Orlen
polskie przedsiębiorstwo energetyczne i petrochemiczne Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
polskie przedsiębiorstwo energetyczne i petrochemiczne Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Orlen Spółka Akcyjna[5] (do 3 lipca 2023 Polski Koncern Naftowy Orlen Spółka Akcyjna) – polski koncern wielobranżowy, operujący na rynkach biopaliw, gazownictwa (poszukiwania i wydobycie, logistyka i dystrybucja oraz sprzedaż hurtowa i detaliczna gazu ziemnego), energii elektrycznej i cieplnej, petrochemii, prasowym, produkcji nawozów sztucznych, poszukiwań, wydobycia i przerobu ropy naftowej oraz sprzedaży detalicznej. W grupie kapitałowej w 2022 roku zatrudnionych było około 65 tysięcy pracowników. W roku 2022 w zakresie przychodów koncern sytuował się na 155. pozycji na świecie[6]. W 2022 roku nastąpiło znaczące zwiększenie skali działalności koncernu w wyniku przejęcia przez połączenie ze spółkami Grupa Lotos oraz Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo. Zrealizowane przejęcia wpisują się w strategiczną politykę koncernu, dążącego do budowy dużej, zdywersyfikowanej w zakresie źródeł przychodów organizacji, rozwijającej w szczególności niskoemisyjne i zeroemisyjne źródła energii elektrycznej, podobnie jak inne duże podmioty europejskie i globalne, operujące pierwotnie głównie na rynku oil&gas. Spółka deklaruje osiągnięcie neutralności emisyjnej do 2050 roku.
Siedziba Orlen w Płocku | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Siedziba | |
Adres |
ul. Chemików 7 |
Data założenia |
7 września 1999 |
Forma prawna | |
Prezes | |
Przewodniczący rady nadzorczej | |
Udziałowcy |
Skarb państwa (49,90%) |
Nr KRS | |
Zatrudnienie |
64 494 (2022)[2] |
ISIN | |
Symbol akcji |
PKN[3] |
Dane finansowe | |
Przychody | |
Wynik operacyjny |
13,059 mld zł (2022) |
Wynik netto |
-6 330 mln zł (2022) |
Aktywa |
272 327 mln zł (2022) |
Kapitał własny |
136 959 mln zł (2022) |
Kapitał zakładowy |
1 451 177 561,25 zł (2023)[1] |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |
Położenie na mapie Płocka | |
52°35′13,9″N 19°39′10,8″E | |
Strona internetowa |
Koncern posiada cztery rafinerie ropy naftowej: w Płocku, w Litvínovie i Kralupach nad Vltavou na terenie Czech oraz w Możejkach na Litwie. Zakłady produkcyjne w Płocku i Litvínovie są zintegrowane z kompleksami petrochemicznymi, w których z wsadów pochodzących z produkcji rafineryjnej m.in. w procesie krakingu parowego produkowane są produkty petrochemiczne, takie jak etylen i propylen (jak również powstałe w wyniku w procesie polimeryzacji polietylen i polipropylen), związki aromatyczne (benzen, toluen, paraksylen, ortoksylen), czy aceton, fenol, PTA i polichlorek winylu (PCW). Od 2022 spółka posiada także 70% udziałów w zarządzającej rafinerią ropy naftowej w Gdańsku spółce joint venture z Aramco Overseas Company B.V. Łączne moce przerobowe rafinerii w 2020 roku wyniosły 35,2 mln ton ropy naftowej rocznie (16,3 mln t w Polsce, 8,7 mln t w Czechach i 10,2 mln t na Litwie)[7]. W ramach spółki Orlen Południe realizowana jest działalność produkcyjna m.in. w zakresie biopaliw i różnych chemikaliów w zakładach produkcyjnych w Jedliczu i Trzebini, w których na niewielką skalę realizowany jest także przerób ropy naftowej (poniżej 0,3 mln ton surowca rocznie)[8]. W 2021 roku spółka posiadała ponad 2900 stacji paliw w Polsce, Niemczech, Czechach i Słowacji, a w ramach grupy kapitałowej 3,3 GW zainstalowanej mocy elektrycznej i 6,2 GW zainstalowanej mocy cieplnej[9].
Spółka jest notowana na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. W październiku 2017 roku akcje spółki osiągnęły dotychczasową maksymalną wartość 128 złotych za sztukę[10]. W 2021 roku spółka osiągnęła rekordowy zysk netto w wysokości 11,2 mld zł[11], natomiast w roku 2022 agencja ratingowa Moody’s Investors Service przyznała koncernowi najwyższą dotychczasową ocenę ratingu na poziomie A3 z perspektywą stabilną[12].
