Cheddar

Cheddar, czedar^[1] – rodzaj angielskiego sera, który jest produkowany z krowiego mleka. Ser ten jest zaliczany do serów podpuszczkowych, dojrzewających oraz twardych. Ser cheddar zawiera ok. 25% tłuszczu. Ma żółtopomarańczową barwę, smak ostry, lekko kwaskowy oraz orzechowy. Cheddar jest produkowany w kształcie walców.

Ten artykuł dotyczy rodzaju sera. Zobacz też: Cheddar – wieś w Anglii.

Cheddar

Jest to najpopularniejszy gatunek na rynku brytyjskim (około 50 proc. udziału w ogólnej sprzedaży sera). Produkowany również w innych krajach: Australii, Belgii, Holandii, Irlandii, Polsce, Republice Południowej Afryki, Stanach Zjednoczonych, Szwecji.

Nazwa i historia

Nazwa sera pochodzi od wsi Cheddar w Anglii, w hrabstwie Somerset, skąd pochodzi jego receptura i gdzie dawniej był on wyłącznie wytwarzany.

Pierwsza wzmianka o tym serze pochodzi z 1170 roku, kiedy to w królewskich dokumentach księgowych odnotowano zakup dla dworu Henryka II 10240 funtów cheddara za cenę 1 farthinga za funt, tj. 4640 kg za łączną cenę 10,67 funtów szterlingów. Za czasów króla Karola I jego spożycie na dworze było już tak duże, że przerastało podaż. Skutkowało to tym, że cała produkcja cheddara była przeznaczona na potrzeby króla i jego świty^[2]. Z czasem zaczął on być produkowany również poza granicami hrabstwa Somerset, a jego spożycie zostało spopularyzowane wśród niższych sfer brytyjskiego społeczeństwa. W XIX wieku był on już wytwarzany także w USA, Australii i Nowej Zelandii.

Właściwości odżywcze

Ser ten zawiera znaczne ilości witaminy A, retinolu (0,334 mg na 100 g), β-karotenu (0,286 mg na 100 g) oraz kobalaminy. Jest bardzo bogaty w wapń i jod. Zestaw kwasów tłuszczowych nasyconych na 100 g:^[3]

Wartość odżywcza Ser Cheddar pełnotłusty (100 g)

Wartość energetyczna 1635 kJ (391 kcal) Białka 27,1 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 59% 59% 59% 59% M 48% 48% 48% 48% Węglowodany 0,1 g szczegółowe informacje Przyswajalne 0,1 g RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% M 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% Dwucukry Sacharoza 0,0 g Laktoza 0,1 g Skrobia 0,0 g Błonnik 0,0 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Tłuszcze 31,7 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 18,91 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 10,08 g Wielonienasycone 0,87 g omega-3 0,45 g α-Linolenowy (ALA) 0,45 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 41% 41% 41% 41% M 28% 28% 28% 28% omega-6 0,42 g Linolowy (LA) 0,42 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,5% 3,5% 3,8% 3,8% M 2,5% 2,5% 3,0% 3,0% Woda 37,7 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,4% 1,4% 1,4% 1,4% M 1,0% 1,0% 1,0% 1,0%

Witaminy Witamina C 0,0 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Tiamina (B1) 0,04 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,6% 3,6% 3,6% 3,6% M 3,3% 3,3% 3,3% 3,3% Ryboflawina (B2) 0,597 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 54% 54% 54% 54% M 46% 46% 46% 46% Niacyna (B3) 0,02 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% M 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% Witamina B6 0,02 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,5% 1,5% 1,3% 1,3% M 1,5% 1,5% 1,2% 1,2% Foliany 0,018 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,5% 4,5% 4,5% 4,5% M 4,5% 4,5% 4,5% 4,5% Kobalamina (B12) 0,0011 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 46% 46% 46% 46% M 46% 46% 46% 46% Witamina A 0,382 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 55% 55% 55% 55% M 42% 42% 42% 42% Witamina D 0,00026 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,7% 1,7% 1,7% 1,3% M 1,7% 1,7% 1,7% 1,3% Witamina E 0,5 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,3% 3,3% 3,3% 3,3% M 3,3% 3,3% 3,3% 3,3% Makroelementy Fosfor 487 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 70% 70% 70% 70% M 70% 70% 70% 70% Wapń 703 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 70% 70% 59% 59% M 70% 70% 70% 59% Magnez 54 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 17% 17% 17% 17% M 14% 13% 13% 13% Potas 81 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% M 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% Sód 598 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 40% 40% 46% 50% M 40% 40% 46% 50% Mikroelementy Jod 0,039 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 26% 26% 26% 26% M 26% 26% 26% 26% Żelazo 0,5 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,8% 2,8% 6,3% 6,3% M 6,3% 6,3% 6,3% 6,3% Miedź 0,04 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,4% 4,4% 4,4% 4,4% M 4,4% 4,4% 4,4% 4,4% Cynk 4,05 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 51% 51% 51% 51% M 37% 37% 37% 37% Mangan 0,02 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% M 0,9% 0,9% 0,9% 0,9%

Dane liczbowe na podstawie: [3] Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[4]

• kwas masłowy - 0,96 g
• kwas kapronowy - 0,59 g
• kwas kaprylowy - 0,36 g
• kwas kaprynowy - 0,84 g
• kwas laurynowy - 1,05 g
• kwas mirystynowy - 3,35 g
• kwas pentadekanowy - 0,32 g
• kwas palmitynowy - 7,79 g
• kwas heptadekanowy - 0,30 g
• kwas stearynowy - 3,35 g

Zestaw kwasów tłuszczowych jednonienasyconych na 100 g^[3]:

• kwas mirystoleinowy - 0,42 g
• kwas petadekenowy - 0,20 g
• kwas palmitoleinowy - 0,81 g
• kwas heptadekenowy - 0,32 g
• kwas oleinowy - 8,33 g

Cheddar pełnotłusty zawiera dużo aminokwasów (na 100 g):^[3]:

• izoleucyna - 1212 mg
• leucyna - 2211 mg
• lizyna - 2005 mg
• metionina - 635 mg
• cystyna - 150 mg
• fenyloalanina - 1348 mg
• tyrozyna - 1475 mg
• treonina - 1004 mg
• tryptofan - 393 mg
• walina - 1723 mg
• arginina - 860 mg
• histydyna - 727 mg
• alanina - 782 mg
• kwas asparaginowy - 1801 mg
• kwas glutaminowy - 5999 mg
• glicyna - 499 mg
• prolina - 2782 mg
• seryna - 1492 mg

Przypisy

1. czedar [w:] Wielki słownik ortograficzny [online], PWN [dostęp 2024-02-09].
2. History of Cheddar. [dostęp 2018-02-08]. (ang.).
3. Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. wydanie II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 89. ISBN 978-83-200-5311-1.
4. Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.). Brak numerów stron w książce

Zobacz multimedia związane z tematem: Cheddar

Zobacz hasło cheddar w Wikisłowniku

Kontrola autorytatywna (ser z krowiego mleka):

• LCCN: sh85022838
• J9U: 987007285077905171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: topic/cheddar-cheese
• NE.se: cheddar
• SNL: cheddar
• Catalana: 0090291
• DSDE: cheddar