Fitsanganan-ko velona

Ny fitsanganan-ko velona na fitsangana amin' ny maty dia ny fiverenan' ny efa maty ho velona indray, indrindra ho amin' ny fiainana mandrakizay. Ny fitsanganana amin' ny maty dia atao amin' ny teny grika hoe : ἀνάστασις νεκρῶν / anastasis nekrôn na ἀνάστασις τῶν νεκρῶν / anastasis tôn nekrôn^[1]. Foto-pampianarana iombonan' ny fivavahana maro izany, izay inoana fa ahafahan' ny maty haverina ho amin' ny fiainana indray. Ny endrika isan-karazany isehoan' izany finoana izany dia hita ao amin' ny eskatôlôjia jiosy, kristiana, silamo ary zôrôastriana. Ny fivavahana abrahamika dia manome lanja samihafa ny fitsanganana amin' ny maty. Misy ampahany amin' ny mpanaraka ny fivavahana jiosy no tsy mino ny fitsanganana amin' ny maty, anisan' izany ny Sadoseo (na Sadoseanina). Efa nahitana taratra ny finoana ny fitsanganan-ko velona ny fivavahana zôrôastriana sy ny fivavahana tany Egipta taloha. Ny fivavahana any Azia Atsinanana ankehitriny koa dia ahitana firesahana ny amin' ny fitsanganana amin' ny maty.

Fahitan' i Ezekiela ny amin' ny Lohasahan' ny taolana maina, sary nataon' i Gustave Doré (1866)

Andriamanitra toa an' i Herkiola, i Diônisôsy, sns. dia andriamanitra maty sy teraka indray isan-taona, amin' ny ekinôksan' ny lohataona (ilabolantany avaratra). Ny andriamanitra hafa, indrindra fa ny andriamanitra galoà, dia teraka indray amin' ny sôlstisin' ny fahavaratra - ilabolanteny avaratra^[2].

Araka ny fivavahana taloha

Araka ny fivavahana tany Afovoany Atsinanana

Ny fiheverana ny amin' ny fitsanganana amin' ny maty dia hita ao amin' ny soratry ny fivavahana taloha tany Afovoany Atsinanana. Ny soratra vitsy tao amin' ny fivavahan' ny Egiptiana sy ny Kanaanita dia miresaka an-kolaka ny amin' ny fahafatesana sy ny amin' ny fitsanganan' ny andriamanitra toa an' i Ôsirisy sy i Baala. I Sir James Frazer, ao amin' ny bokiny The Golden Bough dia mitatitra ny amin' ny andriamanitra maty avy eo teraka indray^[3], nefa maro amin' ireo ohatra ireo, araka ny mpandinika maro, no tsy manova endrika ny soratra loharano^[4]. I Tryggve Mettinger dia manohana, ao amin' ny bokiny vao nivoaka tsy ela, fa ny fitsanganana sy ny fiverenana amin' ny fahavelomana dia zava-dehibe amin' ny andriamanitra Baala (Baal), Melkarta (Melqart), Adônisy (Adonis), Esmona (Eshmun), Ôsirisy (Osiris) ary Domozy (Dumuzi)^[5].

Araka ny fivavahan' ny Grika taloha

A amin' ny fivavahana grika taloha, nisy lehilahy sy vehivavy vitsivitsy izay nanjary tsy mety maty ara-batana rehefa nitsangana tamin' ny maty. I Akileosy (Ἀχιλλεύς / Akhilleús), rehefa avy nisy namono, dia nalain' i Tetisy, andriamanibavy reniny, avy tao amin' ny afom-pandevenana azy, ka nentina tany amin' ny fiainana tsy misy fahafatesana (Leokê) na tao amin' ny Saha Elisea na tao amin' ny Nosin' ny Voatahy mba ho lasa tsy mety maty.

