From Wikipedia, the free encyclopedia
Mythologia (Graece μυθολογία 'narratio' < μῦθος 'fabula' + λόγος 'sermo') est corpus mythorum eorumque studium.[1] Itaque mythologia comparativa, quomodo mythi variarum culturarum conexi sint, explanat,[2] sed mythologia Graeca est corpus mythorum in Graecia antiqua narratorum. Vocabulum mythi aliquando in sermone humili adhibetur ad narrationem falsam significandam;[3][4] academicus autem usus plerumque non iudicat utrum mythus vera an falsa sit.[4][5] In studio folkloristico, mythus saepissime est narratio significabilis (vel "symbolica"), quae, quomodo mundus hominesque formam praesentem adsecuti sint, explanat.[6][7] Multi eruditi in aliis campis agentes vocabulo mythi variis modis utuntur.[7][8][9] Sensu praeterea latissimo, vocabulum mythi quamlibet narrationem a maioribus posteris traditam significare potest.[10]
Primae personae in mythis plerumque sunt dei et heroes,[12][13][14] sicut Hercules (Graece Heracles). Ut fabulae sacrae, mythi a rectoribus sacerdotibusque validis et venerabilibus saepe confirmantur et religioni arte coniunguntur.[12] In societatibus ubi tales fabulae narrantur, mythi usitate videntur verae praeteriti temporis remoti memoriae.[12][13][15][16] Multis societatibus revera sunt duae narrationum antiquarum categoriae: (1) "memoriae verae" (mythi) et (2) "memoriae falsae" (fabulae).[17] Res mythicae usitate in aetate prisca accidunt, cum mundus suum praesentem formam non iam adsecutus est.[12] Exponunt quomodo mundus praesentem formam adsecutus sit[5][18][7][19] et quomodo mores, instituta, et interdicta instituta sint.[12][19]
Legendae et fabulae mythis arte conexae sunt. Mythi, legendae fabulaeque sunt genera narrationum a maioribus posteris traditarum.[20] Contra mythos, fabulae quolibet loco et quolibet tempore ponuntur, et non considerantur verae sacraeve in societatibus quae eas narrant.[12] Sicut mythi, historiae fictae sunt narrationes quae consuetudine considerantur verae; recentiore autem tempore ponuntur, cum mundus maximam partem erat sicut hodie est.[12] Praeterea, historiae fictae homines usitate depingunt primas personas, quoniam mythi usitate personas superhumanas depingunt.[12]
Discrimen inter mythos, historias fictas, fabulasque pro instrumento utili tantum esse ad consuetas narrationes digestas.[21] In multis culturis, clare distinguere inter mythos historiasque fictas est difficile, vel nullo modo fieri potest.[22] Contra digerere consuetas narrationes in mythos, historias fictas, et fabulas, aliae culturae eas in duas categorias digerunt: unam quae fabulis convenit, et unam quae mythos historiasque fictas consociat.[23] Ne mythi fabulaeque quidem sunt plane distinctae: singula narratio consideretur vera—ergo mythus—in una societate, sed falsa—ergo fabula—in alia.[24][25] Revera, mythus qui statum ut pars systematis religiosi amittit proprietates saepe adquirit quae habent omnino fabulae, cum suae personae, olim divinae consideratae, fiunt heroes humani, vel gigantes, vel nymphae.[13]
Mythus, historia ficta, et fabula sunt tres ex nonnullis consuetarum narrationum categoriis. Aliae categoriae comprehendunt fabellas privatas (Anglice anecdotes) et nonnulla genera iocorum.[21] Consuetae narrationes vicissim sunt solum una categoria intra folklore, quod gestus, habitus, musicam, saltationem, et alias res etiam comprehendit.[25]
Sunt qui mythos exstitisse doceant ex veris eventis prave memoriae mandatis: narratores identidem veras elaboravisse memorias, donec homines illarum memoriarum statum divinum consequerentur. Itaque dici potest, ut dixerunt Herodotus et Prodicus,[26] mythum Aeoli, dei ventorum, ex historica exstitisse memoria regis, qui homines velis uti ventosque interpretari doceret.[27] Quae doctrina euhemerismus nominatur ex Euhemero (fl. 320 a.C.n.) mythographo,[28] qui deos Graecos ex fabulis de hominibus veris narrantibus exstitisse pro certo posuit.[29]
Sunt qui mythos ab allegoriis profectos esse doceant. Secundum unam doctrinam mythi primo per allegoriam vires naturae indicabant, sicut Apollo solem,[30] aut Neptunus mare.[31] Secundum aliam opinionem mythi primo per allegoriam notiones philosophas significabant, sicut Minerva sapientiam,[32] aut Venus cupidinem.[33] Max Müller (1823-1900) credidit allegorias ab epithetis deos ornantibus profectas esse;[34] exempli gratia, si mare saevum erat, saevitiam a Neptuno Saevo effectam esse putabant.[35] Denique per metonymiam Neptunus = mare, postremo poetice iterum mare = Neptunus.[36]
