świętej przez protestantów. Pierwszym przywódcą protestanckiej gminy wyznaniowej został Georgius Fabricius[8]. Z jego inicjatywy w 1610 powstały dwie szkoły, dla dzieci miasta i ze wsi. Stworzono też system stypendialny dla młodzieży, z którego korzystały także dzieci z Prudnika i Niemodlina. Fabricius zmarł 15 maja 1622 podczas głoszenia kazania[10].
Kościół Trójcy Świętej powrócił do społeczności katolików w 1629. Wówczas parafię objął katolicki administrator Herman Hahr. Nauczycielem w szkole katolickiej był Christopher Meierrzirke, który w zamian za pracę otrzymywał mąkę, 6 worków jęczmienia, 2 worki owsa i trawę z trzech łąk rocznie[10].
Podczas wojny trzydziestoletniej, w 1632, wojska szwedzkie wkroczyły na Śląsk. W trakcie starć zbrojnych mieszkańcy Korfantowa ponieśli ciężkie straty[10].
22 marca 1675 w wyniku pożaru spaliła się większość zabudowań miasta. 2 lata później córka właściciela dóbr korfantowskich Henryka Wacława Nowagka, Ewa Maria Nowagk, wyszła za mąż za Nicolausa Konrada hrabiego von Burghauss, który wkrótce stał się nowym właścicielem miasta[10].
W latach 1680–1681 w mieście trwała epidemia dżumy. Podczas niej zginęło 180 osób (wówczas 30% populacji miasta). Jedną z ofiar był zmarły 28 kwietnia 1681 Henryk Wacław Nowagk. W 1683 katolicy przejęli od protestantów kościół św. Michała Archanioła[10].
Według źródeł parafialnych w 1739 do spowiedzi wielkanocnej przystąpiło 1862 wiernych, spośród których 905 spowiadało się w języku niemieckim, zaś 957 w języku polskim[11].
5 kwietnia 1741 wojska pruskie przybył do Korfantowa z pobliskiej Ścinawy Małej. 3 października z wojskami przybył król Fryderyk II Wielki. Rozbił się obozem pomiędzy Korfantowem i Puszyną. 6 dni później udał się do Przydroża Małego, gdzie została podpisana konwencja, która przesądziła o oddaniu Prusakom Śląska[11]. W 1742 Korfantów utracił prawa miejskie.
W 1760 w okolice Korfantowa udali się żołnierze pruscy po bitwie o Prudnik[12][13].
Podczas wojen napoleońskich na mocy dekretu cesarza Francuzów Napoleona Bonaparte z 6 kwietnia 1807 na Śląsku utworzono Legię Polsko-Włoską z powracających z Włoch oddziałów polskich. We Wrocławiu, Brzegu i Nysie sformowano trzy pułki piechoty, w Prudniku pułk ułanów, a w Korfantowie pułk lansjerów. Wzmocniono je rekrutami z Wielkopolski[14]. 11 września 1807, na skutek nieuwagi przebywającego w Korfantowie patrolu bawarskiego, wybuchł pożar, który objął prawie wszystkie zabudowania na Rynku, przy ul. Prudnickiej i ul. Wyzwolenia. Spłonęła także dworska owczarnia. Na 108 istniejących budynków spłonęło 56. Król Fryderyk Wilhelm III Pruski podarował na odbudowę 16 tysięcy reńskich talarów[11]. W 1809 Korfantów odzyskał prawa miejskie.
W 1844 w okolice Korfantowa przybyli protestanccy osadnicy z Prudnika i z Austrii. Założyli oni wieś Wielkie Łąki. Do ewangelickiej parafii Korfantów należało 21 wsi z powiatu niemodlińskiego i 10 z powiatu prudnickiego[11].
W 1855 w mieście wybuchła epidemia cholery, która pochłonęła 54 ofiary z Włostowej i Korfantowa. Ciała ofiar epidemii zostały pochowane na starym cmentarzu w Korfantowie przy ul. Powstańców Śląskich (obecnie teren Komisariatu Policji) oraz w mogilniku pomiędzy Kuźnicą Ligocką i Włostową[11].
Znajdowała się tu filia zakładów włókienniczych Samuela Fränkla z siedzibą w Prudniku (późniejsze ZPB „Frotex”)[15].
Od 1919 Korfantów należał do nowo utworzonej prowincji Górny Śląsk. Prowincja została zlikwidowana w 1938, a 18 stycznia 1941 utworzono ją ponownie.
W okresie II wojny światowej w mieście Niemcy utworzyli Polenlager 83, jeden z szeregu obozów koncentracyjnych dla Polaków[16].
Armia Czerwona wkroczyła do Korfantowa 19 marca 1945 w ramach operacji górnośląskiej. Miasto, przekształcone przez Niemców w silny punkt oporu, zajęła 285 Dywizja Piechoty pułkownika Nikołaja Suchariewa i część 229 Dywizji Piechoty pułkownika Afanasija Pypyriewa (55 Korpus Piechoty 21 Armii). W trakcie walk miasto zostało zniszczone w około 50%[17].
