Wybory samorządowe w Polsce w 2014 roku

Wybory samorządowe w Polsce w 2014 – wybory samorządowe, które odbyły się 16 listopada 2014 (druga tura 30 listopada). Rozporządzenie w tej sprawie zostało podpisane przez premiera Donalda Tuska 20 sierpnia 2014^[1]. Były to pierwsze wybory samorządowe przeprowadzone na podstawie przepisów Kodeksu wyborczego z 2011^[3].

Wybory samorządowe w Polsce w 2014 roku

Państwo	Polska
Rodzaj	wybory samorządowe
Data przeprowadzenia	16 listopada 2014 (I tura); 30 listopada 2014 (II tura)
Data zarządzenia	20 sierpnia 2014 przez: Prezesa Rady Ministrów Donalda Tuska[1]
Podstawa prawna	Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy
Koszt	238 003 830 zł[2]
Głosowanie
Wyniki głosowania do sejmików województw: PIS 26,89% PO 26,29% PSL 23,88% SLDLR 8,79% NPJKM 3,89% RN 1,57% DB 0,81% Inne 7,88%
Wyniki głosowania do rad powiatów: PIS 23,53% PSL 21,42% PO 12,32% SLDLR 5,79% Inne 36,94%
Frekwencja: I tura: 47,40% II tura: 39,97%
poprzednie: wybory 2010 następne: wybory 2018
Strona internetowa

Listy wyborcze

Plakaty wyborcze w Sanoku

W dniu 17 października PKW wylosowała numery list komitetów ogólnopolskich^[4]:

• Polskie Stronnictwo Ludowe – nr 1
• Demokracja Bezpośrednia – nr 2
• Prawo i Sprawiedliwość – nr 3
• Platforma Obywatelska – nr 4
• Ruch Narodowy – nr 5
• SLD Lewica Razem – nr 6
• Nowa Prawica Janusza Korwin-Mikke – nr 7.

Wyniki głosowania i wyniki wyborów

Wejście do jednej z obwodowych komisji wyborczych

Frekwencja

I tura wyborów, frekwencja na poziomie całego kraju:

• 12:00 – 14,59%^[5]
• 17:30 – 39,28%^[6]
• ostateczna – 47,40%^[7]

II tura wyborów, frekwencja na poziomie całego kraju:

• 12:00 – 11,40%^[8]
• 17:30 – 32,33%^[9]
• ostateczna – 39,97%^[10]

Wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów miast

Osobny artykuł: Prezydenci miast w Polsce (kadencja 2014–2018).

Komitet wyborczy	Prezydenci miast	Burmistrzowie	Wójtowie
Platforma Obywatelska	23	23	8
Prawo i Sprawiedliwość	11	49	64
SLD Lewica Razem	5	8	9
Polskie Stronnictwo Ludowe	1	58	199

W wyniku tych wyborów samorządowych obywatele wybrali 106 prezydentów miast^[11], z których 37 wygrało wybory w I turze. W 67 miastach prezydentami zostali kandydaci startujący z komitetów własnych lub lokalnych, w 23 kandydaci Platformy Obywatelskiej, w 10 kandydaci Prawa i Sprawiedliwości, w 5 kandydaci SLD Lewica Razem, a w 1 kandydat Polskiego Stronnictwa Ludowego. Prezydentami miast zostało 24 członków PO, 10 Sojuszu Lewicy Demokratycznej, 7 PiS, 3 PSL oraz 62 kandydatów bezpartyjnych (m.in. dotychczasowy poseł Twojego Ruchu).

Wybory na urząd prezydenta miasta nie zostały przeprowadzone w Zielonej Górze (województwo lubuskie) z uwagi na planowane na dzień 1 stycznia 2015 przyłączenie do miasta dotychczasowej gminy wiejskiej Zielona Góra. Wybory prezydenta Zielonej Góry zostały przeprowadzone 15 marca 2015 (do tego czasu pełnienie funkcji kontynuował dotychczasowy prezydent)^[12].

Spośród wszystkich kandydatów wybranych na wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, 258 zostało wybranych z ramienia komitetu PSL, 124 z ramienia PiS, 54 z ramienia PO, 22 z ramienia SLD LR, a 2017 z ramienia pozostałych komitetów^[13].

Sejmiki województw

• 
  Podział mandatów w sejmikach wojewódzkich po wyborach
• 
  Koalicje w sejmikach^[14]

Wyniki głosowania

Wszystkie dane wyrażono w procentach.

