Loading AI tools
polski rzeźbiarz Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Roman Tarkowski (ur. 17 października 1912 w Posadzie Jaćmierskiej, zm. 30 stycznia 1999) – polski artysta rzeźbiarz, nauczyciel.
Roman Tarkowski podczas pobytu na leczeniu w Krakowie (1940) | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data śmierci | |
Miejsce spoczynku | |
Zawód, zajęcie |
rzeźbiarz, nauczyciel |
Narodowość |
polska |
Alma Mater | |
Pracodawca |
Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych w Krakowie |
Odznaczenia | |
|
Urodził się 17 października 1912 w Posadzie Jaćmierskiej w rodzinie od lat zamieszkującej w tej wsi[1][2][3][4][5] . Miał czterech braci i dwie siostry (m.in. Władysław, Paweł, Ludwik, Zdzisław, Helena, Maryla)[6]. Jego rodzice zmarli przed 1949[7]. Od 1918 uczył się w szkole w pobliskim Jaćmierzu[8]. Wykazywał już wtedy zainteresowania artystyczne, w tym głównie w lepieniu z gliny, wobec czego miał chęć podjęcia nauki w szkole rzemiosł ojców Michalitów w Miejscu Piastowym[9]. Ostatecznie jednak zdecydowano w rodzinie, że będzie się kształcił tak jak jego starszy brat w zawodzie kucharza, po czym podjął praktykę w dworze Kraińskich w Jabłonkach, z której zrezygnował po dwóch tygodniach[10]. Następnie miał się kształcić dalej w szkole w Orzechówce z myślą o seminarium nauczycielskim[11]. Ostatecznie za sprawą swojego wuja Koniecznego (kierownika szkoły w Klikuszowej) podjął naukę w Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem[12][13][3][4][5] . Uczył się tam w latach 1928-1932[14]. W całym tym okresie należał do harcerstwa[15]. Następnie w latach 1932-1934 kształcił się w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa w Warszawie przy ul. Myśliwieckiej u boku dyrektora tej placówki, prof. Jana Szczepkowskiego[16]. Po ukończeniu nauki tam pierwotnie planował podjęcie studiów na Akademii Sztuk Pięknych, jednak otrzymał powołanie do odbycia służby wojskowej i w 1935 służył w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 82 pułku piechoty w Brześciu[17]. W tym czasie otrzymał stopnie starszego strzelca, a potem kaprala podchorążego[18]. Na koniec pobytu w szkole otrzymał przydział do 83 pułku piechoty w Kobryniu, gdzie w kolejnych latach przebywał na ćwiczeniach[18]. Po ostatnich z nich w latach 30. otrzymał mianowanie na podporucznika rezerwy piechoty[18].
Pod koniec 1935 przybył do Warszawy, gdzie podjął studia na Akademii Sztuk Pięknych, otrzymując w tym czasie zakwaterowanie i utrzymanie od swojego profesora Jana Szczepkowskiego, zamieszkującego w Milanówku[19]. Zarabiał też jako asystent techniczny przy realizacji jego prac (m.in. brał udział w tworzeniu sarkofagu Marszałka Józefa Piłsudskiego)[19]. Od 1937, za wstawiennictwem prof. Szczepkowskiego, kontynuował studia na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie był uczniem Xawerego Dunikowskiego[20][13][3][4][5] . W tym czasie mieszkał przy ul. Długiej 65[21].
W obliczu zagrożenia wybuchu konfliktu zbrojnego latem 1939 działał w szeregach Legii Akademickiej ASP (był zastępcą dowódcy obozu w Kamieniu Pomorskim)[22]. W okresie mobilizacji otrzymał powołanie na ćwiczenia wojskowe do 39 pułku piechoty w Jarosławiu[22]. Stamtąd został skierowany do Lubaczowa, gdzie objął stanowisko oficera służbowego jednostki, a dalej został wysłany z żołnierzami koleją w stronę Tarnowa[23]. Po wybuchu II wojny światowej w trwającej kampanii wrześniowej 1939 zmuszony opuścić transport pociągiem pokonał drogę marszem, dotarł do rodzinnym stron w okolicach Brzozowa[24]. Tam nie udało mu się przeprawić przez rzekę San na wschód, jako wraz z towarzyszami fbrał udział w potyczce z Niemcami, on sam został ranny i następnie był leczony w niemieckim szpitalu w Krośnie (groziła mu amputacja prawej nogi)[25]. Następnie przebywał w szpitalu w Sanoku oraz tymczasowo przez tydzień w tamtejszym więzieniu[26]. Od początku stycznia 1940 przez sześć miesięcy był leczony w Szpitalu Św. Łazarza w Krakowie[27]. Po wprowadzeniu obowiązku rejestracji oficerów rezerwy wyjechał z Krakowa i wrócił do rodzinnej Posady Jaćmierskiej[28]. Tam zaangażował się w działalność Związku Walki Zbrojnej (od 1942 Armii Krajowej), a spotkania ze swoim dowódcą w stopniu podpułkownika odbywał w ASP w Krakowie, gdzie często podróżował podczas trwającej okupacji niemieckiej[29]. W działalności konspiracyjnej współdziałał z zamieszkującym nieopodal Józefem Stachowiczem, pomagał też Żydom do czasu ich zamknięcia w getcie w 1942[30]. Jako student został autorem wizerunku orła polskiego na stronie tytułowej pisma Oddziału Sanockiego Armii Krajowej „Przegląd Tygodniowy”, redagowanego przez Jana Radożyckiego[31]. Wobec zagrożenia aresztowaniem i rewizjami czasowo ukrywał się w Górkach do wiosny 1944, kiedy powrócił do rodzinnej wsi[32]. W czasie nadejścia frontu wschodniego latem 1944 chronił się z rodziną w Humniskach[33]. Po zakończeniu wojny odczuwał skutki odniesionej kontuzji, poruszał się o lasce[34], doznał 50% inwalidztwa[13].
