Janosik (serial telewizyjny)

Janosik – polski serial telewizyjny z 1973 w reżyserii Jerzego Passendorfera emitowany w TVP1 od 26 lipca do 18 października 1974, luźno nawiązujący do postaci tatrzańskiego zbójnika Juraja Jánošíka, który żył na przełomie XVII i XVIII w. (w serialu pojawia się kwestia, z której wynika, że główny bohater nie jest legendarnym Janosikiem, a tylko nazywany jest jego imieniem^[a]). Ponadto fabuła serialu zawiera wiele elementów humorystycznych^[1].

Ten artykuł dotyczy serialu TV. Zobacz też: inne znaczenia tego terminu.

Janosik

Gatunek	kostiumowy, przygodowy
Kraj produkcji	Polska
Oryginalny język	polski, niemiecki (epizodycznie), włoski (epizodycznie)
Główne role	Marek Perepeczko Ewa Lemańska Bogusz Bilewski Witold Pyrkosz Marian Kociniak Mieczysław Czechowicz
Liczba odcinków	13
Lista odcinków
Produkcja
Produkcja	Zespół Filmowy Panorama
Reżyseria	Jerzy Passendorfer
Scenariusz	Tadeusz Kwiatkowski
Muzyka	Jerzy Matuszkiewicz
Zdjęcia	Stefan Pindelski
Scenografia	Jan Grandys
Czas trwania odcinka	58 min
Pierwsza emisja
Kraj oryginalnej emisji	Polska
Data premiery	26 lipca 1974
Stacja telewizyjna	TVP1
Pierwsza emisja	26 lipca 1974
Lata emisji	1974
Status	zakończony
Format obrazu	16:9
Chronologia
Powiązane	Janosik Janosik. Prawdziwa historia

Produkcja

Serial kręcono od 8 kwietnia 1972^[2] do marca 1973. Zdjęcia realizowano: w rezerwacie przyrody Przełom Białki pod Krempachami koło Nowej Białej, w Dolinie Chochołowskiej, w zamku na Pieskowej Skale, w Zamku Ogrodzieniec, w Zamku „Dunajec” w Niedzicy, w zamku Orawskie Podzamcze (Czechosłowacja), w Dębnie, w okolicach Ojcowa, na Podkarpaciu, a także w atelier w Warszawie i Pradze, gdzie czechosłowaccy dekoratorzy urządzili, często pojawiającą się w serialu, grotę skalną^[3]. Sceny ze ślubu Janosika i Maryny w ostatnim odcinku serialu zrealizowano w kościele św. Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim (ujęcia ceremonii wewnątrz). W ostatecznej wersji wykorzystano także ujęcia z innych świątyń: podczas wejścia pary młodych została wykorzystana kaplica na Polanie Chochołowskiej, zaś wyjście pary sfilmowano w trzecim miejscu^[4].

W 1974 premierę miała wersja kinowa serialu, stworzona z okrojonego materiału serialowego.

Lista odcinków

Przełom Białki

Orawskie Podzamcze

1. „Pierwsze nauki” (26 lipca 1974)
2. „Zbójnickie prawa” (2 sierpnia 1974)
3. „W obcej skórze” (9 sierpnia 1974)
4. „Porwanie” (16 sierpnia 1974)
5. „Tańcowali zbójnicy” (23 sierpnia 1974)
6. „Worek talarów” (30 sierpnia 1974)
7. „Beczka okowity” (6 września 1974)
8. „Dobra cena” (13 września 1974)
9. „Pobór” (20 września 1974)
10. „Wszyscy za jednego” (27 września 1974)
11. „Trudno – miłość” (4 października 1974)
12. „Pobili się dwaj górale” (11 października 1974)
13. „Zdrada” (18 października 1974)

Obsada

• Marek Perepeczko – harnaś Janosik, młody góral nazwany imieniem słowackiego zbójnika Juraja Jánošíka
• Ewa Lemańska – Maryna, chłopska dziewczyna, ukochana Janosika
• Bogusz Bilewski – wiceharnaś Walenty „Waluś” Kwiczoł, szwagier Jędrusia Pyzdry, najważniejszy zbój bandy
• Witold Pyrkosz – zbójnik Jędruś Pyzdra, szwagier Walentego Kwiczoła, były hajduk przyjęty do bandy Janosika
• Marian Kociniak – murgrabia
• Mieczysław Czechowicz – hrabia Horvath
• Janusz Bukowski – zbójnik Wróblik, młody góral przyjęty razem z Jędrusiem Pyzdrą
• Anna Dymna – hrabianka Klarysa
• Jerzy Cnota – zbójnik Gąsior
• Ewa Wiśniewska – księżniczka Izabela (Belunia), bratanica hrabiego Horvatha
• Janusz Kłosiński – zbójnik Kuśmider, najstarszy członek bandy Janosika
• Marian Łącz – zbójnik Słowak, zbójnik bandy Janosika pochodzący ze Słowacji
• Marek Nowakowski – zbójnik Klimek
• Jerzy Trela – zbójnik Bacuś
• Wiktor Sadecki – stary harnaś Jakubek
• Tadeusz Somogi – hajduk
• Wacław Kowalski – góral Bruzda
• Bolesław Płotnicki – góral Józek
• Sylwester Przedwojewski – góral Kula
• Antonina Barczewska – matka Maryny
• Wiesława Kwaśniewska – góralka
• Anna Jaraczówna – stara góralka Skoblikowa
• Szymon Szurmiej – Jankiel, właściciel karczmy
• Ewa Ciepiela – księżniczka Ewelina
• Tadeusz Kaźmierski – książę Haufenberg, stryj Eweliny
• Czesław Jaroszyński – harnaś Bardos
• Jerzy Turek – Grzegorz, lokaj hrabiego Horvatha
• Ludwik Benoit – Gąsienica, przybrany ojciec Janosika
• Cezary Julski – kapitan austriacki oraz kat
• August Kowalczyk – generał austriacki
• Ewa Szykulska – panna młoda
• Krzysztof Kalczyński – pan młody
• Zygmunt Kęstowicz – ojciec panny młodej
• Andrzej Krasicki – miecznik ze Zbyszyc
• Wojciech Zagórski – góral współpracujący z hajdukami
• Ewa Wawrzoń – Wojtusiowa
• Teodor Gendera – szlachcic
• Mieczysław Waśkowski – nadzorca zamkowych lochów
• Bernard Michalski – słowacki dziedzic
• Paweł Unrug – Wrona
• Stefan Szramel – słowacki hajduk
• Ewa Ziętek – wiejska dziewczyna porwana na zamek

Emisje za granicą

Serial ten jest emitowany również w wschodnioniemieckiej telewizji Deutscher Fernsehfunk pod tytułem Janosik – Held der Berge (pol. Janosik – bohater gór). Niemiecka telewizja zmieniła w nim m.in. tytuły odcinków^[5].

Emisja w mongolskiej telewizji w 1986 roku, wersja dubbingowana^[6].

Film

Z kilku odcinków, mianowicie 1-3, 7, 9, 12-13, powstał pełnometrażowy film fabularny.

Uwagi

1. Wspomina o tym Słowak (...a u nos był Janosik...) podczas rozmowy prowadzonej w lochu hrabiego (1 odcinek).