Sejmik	PiS	PO	PSL	SLD LR	NP JKM	RN	DB	Regionalne z mandat.	Inne
dolnośląski[15]	22,17	32,59	15,90	9,98	3,78	1,40	0,15	11,93 !11,931	2,09
kujawsko-pomorski[16]	21,15	32,67	24,33	12,25	3,51	0,96	0,12	–	4,99
lubelski[17]	31,88	19,17	32,43	6,94	3,27	2,08	0,84	–	3,39
lubuski[18]	16,91	25,37	22,90	14,85	2,76	1,37	0,15	11,94²	3,75
łódzki[19]	27,48	26,77	27,04	9,02	3,47	1,31	1,20	–	3,70
małopolski[20]	36,71	28,26	20,04	4,74	4,77	1,55	0,92	–	3,01
mazowiecki[21][22]	28,76	24,06	25,64	7,11	4,18	1,77	1,14	–	7,34
opolski[23][24]	16,79	25,35	21,92	9,48	3,94	0,61	0,32	14,90 !14,903	6,69
podkarpacki[25]	43,70	15,37	24,39	7,44	3,93	2,30	0,22	–	2,64
podlaski[26]	33,67	22,46	27,55	6,80	3,66	1,81	0,87	–	3,18
pomorski[27][28]	23,40	40,74	17,43	7,78	4,47	1,78	1,43	–	2,96
śląski[29][30]	25,07	27,21	13,21	10,39	3,98	1,53	1,23	07,20 !7,204	10,17
świętokrzyski[31]	24,99	14,10	46,24	8,65	3,37	1,26	0,29	–	1,10
warmińsko-mazurski[32]	18,84	26,88	37,09	8,49	3,44	1,68	0,75	–	2,82
wielkopolski[33]	19,81	25,73	25,80	11,29	4,04	1,19	0,75	07,54 !7,545	3,84
zachodniopomorski[34]	19,29	31,94	20,58	11,82	3,39	1,66	0,78	09,86 !9,866	0,67
Polska[uwaga 1][35]	26,89[uwaga 1]	26,29[uwaga 1]	23,88[uwaga 1]	8,79[uwaga 1]	3,89[uwaga 1]	1,57[uwaga 1]	0,81[uwaga 1]	3,33[uwaga 1]	4,56[uwaga 1]

Objaśnienia:
¹ KWW Bezpartyjni Samorządowcy,
² KWW Lepsze Lubuskie – Bezpartyjny Samorząd,
³ KWW Mniejszość Niemiecka,
⁴ Ruch Autonomii Śląska,
⁵ KWW Ryszarda Grobelnego Teraz Wielkopolska,
⁶ Bezpartyjni KWW Pomorze Zachodnie.

W tabeli przedstawiono jedynie wyniki komitetów ogólnopolskich. Spośród pozostałych komitetów najlepsze rezultaty w skali kraju uzyskały: Twój Ruch (1%), Ruch Autonomii Śląska (0,86%), Bezpartyjni Samorządowcy (0,85%) i Teraz Wielkopolska (0,62%)^[36]. Ogółem listy wystawiły 53 komitety.

Podział mandatów

Osobny artykuł: Radni sejmików województw V kadencji.

Osobny artykuł: Zarządy województw V kadencji.

Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza.

Sejmik	PO	PiS	PSL	SLD LR	MN	RAŚ	BS	LL	TW	BPZ	Razem
dolnośląski	16	9	5	2	–	–	4	–	–	–	36
kujawsko-pomorski	14	7	10	2	–	–	–	–	–	–	33
lubelski	7	13	12	1	–	–	–	–	–	–	33
lubuski	10	5	8	5	–	–	–	2	–	–	30
łódzki	10	12	10	1	–	–	–	–	–	–	33
małopolski	14	17	8	–	–	–	–	–	–	–	39
mazowiecki	15	19	16	1	–	–	–	–	–	–	51
opolski	9	5	8	1	7	–	–	–	–	–	30
podkarpacki	5	19	9	–	–	–	–	–	–	–	33
podlaski	8	12	9	1	–	–	–	–	–	–	30
pomorski	17	9	7	–	–	–	–	–	–	–	33
śląski	17	16	5	3	–	4	–	–	–	–	45
świętokrzyski	3	8	17	2	–	–	–	–	–	–	30
warmińsko-mazurski	9	6	14	1	–	–	–	–	–	–	30
wielkopolski	13	8	12	4	–	–	–	–	2	–	39
zachodniopomorski	12	6	7	4	–	–	–	–	–	1	30
Polska	179	171	157	28	7	4	4	2	2	1	555

Rady powiatów

W 147 powiatach najwięcej głosów otrzymało Polskie Stronnictwo Ludowe, w 79 Prawo i Sprawiedliwość, w 28 Platforma Obywatelska, w 3 Mniejszość Niemiecka, w 1 SLD Lewica Razem, a w 56 pozostałe komitety^[37].