I Memnôna, izay novonoin' i Akileôsy, dia toa nitovy amin' izany koa. I Alkmena, i Kastôro, i Heraklesy ary i Melikertesy dia isan' ireo olona izay indraindray heverina ho nitsangan-ko velona ho lasa tsy mety maty ara-batana. Araka an' ny Tantara nosoratan' i Herôdôtôsy, tamin' ny taonjato faha-7 tal. J.K. ny olonkendry Aristeasy avy any Prôkônesôsy dia hita maty, rehefa avy nanjavona tsy hita avy tao amin' ny efitrano nihidy tamin' ny fanalahidy^[6]. Taty aoriana dia hita izy, tsy vitan' ny hoe nitsangan-ko velona fotsiny, fa nandray ny tsy feteza-maty. Na izany aza, ny fomba fijery grika momba ny fitsanganana amin' ny maty dia matetika no ratsy, ary ny fitsanganana amin' ny maty dia tsy misy maniry na tsy afaka hisy^[7]. Novonoin' i Zeosy, ohatra, i Asklepiôsy noho ny fampiasany zava-maniry hananganana ny maty, saingy noho ny fangatahan' i Apôlôna rainy, dia nampanjarina kintana tsy mety matyizy avy eo^[8][9].

Maro amin' izay nandray anjara tamin' ny ady tany Trôia sy tany Tebay, toa an' i Menelaôsy sy i Kleômedesy avy any Astôpalea, no lazaina koa fa niova ho tsy mety maty ara-batana, nefa tsy nandalo fahafatesana mialoha. Tao amin' ny fivavahana grika tokoa, ny tsy feteza-maty tamin' ny voalohany dia nahitana fiombonana mandrakiza' ny vatana sy ny fanahy^[10]. I Alkestisy koa anefa dia nitsangana tamin' ny maty ka velona telo andro nefa tsy nahazo ny tsy feteza-maty^[11].

Araka ny fivavahana egiptiana taloha

Araka ny voalazan' i Jean Prieur^[12], ao amin' ny fivavahana egiptiana taloha, toy ny amin' ny ankamaroan' ny fivavahana tsy jiosy sy tsy kristiana, dia inoana fa ny fitsanganan' ny maty miseho avy hatrany. Avy hatrany aorian' ny nahafatesany dia mbola miaina ao amin' ny tsy hita maso ny maty. Ao amin' ny asasorany i Jean Prieur dia mampahatsiahy manokana lahatsoratra iray izay manaporofo izany, hita ao amin' ny tanànan' i Aketatôna fahiny fantatra ankehitriny amin' ny anarana hoe Tell el-Amarna:

"Hiditra ao am-pasako sy hiala ao anie aho, hangatsiatsiaka ao amin' ny alokalony anie aho, hisotro rano isan' andro amin' ny loharanoko anie aho, hahery anie ny rantsam-batako rehetra! Hitoetra amin' ny sampan' ny hazo namboleko anie ny fanahiko."

Araka ny fivavahana abrahamika

Araka ny jodaisma

Ao amin' ny Testamenta Taloha

Araka ny fampianaran' ny jodaisma mahazatra dia mankany amin' ny fanjakan' ny maty, any amin' ny Sheol ("fiainan-tsy hita", ao amin' ny Baiboly malagasy prôtestanta) ny olona maty, ary mitoetra ao tahaka ny aloka. Manohana izany ny Bokin' i Jôba (Jôba 7.7-9)^[13].

Raha raisina ara-bakiteny ny voasoratra ao amin' ny Baiboly dia misy tokoa ny fitsangan-ko velona, indrindra ny ao amin' ny Boky voalohan' ny Mpanjaka sy ny Bokin' i Ezekiela ary ny Bokin' i Daniela. Ny firesahana voalohany ny fitsanganana amin' ny maty ao amin' ny Testamenta Taloha dia ilay notanterahin' ny mpaminany Elia tamin' ny zanak' ilay vehivavy mpitondra tena niantranoany, araka ny hita ao amin' ny Boky voalohan' ny Mpanjaka: Fahavelomana manam-petra no vokatr' izany ka tsy mahasakana ny hahafatesana indray (Ezek. 37.7-10)^[14]. Naminany ny amin' ny hitsanganan' ny olona maro amin' ny maty ny mpaminany Ezekiela araka ny voasoratra ao amin' ny Bokin' i Ezekiela (Ezek. 37.7-10)^[15]. Ao amin' ny Bokin' i Daniela dia ahitana firesahana ny amin' ny fitsanganan' ny olona tsirairay amin' ny maty (Dan. 12.13 ^[16]; Dan. 12. 2-3)^[17].

