Katarzyna Figura
polska aktorka Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Katarzyna Małgorzata Figura (ur. 22 marca 1962 w Warszawie) – polska aktorka filmowa, telewizyjna i teatralna.
.JPG) Katarzyna Figura (2014) | |
| Data i miejsce urodzenia |
22 marca 1962 |
|---|---|
| Zawód | |
| Współmałżonek |
Jan Chmielewski (1986–1989) |
| Lata aktywności |
od 1976 |
| Zespół artystyczny | |
| Teatr Wybrzeże (od 2013) | |
| Strona internetowa | |
Karierę zawodową rozpoczynała rolami epizodycznymi w filmach Krzysztofa Kieślowskiego i Wojciecha Jerzego Hasa. Rozgłos zyskała dzięki rolom w filmach Pociąg do Hollywood (1987) i Kingsajz (1987), które utrwaliły jej wizerunek jako polskiego symbolu seksu. W pierwszej połowie lat 90. zagrała role w filmach zagranicznych, m.in. amerykańskich i francuskich. Zasłynęła komediową rolą Ryszardy Siarzewskiej w filmach Kiler (1997) i Kiler-ów 2-óch (1998), a w następnych latach zyskała uznanie krytyków za role w filmach: Ajlawju (1999), Żurek (2003) i Ubu król (2004), jak też w spektaklach w Teatrze Dramatycznym w Warszawie (2006–2013) i Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (od 2013).
Życiorys
Podsumowanie
Perspektywa
Jej ojciec był lekarzem weterynarii, a matka – ekonomistką[1]. Jest jedynaczką[1], co – jak przyznawała w wywiadach – było dla niej „powodem frustracji i poczucia inności”[2]. W okresie dojrzewania miała kompleksy związane z budową własnego ciała[2]. W przedszkolu występowała w rozmaitych przedstawieniach, recytując i śpiewając[3]. Jako dziecko zagrała w filmach Zginął pies (1973)[4] i Mysz (1977)[5]. Należała do Ogniska Teatralnego Teatru Ochoty prowadzonego przez Jana i Halinę Machulskich[6].
W 1985 ukończyła studia na PWST w Warszawie[4], wystąpiła w spektaklu dyplomowym Widok z mostu Arthura Millera[7]. Jeszcze przed obroną dyplomu aktorskiego zagrała w debiucie reżyserskim Jacka Koprowicza Przeznaczenie (1983)[1], a w połowie lat 80. zagrała role epizodyczne m.in. u Krzysztofa Kieślowskiego w Bez końca i Wojciecha Jerzego Hasa w Osobistym pamiętniku grzesznika[8]. Będąc na czwartym roku studiów aktorskich, dołączyła do zespołu Teatru Współczesnego, w którym debiutowała rolą Irmy w Trzech siostrach Antoniego Czechowa w reż. Macieja Englerta[9].
Jej pierwszą dużą rolą była postać młodej prostytutki Once w filmie Piotra Szulkina Ga, ga. Chwała bohaterom[9]. Popularność zdobyła rolą Rózi w bajce Jerzego Gruzy Pierścień i róża[9]. Przełomem w jej karierze był występ w komedii obyczajowej Radosława Piwowarskiego Pociąg do Hollywood (1986), w której zagrała bufetową Mariolę „Merlin” Wafelek, która jest zafascynowana Marilyn Monroe i marzy o karierze w Stanach Zjednoczonych, dlatego namiętnie pisze w tej sprawie listy do amerykańskiego reżysera Billy’ego Wildera[8][10]. W tym czasie odrzuciła propozycję udziału w sesji zdjęciowej do amerykańskiego wydania czasopisma „Playboy”[11]. Następnie wystąpiła u boku Jacka Chmielnika i Jerzego Stuhra w komedii Juliusza Machulskiego Kingsajz (1986); fragment filmu, w którym krasnoludek (Chmielnik) przechadza się po Ali (Figura), uznawany jest za jedną z najsłynniejszych scen w polskim kinie[12][13]. Za sprawą występów w Pociągu… i Kingsajzie zaczęła być postrzegana jako seksbomba, a prasa nazywała ją „polską Marilyn Monroe”[10][9]. Zagrała Superblondynę w filmie Porno (1990), a rola niejako odpowiadała wizerunkowi, jaki przypisywano jej w Polsce – seksownej blondynki z dużym biustem[5].
