Loading AI tools
sojusz polityczny w Polsce Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Koalicja KO-PSL-PL2050-NL, Koalicja KO-TD-NL (popularyzowana nazwa: Koalicja 15 października[1]) – polska koalicja rządowa Koalicji Obywatelskiej (Platforma Obywatelska, Inicjatywa Polska, Nowoczesna), Polski 2050, Polskiego Stronnictwa Ludowego (PSL i Polska 2050 w czasie wyborów współtworzyły Trzecią Drogę) i Nowej Lewicy. Umowa koalicyjna pomiędzy ugrupowaniami tworzącymi rząd została podpisana 10 listopada 2023 roku[2], zaś popierany przez koalicję trzeci rząd Donalda Tuska został zaprzysiężony przez prezydenta 13 grudnia 2023 roku[3].
Podpisanie umowy koalicyjnej przez Donalda Tuska, Władysława Kosiniaka-Kamysza, Szymona Hołownię, Włodzimierza Czarzastego i Roberta Biedronia w Senacie RP. | |
Państwo | |
---|---|
Data założenia |
10 listopada 2023 |
Partie członkowskie |
PO, PSL, NL, Polska 2050, Nowoczesna, iPL |
Ideologia polityczna | |
Grupa w Parlamencie Europejskim |
Europejska Partia Ludowa (PO, PSL), Odnówmy Europę (Polska 2050), Postępowy Sojusz Socjalistów i Demokratów (Nowa Lewica) |
Obecni posłowie |
239/459 [uwaga 1] |
Obecni senatorowie |
61/100 [uwaga 2] |
Obecni eurodeputowani |
27/53 |
Obecni radni wojewódzcy |
291/552 [uwaga 3] |
Ugrupowania tworzące koalicję reprezentują szerokie spektrum poglądów – w jej skład wchodzą partie prezentujące poglądy od lewicowych po centroprawicowe[4]. Koalicja dysponuje w Sejmie X kadencji 239 mandatami, a także jest wspierana przez Lewicę Razem (8 mandatów), która w czasie wyborów parlamentarnych startowała z list Nowej Lewicy[5][6] oraz posła niezależnego Adama Gomołę, który w czasie wyborów parlamentarnych startował z list Trzeciej Drogi[7][8].
Przed wyborami parlamentarnymi w 2023 roku część polityków ówczesnej opozycji (w tym m.in. Donald Tusk[9]) apelowała, aby Koalicja Obywatelska, Polska 2050, Polskie Stronnictwo Ludowe oraz Nowa Lewica stworzyły jedną listę do Sejmu[10]. Ostatecznie ugrupowania te wystartowały w wyborach parlamentarnych w trzech blokach – Polska 2050 i Polskie Stronnictwo Ludowe utworzyły koalicję polityczną o nazwie Trzecia Droga[11]. W wyborach do Senatu ugrupowania postępowały zgodnie z zawartym paktem senackim, w myśl którego podmioty biorące w nim udział nie wystawiały przeciwko sobie kandydatów w jednomandatowych okręgach wyborczych[12].
W wyborach parlamentarnych Koalicja Obywatelska, Trzecia Droga oraz Nowa Lewica uzyskały łącznie 248 mandatów w Sejmie, zaś kandydaci paktu senackiego zdobyli 66 mandatów w Senacie[13]. Nowym marszałkiem Sejmu został Szymon Hołownia[14] (Polska 2050), a marszałkiem Senatu Małgorzata Kidawa-Błońska (Platforma Obywatelska)[15].
Zarówno Prawo i Sprawiedliwość, jak i koalicja złożona z Koalicji Obywatelskiej, Trzeciej Drogi oraz Lewicy przekazały prezydentowi informację o dysponowaniu niezbędną większością 231 głosów niezbędnych do uzyskania wotum zaufania[16]. Kandydatami na stanowisko Prezesa Rady Ministrów byli odpowiednio Mateusz Morawiecki (dotychczasowy premier z PiS) oraz Donald Tusk (przewodniczący Platformy Obywatelskiej, premier koalicji PO-PSL w latach 2007–2014)[17]. 6 listopada 2023 w orędziu Andrzej Duda ogłosił, że powoła na stanowisko premiera Mateusza Morawieckiego[16]. Oficjalnie desygnował go na to stanowisko 13 listopada 2023, w dniu pierwszego posiedzenia Sejmu X kadencji, po wcześniejszym przyjęciu rezygnacji drugiego rządu Mateusza Morawieckiego[18]. Decyzja prezydenta spotkała się z krytyką wielu polityków, publicystów i politologów[19].