Głosowanie do rad powiatów – wyniki sumaryczne w skali ogólnokrajowej

Komitet wyborczy		% głosów[37]	Liczba mandatów[38]
	Polskie Stronnictwo Ludowe	21,42	1702
	Prawo i Sprawiedliwość	23,53	1514
	Platforma Obywatelska	12,32	758
	SLD Lewica Razem	5,79	226
	Pozostałe	36,94	2076

Rady gmin

Głosowanie do rad gminnych – wyniki sumaryczne w skali ogólnokrajowej

Komitet Wyborczy		Miasta na prawach powiatu		Gminy niebędących miastami na prawach powiatu
		% głosów[39]	Liczba mandatów[potrzebny przypis]	% głosów	Liczba mandatów
	Prawo i Sprawiedliwość	27,29	548	11,57	2982
	Platforma Obywatelska	27,27	491	3,78	773
	SLD Lewica Razem	9,04	127	3,04	643
	Nowa Prawica – Janusza Korwin-Mikke	3,27	0	0,20	9
	Polskie Stronnictwo Ludowe	2,48	16	8,21	4355
	Pozostałe	30,65	512	73,19	29080

Rady dzielnic Warszawy

W wyborach do rad dzielnic miasta stołecznego Warszawy zwyciężyły następujące komitety wyborcze^[40]:

Dzielnica	Zwycięski komitet wyborczy		Liczba mandatów
Bemowo	KWW Jarosław Dąbrowski burmistrzem dla Bemowa		9 (na 25)
Białołęka	Platforma Obywatelska		12 (na 23)
Bielany	Platforma Obywatelska		12 (na 25)
Mokotów	Platforma Obywatelska		15 (na 28)
Ochota	Platforma Obywatelska		8 (na 23)
Praga-Południe	Platforma Obywatelska		13 (na 25)
Praga-Północ	Prawo i Sprawiedliwość		9 (na 23)
Rembertów	KWW Forum dla Rembertowa		5 (na 21)
Śródmieście	Platforma Obywatelska		11 (na 25)
Targówek	Prawo i Sprawiedliwość		11 (na 25)
Ursus	Platforma Obywatelska	Prawo i Sprawiedliwość	po 8 (na 23)
Ursynów	Platforma Obywatelska		11 (na 25)
Wawer	Platforma Obywatelska		9 (na 23)
Wesoła	Platforma Obywatelska		9 (na 21)
Wilanów	Platforma Obywatelska		11 (na 21)
Włochy	Prawo i Sprawiedliwość		9 (na 23)
Wola	Platforma Obywatelska		14 (na 25)
Żoliborz	Platforma Obywatelska	Prawo i Sprawiedliwość	po 8 (na 21)

Głosowanie do rad dzielnic Warszawy – wyniki sumaryczne

Komitet wyborczy	Liczba mandatów
Platforma Obywatelska	173
Prawo i Sprawiedliwość	143
SLD Lewica Razem	14
Miasto Jest Nasze	7
Pozostałe	86

Statystyka głosów nieważnych

Pierwsza tura wyborów

W pierwszej turze wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast głosy nieważne stanowiły 2,1% ogólnej liczby głosów oddanych. Z powodu niepostawienia znaku x oddano 67,3% ogólnej liczby głosów nieważnych. Z powodu postawienia dwóch znaków x oddano 26% ogólnej liczby głosów nieważnych. Głosy nieważne z innych przyczyn stanowiły natomiast 6,7% liczby głosów nieważnych^[7].

Szczebel wyborów	% głosów nieważnych (z kart ważnych)[uwaga 2][41][42]
Wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast	2,12[uwaga 2]
Rady gmin i miast na prawach powiatu	5,23[uwaga 2]
Rady powiatów	16,67
Sejmiki województw	17,47[uwaga 2]

Druga tura wyborów

W drugiej turze wyborów wybierano 890 burmistrzów, wójtów i prezydentów miast. Spośród 6 339 491 głosów oddano 79 545 nieważnych (1,24%)^[43][10]. Z powodu niepostawienia znaku x oddano 35 470 (44,59% ogólnej liczby głosów nieważnych). Z powodu postawienia dwóch znaków x oddano 36 795 (46,26% ogólnej liczby głosów nieważnych). Głosy nieważne z innych przyczyn stanowiły natomiast 9,15% liczby głosów nieważnych (7280 głosów)^[10].

Nieprawidłowości

Problemy z systemem informatycznym

Stefan Jaworski, przewodniczący PKW w latach 2010–2014

Przed wyborami przeprowadzano testy systemu informatycznego Platforma Wyborcza 2.0 (przedsiębiorstwa Nabino Sp. z o.o. z Łodzi założonego w 2009), które zakończyły się niepomyślnie^[44]. Audyt bezpieczeństwa systemu komputerowego przeprowadziła na zlecenie PKW firma Eversys Sp z o.o. z Warszawy. Problemami dotyczącymi systemu informatycznego Państwowej Komisji Wyborczej miała zainteresować się Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego^[45] oraz Najwyższa Izba Kontroli^[46].