Ny finoan' ny Sadoseo sy ny an' ny Fariseo

Ny Sadoseo na Sadoseanina dia ny mpikambana amin' ny antoko iray amin' ny antoko efatra lehibe ao amin' ny fivavahana jiosy tamin' ny Andro Taloha tao Jodea (na Jodia) tamin' ny taonjato faha-2 tal. J.K. sy taonjato voalohany taor. J.K. Tsy inoany ny fitsanganan-ko velona. Miavaka amin' ny Fariseo (na Farizianina) ny Sadoseo noho izy ireo tsy mino ny fitsanganan' ny tena amin' ny maty. Ny Sadoseo dia tsy mino ny tsy feteza-matin' ny fanahin' olombelona sady mandà ny fisian' ny anjely.

Araka ny kristianisma

Ny fitsanganan' i Lazarôsy tamin' ny maty, sary hosodoko nataon' i Leon Bonnat, Frantsa, 1857.

Anisan' ny finoana lehibe ao amin' ny Kristiana ny fitsangana-ko velona. Mifandray amin' ny fitsarana farany hataon' Andriamanitra amin' ny olona rehetra izany. Ny olona nanao ny tsara fahavelony, araka ny didin' Andriamanitra, sy voavela heloka dia hitsangana ho amin' ny fiainana ao amin' ny Fanjakan' Andriamanitra. Ny olona nanao ny ratsy sy tsy nibebaka dia halefa any amin' ny gehena na ny helo.

Fahagagana fananganana amin' ny maty

Nanangana olona vitsivitsy amin' ny maty i Jesoa (na Jesosy) ka fiverenan' ny olona amin' ny vatana sy ny fiainana talohan' ny nahafatesana izany. Maro ny olona voalaza fa nitsangana tamin' ny maty ka anisan' ireo ny zanaka lahin' ilay vehivavy mpitondra tena (Lio. 7.11-15) sy i Lazarôsy (na Lazara) avy any Betania (Joa. 11.38-44) ary ny zanakavavin' i Jairo (Lio. 8.49-56). Fahavelomana manam-petra ihany no vokatr' izany fa tsy fahafoanan' ny fahafatesana ho amin' ny fiainana mandrakizay.

Fitsanganan' i Jesoa tamin' ny maty

Fitsangana-ko velona, sary nataon' i Luca Giordano, taorian' ny taona 1665.

Ny finoana kristiana dia miorina amin' ny fampianarana momba ny fitsanganan' i Jesoa Kristy tamin' ny maty (1Kor. 15.13-19). Ny finoan' ny Kristiana ny fitsanganana amin' ny maty dia miorina amin' ny voasoratra ao amin' ny Testamenta Vaovao, indrindra ny ao amin' ny Filazantsara araka an' i Matio (Mat. 23.1-10), ny Epistily ho an' ny Rômana (Rôm. 1.4), ny Epistily voalohany ho an' ny Kôrintiana (1Kôr. 15.1) izay maneho ny fasana foan' i Jesoa telo andro taorian' ny nahafatesany, sy ny fisehoan' i Jesoa tamin' ireo mpianany.