Równocześnie z rozwojem kariery w Polsce grała role drugoplanowe w produkcjach węgierskich (m.in. u Miklósa Jancsó)[14], czechosłowackich[15] i hiszpańskich (główna rola w Estación Central Joségo Antonia Salgota)[14]. Zagrała niewielką rolę w jednym z odcinków erotycznej serii Zalmana Kinga Pamiętnik Czerwonego Pantofelka. W 1989 wyjechała na stypendium do Francji, gdzie uczyła się w Conservatoire national supérieur d’art dramatique w Paryżu[14] i podpisała kontrakt z agencją „Intermedia”[15]. Zagrała epizody w kilku francuskich i brytyjskich filmach[15]. W 1991 wyjechała do Los Angeles, gdzie podpisała roczny kontrakt z William Morris Agency[16][17]. Wkrótce otrzymała propozycję zagrania głównej roli w filmie Roberta Altmana Gracz, ale producenci filmu nie zgodzili się na to ze względu na nierozpoznawalne w USA nazwisko Figury[16][18][19]; rolę powierzono Grecie Scacchi, a Figura pojawiła się w filmie epizodycznie, w roli samej siebie[20]. W tym czasie dzieliła życie między Francję a USA, zagrała m.in. Leni w brytyjsko-francuskich Głosach w ogrodzie Pierre’a Boutrona i Jennifer Lawrence w amerykańskiej Fatalnej przeszłości Clive’a Fleury’ego[20], a także Kolbę w erotycznym horrorze Ruggero Deodato Krwawe pranie, który uznaje za „najgorszy film w swojej karierze”[21]. Mieszkając we Francji, dorabiała jako kelnerka w paryskiej kawiarni, a po zagraniu w telewizyjnej reklamie Toyoty ponownie wyjechała do Los Angeles[21], gdzie podpisała kontrakt z agencją ICA[22] i zagrała epizodyczną rolę w filmie Roberta Altmana Prêt-à-porter (1994)[10][23].
W pierwszej połowie lat 90. zagrała w filmach Andrzeja Kondriatuka: Mleczna droga, Wrzeciono czasu i Słoneczny zegar[24]. W tejże dekadzie dwukrotnie pozowała do polskiej edycji „Playboya”: w maju 1994 (nr 18) i kwietniu 1997 (nr 53)[25]. Firmowała swoim nazwiskiem jedną z erotycznych linii telefonicznych[26]; angaż do tego projektu tłumaczyła słowami: Linia telefoniczna była moją działalnością aktorską i literacką. Pisałam opowiadania, które potem nagrywałam w studio radiowym, czyli dokładnie tak, jakbym nagrywała audycję. (...) Ludzie słuchali moich wynurzeń, mojego głosu nagranego na sekretarkę. (...) Moi fani nie dzwonili pod numer sextelefonu, a jeśli zdarzali się tacy, to byli zawiedzeni[27]. Popularność wśród widzów zyskała rolą Ryszardy „Gabrysi” Siarzewskiej w komedii Juliusza Machulskiego Kiler (1997)[28] i jego kontynuacji, Kiler-ów 2-óch (1999). Do końca lat 90. zagrała także: kryminalistkę Krystynę w Historiach miłosnych (1997) Jerzego Stuhra, Terizę w Szczęśliwego Nowego Jorku (1997) Janusza Zaorskiego[29] i Grazię w Prostytutkach (1998) Eugeniusza Priwieziencewa. W 1998 otrzymała drugą w karierze Złotą Kaczkę dla najpopularniejszej aktorki[29], a za rolę Gosi w Ajlawju (1999) Marka Koterskiego została uhonorowana nagrodą za pierwszoplanową rolę kobiecą na 24. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni[30].