W lipcu 1944 r. utworzona została instytucja, której zadaniem było zabezpieczenie infrastruktury naftowej zniszczonej w wyniku długotrwałych działań wojennych oraz okupacyjnych i rozpoczęcie działalności dystrybucyjnej. W październiku tego samego roku utworzono organizację, której nadano nazwę Polski Monopol Naftowy, po czym jeszcze tego samego miesiąca została ona zmieniona na Państwowe Biuro Sprzedaży Produktów Naftowych. 3 grudnia 1945 roku utworzone zostało przedsiębiorstwo pod nazwą „Centrala Produktów Przemysłowych” i od tamtej pory przedsiębiorstwo funkcjonowało pod tą nazwą. W roku 1945 nazwę zmieniono na Centralny Zarząd Obrotu Produktami Naftowymi „CPN”. W roku 1958 przedsiębiorstwo powróciło do wcześniejszej firmy, którą połączono ze skrótem „CPN” – Centrala Produktów Naftowych „CPN”, a w grudniu 1995 roku zostało przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa.
1 lipca 1993 roku przedsiębiorstwo Mazowieckie Zakłady Rafineryjne i Petrochemiczne przekształcono w spółkę akcyjną Petrochemia Płock S.A.[13]
W maju 1998 r. Rada Ministrów podjęła decyzję o utworzeniu koncernu naftowego. Miał on powstać w wyniku połączenia Centrali Produktów Naftowych CPN SA oraz Petrochemii Płock SA. Działania dotyczące utworzenia nowego podmiotu zostały sformalizowane 7 września 1999, kiedy to przyjął nazwę Polski Koncern Naftowy SA. 3 kwietnia 2000 Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy podjęło decyzję o nadaniu spółce nazwy handlowej Orlen.
Z początkiem 2018 roku podpisano list intencyjny rozpoczynający proces wchłonięcia Grupy Lotos przez PKN Orlen[14].
W styczniu 2019 Orlen poinformował, że wchodzi na rynek słowacki i otwiera stacje paliw pod marką Benzina[15].
14 lipca 2020 roku spółka PKN Orlen SA i skarb państwa reprezentowany przez Ministerstwo Aktywów Państwowych podpisały list intencyjny w sprawie przejęcia przez PKN Orlen grupy Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo (PGNiG)[16].
3 listopada 2020 spółka poinformowała, że zgodnie z podpisaną w czerwcu umową do końca 2020 roku PKN Orlen ma stać się większościowym akcjonariuszem Ruchu, z pakietem 65 proc. udziałów. Celem inwestycji jest wzmocnienie segmentu detalicznego Grupy Orlen[17].
7 grudnia 2020 PKN Orlen ogłosił podpisanie umowy przedwstępnej na nabycie całości akcji spółki Polska Press, będącej m.in. wydawcą 20 dzienników regionalnych i serwisów internetowych od niemieckiego holdingu Verlagsgruppe Passau[18]. 5 lutego 2021 nieostateczną[19][a] zgodę na transakcję wydał Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta (UOKiK)[20], jednak decyzją SOKiK z dnia 8 kwietnia 2021 r. przejęcie grupy Polska Press zostało wstrzymane[21][22]. Pomimo tego 1 marca 2021 doszło do podpisania umowy kupna spółki Polska Press pomiędzy Verlagsgruppe Passau i PKN Orlen S.A.[23] 15 września 2021 roku przejęcie Polska Press zostało wpisane do KRS[24].
W marcu 2021 roku PKN Orlen wykupił 100 proc. udziałów spółki transportowej OTP, jednego z największych przewoźników paliw w Polsce[25].
16 marca 2022 roku PKN Orlen uzyskał warunkową zgodę Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta (UOKiK) na fuzję z Polskim Górnictwem Naftowym i Gazownictwem (PGNiG)[26]. Warunkiem UOKiK-u jest oddanie przez PGNiG kontroli nad spółką Gas Storage Poland niezależnemu inwestorowi w ciągu 12 miesięcy od połączenia ze spółką PKN Orlen[26]. 26 września 2022 roku Rada Ministrów wydała zgodę na połączenie PGNiG i PKN Orlen SA[27]. 10 października 2022 roku Walne Nadzwyczajne Zgromadzenie akcjonariuszy spółki PGNiG SA zdecydowało o fuzji PKN Orlen z PGNiG[28]. 2 listopada 2022 roku nastąpiło przejęcie PGNiG przez PKN Orlen i połączenie obu spółek[29]. 28 czerwca 2024 Gaz-System podpisał z Orlenem umowę o przejęciu od niego wszystkich udziałów w Gas Storage Poland sp. z o.o.[30].