Fitsanganan' ny maty niaraka tamin' ny an' i Jesoa

Misy filazana koa ao amin' ny Filazantsaran' i Matio izay manambara ny fitsanganan' ny olona maro ho velona taoriana kelin' ny nitsanganan' i Jesoa tamin' ny maty:

"52 ary nisokatra ny fasana, ka maro ny fatin' ny olona masina izay efa nodi-mandry no natsangana, 53 ka nivoaka avy tao amin' ny fasana ireo taorian' ny nitsanganan' i Jesosy, dia nankao amin' ny Tanàna Masina ka niseho tamin' ny maro." (Mat. 27.52-53).

Fitsanganana amin' ny maty amin' ny andro farany

Amin' ny eskatôlôjia kristiana dia amin' ny andro farany no hananganana ny maty rehefa voapetraka ny Fanjakan' Andriamanitra. Ny Epistily nosoratan' i Paoly no mamelabelatra ny fampianarana sy ny finoana ny fitsanganan' ny vita batisa (na batemy) ho amin' ny fahavelomana. Hitsangan-ko velona ny maty rehetra ka izay nanao ny tsara hitsangana ho amin' ny fiainana fa ny mpanao ratsy kosa hitsangana ho amin' ny fitsarana fanamelohana amin' ny andron' ny Fitsarana farany (Joany 5.29). Nilaza mazava ny apôstôly Paoly fa hitsangana ny vatan' ny olona (1Kôr. 15; 1Tes. 4.14-16).

Araka ny finoana silamo

Ny finoana momba ny andron' ny fitsanganana amin' ny maty (Yawm al-Qiyāmah) dia tena zava-dehibe ihany koa ho an' ny Mozilmana. Mino izy ireo fa voatendrin' Andriamanitra mialoha ny fotoan' ny Qiyāmah fa tsy fantatry ny olombelona. Ny fitsapana sy ny fahoriana mialoha sy mandritra ny Qiyāmah dia voalaza ao amin' ny Kor'any sy ny hadita, ary koa ao amin' ny heviteny nataon' ny manam-pahaizana. Ny Kor'any dia manantitrantitra ny fitsanganan' ny tena nany vatana amin' ny maty, ka izany dia fisarahana amin' ny finoan' ny Arabo momba ny fahafatesana talohan' ny silamo^[18][19][20].

Amin' ny silamo, ny fitsanganan-ko velona dia mifamatotra amin' ny fitsarana farany. Ny mpaminany Mohamady no olona voalohany hitsangan-ko velona. Na dia izany anefa, eto an-tany, araka ny Kor'any, i Mosesy (na Mosa), araka ny soràta faha-2, sy i Jesoa (na Isa), araka ny soràta faha-5, dia nanatanteraka fananganana amin' ny maty tamin' ny alalan' ny fahagagana araka ny sitrapon' i Allah (Soràta 5:110^[21]; 2:73^[22]). Ireo fananganana amin' ny maty ireo dia tsy tanteraka raha tsy araka ny sitrapon' i Allah. Andriamanitra irery manko no manana izany fahefana izany. Maro ny andalana ao amin' ny Kor'any milaza izany (Soràta 2: ^[23]; 2: 244^[24]; 2: 259^[25]).

Araka ny voalazan' i Nasir Khusraw (maty taorian' ny taona 1070), izay mpandinika ismaeliana tamin' ny vanim-potoan' ny Fatimida, ny fitsanganana amin' ny maty (Qiyāma) dia hosantarin' ny Tompon' ny fitsanganana amin' ny maty (Qāʾim al-Qiyāma), olona iray izay maneho ny tanjona sy ny fara tampon' ny famoronana, anisan' ny taranak' i Mohamady sy ny imamany. Amin' ny alalan' ity olona ity dia hivoaka amin' ny haizina sy ny tsy fahalalana izao tontolo izao ary "ho amin' ny fahazavan' ny Tompony" (Kor'any 39:69). Ny vanim-potoanany, izay tsy mitovy amin' ny an' ireo mpanambara mialoha ny fanambaràna avy amin' Andriamanitra (nāṭiqs) teo alohany, dia tsy fotoana izay andidian' Andriamanitra ny olona hiasa fa ny vanim-potoana amalian' Andriamanitra soa azy ireo. Hialoha ny Tompon' ny Fitsanganana amin' ny maty (Qāʾim) ny porofony (ḥujjat). Ny andininy ao amin' ny Kor'any izay milaza fa "ny Alin' ny Lahatra (Laylat al-Qadr) dia tsara noho ny arivo volana" (Kor'any 97:3) dia voalaza fa manondro io porofo io, izay manana fahalalana ambony noho ny an' ny Imam arivo, na dia iray aza ny laharan' izy ireo mitambatra. Eken' i Hakim Nasir ihany koa ireo mpandimby ny Tompon' ny Fitsanganana amin' ny maty ho solombavany (khulafāʾ)^[26].