16 listopada Prawo i Sprawiedliwość poinformowało PKW o wybrakowanych kartach do głosowania w niektórych komisjach wyborczych^[47]. W nocy powyborczej z 16 na 17 listopada pojawiły się problemy z systemem informatycznym^[48]. Nad ranem 18 listopada poinformowano, że system jest już w pełni sprawny^[49]. Mimo to komisje wyborcze informowały o problemach z nim zawiązanych^[50].

Błędy w ogłaszanych wynikach głosowania

Arkusz PKW zawierający błędne wyniki głosowania

22 listopada 2014 Wojewódzka Komisja Wyborcza w Katowicach uchyliła błędny protokół z wyborów do Sejmiku Województwa Śląskiego (zawierający m.in. zawyżoną o ponad 132 tysiące liczbę głosów ważnych^[51]), a następnie przyjęła poprawny. Nie miało to wpływu na bieżący podział mandatów^[30]. Sprawa stała się przedmiotem protestu wyborczego^[52]. Później ponownie wydawano lub korygowano protokoły z wyborów do sejmików co najmniej czterech innych województw (opolskiego – 28 listopada^[24], dolnośląskiego – 30 listopada^[15], pomorskiego – 1 grudnia^[28] i mazowieckiego – 29 stycznia 2015^[21]), lecz skala zmian była zdecydowanie mniejsza.

Późnym wieczorem 22 listopada podczas konferencji prasowej PKW doszło do pomyłki przy ogłaszaniu podziału mandatów między komitety^[53]. Podano także błędne odsetki głosów nieważnych^[42]. Wraz ze sprostowaniem podziału mandatów upubliczniono tabelę zawierającą zbiorcze wyniki głosowania do sejmików województw (podczas konferencji przedstawiono ograniczone informacje), opierając się o pierwotną wersję protokołu z województwa śląskiego i innych województw w których korekty były dokonywane później^[51]. Spowodowało to, że opublikowane wówczas sumaryczne wyniki wyborcze komitetów były błędne^[54], co nie zostało dotychczas sprostowane przez PKW.

Skutki

20 listopada odbyła się manifestacja „Stop manipulacjom wyborczym” organizowana przez Nową Prawicę, Ruch Narodowy oraz Solidarnych 2010^[55]. Do siedziby PKW weszła część demonstrantów, w związku z czym prace komisji zostały przerwane^[56][57][58]. Okupacja budynku zakończyła się interwencją Policji podczas której wyprowadzono demonstrantów i zatrzymano 12 osób, wśród nich dziennikarza Telewizji Republika Jana Pawlickiego i fotoreportera Polskiej Agencji Prasowej Tomasza Gzella^[59][60]. Sprzeciw w związku z zatrzymaniem dziennikarzy i fotoreporterów wyraziła Helsińska Fundacja Praw Człowieka, a prokuratura rejonowa wszczęła śledztwo w sprawie przekroczenia uprawnień przez policjantów (umorzone latem 2015)^[61][62].

21 listopada 2014 do dymisji podał się przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej Stefan Jaworski^[63] oraz 6 z 8 pozostałych sędziów (wcześniej uczynił to także sekretarz PKW i szef Krajowego Biura Wyborczego Kazimierz Czaplicki oraz sędzia Stanisław Zabłocki). Nie zrobił tego jedynie Wiesław Kozielewicz, który 21 listopada zastąpił Stanisława Kosmala, w związku z ukończeniem przez niego 70. roku życia^[64]. Dymisje weszły w życie 1 grudnia 2014.

Złożono 1985^{[uwaga 3]} protestów wyborczych (zdecydowanie więcej niż przy poprzednich wyborach)^[65]. W niektórych miejscach sądy okręgowe zdecydowały o powtórzeniu głosowania.

W listopadzie 2015 prokuratura okręgowa w Warszawie przedstawiła byłemu wicedyrektorowi KBW Romualdowi D. zarzuty nieumyślnego niedopełnienia obowiązków i wyrządzenia istotnej szkody. 14 listopada 2014 rekomendował on PKW użycie systemu informatycznego, mimo iż system ten był niekompletny i nie funkcjonował w sposób prawidłowy. Zarzut obejmuje również nieprawidłowości przy odbiorze systemu od jego wykonawcy. Wyrządzenie istotnej szkody polegało na spowodowaniu utraty wiarygodności wobec przyjętego wówczas sposobu ustalenia wyników głosowania oraz utraty zaufania do PKW. Oskarżony nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu i odmówił składania wyjaśnień^[66].

W debacie publicznej pojawiały się opinie, że wybory zostały sfałszowane^[67][68][69]. Zwolennicy tej tezy zwracali uwagę na wysoki odsetek głosów nieważnych, niespodziewanie wysoki wynik PSL-u i rozbieżności z pomiarami exit poll^[70]. W sondażu Millward Brown z 25 listopada 2014 pogląd taki podzielało 25% badanych^[71]. Prawo i Sprawiedliwość złożyło projekt ustawy dotyczący skrócenia kadencji nowo wybranych sejmików wojewódzkich (upłynęłaby ona z dniem 31 marca 2015)^[72][73][74].