19 lipca 2022 Rada Ministrów wydała zgodę na połączenie Grupy Lotos i PKN Orlen[31]. 1 sierpnia 2022 PKN Orlen sfinalizował formalne przejęcie Grupy Lotos[32].
Z dniem 3 lipca 2023 spółka zaczęła funkcjonować jako Orlen, usuwając z nazwy frazę „Polski Koncern Naftowy”.
W latach 2011–2018 PKN Orlen zwiększył istotnie potencjał produkcji energii elektrycznej przez budowę dwóch elektrociepłowni gazowo-parowych zlokalizowanych w Płocku oraz we Włocławku. Bloki te zwiększyły mocy wytwórcze koncernu do 1,5 GWe. Blok gazowo-parowy we Włocławku ma moc 463 MWe. Całkowity koszt inwestycji szacowany jest na około 1,4 mld zł. Wykonawcą projektu było konsorcjum General Electric i SNC Lavalin[33][34]. Moc nowego bloku w Płocku to 596 MWe. Głównym wykonawcą przedsięwzięcia jest konsorcjum firm grupy Siemens. Koszt inwestycji to około 1,65 mld zł[35][36].
Od 2020 roku PKN Orlen posiada większościowy pakiet udziałów w spółce Energa (90,92% w 2022 roku) i dąży do wykupu pozostałych inwestorów mniejszościowych w akcjonariacie. Energa realizuje od 2022 roku projekty budowy elektrociepłowni gazowo-parowych w Grudziądzu (563 MWe) i Ostrołęce (745 MWe). Budowa bloku CCGT w Ostrołęce rozpoczęła się w marcu 2022, a szacunkowy koszt inwestycji wynosi 2,5 mld zł. Z kolei prace nad budową bloku CCGT w Grudziądzu zainicjowano w czerwcu 2022 (szacunkowy koszt inwestycji wynosi 2 mld zł). Analizowana jest także budowa elektrociepłowni gazowo-parowej w Gdańsku (ok. 450 MWe), jednak w trzecim kwartale 2022 PKN Orlen i Energa nie podjęły ostatecznej decyzji w sprawie realizacji projektu, która uzależniona jest od podpisania umowy o świadczenie usług w ramach rynku mocy[37].
Przejęcie przez połączenie PKN Orlen i PGNiG przewidywane w czwartym kwartale 2022 oznacza, że w skład grupy kapitałowej wejdzie także spółka PGNiG Termika, dysponująca aktywami wytwórczymi o 1,0 GWe mocy zainstalowanej. Spółka planuje budowę morskich elektrowni wiatrowych, w tym pierwszej w joint venture z kanadyjską spółką Northland Power w ramach projektu Baltic Power, a w przyszłości także małych i mikro reaktorów jądrowych (SMR, MMR).
Pozyskiwane surowce odnawialne to woda, powietrze, estry oraz bioetanol, zaś nieodnawialne to ropa naftowa, gaz ziemny oraz surowce pochodzące z grupy tzw. chemikaliów pomocniczych.
Produkty powstające w procesie rafinacji to:
W 2015 r. ze sprzedaży olejów napędowych koncern uzyskał przychody w wysokości 37 093 mln zł, a ze sprzedaży benzyn 21 674 mln zł. Te paliwa okazały się być najbardziej dochodowe. Dane dotyczące przychodów z poszczególnych typów paliw zestawiono w tabeli[38].
Rodzaj paliwa | Wartość przychodu (mln zł) |
---|---|
Olej napędowy | 37 093 |
Benzyna | 21 674 |
Ciężki olej opałowy | 2860 |
Paliwo lotnicze (JET-A1) | 2000 |
LPG | 1938 |
Etylen | 1577 |
Olej opałowy lekki Ecoterm | 1536 |
PTA | 1532 |
Propylen | 1401 |
Asfalty | 1377 |
W tym segmencie koncern prowadzi działalność związaną z rafinacją i przerobem surowców oraz ze wszystkimi kwestiami towarzyszącymi wydobyciu. Podzielony jest na produkcję, sprzedaż, energetykę, logistykę, źródła zaopatrzenia.