Araka ny fivavahana hafa any Azia

Araka ny bodisma

Bhavachakra ("Kodiaran' ny Fiainana") mampiseho ny faritra enina itoeran' ny ny fisiana izay ahafahan' ny olona iray teraka indray, araka ny foto-pampianarana momba ny fahaterahana indray ao amin' ny bodisma.

Misy tantara ao amin' ny bodisma izay nanehoana ny fahefan' ny fitsanganana amin' ny maty ao amin' ny lovam-pampianarana chan na zen. Iray amin' ireo tantara ireo ny amin' i Bodhidharma^[27], ilay mpampianatra indiana izay nitondra ny sekolin' i Ekayana any India izay lasa bodisma chan any Sina taty aoriana.

Ny faharoa dia ny fahafatesan' i Puhua (japôney: Jinshu Fuke), mpampianatra chan sinoa izay tantaraina ao amin' ny Firaketan' i Linji (japôney: Rinzai Gigen). Fantatra amin' ny fananany fihetsika sy fomba fampianarana hafahafa tsy mahazatra i Puhua, tsy mahagaga raha voaombona amin' ny fisehoan-javatra izay nandrava ny fandrarana mahazatra momba ny fananana fahefana toy izany^[28].

Araka ny hindoisma

Sary maneho ny fahatongavana ho nofo indray ao amin' ny hindoisma

Ao amin' ny hindoisma dia misy lovantsofina sy fitantarana ary ampahan-dahatsoratra masina izay miresaka ny amin' ny fitsanganana amin' ny maty. Ny lovantsofina lehibe dia ny an' i Savitri (vehivavy) izay nanavotra ny ain' ny vadiny Yamraj^[29][30]. Ao amin' ny Ramayana (tononkalo indiana amin' ny teny sanskrita), taorian' ny namonoan' i Rama an' i Ravana nandritra ny ady lehibe teo amin' ny tsara sy ny ratsy, nangataka tamin' i Indra mpanjakan' ny andriamanitra i Rama, mba hamerina indray ny ain' ireo rajako maty nandritra izany ady izany^[31][32]. Anisan' ny nitsangan-ko velona i Mahavatar Babajie sy i Lahiri Mahasaya^[33][34].

Araka ny zôrôastrisma

Mino ny fiainana aorian' ny fahafatesana sy ny fitsarana ny fanahin’ ny maty ny Zôrôastriana. Araka ny finoana zôrôastriana dia mankany amin’ ny toeram-pitsarana ny fanahin' ny maty afaka telo andro aorian' ny fahafatesany. Mino ny fitsanganan-ko velona sy ny fiainana mandrakizay ny Zôrôastriana. Amin' ny andro farany no hitrangan’ izany amin’ ny fotoana hanavaozana izao tontolo izao sy hamerenana indray ny fahamarinana. Amin' ny farany dia samy ho any am-paradisa avokoa ny olona rehetra.