W 2000 powróciła na scenę teatralną rolą Yany w Zazdrości na trzy faksy w Teatrze Nowym w Warszawie. Współpracowała też z Krakowskim Teatrem Scena STU, a w 2002 w Teatrze Wybrzeże w Gdyni wystąpiła jako Hanka w adaptacji powieści Stefana Chwina Hanemanna w reżyserii Izabelli Cywińskiej[31]. Zagrała epizodyczną rolę w Pianiście (2002) Romana Polańskiego[32]. Za rolę kobiety uwięzionej na marginesie społeczeństwa z ciężarną, 15-letnią córką w filmie Żurku otrzymała Orła za najlepszą główną rolę kobiecą[33][34]. Za występ w roli odrażającej Ubicy w dramacie Ubu król dostała nagrodę za najlepszą pierwszoplanową rolę kobiecą na 28. FPFF w Gdyni[35].
Pojawiła się w telewizyjnych sitcomach jako gwiazda specjalna, m.in. w Wiedźmach (2005) i Niani (2005, 2008–2009)[36]. W latach 2006–2013 była aktorką Teatru Dramatycznego im. Gustawa Holoubka w Warszawie, w którym zagrała m.in. główną rolę w spektaklu Dirka Dobbrowa Alina na zachód (2006; dla roli w tej sztuce ogoliła włosy na głowie, czym zerwała z wizerunkiem seksbomby), Paulę Strasberg w spektaklu Krystiana Lupy Persona. Marilyn (2009) i główną rolę w dramatach Jona Fossego Matka i dziecko / Letni dzień (2012)[37].
W 2008 uczestniczyła w siódmej edycji programu rozrywkowego TVN Taniec z gwiazdami[38][39] i wzięła udział w sesji zdjęciowej do październikowego wydania polskiej edycji „Playboya”. W 2013 przeprowadziła się do Gdyni i została wykładowcą w Gdyńskiej Szkole Filmowej[40], gdzie od listopada 2013 jest etatową aktorką Teatru Wybrzeże[41]. W tym samym roku zagrała Kalinę Jędrusik w głośnym monodramie Kalina w warszawskim Teatrze „Polonia”, a w następnym roku – Elżbietę I w Marii Stuart w reżyserii Adama Nalepy, na podstawie tekstu Friedricha Schillera. W 2015 zagrała w szekspirowskich Wesołych kumoszkach z Windsoru w reżyserii Pawła Aignera i w Tresowanych duszach w reżyserii Adama Orzechowskiego[42]. Zagrała rolę matki młodego mężczyzny z zespołem Downa w krótkometrażowym filmie Cezarego Orłowskiego Jestem (2024)[43][44].
Życie prywatne
W 1986–1989 była żoną przedsiębiorcy Jana Chmielewskiego, z którym ma syna Aleksandra (ur. 1987)[14]. W latach 90. była związana z reżyserem Ablem Ferrarą[45]. 27 maja 2000 poślubiła amerykańskiego przedsiębiorcę i producenta filmowego Kaia Schoenhalsa, z którym ma dwie córki: Koko Claire (ur. 24 października 2002[46]) i Kaszmir Amber (ur. 12 lutego 2005)[47]. W 2012 w wywiadzie dla „Vivy!” wyznała, że przez lata była ofiarą przemocy domowej[48]. 24 września 2021 sfinalizowała rozwód z mężem[49].
Wzięła udział w akcji charytatywnej „Podziel się dzieciństwem”[50]. Zagrała w spektaklu Lady Oscar (2013), z którego wpływy przeznaczono na Fundusz Stypendialny Klubu Rotary i zakup pojazdu specjalistycznego do przewozu dzieci niepełnosprawnych dla ośrodka rehabilitacyjnego OREW w Gdyni[51]. W grudniu 2016 wzięła udział w akcji charytatywnej w Gdyni[52].
Była współwłaścicielką restauracji „Kom” i „Sense” w Warszawie[53] oraz hotelu i restauracji „A la carte” w Krakowie[54].
Poglądy polityczne
Poparła Pawła Adamowicza w kampanii wyborczej dotyczącej wyborów samorządowych w 2014[55], a także Bronisława Komorowskiego w 2015[56].
