Plac Powstańców Warszawy w Warszawie

Prostokątny plac został wytyczony w latach 1823–1826^[1] w miejscu istniejących w tym miejscu ogrodów między ulicami Szpitalną, Mazowiecką, Świętokrzyską i Warecką oraz obecnymi (przeprowadzonymi w 1902) ulicami Nowosienną (Sienkiewicza) i Moniuszki^[2]. W 1839 nadano mu nazwę plac Dzieciątka Jezus, pochodzącą od istniejącego tu od 1758 Szpitala Dzieciątka Jezus^[1]. Monumentalny budynek główny szpitala zajmował teren między ul. Świętokrzyską a obecną ul. Boduena^[7]. Przy szpitalu założono cmentarz^[8].

W 1828 przy placu zakończono budowę dwupiętrowej kamienicy należącej do Karola Fryderyk Mintera, przy której powstała fabryka metalowej galanterii użytkowej i artystycznej^[9]. Około 1865 fabryka została przeniesiona na ul. Smolną, a do dawnej kamienicy Minterów wprowadziła się Dyrekcja Poczt^[10]. Na sąsiedniej posesji, w miejscu dawnego domu przedpogrzebowego i składu karawanów Szpitala Dzieciątka Jezus, od ok. 1862 działała stacja pocztowa z dużymi stajniami, warsztatami i budynkami mieszkalnymi dla pocztylionów^[10]^[1].

Około 1870 plac został przemianowany na plac Warecki, gdyż został wytyczony na gruntach Józefa Pułaskiego – starosty wareckiego^[11]. W 1901^[1] Szpital Dzieciątka Jezus został przeniesiony do nowej siedziby zbudowanej w latach 1897–1901 na terenie dawnego folwarku świętokrzyskiego, w rejonie ul. Nowogrodzkiej^[12]. Na rozparcelowanym terenie poszpitalnym zaczęto wznosić kamienice czynszowe^[13]. Plac uporządkowano i wybrukowano oraz założono nowy skwer^[3]. W latach 1912–1916 stację pocztową zastąpiono monumentalnym gmachem Poczty Głównej^[3]. W okresie międzywojennym w budynku miało również siedzibę Ministerstwo Poczt i Telegrafów (z adresem ul. Warecka 16)^[14].

Plac był planowaną pierwotną lokalizacją pomnika Fryderyka Chopina^[15] W 1921, w setną rocznicę śmierci Napoleona Bonapartego, plac otrzymał nazwę plac Napoleona, a na samym placu postawiono jego pomnik (później rozebrany)^[16]. Monument Bonapartego odsłonięto ponownie w 2011.

W latach 1931–1933 przy placu zbudowano 16-piętrowy wieżowiec Towarzystwa Ubezpieczeniowego Prudential^[3]. Był to pierwszy w Polsce drapacz chmur o wysokości 66 metrów.

Zabudowa placu ucierpiała w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939^[17]^[18]. Na placu powstał wtedy prowizoryczny cmentarz; groby zaczęto usuwać na rozkaz władz okupacyjnych niemieckich w listopadzie 1939^[19]. W maju 1940 nazwa placu została przez nie zmieniona na Postplatz^[4].

W 1944 powstanie warszawskie i walki na placu zaczęły się ok. godz. 16, czyli godzinę przed godziną „W”. Budynek Prudentialu został zajęty przez powstańców i pozostawał w ich rękach do końca powstania. Z jego okien ostrzeliwano zajęty przez Niemców gmach Poczty Głównej, który został zdobyty 2 sierpnia. Jako najwyższy w Warszawie mocno ucierpiał od nalotów i ostrzału artyleryjskiego, m.in. 28 sierpnia został trafiony pociskiem o masie 2 ton kalibru 600 mm z samobieżnego moździerza typu Karl-Gerät^[20].

Po 1945 w przedwojennej formie przy placu odbudowano jedynie gmach Prudentialu, w którym (z przerwą w latach 2002−2018) funkcjonuje hotel Warszawa. Przez plac przeprowadzono linię trolejbusową^[3]. W latach 50. w miejscu zburzonego gmachu Poczty Głównej rozpoczęto budowę kompleksu Narodowego Banku Polskiego^[3]. Uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 27 września 1957 nazwę placu zmieniono na plac Powstańców Warszawy^[5]^[6].

W 1979 na placu odsłonięto płytę-pomnik upamiętniającą walki batalionu „Kiliński” podczas powstania warszawskiego^[21].

W 2012 na placu została wybudowana wentylatornia linii M2 warszawskiego metra, przebiegającego pod ul. Świętokrzyską^[22]. W trakcie prac natrafiono na pocisk z samobieżnego moździerza typu Karl-Gerät kalibru 600 mm, taki sam, który w sierpniu 1944 trafił w Prudential^[22].

W 2014, w związku z 70. rocznicą wybuchu powstania warszawskiego, nawierzchnia placu została wyremontowana. W 2017 dokonano jego kolejnej modernizacji, m.in. usuwając wielkie kolorowe donice ustawione w 2014 oraz sadząc 25 lip srebrzystych^[23]. W 2022 pod placem rozpoczęła się budowa czterokondygnacyjnego parkingu podziemnego z 420 miejscami postojowymi^[24]^[25]. Parking został otwarty w marcu 2025^[26].

Plac Powstańców Warszawy w Warszawie

Nazewnictwo

Historia

Ważniejsze obiekty

Obiekty nieistniejące

Galeria

Przypisy

Linki zewnętrzne

Wikiwand - on