Ny finoana zôrôastriana momba ny fanavaozana ny tany amin' ny andro farany dia fantatra amin' ny anarana hoe frashokereti, izay ahitana endrika fifohazan' ny maty, finoana voaporo fisiana raha taloha indrindra tamin' ny taonjato faha-4 tal. JK^[35]. Tsy tahaka ny an' ny jodaisma fa fitsanganan' ny maty rehetra ho amin' ny fanadiovana sy fanavaozana izao tontolo izao izany^[36]. Ao amin' ny foto-pampianaran' ny frashokereti, ny fanavaozana farany an' izao rehetra izao dia amin' ny faharavan' ny ratsy ka ny zavatra hafa rehetra dia ho tafaray tanteraka amin' Andriamanitra (Ahura Mazda). Io teny io dia azo inoana fa midika hoe "magatonga ho mahafinaritra, tena tsara”. Ny fehezan-kevitra iainfana ao amin' ilay foto-pampianarana fototra dia izao:

1. ny sitrapo tsara dia handresy ny ratsy amin' ny farany;
2. tsara tanteraka ny zavaboary tamin' ny voalohany, saingy nosimbain' ny ratsy tatỳ aoriana;
3. haverina amin' ny laoniny ho amin' ny fahalavorariana nananany tamin' ny fotoan' ny famoronana izao tontolo izao;
4. "ny famonjena ho an' ny tsirairay dia niankina amin' ny fitambaran’ ny eritreritra sy ny teny ary ny asa (nataon' izany olona izany), ary tsy hisy fitsabahan' Andriamanitra mba hanovana izany, na misy fangoraha izany na mivadibadika.

Araka izany, ny olombelona tsirairay dia samy manana ny andraikiny amin' izay hiafaran' ny fanahiny ary miara-miombona andraikitra amin' izay hiafaran' izao tontolo izao.

Jereo koa

• Eskatôlôjia
• Andro farany
• Fiainana aorian' ny fahafatesana
• Tsy feteza-maty
• Fitsanganan-ko velona (jodaisma)
• Fitsanganan-ko velona (kristianisma)
• Fitsanganan-ko velona (silamo)
• Fitsanganan-ko velona (zôrôastrisma)
• Matoatoa
• Lolovokatra
• Kôrintiana voalohany toko faha-15