Umowa koalicyjna pomiędzy Koalicją Obywatelską, Polską 2050, Polskim Stronnictwem Ludowym i Nową Lewicą została podpisana 10 listopada 2023 roku[2]. 11 grudnia 2023 roku trzeci rząd Mateusza Morawieckiego nie uzyskał w Sejmie wotum zaufania[20]. Następnie Sejm RP wybrał Donalda Tuska na stanowisko Prezesa Rady Ministrów. 12 grudnia 2023 Sejm wybrał proponowanych przez niego członków Rady Ministrów w głosowaniu łącznym. Za tą decyzją głosowało 248 posłów. Trzeci rząd Donalda Tuska został zaprzysiężony przez prezydenta 13 grudnia 2023 roku[21].
W wygłoszonym przez siebie exposé Donald Tusk określał koalicję KO-PSL-PL2050-NL mianem koalicji 15 października[22] nawiązującą do daty zwycięskich wyborów, co stało się jej nieoficjalną nazwą, popularyzowaną przez polityków obozu rządowego oraz część mediów. Politycy Prawa i Sprawiedliwości oraz część mediów prawicowych określili koalicję mianem koalicji 13 grudnia[23][24]. Nazwa nawiązywała do daty powołania rządu przez prezydenta Andrzeja Dudę 13 grudnia 2023 oraz była aluzją do 42. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego w Polsce 13 grudnia 1981 przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego[25]. Posłowie partii Prawo i Sprawiedliwość stosują również nazwę koalicja ośmiu gwiazdek, będącą nawiązaniem do ocenzurowanej wersji wulgarnego hasła obrażającego partię stosowanego przez wielu przeciwników PiS, popularnego w szczególności w czasie protestów Ogólnopolskiego Strajku Kobiet[26][27]. Politolog i historyk prof. Antoni Dudek nazwał koalicję mianem koalicji kordonowej mającą być w zamierzeniu jej twórców kordonem wokół partii Prawo i Sprawiedliwość, choć używał też określenia koalicja kolorowa ze względu na dużą liczbę partii politycznych tworzącą koalicję[28]. Wiadomości TVP użyły natomiast w momencie powstania trzeciego rządu Donalda Tuska określenia koalicja Tuska nawiązującego do nazwiska premiera koalicyjnego rządu Donalda Tuska[29]. Przed przejęciem władzy przez koalicję jej zwolennicy określali ją również mianem opozycji demokratycznej[30][31].
Przed wyborami samorządowymi w 2024 roku część polityków koalicji rządzącej (w tym m.in. Donald Tusk[32],[33]) apelowała, aby Koalicja Obywatelska, Polska 2050, Polskie Stronnictwo Ludowe oraz Lewica stworzyły jedną listę na wybory samorządowe. Początkowo miały powstać dwie listy Koalicja KO-L oraz PL2050-PSL.[34],[35]. Ostatecznie ugrupowania te wystartowały w wyborach samorządowych w trzech blokach w takiej samej konfiguracji jak w wyborach parlamentarnych[36]. Współpraca kontynuowana była po wyborach, w których koalicja zdobyła większość w 12 sejmikach na 16 możliwych[37].
Podpisana przez ugrupowania tworzące koalicję 10 listopada 2023 roku umowa koalicyjna zakłada m.in.[38][39][40][41][42]:
W trzecim rządzie Donalda Tuska ministrem funduszy i polityki regionalnej została Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz niebędąca członkiem partii Polska 2050 Szymona Hołowni, jednak pełniąca funkcję dyrektora Instytutu Strategie 2050 działającego przy ruchu Polska 2050[44].