Nieprawidłowości spowodowały powstanie wielu ruchów mających na celu podejmowanie działań niezależnej kontroli kolejnych wyborów. Powstał Ruch Kontroli Wyborów, który zrzeszał osoby chętne do udziału w niezależnej, dodatkowej kontroli wyborów, poprzez odpowiednie szkolenia, zachęcanie do zgłaszania się do funkcji członka obwodowej komisji, męża zaufania lub wolontariusza, weryfikującego protokoły głosowania w komisjach i przekazywania ich do RKW w celu niezależnego, alternatywnego zliczania głosów^[75].

Zmiany w kodeksie wyborczym

Po wyborach powstały inicjatywy mające na celu zmianę Kodeksu wyborczego. Do najważniejszych należą inicjatywy poselskie – Prawa i Sprawiedliwości^{[76][77][78][79]}, Sprawiedliwej Polski^[80][81], Sojuszu Lewicy Demokratycznej^[82][83], inicjatywa prezydencka Bronisława Komorowskiego^[84][85] oraz obywatelska inicjatywa ustawodawcza pn. Uczciwe Wybory^[86][87].

Sejm ostatecznie zdecydował się 15 maja 2015 uchwalić projekt prezydencki^[88]. Do najważniejszych zmian należą:

• przezroczyste urny wyborcze, których wzór określa Państwowa Komisja Wyborcza oraz koperty na kartę do głosowania gwarantujące tajność głosowania (dla wyborów zarządzonych od 1 lipca 2016),
• możliwość rejestracji własnymi urządzeniami nagrywającymi czynności obwodowych komisji przez mężów zaufania przed rozpoczęciem głosowania i po jego zakończeniu,
• ujęcie w protokołach głosowania liczby głosów nieważnych, z podaniem przyczyny nieważności głosu,
• kadencyjność członków Państwowej Komisji Wyborczej – 9 lat oraz górny wiek członka – 70 lat (od 1 stycznia 2016),
• informowanie przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) wyborców w formie druku bezadresowego najpóźniej w 21. dniu przed terminem wyborów o sposobie głosowania oraz warunkach ważności głosu w danych wyborach (od 1 stycznia 2016),
• zasada, iż karta do głosowania jest kartką zadrukowaną jednostronnie, natomiast w uzasadnionych przypadkach (np. zbyt duża liczba komitetów wyborczych) PKW może zastosować karty do głosowania w formie „książeczki” z obligatoryjną informacją na pierwszej stronie o sposobie głosowania oraz warunkach ważności głosu w danych wyborach, na stronie drugiej – spis treści zawierający listę komitetów wyborczych,
• wspólne wykonywanie czynności związanych z ustaleniem wyników głosowania przez członków obwodowych komisji wyborczych,
• zakaz członkostwa osób w obwodowej komisji wyborczej, jeśli kandydatem jest osoba bliska (zstępnym, wstępnym, małżonkiem, rodzeństwem, małżonkiem zstępnego lub przysposobionego),
• zwiększenie z 9 do 10 maksymalnej i zmniejszenie z 7 do 6 minimalnej liczebności komisji obwodowych w obwodach ze względu na zróżnicowanie liczby uprawnionych do głosowania (od 2000 głosujących minimum 8 członków komisji), co ma zwiększyć komfort pracy komisji oraz przyspieszyć liczenie oddanych głosów,
• ustalenie liczebności zagranicznych komisji wyborczych od 4 do 8 osób spośród kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych lub upoważnione przez nich osoby oraz jednej osoby wyznaczonej przez konsula.

12 czerwca 2015 Senat przyjął uchwaloną ustawę przez Sejm i wprowadził do niej 13 poprawek^[89]. Sejm na 95. posiedzeniu w dniach 23–25 czerwca 2015 rozpatrzył wprowadzone poprawki i wszystkie je przyjął. Prezydent podpisał ustawę z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy 21 lipca 2015 i tydzień później została ona opublikowana w Dzienniku Ustaw^[90]. Ustawa weszła w życie 12 sierpnia 2015 (z ww. wyjątkami).

Zobacz też

• samorząd terytorialny w Polsce

Uwagi

1. W powszechnym obiegu są nieco inne wyniki, rozpowszechnione przez PKW w nocy z 22 na 23 listopada. Według nich PiS uzyskało 26,85%, PO 26,36%, PSL 23,68%, SLD LR 8,78%. Inne komitety ogólnopolskie tak jak ukazano, lecz komitety regionalne łącznie – 8,07%. Opierają się one na pierwotnych wersjach protokołów z województw (w niektórych województwach były one modyfikowane lub zamieniane poprawnymi).
2. W powszechnym obiegu są nieco inne dane przedstawione podczas konferencji PKW 22 listopada.
3. PKW w informacji o przygotowaniu i przeprowadzeniu wyborów do rad gmin, rad powiatów, sejmików województw, rad dzielnic m. st. Warszawy oraz wyborów wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, przeprowadzonych w dniu 16 listopada 2014 r. i w głosowaniu ponownym w dniu 30 listopada 2014 r. z lutego 2015, powołując się na dane przekazane przez delegatury Krajowego Biura Wyborczego, informuje o 1472 protestach.