Loharano sy fanamarihana

1. Strong 2007, p. 1604: G386 ἀνάστασις.
2. "La croyance en la résurrection dans les religions païennes du Proche-Orient" [arsiva], L'Orient-Le Jour, 15 juin 2004
3. Sir James Frazer (1922). The Golden Bough: A Study in Magic and Religion Ware: Wordsworth 1993.
4. Jonathan Z. Smith "Dying and Rising Gods" in Mircea Eliade (ed.) The Encyclopedia of Religion: Vol. 3. New York: Simon & Schuster Macmillan 1995: 521-27.
5. Mettinger, Riddle of Resurrection, 55-222.
6. Endsjø, Greek Resurrection Beliefs, 54-64; cf. Finney, Resurrection, Hell and the Afterlife, 13-20.
7. Wright, NT (2003), The Resurrection of the Son of God: Christian Origins and the Question of God, vol. 3, Fortress Press, p. 53,
8. Emma and Ludwig Edelstein, Asclepius: Collection and Interpretation of the Testimonies, Volume 1, p. 51
9. Sabine G. MacCormack, Concise Encyclopedia of Greek and Roman Mythology, p.47
10. Endsjø, Greek Resurrection Beliefs, 21-45, 64-72.
11. "Transactions of the American Philological Association". Transactions of the American Philological Association. 124. Scholars Press. 1994.
12. Jean Prieur, Les mondes subtils et la résurrection immédiate, Paris, Exergue / La Pierre d'Angle, 1997, p. 87
13. "7 Tsarovy fa rivotra ny aiko: ary tsy hahita soa intsony ny masoko. 8 Tsy hahita ahy intsony ny mason' izay mijery ahy: Ny masonao hizaha ahy, fa tsy ho ao aho. 9 Tahaka ny rahona misava ka levona, dia tahaka izany koa, izay midina any amin' ny fiainan-tsi-hita tsy mba hiakatra intsony" (Jôba 7.7-9).
14. "19 Ary hoy Elia taminy: Atolory ahy ny zanakao. Dia naka ny zaza teo an-tratran-dreniny izy ka nitondra azy niakatra ho any an-efi-trano ambony izay nitoerany, ary nampandry azy teo am-pandriany. 20 Dia nitaraina tamin' i Jehovah izy ka nanao hoe: Jehovah Andriamanitro ô, efa nahatonga loza koa tamin' ny mpitondratena izay nivahiniako va Ianao ka nahafaty ny zanany? 21 Dia niampatra intelo tamin' ny zaza izy sady nitaraina tamin' i Jehovah hoe: Jehovah Andriamanitro ô, mifona aminao aho, aoka hody aminy indray ny ain' ity zaza ity. 22 Ary Jehovah nihaino ny feon' i Elia, dia nody taminy indray ny ain' ny zaza, ka dia velona izy." (1Mpanj. 17.19-22)
15. "7 Dia naminany aho araka izay efa nandidiana ahy, ary nony efa naminany aho. dia injany! nisy feo, ary, indreo, nihetsiketsika sady nifanatonatona ny taolana, samy nanatona ny taolana namany avy. 8 Ary hitako fa, indro, naniry ny ozatra sy ny nofo, ary nisarona hoditra izy, nefa tsy mbola nisy fofonaina tao aminy. 9 Dia hoy Izy tamiko: Maminania amin' ny fofonaina, eny, maminania ry zanak' olona, ka ataovy amin' ny fofonaina hoe: Izao no lazain' i Jehovah Tompo: Manatona avy amin' ny rivotra efatra, ry fofonaina, ka tsotsofy ireo voavono ireo, mba ho velona izy. 10 Dia naminany araka izay efa nandidiany ahy aho, ka dia nidiran'ny fofonaina ireo ka velona, dia nijoro tamin' ny tongony izy maro be dia maro be tokoa." (Ezek. 37.7-10)
16. "Fa mandehana ianao mandra-pihavin' ny farany; fa hitsahatra ianao ka hitsangana ho ao amin' ny anjaranao amin' ny andro farany." (Dan. 12.13).
17. "2 Ary maro amin' izay matory ao amin' ny vovoky ny tany no hifoha: ny sasany ho amin' ny fiainana mandrakizay, ary ny sasany ho amin' ny henatra sy ny latsa mandrakizay. 3 Ary izay hendry dia hamirapiratra toy ny famirapiratry ny lanitra; ary izay mamerina ny maro ho amin' ny fahamarinana dia ho tahaka ny kintana mandrakizay doria." (Dan. 12. 2-3).
18. "Resurrection", The New Encyclopedia of Islam (2003)
19. "Avicenna", Encyclopaedia of Islam Online: Ibn Sīnā, Abū ʿAlī al-Ḥusayn b. ʿAbd Allāh b. Sīnā is known in the West as "Avicenna".
20. L. Gardet. "Qiyama". Encyclopaedia of Islam Online.
