Lucjan Brychczy

Lucjan Antoni Brychczy (ur. 13 czerwca 1934 w Nowym Bytomiu, zm. 2 grudnia 2024 w Warszawie) – polski piłkarz i trener piłkarski, pułkownik Wojska Polskiego.

Lucjan Brychczy

Lucjan Brychczy (2014)
Pełne imię i nazwisko	Lucjan Antoni Brychczy
Data i miejsce urodzenia	13 czerwca 1934 Nowy Bytom (ob. Ruda Śląska)
Data i miejsce śmierci	2 grudnia 2024 Warszawa
Wzrost	166 cm
Pozycja	napastnik, rozgrywający
Kariera seniorska[a]
Lata Klub Wyst. Gole 1945–1948 Pogoń Nowy Bytom 1948–1953 Stal Łabędy 1954 Stal Gliwice 1954–1972 CWKS/Legia Warszawa 368 (182)
Kariera reprezentacyjna
Lata Reprezentacja Wyst. Gole Polska B 1954–1969  Polska 58 (18) 1960 Polska IO 1 (0)
Kariera trenerska
Lata Drużyna 1971–1972 Legia Warszawa (asystent) 1972–1973 Legia Warszawa 1973–1979 Legia Warszawa (asystent) 1979–1980 Legia Warszawa 1981–1983 Legia Warszawa (juniorzy) 1983–1984 Polska IO (asystent) 1985–1987 Legia Warszawa (asystent) 1987 Legia Warszawa 1987–1990 Legia Warszawa (asystent) 1990 Legia Warszawa 1990–1998 Legia Warszawa (asystent) 1998 Legia Warszawa (tymczasowo) 1998–2004 Legia Warszawa (asystent) 1999 Legia Warszawa (tymczasowo) 2004 Legia Warszawa 2004–2024 Legia Warszawa (asystent)
Uwzględniono wyłącznie rozgrywki ligowe.
Odznaczenia

Lucjan Brychczy

Kici

Lucjan Brychczy (1970)
pułkownik
Pełne imię i nazwisko	Lucjan Antoni Brychczy
Data i miejsce urodzenia	13 czerwca 1934 Nowy Bytom (ob. Ruda Śląska)
Data i miejsce śmierci	2 grudnia 2024 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	od 1954
Siły zbrojne	Siły Zbrojne PRL Siły Zbrojne RP
Jednostki	CWKS Legia Warszawa
Późniejsza praca	trener piłkarski

W latach 1954–1969 reprezentant Polski w piłce nożnej, w latach 1960–1969 kapitan drużyny narodowej, uczestnik Letnich Igrzysk Olimpijskich 1960 w Rzymie. Członek Klubu Wybitnego Reprezentanta^[1], honorowy członek Polskiego Związku Piłki Nożnej^[2].

Przez 70 lat (1954–2024) związany z Legią Warszawa jako zawodnik, trener, asystent i honorowy prezes^[3]. W latach 1954–1972 rozegrał w barwach stołecznej drużyny 452 mecze i zdobył 226 bramek, będąc rekordzistą klubu pod względem występów i jego najlepszym strzelcem w historii. Jako zawodnik czterokrotnie sięgnął po mistrzostwo Polski (1955, 1956, 1969, 1970), czterokrotnie po Puchar Polski (1955, 1956, 1964, 1966), a także trzykrotnie zostawał ligowym królem strzelców (1957, 1964, 1965). Członek Klubu 100 – drugi najlepszy strzelec w historii najwyższych ligowych rozgrywek w Polsce, w których strzelił łącznie 182 bramki, a także Klubu 300 – z dorobkiem 368 występów na najwyższym poziomie ligowym w kraju. W 1972 (po zakończeniu kariery zawodniczej) pozostał w klubie, będąc członkiem sztabu szkoleniowego pierwszej drużyny, w roli asystenta trenera. W latach 1972–1973, 1979–1980, 1987, 1990 oraz 2004 pełnił funkcję pierwszego trenera, trzykrotnie sięgając po Puchar Polski (1973, 1980, 1990). W 2014 został honorowym prezesem Legii Warszawa^[3].