Wraz z nadciągającym frontem większość mieszkańców opuściła miasto. Wszyscy uciekinierzy, po około dwóch tygodniach, zaczęli wracać do swoich domostw. W Korfantowie władzę przejęła komendantura wojenna, która była wspomagana przez organ pomocniczy realizujący zadania z zakresu administracji cywilnej. Rosjanie przejęli 11 majątków ziemskich oraz większość obiektów przemysłowych i gospodarczych, które znajdowały się na terenie kilkunastu wsi przylegających do Korfantowa.
W maju 1945 r. do Korfantowa przybyli przedstawiciele administracyjnej grupy operacyjnej, na czele której stał burmistrz Marian Dziubka oraz sekretarz gminy Marian Gałuszka. Przedstawiciele przemysłowej grupy operacyjnej zjawili się w Korfantowie na przełomie czerwca i lipca. Pozwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej wydawano niemal wyłącznie przedstawicielom ludności napływowej. W sierpniu zostały uruchomione dwie pierwsze placówki usługowo-handlowe: restauracja oraz sklep spożywczy. W tym czasie na stanowisko wójta gminy Korfantów powołano Romana Buczka.
Na terenie gminy do końca września 1945 r. działały 24 podmioty gospodarcze. W Korfantowie były to: fabryka obuwia, 2 piekarnie, restauracja, sklep galanteryjno-mydlarski, 2 sklepy spożywcze, warsztat reperacyjny, zakład mięsny, stolarnia i 3 zakłady szewskie. W Kuźnicy Ligockiej: młyn wodny i zakład kowalski. W Piechocicach – młyn wodny. w Przydrożu Małym: gorzelnia parowa i wiatrak. W Przydrożu Wielkim – wiatrak. W Puszynie: piekarnia oraz 2 stolarnie. We Włostowie: zakład kowalski i młyn wodny. Ogółem, w zakładach rzemieślniczych i zakładach przemysłowych zatrudniano 162 Polaków i 223 Niemców.
W tym czasie Korfantów stał się siedzibą gminy zbiorowej, w skład której weszły następujące miejscowości: Ferdynandka, Honcmila, Kolonia Friedrichsfeld, Kuropas, Kuźnica Ligocka, Ligota Ścinawska, Myszowice, Piechocice, Pleśnica, Przydroże Małe, Przydroże Wielkie, Puszyna, Rączka, Stara Jamka, Ulianówka, Wielkie Łąki i Włostowa.
Po ustaniu działań wojennych Korfantów stał się siedzibą jednej z 7 gmin zbiorowych na terenie ówczesnego powiatu niemodlińskiego. W tym okresie miasto liczyło około 900, a cała gmina – około 4950 mieszkańców.
W 1954 r. doszło do reformy administracyjnej wprowadzającej w miejsce gmin, tzw. gromady powiększone. W powiecie niemodlińskim funkcjonowała wówczas 15 gromad, wśród których korfantowska obejmowała pięć wsi (łącznie 29,5 km kw.). Pod koniec lat 50. XX w., przy zachowaniu podziału na gromady, zlikwidowano niektóre z nich, przywracając lokalnym centrom ich dawne funkcje. Gromada Korfantów liczyła 52 km kw. i obejmowała swoim zasięgiem 10 miejscowości. Zamieszkiwało ją 3460 osób (Korfantów – 1068).
W 1972 r. przywrócono gminy, jako podstawowe jednostki podziału administracyjnego państwa. Korfantowska gmina była jedną z 7 w powiecie, z 6697 mieszkańcami (Korfantów – 1350). W roku 1975 zniesiono powiaty i powiększono liczbę województw. W nowym porządku administracyjnym obszar gminy Korfantów obejmował 180 km kw. (25 miejscowości). Ziemie te zamieszkiwało 10 700 osób, zaś sam Korfantów liczył wówczas 1985 mieszkańców. W tym kształcie terytorialnym korfantowska gmina istnieje po dziś dzień. Istotną zmianę przyniósł rok 1993, kiedy to Korfantów odzyskał prawa miejskie.
Od 1982 do 2014[18] na czele tej gminy nieprzerwanie, jako naczelnik, wójt i burmistrz stał Zdzisław Martyna. W latach 90. XX wieku, według rządowych planów reformy administracyjnej przywracającej powiaty, Korfantów miał znaleźć się w powiecie prudnickim. Wywołało to sprzeciw części mieszkańców Korfantowa i okolicznych wsi. W tymże okresie większość instytucji ponadgminnych, pod które podporządkowany był Korfantów, znajdowały się w Nysie[19]. Podlegał jednak pod zakład opieki zdrowotnej, sanepid, komendę policji, straż pożarną oraz Bank Spółdzielczy w Prudniku[20]. Miasto było lepiej skomunikowane z Nysą, lecz miejscowi uczniowie uczęszczali do szkół w Prudniku[19]. Wójt Zdzisław Martyna nie zajął stanowiska w sprawie, a Rada Gminy opowiedziała się przeciwko tworzeniu struktury powiatowej[21]. W 1995 gmina Korfantów przeprowadziła wśród mieszkańców ankietę dotyczącą przynależności administracyjnej. 3401 mieszkańców opowiedziało się za przynależnością do powiatu nyskiego, natomiast 930 – do prudnickiego. Na sesji Rady Gminy 6 radnych zagłosowało za Prudnikiem, 22 za Nysą[22].