21. Ary rehefa niteny i Allah hoe: "Ry Jesoa zanak' i Maria, tsarovy ny fahasoavana nataoko taminao sy tamin' ny reninao tamin' ny nampaherezako anao tamin' ny Fanahy Masina. Tao am-pandrian-jazakely ianao dia niresaka tamin' ny olona, ​​tahaka ny tamin' ny androm-pahamatoranao. "Nampianariko anao ny Boky, ny Fahendrena, ny Torah ary ny Evanjely! Nanamboatra avy amin' ny tanimanga endrika vorona ianao avy amin' ny fanomezako alalana, dia notsofinao ny tao anatiny. Ary noho ny fanomezako alalana dia tonga vorona izany, ary nanasitrana ny teraka jamba sy ny boka ianao. Ary noho ny fanomezako alalana dia nahavelona indray ny maty ianao. Narovako tamin' ny Zanak' i Isiraely ianao raha nitondra ny porofo tany aminy ianao. Fa ireo izay tsy nino tamin' izy ireo dia nanao hoe: "Ody miharihary izao". (Soràta 5:110)
22. Dia hoy izahay: "Kapohy amin’ ny ampahan' ny ombivavy ilay voavono.” – Koa mamelona ny maty i Allah ary mampiseho aminareo ny famantarana (ny heriny) mba hisaintsainanareo. (Soràta 2:73)
23. Ary natsanganay [i Allah no miteny eto] tamin' ny maty ianareo taorian' ny nahafatesanareo mba hankasitrahanareo. [momba ny mpanaraka an' i Mosa miisa 70]. (Soràta 2 :56)
24. "Tsy hitanao va ireo nivoaka ny tranony, - nisy an' arivony tamin' izy ireo -, noho ny tahotra ny fahafatesana? Dia hoy i Allah tamin' izy ireo: "Matesa". Taorian' izany dia nampody ny ain' izy ireo Izy. Eny tokoa, i Allah no Tompon' ny Fankasitrahana, ho an' ny olona; fa ny ankamaroan' ny olona dia tsy mankasitraka." (Soràta 2 :244)
25. Na toy ny olona nandalo tanàna haolo sy rava: "Ahoana no hamerenan’ i Allah an' ity aorian' ny fahafatesany?”, hoy izy. Noho izany dia nanao azy maty i Allah ary nitazona azy toy izany nandritra ny zato taona. Ary nanangana azy tamin’ ny maty Izy, ka nilaza hoe: "Hafiriana no nitoeranao toy izany?" "Nitoetra indray andro aho, na ampahany amin' ny andro iray, hoy ilay olona." "Tsia ! hoy i Allah, nijanona zato taona ianao. Koa jereo ny haninao sy ny zava-pisotronao: tsy misy simba; fa jereo ny borikinao… Ary mba hahatonga anao ho famantarana ho an' ny olona, ary jereo ireto taolana ireto, ny fomba nanakambananay sy nampitafianay nofo azy ireo." Ary manoloana ny porofo dia nilaza izy hoe: "Fantatro fa i Allah dia mahefa ny zava-rehetra." (Soràta 2 :259)
26. Virani, Shafique (January 2005). "The Days of Creation in the Thought of Nasir Khusraw". Nasir Khusraw: Yesterday, Today, Tomorrow.
27. Adamek, Wendi Leigh (2007). The mystique of transmission : on an early Chan history and its contexts. New York. p. 154..
28. Schloegl, Irmgard; tr. "The Zen Teaching of Rinzai". Shambhala Publications, Inc., Berkeley, 1976. p. 76..
29. Service, Pragativadi News (19 May 2023). "Know Significance Of Sabitri Brata". Pragativadi..
30. "Savitri | Epic Poem, Indian Mythology, Hinduism | Britannica". www.britannica.com.
31. "Valmiki Ramayana - Yuddha Kanda". www.valmikiramayan.net.
32. "On Rama's request Indra restores the Army". www.wisdomlib.org. (27 September 2020).
33. "Here's how Rajinikanth became a devotee of Mahavatar Babaji". India Today.
34. "Chapter 43: The Resurrection of Sri Yukteswar - Autobiography of a Yogi". Crystal Clarity Publishers.
35. Richard N. Longenecker – Life in the Face of Death: The Resurrection Message of the New Testament, 1998, p. 48. "Franz König, for example, concludes that the earliest attestation of Zoroastrian belief in a resurrection cannot be dated before the fourth century BC (cf. Zarathustras Jenseitsvorstellungen und das Alte Testament [Vienna: Herder,"
36. R. M. M. Tuschling, Angels and Orthodoxy: A Study in Their Development in Syria and... – 2007 pp. 23, 271 " While admitting that Judaism and Zoroastrianism share a belief in resurrection, he points to a significant difference between them: in Iranian religion all are resurrected and purified as part of the renewal of the world."