Życiorys

Urodził się w rodzinie Stanisława (1899–1992; uczestnika trzech powstań śląskich, odznaczonego Medalem Niepodległości^[4]) i Marii (1903–1986). Pochodził ze Śląska i pierwsze kroki piłkarskie stawiał w klubie Pogoń Nowy Bytom, następnie przeniósł się do klubów gliwickich – ŁTS Łabędy (1948–1953) i Piasta. W 1954 – w związku ze służbą wojskową – przeniósł się do warszawskiej Legii i pozostał wierny klubowi do końca kariery zawodniczej, a także przez kolejne dziesięciolecia. Występował w Legii przez 19 sezonów; należy do niego klubowy rekord długowieczności – jego pierwszy i ostatni mecz dzieliło 17 lat i 170 dni. Jest także najstarszym w historii Legii graczem ligowym (wyłączając bramkarzy; w dniu ostatniego meczu miał 37 lat i 161 dni) oraz strzelcem bramki w lidze (37 lat i 88 dni).

W narodowej kadrze zadebiutował w sierpniu 1954 meczem z Bułgarią, już jako zawodnik Legii (chociaż ze względu na trwającą wówczas letnią przerwę w rozgrywkach jeszcze przed ligowym debiutem w barwach warszawskiego klubu). Jednym z najbardziej pamiętnych spotkań z jego udziałem był mecz z ZSRR w 1957, w którym dwie zwycięskie bramki zdobył Gerard Cieślik, właśnie z podań Brychczego. Wystąpił łącznie w 58 meczach oficjalnych oraz dwóch nieoficjalnych (w 1959 z Niemcami przed Igrzyskami w Rzymie oraz na igrzyskach z Argentyną). W 1960 wystąpił na Igrzyskach Olimpijskich w Rzymie, ale bez większego sukcesu – reprezentacja pokonała wysoko Tunezję, ale po porażkach z Danią i Argentyną została wyeliminowana jeszcze na etapie spotkań grupowych. W 11 meczach Brychczy był kapitanem reprezentacji. Ostatni mecz w kadrze narodowej rozegrał 27 sierpnia 1969 z Norwegią, w którym zdobył osiemnastego gola w historii swoich reprezentacyjnych występów.

Jako zawodowy oficer (w 1988 awansowany do stopnia podpułkownika) nie mógł przejść w ciągu kariery do klubu zagranicznego. Wśród klubów, które starały się o Brychczego był m.in. Real Madryt czy AC Milan. Na początku występów w Legii Brychczy zamierzał powrócić na Śląsk, jednak ze względu na konieczność odbycia służby wojskowej i wpływy działaczy Legii (także pozasportowe) nie udało mu się zrealizować tych planów. W tej sytuacji po kilkunastu latach występów na boisku pozostał w Legii także jako trener. Zajmował w sztabie trenerskim różne stanowiska, w tym kilkakrotnie pierwszego trenera. Mówił, że jest dumny z powodu tak długiego czasu jaki spędził w Legii, z roku na rok ten klub był mu coraz bliższy, a gdyby mógł cofnąć czas, postąpiłby tak samo. W październiku 2004, w pięćdziesiątym roku współpracy z Legią, został na miesiąc członkiem tercetu trenerskiego (z Jackiem Zielińskim i Krzysztofem Gawarą) stworzonego po odwołaniu Dariusza Kubickiego; następnie został jednym z trzech asystentów trenera J. Zielińskiego. Przez lata pracy trenerskiej wielokrotnie był asystentem pierwszego szkoleniowca, m.in. Andrzeja Strejlaua, Jerzego Engela, Franciszka Smudy, Dragomira Okuki, Dariusza Kubickiego, Macieja Skorży, Jana Urbana, Henninga Berga, Stanisława Czerczesowa, Jacka Magiery, Aleksandara Vukovicia, Czesława Michniewicza czy Kosty Runjaicia^[5].