Przypisy

1. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 2014 r. w sprawie zarządzenia wyborów do rad gmin, rad powiatów, sejmików województw i rad dzielnic m.st. Warszawy oraz wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast (Dz.U. z 2014 r. poz. 1134).
2. Informacja o wydatkach z budżetu państwa poniesionych na przygotowanie i przeprowadzenie wyborów. pkw.gov.pl, 27 kwietnia 2015.
3. Za rok 16 listopada. Jedyny możliwy termin wyborów samorządowych. pap.pl, 4 grudnia 2013. [dostęp 2014-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (25 maja 2014)].
4. Wybory samorządowe 2014. Losowanie numerów list wyborczych. polskieradio.pl, 17 października 2014.
5. Wybory samorządowe 2014. PKW: frekwencja do godziny 12 wyniosła 14,59 procent. polskieradio.pl, 16 listopada 2014.
6. Wybory samorządowe: PKW: Frekwencja na godz. 17.30 – 39,28 proc.. interia.pl, 16 listopada 2014.
7. Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 23 listopada 2014 r. o zbiorczych wynikach wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast na obszarze kraju, przeprowadzonych w dniu 16 listopada 2014. pkw.gov.pl.
8. Liczba kart wydanych wyborcom do godziny 12:00. pkw.gov.pl, 30 listopada 2014. [dostęp 2014-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (17 grudnia 2014)].
9. Liczba kart wydanych wyborcom do godziny 17:30. pkw.gov.pl, 30 listopada 2014. [dostęp 2014-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (17 grudnia 2014)].
10. Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 1 grudnia 2014 r. uzupełniające obwieszczenie z dnia 23 listopada 2014 r. o zbiorczych wynikach wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast na obszarze kraju. pkw.gov.pl.
11. Podsumowanie wyborów na prezydentów miast. gazeta.pl, 1 grudnia 2014.
12. Dlaczego w Zielonej Górze nie będzie wyborów?. wp.pl, 13 listopada 2014.
13. Piotr Teisseyre: Mapy powyborcze: wygrani i przegrani. mojapolis.pl, 4 grudnia 2014. [dostęp 2014-12-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (10 grudnia 2014)].
14. PO i PSL podzieliły władzę w sejmikach. Kim są marszałkowie?. 2014-12-02. [dostęp 2016-08-01].
15. Protokół ponownego ustalenia wyników głosowania z wyborów do Sejmiku Województwa Dolnośląskiego sporządzony 30 listopada 2014. dolnyslask.pl. [dostęp 2014-12-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 grudnia 2014)].
16. Protokół z wyborów do Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego sporządzony 20 listopada 2014. bip.kujawsko-pomorskie.pl. [dostęp 2016-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 sierpnia 2016)].
17. Protokół z wyborów do Sejmiku Województwa Lubelskiego sporządzony 21 listopada 2014. umwl.bip.lubelskie.pl.
18. Protokół z wyborów do Sejmiku Województwa Lubuskiego sporządzony 21 listopada 2014. bip.lubuskie.pl.
19. Protokół z wyborów do Sejmiku Województwa Łódzkiego sporządzony 21 listopada 2014. bip.lodzkie.pl.
20. Protokół z wyborów do Sejmiku Województwa Małopolskiego sporządzony 20 listopada 2014. bip.malopolska.pl.
21. Protokół z wyborów do Sejmiku Województwa Mazowieckiego sporządzony 29 stycznia 2015. mazovia.pl.
22. Protokół z 22 listopada 2014 dostępny jest tu: Protokół z wyborów do Sejmiku Województwa Mazowieckiego sporządzony 22 listopada 2014.
23. Protokół z wyborów do Sejmiku Województwa Opolskiego sporządzony 19 listopada 2014. umwo.opole.pl.
24. Uchwała Nr 18/2014 Wojewódzkiej Komisji Wyborczej w Opolu z dnia 28 listopada 2014 r.. umwo.opole.pl.
25. Protokół z wyborów do Sejmiku Województwa Podkarpackiego sporządzony 21 listopada 2014. bip.podkarpackie.pl.
26. Protokół z wyborów do Sejmiku Województwa Podlaskiego sporządzony 21 listopada 2014. bip.umwp.wrotapodlasia.pl.
27. Protokół z wyborów do Sejmiku Województwa Pomorskiego sporządzony 21 listopada 2014. bip.pomorskie.eu.
