Ulica Świętokrzyska w Warszawie
ulica w Warszawie Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ulica Świętokrzyska – ulica w śródmieściu Warszawy.
| Śródmieście Północne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Ulica Świętokrzyska, widok w kierunku ul. Marszałkowskiej | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
1,5 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 52°14′07,4″N 21°00′34,0″E | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Ulica powstała w miejscu drogi narolnej[1], która rozdzielała grunty książęce od włók Kałęczyna[2]. Nazwa, potwierdzona urzędowo w 1770, pochodzi pośrednio od kościoła św. Krzyża. W XVIII w. działający tam księża misjonarze założyli w pobliżu obecnej ulicy Czackiego folwark zwany Świętokrzyskim, przez który biegła obecna ulica[3].
Drewniana zabudowa ulicy została zniszczona w 1656 podczas potopu szwedzkiego[2].
W połowie XVIII wieku ulica została wybrukowana, a w czasach Królestwa Polskiego – została zabudowana dwupiętrowymi kamienicami. W 1828 w rejonie Świętokrzyskiej i ówczesnego placu Dzieciątka Jezus powstała duża fabryka metalurgiczna Karola Mintera wraz z pałacykiem właściciela. W 1868 w zabudowaniach dawnej fabryki uruchomiono pocztę[4].
Od końca XIX wieku do wybuchu II wojny światowej ulica na odcinku pomiędzy Nowym Światem a ulicą Jasną była znana w Warszawie jako miejsce handlu starymi i używanymi książkami[5][6]. Działało tutaj kilkanaście antykwariatów[7]. Właścicielami większości z nich byli warszawscy Żydzi[4]. Ulica była wąska i nie kursowały nią ani tramwaje, ani autobusy[8].
W latach 1922–1923 na rogu ulic Świętokrzyskiej i Jasnej wzniesiono gmach Pocztowej Kasy Oszczędności zaprojektowany przez Józefa Handzlewicza. Był to jeden z nielicznych budynków wzniesionych w Warszawie bezpośrednio po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918. Gmach został rozbudowany w latach 30. w kierunku ulicy Marszałkowskiej. W latach 1938–1939 przy skrzyżowaniu z ulicą Marszałkowską wzniesiono kolejny gmach banku zaprojektowany przez B. Szmidta[9].
Duża część zabudowy ulicy została zniszczona podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939[10]. Na odcinku od ulicy Nowy Świat do ulicy Czackiego w wyniku niemieckich bombardowań nie ocalał żaden budynek[11]. Kolejne zniszczenia przyniósł rok 1944. W czasie powstania warszawskiego od 4 sierpnia do 5 września w gmachu PKO mieścił się m.in. Sztab Komendy Okręgu Warszawa Armii Krajowej[12].
Podczas odbudowy Warszawy zadecydowano się poszerzyć wąską ulicę do 42 metrów poprzez wchłonięcie jej północnej pierzei wraz z wylotami ulic Mazowieckiej, Jasnej i Czackiego[13] oraz przebić ją przez Nowy Świat do ul. Kopernika, w stronę Powiśla. Ze strony zachodniej w 1955 przedłużono ulicę od ulicy Bagno – gdzie od połowy XVIII wieku kończyła się Świętokrzyska – do ówczesnej ul. Juliana Marchlewskiego (obecnie al. Jana Pawła II). To sprawiło, że Świętokrzyska stała się jedną z ważniejszych arterii komunikacyjnych w Śródmieściu[4].
W 1948 w rejonie ulic Świętokrzyskiej, Wareckiej i placu Powstańców Warszawy rozpoczęto, prowadzoną etapami, budowę kompleksu budynków Narodowego Banku Polskiego. W latach 50. po południowej stronie ulicy w rejonie placu Defilad urządzono park Świętokrzyski.
W latach 1961–1967 w rejonie ulic Świętokrzyskiej, Marchlewskiego, Twardej i Emilii Plater zbudowano osiedla mieszkaniowe „Emilia” i „Mariańska” zaprojektowane przez Alinę Kosecką, Czesława Wegnera, Lecha Robaczyńskiego, Hannę Lewicką i Wojciecha Piotrowskiego[14]. Najbardziej znanym z bloków osiedla jest znajdujący się na rogu Świętokrzyskiej i Emilii Plater jedenastopiętrowy budynek o charakterystycznym trójkątnym kształcie, nazywany „Igrekiem” lub „Wiatrakiem” (ul. Emilii Plater 55). Przeznaczony dla 920 osób, był to wtedy największy budynek mieszkalny w Warszawie[15].
W czerwcu 2011 rozpoczęto pod ulicą budowę linii M2 warszawskiego metra (odcinek ze stacjami Rondo ONZ, Świętokrzyska i Nowy Świat-Uniwersytet). Na czas budowy ulica na odcinku od Nowego Światu do ronda ONZ została zamknięta dla ruchu kołowego. Ponowne otwarcie po modernizacji nastąpiło 30 września 2014[16]. Zwężono jezdnię ulicy (od ronda ONZ do ul. Marszałkowskiej do dwóch pasów ruchu, a od ul. Marszałkowskiej do ul. M. Kopernika − do jednego pasa ruchu w każdym kierunku)[17].
W październiku 2015 przy skrzyżowaniu z ul. Nowy Świat powstała pierwsza w Warszawie śluza rowerowa[18].
Na początku grudnia 2024 roku powstała iluminacja na ul. Świętokrzyskiej, która nawiązywała do lat 50. i 60. XX wieku. W jej skład wchodziły m.in. charakterystyczne dla okresu PRL-u stare lampki choinkowe, bombki w kształcie muchomorów i kryształy. Innymi akcentami retro był to telefon z tarczą, uliczny saturator, sklepowa waga odważnikowa czy telewizor Belweder[19].
Ważniejsze obiekty
- Pomnik „Solidarności”
- XXXVII Liceum Ogólnokształcące im. Jarosława Dąbrowskiego (nr 1)
- Dawny Warszawski Szpital dla Dzieci
- Pałac Staszica
- Pałac Zamoyskich
- Gmach Ministerstwa Finansów
- Stacja metra Nowy Świat-Uniwersytet
- Gmach Narodowego Banku Polskiego z Centrum Pieniądza NBP im. Sławomira S. Skrzypka (nr 11/21)
- Polski Komitet Normalizacyjny
- Hotel Warszawa (d. Prudential)
- Centrum Jasna, siedziba m.in. Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce (ul. Jasna 14/16a)
- Urząd Pocztowy Warszawa 1, d. gmach Pocztowej Kasy Oszczędności (nr 31/33)
- Stacja metra Świętokrzyska
- Biurowiec Central Point
- Pomnik granic getta (na skwerze mjr. Bolesława Kontryma „Żmudzina”)
- Park Świętokrzyski
- Budynek Igrek i osiedle Mariańska
- Warsaw Financial Center
- Biurowiec Skysawa
- Stacja metra Rondo ONZ
- Biurowiec Rondo 1
Inne informacje
- W wieżowcu nr 35 przez wiele lat działał bar „Hortexu”, który zagrał m.in. w serialu Czterdziestolatek[20].
- W bloku nr 32 mieszkali Kazimierz Górski, Lucjan Brychczy, Jacek Gmoch i Kazimierz Deyna[21][22].
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.