Jako piłkarz cieszył się opinią jednego z lepszych techników i taktyków w Europie. Skuteczności w ataku nie sprzyjały warunki fizyczne (166 cm, 60–66 kg), które nadrabiał umiejętnościami technicznymi i niekonwencjonalnymi zagraniami. Przez lata był znany pod przydomkiem boiskowym „Kici” (węg. kicsi – mały), nadanym przez węgierskiego trenera Jánosa Steinera.

Przez niemal całą karierę był związany z warszawską Legią, dzięki temu jest w środowisku jej kibiców uznawany za postać legendarną^{[6][7][8][9][10]}.

Zmarł 2 grudnia 2024 (w wieku 90 lat) w Warszawie^[11][12], wskutek zapalenia płuc^[13]. Spoczął na cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Prezydent Andrzej Duda pośmiertnie odznaczył Lucjana Brychczego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[14][15]. Po jego śmierci wszystkie mecze centralnych rozgrywek piłkarskich w Polsce poprzedziła minuta ciszy^[16][17]. Jego pamięć minutą ciszy uczcił również Sejm RP X kadencji^[18].

Grób Lucjana Brychczego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Kariera reprezentacyjna

• 58 meczów / 18 bramek

Gole w reprezentacji

Data	Miejsce	Mecz	Wynik	Gole	Rodzaj
26.06.1955	Sofia	Bułgaria – Polska	1–1 (0–1)		T
4.11.1956	Kraków	Polska – Finlandia	5–0 (2–0)		T
29.09.1957	Sofia	Bułgaria – Polska	1–1 (0–1)		T
3.11.1957	Warszawa	Polska – Finlandia	4–0 (2–0)		EMŚ
28.06.1959	Chorzów	Polska – Hiszpania	2–4 (1–2)		EME
4.05.1960	Glasgow	Szkocja – Polska	2–3 (1–2)		T
4.06.1961	Belgrad	Jugosławia – Polska	2–1 (1–0)		EMŚ
11.04.1962	Paryż	Francja – Polska	1–3 (1–2)		T
15.04.1962	Casablanca	Maroko – Polska	1–3 (1–0)		T
23.05.1962	Warszawa	Polska – Belgia	2–0 (1–0)		T
15.05.1963	Oslo	Norwegia – Polska	2–5 (1–2)		T
22.05.1963	Warszawa	Polska – Grecja	4–0 (3–0)		T
17.09.1967	Warszawa	Polska – Francja	1–4 (1–2)		EME
8.10.1967	Bruksela	Belgia – Polska	2–4 (2–2)		EME
27.08.1969	Łódź	Polska – Norwegia	6–1 (5–1)		T

• T — Towarzyskie – 12
• EMŚ — Eliminacje MŚ – 3
• EME — Eliminacje ME – 3

Sukcesy

Zawodnik

Legia Warszawa

• Mistrzostwo Polski: 1955, 1956, 1968/1969, 1969/1970
• Puchar Polski: 1954/1955, 1955/1956, 1963/1964, 1965/1966
• półfinał Pucharu Europy: 1969/1970

Indywidualnie

• król strzelców Ekstraklasy: 1957, 1963/1964, 1964/1965

Trener

Legia Warszawa

• Puchar Polski: 1972/1973, 1979/1980, 1989/1990

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 2024, pośmiertnie^[19][20].
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 2000^[21]
• Złoty Medal Za Wybitne Osiągnięcia Sportowe^[22]
• Odznaka „Zasłużony Mistrz Sportu” ^[22]

Wyróżnienia

• Diamentowa Odznaka Honorowa PZPN (2018)^[23][24]

Awanse

• podpułkownik: 1988 (służba stała)^[25]
• pułkownik: 2015 (stan spoczynku)^[26]