28. Uchwała Nr 26/14 Wojewódzkiej Komisji Wyborczej w Gdańsku z dnia 1 grudnia 2014 roku. bip.pomorskie.eu.
29. Protokół z wyborów do Sejmiku Województwa Śląskiego sporządzony 21 listopada 2014 (dane zostały skorygowane uchwałą WKW z 22 listopada, jednak w poprawionym dokumencie umieszczono datę pierwotnego sporządzenia protokołu). slaskie.pl. [dostęp 2014-12-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 kwietnia 2015)].
30. WKW o korekcie zestawienia wyników głosowania i podziale mandatów. slaskie.pl.
31. Protokół z wyborów do Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego sporządzony 20 listopada 2014. kielce.pl.
32. Protokół z wyborów do Sejmiku Województwa Warmińsko-mazurskiego sporządzony 20 listopada 2014. warmia.mazury.pl.
33. Protokół z wyborów do Sejmiku Województwa Wielkopolskiego sporządzony 21 listopada 2014. umww.pl.
34. Protokół z wyborów do Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego sporządzony 21 listopada 2014. wzp.pl.
35. Tabela z wynikami wyborów do sejmików województw w 2014. 14 grudnia 2014.
36. Pełne wyniki procentowe wyborów do sejmików. karuzelapolityczna.blox.pl, 23 grudnia 2014.
37. statystyki wyborów do rad powiatów według list. google.com.
38. Państwowa Komisja Wyborcza [online], pkw.gov.pl [dostęp 2017-11-20].
39. Wyniki głosowania w wyborach do rad miast na prawach powiatu. google.com.
40. Obwieszczenie komisarza wyborczego w Warszawie z dnia 22 listopada 2014 r. o wynikach wyborów do rad na obszarze województwa mazowieckiego. warszawa.pkw.gov.pl. [dostęp 2014-12-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 października 2017)].
41. Oficjalnie 5 331 227 głosów nieważnych w wyborach. wiarygodnewybory2014.blog.pl. [dostęp 2015-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
42. PKW publikuje statystyki z wyborów samorządowych; inny odsetek głosów nieważnych. polskieradio.pl, 10 marca 2015.
43. Dymisja PKW. „Nie zasłużyliśmy na taką krytykę”. newsweek.pl, 2 grudnia 2014. [dostęp 2014-12-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (13 grudnia 2014)].
44. Ujawniamy: „Kalkugniot” w PKW znów zawiódł. Kolejny test systemu informatycznego zakończył się fiaskiem. wpolityce.pl, 7 listopada 2014.
45. Paweł Majewski: ABW znalazła lukę w systemie PKW. rp.pl, 13 listopada 2014.
46. NIK zbada, czy pieniądze na system liczący głosy zostały „wyrzucone w błoto”. dobreprogramy.pl, 17 listopada 2014.
47. Marcin Pieńkowski: Nieprawidłowości z kartami głosowania. PiS zgłasza zawiadomienie do PKW. rp.pl, 16 listopada 2014.
48. Błąd usunięty. PKW poinformowała, że udało się usunąć błąd, który uniemożliwiał sporządzanie wydruków. pap.pl, 17 listopada 2014. [dostęp 2014-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 listopada 2014)].
49. PKW: System informatyczny jest już w pełni sprawny. Znamy oficjalne wyniki z Katowic. tvp.info, 17/18 listopada 2014.
50. PKW podaje: System działa. A kolejne miasta zgłaszają problemy: Wrocław, Nidzica, Białystok. „Nie można się zalogować”. gazeta.pl, 18 listopada 2014.
51. Ponad 130 tys. głosów różnicy. Rozbieżność w wynikach. tvn24.pl, 23 listopada 2014.
52. Co się stało ze 130 tysiącami głosów na Śląsku? Sąd miał wyjaśnić, ale uciekł. niezalezna.pl, 13 stycznia 2015.
53. Wykryliśmy błąd PKW. Nie 7, ale 5 mandatów dla PSL na Śląsku. PiS ma 16. tvn24.pl, 23 listopada 2014.
54. Błąd zmienia wyniki?. gosc.pl, 23 listopada 2014.
55. Wtargnęli do PKW, odpowiedzą za zakłócenie wyborów? „Do 5 lat więzienia”. tvn.24, 21 listopada 2014.
56. Komunikat Państwowej Komisji Wyborczej. pkw.gov.pl, 21 listopada 2014.
57. WKW liczą nadal. PKW przerwała pracę z powodu wtragnięcia do jej siedziby. pap.pl, 21 listopada 2014. [dostęp 2014-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 listopada 2014)].
58. Narodowcy bronią okupacji PKW i zapowiadają kolejne protesty. Wipler: działanie pochopne. tvp.info, 21 listopada 2014.