Dokonania artystyczne
Filmografia
 Seriale | |||
| Rok | Tytuł | Rola | Uwagi |
| 1986 | Pierścień i róża | Różyczka | Wszystkie odcinki |
| 1990 | Navarro | rola nieznana | Serial produkcji francuskiej |
| 1992 | Red Shoe Diaries | rola nieznana | Serial produkcji amerykańskiej |
| 1998 | Złotopolscy | sołtysowa Michalakowa | Odcinek: 20 |
| 1999, 2001 | Świat według Kiepskich | 2 role: Królewna, Merlin | Odcinki: 21, 109 |
| 1999 | Badziewiakowie | wychowawczyni | Odcinek: 9 |
| 2000 | 13 posterunek 2 | Ewa | Odcinki: 11, 26 |
| 2001 | Na dobre i na złe | Aneta | Odcinek: 76 |
| 2001–2002 | Lokatorzy | Kalina | Regularna obsada; Odcinki: 63, 65, 67-68, 70, 72, 86 |
| 2004 | Stacyjka | farmaceutka Anda Szulc | Główna rola; Odcinki: 1-8, 10-13 |
| 2005 | Wiedźmy | Mariola | Główna rola |
| 2005–2009 | Niania | Joanna Skalska, siostra Maksa | Odcinki: 18, 112-113, 124 |
| 2006 | Pogoda na piątek | Anna Lewicka | Telenowela |
| 2008 | Pitbull | Wesalowa | Odcinek: 30 |
| 2009 | Londyńczycy 2 | Elizabeth Sawicky | Odcinki: 7, 9, 16 |
| 2011 | Rezydencja | Anna Żurowska | Telenowela |
| 2011 | Komisarz Alex | Elżbieta Wagner | Gościnnie; Odcinek: 1 |
| 2011, 2013 | Hotel 52 | 2 role: Wanda, Natasza Filipowicz | Gościnnie; Odcinki: 48, 91 |
| 2012–2013 | Wszystko przed nami | Marianna | Odcinki: 6, 11-12, 15, 18-19, 21, 24, 27, 29-32, 36-37, 40, 48-49, 63-64, 66, 69-73, 76-77, 82-83, 89-93, 95, 97-99 |
| 2018–2019 | Za marzenia | Eliza Drawicz | Drugoplanowa rola |
| 2023 | To nie ze mną | Amelia | Odcinki: 18, 21 |
| 2024 | Gang Zielonej Rękawiczki | Emilia | Odcinki: 12-14 |
Polski dubbing
- 1997: Larry 7: Miłość na fali jako pani kapitan
- 2006: 7 krasnoludków – historia prawdziwa jako Zła Królowa
- 2010: Alicja w Krainie Czarów jako Czerwona Królowa
- 2012: Dino mama 3D jako Sue
- 2016: Alicja po drugiej stronie lustra jako Czerwona Królowa
Teatr
- 1985: Trzy siostry jako Irina
- 1987: Mistrz i Małgorzata jako Hela
- 1997: monodram Lustro
- 2002: Hanemann jako Hanka
- 2006: Alina na zachód jako matka
- 2006: Trzy siostry jako Masza
- 2006: monodram Badania terenowe nad ukraińskim seksem
- 2007: Peer Gynt. Szkice z dramatu Henryka Ibsena – Kobieta w Zieleni
- 2008: Alicja jako Czerwona królowa
- 2009: Persona. Tryptyk/Marilyn jako Paula Sstrasber
- 2009: Śmierć i dziewczyna. Dramaty księżniczek I-V
- 2008: Kupieckie kontrakty
- 2013: Kalina jako Kalina Jędrusik
- 2014: Maria Stuart jako Elżbieta I
- 2015: Wesołe kumoszki z Windsoru jako pani Chybcik
- 2015: Tresowane dusze jako Rastawiecka
- 2018: Trojanki jako Helena
- 2018: Bella Figura jako Yvonne Blum
- 2019: Fredra jako Fredra
- 2021: Balkon jako Sędzia
- 2021: Emigrantki jako Teresa
- 2022: Wsopotwzięci jako Zopootina
Nagrody
- Złote Lwy:
- Polska Nagroda Filmowa, „Orzeł”:
- 2001 – nominacja Najlepsza aktorka drugoplanowa za Zakochanych
- 2003 – nominacja Najlepsza aktorka pierwszoplanowa za Zemstę
- 2004 – Najlepsza aktorka pierwszoplanowa za Żurek
- 2005 – nominacja Najlepsza aktorka pierwszoplanowa za Ubu Król