W 1945 postanowił kontynuować przerwane przez wojnę studia na krakowskiej ASP[34][4][5] . Ponownie trafił do pracowni prof. Dunikowskiego, której został gospodarzem[35]. W 1946 ukończył studia na Wydziale Rzeźby ASP w Krakowie z wyróżnieniem i nagrodą, uzyskując wydawane wtedy wyłącznie absolutorium[36]. W następnym roku bez powodzenia kandydował na stanowisko asystenta-instruktora od technik rzeźbiarskich w pracowni Dunikowskiego, pierwotnie obiecującego mu tę posadę, po czym odszedł z ASP[37]. W tym samym 1947 roku zastąpił na stanowisku Jerzego Bandurę i podjął pracę w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Krakowie (na roku ulic Urzędniczej i Lea - potem Dzierżyńskiego, od 1969 przy ul. Mlaskotów)[38]. Do 1982 wykładał tam rzeźbę (obecnie jest to Zespół Państwowych Szkół Plastycznych w Krakowie)[4][39] . Od końca lat 40. prowadził samodzielną działalność artystyczną w dziedzinie rzeźbiarstwa[3]. Od 1950 do 1958 działał w urządzonej przez siebie pracowni w ogrodzie przy ul. Batorego 12[40]. Na podstawie rzeźby pt. „Nasza młodość”, uznanej za pracę dyplomową, w 1956 otrzymał dyplom na Wydziale Rzeźby ASP, gdzie jednocześnie uznano jego kilkuletnią aktywność twórczą[41][4][5] . Po 30 latach pracy w szkolnictwie artystycznym z dniem 1 września 1977 odszedł na emeryturę, aczkolwiek w późniejszym czasie nadal wykładał w Liceum w godzinach nadliczbowych aż do 1983[42].
Na przestrzeni lat brał udział w wielu wystawach (w tym indywidualnych) i konkursach, otrzymywał stypendia (m.in. z Ministerstwa Kultury i Sztuki), należał do krakowskiego Okręgu Związku Polskich Artystów Plastyków i był działaczem tej organizacji, w tym w Zarządzie Głównym[43]. Organizował wystawy, był laureatem nagród[4]. Rzeźbił w drewnie, gipsie, metalu, żelazo-betonie[4][5] . Jako główne zainteresowanie w swojej twórczości artysta wskazał człowieka i współczesne życie[44]. Jego prace były przedstawiane m.in. w Muzeum Historycznym w Sanoku (na wystawach w 1964[45] i 1978[46][5][47], w 1982[48]). Do tej placówki w latach 1981-1982 przekazał ponad 50 swoich prac, pochodzących z lat 1948-1980[3]. Będąc na emeryturze twórczej nadal oddawał się rzeźbiarstwu[49]. W 1976 został członkiem zarządu krakowskiego oddziału Towarzystwa Rozwoju i Upiększania Miasta z Sanoka[50]. W 1977 otrzymał nominację na rzeczoznawcę dzieł sztuki w Ministerstwie Kultury i Sztuki[51]. Do 1990 jego dzieła przedstawiono łącznie na 134 wystawach (z tego 13 indywidualne, 12 zagraniczne)[52]. Poza Muzeum Historycznym w Sanoku prace Romana Tarkowskiego trafiły też do Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Narodowego w Szczecinie, Galerii Współczesnej w Rzeszowie, Ministerstwie Kultury i Sztuki[53].
Została wydana publikacja pt. Roman Tarkowski. Rzeźba (1980)[54]. Roman Tarkowski wydał książki: Metodyka nauczania rzeźby w liceum sztuk plastycznych: (próba uogólnienia doświadczeń własnych) (1977)[55][51] i Kartki ze wspomnień (1992)[56][55][57].
Od 15 sierpnia 1948 był żonaty z Reginą Strupińską, pochodzącą z Grodna, którą poznał jako studentkę w pracowni ASP (zm. 1979)[58][59]. Miał z nią syna Jana (ur. 1949, absolwent Wydziału Chemii UJ)[60]. Wraz z rodziną od 1959 zamieszkiwał przy ul. Chopina[61]. Był spowinowacony z Kazimierzem Wnękowskim (ożenił się on z jego kuzynką)[46]. Zmarł 30 stycznia 1999[62][39] . Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kw. CI-VI-8)[62].
Prace Romana Tarkowskiego:
Ordery i odznaczenia (w precedencji)
nagrody i wyróżnienia (chronologicznie)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.