Spółka posiada rafinerie w Polsce, Czechach oraz na Litwie. W 2020 roku zdolności w zakresie przerobu ropy naftowej wyniosły 35,2 mln ton surowca rocznie (Płock – 16,3 mln ton, Mažeikiai – 10,2 mln ton, Litvinov – 5,4 mln ton, Kralupy nad Vltavou – 3,3 mln ton)[39].
Od 2022 roku Orlen posiada także 70% udziałów w spółce Rafineria Gdańska, dawniej Lotos Asfalt (joint venture z Aramco Overseas Company B.V.), zarządzającej rafinerią w Gdańsku o zdolności do przerobu 10,5 mln ton ropy naftowej rocznie, będącą wcześniej własnością Grupy Lotos, przejętej przez Orlen w wyniku połączenia obu spółek.
Zakład produkcyjny Orlen w Płocku o mocach przerobowych 16,3 mln t/rok jest jednym z największych i najnowocześniejszych zakładów przetwarzających surowce petrochemiczne na terenie Europy Środkowo-Wschodniej. Obiekt sklasyfikowany został jako Super-Site. Proces produkcyjny przebiega z wykorzystaniem Instalacji Olefin, o mocach wytwórczych około 700 tys. ton etylenu i około 380 tys. ton propylenu. Modernizacja obiektu rozpoczęła się w 2002 r. i jej wykonawcą była firma ABB Lummus. Koszt modernizacji wyniósł 245 mln euro.
Rafinerie w Trzebini oraz Jedliczu, zlokalizowane na południu Polski w 2015 r. zostały połączone i funkcjonują jako Orlen Południe. Głównym obszarem działania rafinerii są usługi związane z magazynowaniem i dystrybucją paliw, produkcją biokomponentów, baz olejowych, olejów opałowych, a także regeneracją olejów przepracowanych[40].
W dział sprzedaży wchodzi hurt rafineryjny i hurt petrochemiczny. Rynki polski, litewski oraz czeski są rynkami macierzystymi. W 2015 r. hurtowa sprzedaż produktów rafineryjnych prowadzona była, wyłączając tereny Polski, z państwami: Czechy, Niemcy, Słowacja, Węgry, Litwa, Łotwa, Estonia, Finlandia i Ukraina oraz drogą morską do terminali przeładunkowych Europy Zachodniej. W 2015 r. udziały rynkowe utrzymały się na poziomie 59,5% dzięki sprzedaży benzyny i oleju napędowego przez Grupę Orlen na rynku polskim. Swój sukces na rynku sprzedaży zawdzięcza też bogatemu portfolio produktów rafineryjnych, m.in. benzyny, oleju napędowego, paliwa lotniczego, olejów opałowych lekkich i ciężkich oraz szerokiej gamy produktów i półproduktów pozapaliwowych[41].
Orlen wykorzystuje sieć uzupełniających się elementów infrastruktury: terminali paliw, lądowych i morskich baz przeładunkowych, sieci rurociągów surowcowych. W roku 2015 logistyka produktów w Grupie Orlen była realizowana za pomocą rurociągów, transportem kolejowym oraz cysternami samochodowymi. W 2015 r. łączna długość wykorzystywanych sieci wyniosła 3753 km, z czego długość sieci w Polsce wyniosła 1880 km, w Czechach 1774 km, zaś na Litwie 91 km. Łączna długość wykorzystywanych rurociągów surowcowych wyniosła 1695 km, zaś rurociągów produkcyjnych 2058 km. W Polsce niemal 53% środków transportu stanowią rurociągi, 26% transportu odbywa się drogą kolejową, zaś 21% cysternami[41].
Koncern ma obecnie dostęp do dwóch terminali w Gdańsku i Butyndze.
Terminal naftowy PERN w Gdańsku
Prace przy budowie terminalu naftowego rozpoczęły się 21 lutego 2014 roku. Wartość inwestycji to około 412 mln zł, pojemność magazynowa obiektu 375 tys. m³. I etap budowy: budowa sześciu zbiorników na ropę naftową o pojemności 62,5 tys. m³ każdy (łącznie 375 tys. m³), wraz z infrastrukturą niezbędną do ich obsługi. Realizacja pozwoli na przeładunek, magazynowanie i inne usługi związane z ropą naftową.
II etap budowy: budowa zbiorników o pojemności 325 tys. m³, które będą służyły do magazynowania produktów ropopochodnych, chemikaliów, paliwa lotniczego JET oraz biokomponentów dodawanych do paliw[42].