- Złota Kaczka:
- 1987 – najpopularniejsza aktorka
- 1998 – najpopularniejsza aktorka
- 1999 – nominacja dla najpopularniejszej aktorki
- 2000 – nominacja dla najpopularniejszej aktorki
- 2003 – nominacja dla najpopularniejszej aktorki
- 2005 – nominacja dla najpopularniejszej aktorki
- 2011 – nominacja dla najpopularniejszej aktorki
- 2012 – nominacja dla najpopularniejszej aktorki
- Inne:
- 2000 – „Kryształowy Granat” dla najlepszej aktorki komediowej na 4. Festiwalu Komedii Polskich w Lubomierzu
- 2003 – nagroda miesięcznika „Twój Styl” na 9. Lecie Filmów w Kazimierzu nad Wisłą dla najlepszej polskiej aktorki festiwalu, za rolę Matki w filmie Żurek Ryszarda Brylskiego
- 2006 – Nagroda na 46. Kaliskich Spotkaniach Teatralnych za rolę Matki w przedstawieniu Alina na zachód Dirka Dobbrowa w reżyserii Pawła Miśkiewicza w Teatrze Dramatycznym w Warszawie
- 2006 – „Warszawska Puenta” – nagroda magazynu „Warsaw Point” – Puenta Mistrzowska za różnorodność w kreacjach scenicznych
- 2011 – Nagroda Kryształowego Dzika na 4. Festiwalu Reżyserii Filmowej w Świdnicy za twórczą współpracę aktora z reżyserem
- 2011 – „Wielki Ukłon” - nagroda za całokształt twórczości na Międzynarodowym Festiwalu Kina Autorskiego „Quest Europe” w Zielonej Górze
- 2012 – „Platynowy Szczeniak” - nagroda na I Festiwalu Aktorstwa Filmowego im. Tadeusza Szymkowa we Wrocławiu za wybitne osiągnięcia w aktorstwie filmowym
- 2012 – wyróżnienie jury młodzieżowego 22. FilmFestival w Cottbus za rolę w filmie Yuma w reżyserii Piotra Mularuka
- 2015 – „Ikona Polskiego Kina” za całokształt pracy aktorskiej na IV Kołobrzeskimi Festiwalu Filmowym „Sensacyjne Lato Filmów”
- 2016 – Honorowa Nagroda Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki za rolę Pani Chybcik w Wesołych kumoszkach z Windsoru
- 2016 – „Honorowa Złota Ryba” na 14. Multimedia Happy End Festiwalu Filmów Optymistycznych w Częstochowie
- 2019 – Specjalna Nagroda im. Zbyszka Cybulskiego za całokształt twórczości[57]
- 2020 – Grand Prix i Nagroda Publiczności 60. Kaliskich Spotkań Teatralnych za rolę tytułową w tragedii Fedra Jeana Baptiste’a Racine’a w Teatrze Wybrzeże[58]
- 2020 – Pomorska Nagroda Artystyczna w kategorii: Kreacje Artystyczne za wiarygodną i pełną namiętności tytułową kreację w spektaklu Fedra
- 2021 – Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury z okazji jubileuszu 35-lecia pracy artystycznej[59]
- 2022 – tytuł „Człowieka 30-lecia” tygodnika „Wprost” w kategorii: Kultura
- 2024 – Nagroda Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego za całokształt twórczości[60]
- 2025 Nagroda im. Ireny Solskiej za osiągnięcia w sztuce aktorskiej[61]
Upamiętnienie
W 1998 podczas III Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach odcisnęła dłoń na Promenadzie Gwiazd, a 30 listopada 2019 w Alei Gwiazd na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi (w okolicach Hotelu Grand i kina „Polonia”) odsłonięto gwiazdę aktorki[62].
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.