59. Lista zatrzymanych po wczorajszym proteście w PKW. telewizjarepublika.pl, 21 listopada 2014.
60. Wczoraj zajęto siedzibę Państwową Komisję Wyborczą. Po północy interweniowała policja i wyprowadzała osoby znajdujące się w sali konferencyjnej PKW. Zatrzymano dziennikarza Telewizji Republika – Jana Pawlickiego, który relacjonował zajścia na Wiejskiej.. niezalezna.pl, 21 listopada 2014.
61. Helsińska Fundacja Praw Człowieka potępia zatrzymanie dziennikarzy w siedzibie PKW. telewizjarepublika.pl, 25 listopada 2014.
62. Jest śledztwo ws. interwencji policji w siedzibie PKW. tvn24.pl, 22 stycznia 2015.
63. Stefan Jaworski złożył dymisję z funkcji szefa PKW. radiopik.pl, 21 listopada 2014.
64. Lawina dymisji w PKW. Wszyscy weloletni członkowie komisji odejdą po drugiej turze wyborów. polskieradio.pl, 22 listopada 2014.
65. Sądy uznały 60 protestów wyborczych. Z blisko 2 tys. złożonych. tvn24.pl, 6 kwietnia 2015.
66. Zarzuty za wybory samorządowe. „Utrata zaufania do Państwowej Komisji Wyborczej”. tvn24.pl, 5 listopada 2015.
67. Brudziński: Tak, wybory zostały sfałszowane!. stefczyk.info, 26 listopada 2014. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 lutego 2016)].
68. Przemysław Wipler: Polityczna mafia sfałszowała wybory. Na cały kraj rozlała się gangrena. rmf24.pl, 25 listopada 2014.
69. Kaczyński w Sejmie: muszą paść słowa prawdy, wybory zostały sfałszowane. tvn24.pl, 26 listopada 2014.
70. Wybory sfałszowane? Dowód statystyczny.. salon24.pl, 23 listopada 2014.
71. Sondaż dla TVN24: większość badanych mówi „nie” powtórce wyborów. tvn24.pl, 25 listopada 2014.
72. PiS chce skrócenia kadencji sejmików. Projekt ustawy złożony w Sejmie. dziennik.pl, 25 listopada 2014.
73. Projekt ustawy o określeniu długości kadencji sejmików województw wybranych w wyborach przeprowadzonych w 2014 i 2015 roku. sejm.gov.pl.
74. Autopoprawka do projektu ustawy o określeniu długości kadencji sejmików województw wybranych w wyborach przeprowadzonych w 2014 i 2015 roku. sejm.gov.pl.
75. Akt założycielski RKW. ruchkontroliwyborow.pl, 21 lutego 2015.
76. Przebieg procesu legislacyjnego – druk numer 2873. sejm.gov.pl.
77. Przebieg procesu legislacyjnego – druk numer 3053. sejm.gov.pl.
78. Przebieg procesu legislacyjnego – druk numer 3052. sejm.gov.pl.
79. przebieg procesu legislacyjnego – druk numer 3605. sejm.gov.pl.
80. Przebieg procesu legislacyjnego – druk numer 3253. sejm.gov.pl.
81. Przbieg procesu legislacyjnego – druk numer 3185. sejm.gov.pl.
82. Projekt SLD zmian w kodeksie wyborczym. Będą przezroczyste urny?. gazetaprawna.pl, 4 grudnia 2014.
83. Przebieg procesu legislacyjnego – druk numer 3099. sejm.gov.pl.
84. Jednostronne karty, przezroczyste urny. Prezydencki projekt zmian w Kodeksie wyborczym. tvn24.pl, 8 stycznia 2015.
85. Przebieg procesu legislacyjnego – drug numer 3084. sejm.gov.pl.
86. Uczciwe wybory – Obywatelska Inicjatywa Ustawodawcza. klubygp.pl, 23 stycznia 2015.
87. Przebieg procesu legislacyjnego – druk numer 3248. sejm.gov.pl.
88. Głosowanie nad przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks wyborczy, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Nadzwyczajną do spraw zmian w kodyfikacjach, wraz z przyjętymi poprawkami. sejm.gov.pl.
89. Porządek 76. posiedzenia Senatu RP VIII kadencji. senat.gov.pl.
90. Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2015 r. poz. 1043).

Linki zewnętrzne

• Wizualizacja wyborów samorządowych. pkw.gov.pl.
• Wybory samorządowe 2014 r.: statystyki wyników głosowania. pkw.gov.pl.
• Wybory samorządowe 2014. Aktualności. pkw.gov.pl.
• Wykaz zawiadomień o utworzeniu komitetu wyborczego złożonych Państwowej Komisji Wyborczej w związku z wyborami samorządowymi. pkw.gov.pl.
• % nieważnych głosów w wyborach do sejmików województw. mojapolis.pl.