W 1995 r. potomkowie Kresowian ustawili na cmentarzu parafialnym w Korfantowie pomnik upamiętniający ks. Stanisława Szczepankiewicza i mieszkańców Ihrowicy, pomordowanych przez UPA w czasie „Krwawej Wigilii” 1944 r[23].
Miasto zostało zalane podczas powodzi we wrześniu 2024[24].
Według danych GUS z 30 czerwca 2020, Korfantów miał 1783 mieszkańców (35. miejsce w województwie opolskim i 884. w Polsce), powierzchnię 10,23 km² (28. miejsce w województwie opolskim i 579. miejsce w Polsce) i gęstość zaludnienia 148 os./km²[4].
Mieszkańcy Korfantowa stanowią około 1,3% populacji powiatu nyskiego, co stanowi 0,2% populacji województwa opolskiego.
Korfantów podlega pod Urząd Statystyczny w Opolu, oddział w Prudniku[25].
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 1783 | 100 | 926 | 52 | 857 | 48 |
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) |
148 | 77 | 71 |
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[38]:
inne zabytki:
W 2019 wskaźnik bezrobocia w Korfantowie wynosił 6,7%. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w Korfantowie wynosiło 3 875,88 zł[37].
W okresie międzywojennym w Korfantowie działały 152 firmy, przede wszystkim z obrębie: usług, handlu i gastronomii. W drugiej połowie XX w. miasto jednak zatraciło swój pierwotny charakter lokalnego centrum gospodarczego. Wpłynęło na to szereg czynników: straty wojenne, rekwizycje, grabieże, działania radzieckich komendantur wojennych oraz błędne decyzje polityczne. Proces pauperyzacji niewielkich ośrodków miejskich na Śląsku Opolskim próbowano zatrzymać w latach 60. i 70. XX w., kiedy to pojawiły się koncepcje konsolidacji terytorialnej gmin i żywienia gospodarczego ich siedzib, jednak bez większego sukcesu. Dopiero reforma samorządowa z 1989 r. oraz otwarcie na wolny rynek, dały szansę na szybszy rozwój.
W Korfantowie znajduje się oddział Banku Spółdzielczego w Prudniku[39].
Przez Korfantów przebiegają drogi wojewódzkie:
Transport autobusowy w Korfantowie obsługiwany był przez PKS Prudnik[40]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[41]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[42], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[43]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[44]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Korfantowie i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[45]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[46].
W mieści działają jednostki oświatowe:
16 grudnia 2005 r. oddano do użytku halę sportową Oprócz budynku kompleks obejmuje tartanowe boisko do piłki siatkowej, bieżnię okólną oraz prostą.
2 września 2011 został otwarty nowy budynek gimnazjum w Korfantowie[49].
Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Organem wykonawczym jest burmistrz. W wyborach samorządowych w 2018 na urząd został wybrany Janusz Wójcik[55]. Siedzibą władz jest Urząd Miejski na Rynku.
Mieszkańcy Korfantowa wybierają do swojej rady gminy 3 radnych, pozostałych 12 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Korfantów.
Radni rady miejskiej VIII kadencji wybrani w wyborach samorządowych w 2018[56]:
Budżet miasta Korfantowa | ||
---|---|---|
Lp. | Rok | Budżet mln zł |
1 | 2011 | 24,9 |
2 | 2012 | 25,5 |
3 | 2013 | 24,0 |
4 | 2014 | 25,2 |
5 | 2015 | 25,1 |
6 | 2016 | 30,0 |
7 | 2017 | 33,0 |
8 | 2018 | 36,5 |
Miasto | Państwo | Data podpisania umowy |
---|---|---|
Friedland, Meklenburgia | Niemcy | 17 sierpnia 1996 |
Friedland, Brandenburgia | Niemcy | 17 sierpnia 1996 |
Friedland, Dolna Saksonia | Niemcy | 17 sierpnia 1996 |
Frydlant nad Ostrawicą | Czechy | 17 sierpnia 1996 |
Frýdlant | Czechy | 17 sierpnia 1996 |
Prawdinsk | Rosja | 17 sierpnia 1996 |
Mieroszów | Polska | 17 sierpnia 1996 |
Debrzno | Polska | 17 sierpnia 1996 |
Mirosławiec | Polska | 17 sierpnia 1996 |
Bolechów | Ukraina | 2009 |
Boulleret | Francja | 23 października 2013 |
W miejscowości urodziła się niemiecka aktorka filmowa i teatralna Judy Winter (ur. 1944)[59].
|
|
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.