Terminal naftowy SPM Buoy w Butyndze (Litwa)
Terminal w Butyndze oddany został do użytku w 1999 roku i jest połączony z rafinerią w Możejkach rurociągiem o długości 91,5 km. Rocznie obiekt pozwala na przyjęcie do 12 mln ton ropy[43].
Orlen bezpośrednio i pośrednio jest właścicielem Podziemnego Magazynu Ropy i Paliw „Góra” oraz następujących terminali paliw:
W ramach systemu logistycznego Orlen w 2021 roku wykorzystywane były także wybrane bazy paliw należące do innych podmiotów: PERN (Boronów, Dębogórze, Emilianów, Koluszki, Nowa Wieś Wielka, Rejowiec), Grupy Lotos (Gdańsk) oraz TanQuid (Radzionków).
Nabywcą terminali paliw zbywanych w ramach warunków KE w zakresie przejęcia Grupy Lotos będzie spółka Unimot, która będzie także nabywcą zbywanych terminali paliw Grupy Lotos z wyłączeniem terminala paliw w Gdańsku (Czechowice-Dziedzice, Jasło, Piotrków Trybunalski, Poznań, Rypin). Tym samym Orlen po przekształceniach nadal będzie dysponować terminalem paliw w lokalizacji Gdańsk.
Dostawy surowca realizowane są głównie rurociągiem „Przyjaźń” z Rosji oraz drogą morską rurociągiem Pomorskim. Grupa Orlen Lietuva jest zaopatrywana w surowiec przez terminal w Butyndze. W grupie Unipetrol główne kierunki zaopatrzenia w surowiec stanowią południowy odcinek rurociągu „Przyjaźń” dla rafinerii w Litvínovie oraz rurociągi TAL i IKL dla rafinerii w Kralupach. Rafineria w Litvínovie jest też zaopatrywana przez rurociągi TAL i IKL.
Orlen zapewnia ropę naftową do rafinerii w Płocku oraz trzech rafinerii z Grupy Orlen zlokalizowanych odpowiednio w Litvínovie i Kralupach w Czechach oraz w Możejkach na Litwie. Zakupy gazu ziemnego opierają się na długoterminowym kontrakcie pomiędzy PKN Orlen i PGNiG oraz na umowach z dostawcami alternatywnymi. Ponadto Grupa Orlen realizuje szereg projektów poszukiwawczo-wydobywczych w celu pozyskania własnych źródeł gazu i ropy naftowej.
Zakupy gazu ziemnego opierają się na długoterminowym kontrakcie pomiędzy PKN Orlen i PGNiG oraz na umowach z dostawcami alternatywnymi. Ponadto realizowany jest również szereg projektów poszukiwawczo-wydobywczych w celu pozyskania własnych źródeł gazu i ropy naftowej.
Działania w zakresie rozpoznawania oraz eksploatacji gazu ziemnego oraz ropy naftowej są obecnie[kiedy?] prowadzone na terenie 8 województw: pomorskiego, kujawsko-pomorskiego, mazowieckiego, wielkopolskiego, łódzkiego, lubelskiego, podkarpackiego i małopolskiego. Wydobycie gazu ziemnego odbywa się obecnie[kiedy?] we współpracy z PGNiG. Zasoby (potwierdzone lub prawdopodobne) 2P posiadane przez Grupę Orlen w Polsce wyniosły na koniec 2015 roku 8,2 mln baryłek ekwiwalentu ropy naftowej (MM BOE). Liczba koncesji wyniosła 15, zaś liczba odwiertów 14. W 2015 r. koncern prowadził prace, samodzielnie lub z partnerem, na obszarze 29 koncesji.
Działalność wydobywcza prowadzona jest w prowincji Alberta, przy zastosowaniu technik odwiertów horyzontalnych oraz szczelinowania hydraulicznego. W 2015 roku rozpoczęto 16 takich operacji. W efekcie uzyskano średnią produkcję w 4 kwartale 2015 roku na poziomie ponad 7,3 tys. baryłek ekwiwalentu ropy dziennie (MBOE/D), z czego 45% stanowiły węglowodory ciekłe (ropa oraz kondensat)[45].
Spółki zależne grupy kapitałowej Orlen[46][47][48]:
W 2002 spółka stworzyła specjalny zespół rajdowy pod nazwą Orlen Team. W skład ekipy weszli trzej motocykliści Jacek Czachor, Marek Dąbrowski i Jakub Przygoński oraz kierowca rajdowy Szymon Ruta i jego pilot.
Historia projektu:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.