Nonnulli eruditi credunt mythos ab inanimarum rerum et virium personificatione profectos esse, putant enim homines antiquos vires naturae veneratos esse, sicut ignem aeraque, quos paulatim deos habebant.[37] In cogitatione mythopoeica variae res deorum vicem obtinent.[38] Ergo eventus naturae apud antiquos actus deorum personalium habebantur, unde mythos creaverunt.[39]
Sunt qui mythum et ritum arte inter se conexos esse doceant.[40] In extremo intellectu huius doctrinae mythi sunt, quibus ritus, quam ob rem exstiterint, explanentur.[41] Quam opinionem primum habuit Gulielmus Robertson Smith (1846–1894), homo rerum biblicarum peritus,[42] qui homines dixit ritus exsequi coepisse ob causam cum mytho non coniunctam; deinde, causa et origine ritus alicuius memoria excisis, rationem, quam ob rem exstiterit, adferre conatos esse invento mytho, quo eventus quos narrat commemorari contendunt.[43] Constat Iacobum Frazer anthropologum opinionem similem habuisse. Dixit enim priscos homines primo legibus magicis credere coepisse; deinde, fide magica amissa, mythos de deis invenisse; denique contendisse ritibus olim magicis religiosos quibus dei placentur ritus repraesentari.[44]
Fortasse in omni societate, mythi multas partes agere possunt. Una ex gravissimis est instituere exemplaria morum hominum[45][46]; itaque figurae in mythis descriptae res quae interpretationem moralem sinant saepe consequuntur. Eae sunt apta hominum exemplaria quia eae quasdam proprietatum humanarum bestiarumque coniunctiones constituunt. Exempli gratia, Centaurus partim est homo, partim equus: corpus superius, pars humana, rationem significat; corpus inferius, pars equina, naturam animalem significat. Centaurus sic provocationem psychologicam singulariter humanam naturae animalis ad mentem rationalem exprimit. Hoc exemplum monstrat mythos non solum magni esse propter sumptiones culturae (vel "spiritualitatem"), sed quia ei copiam symbolorum expingunt quae honeste comprehendi possunt. Non necesse est experientiam divinam proferre ad exponenda haec symbola, cum quaelibet symbolum definitione est depictio notionis in forma physica: avis igitur sit potentia, equus sit animal, arbor sit scientia, et cetera.
Ante hanc aetatem, experientia vitae in religione vel in cosmologia (narratione) conlocata est, non ab ea disiuncta. In culturis priorum temporum, religio non erat "experientia quam intret homo," sed modus quo vita a narrationibus gubernabatur, quae in omnibus vitae partibus erant praesentes.[47]
In culturis postmodernis, mythi possunt proferre sensum qui "experentia religiosa" appellatur. Haec mythorum pars hominem a tempore praesenti separat et eum ad aetatem mythicam reddit, sic divinum appropinquantem.[15][46][48] Revera, societas mythum agat ut condiciones aetatis mythicae regignat; verbi causa, societas sanationem a quodam deo initio temporis effectam agat ut aliquem tempore praesenti sanet.[49] Cultura hodierna "experientiam religiosam" explorare potest quia definitio moralitatis humanae ad scientiam non pertinent; ergo, experientia religiosa est conatus ad coniungendum cum moralibus temporis praeteriti sensibus, a quo technologia temporis praesentis discrepat.[50]
.jpg)
In parte a mythis acta, necesse est distinguere mythologiam in se a notione aetatis mythicae. Claude Lévi-Strauss monstrat mythologiam posse deduci, sicut scientia, ex coniunctione hominum consciorum et naturae. Culturae "entitates" mythologicas creant ut mores humanos explanent. (Exempli gratia, homo qui se malignitate gerit potest cum angue comparari; per tempus, haec notio fit mythus hominis-anguis.) Notio autem aetatis mythicae est interpretatio hodierna, quae minime est realis, quia non potuit in puncto temporis praeteriti vel praesentis cum mythi non exsistebant.[51]
Hodie, figurae mythologicae iam excogitantur. Monstrum Doctoris Frankenstein, in mytho hodierno ex Frankenstein, or The Modern Prometheus, mythistoria a Maria Shelley scripta, est creatura detestabilis, partim humana, a physico qui sensum moralem amisit creata. Alius mythus hodiernus est androidum, machina hominis simile, sed in mundo reali non vivum. Androida in fictione scientifica nunc considerantur praecipue quia notionem machinae rationalis exprimunt quae humana fieri conatur. Ambo exempla, quamquam revera non exsistunt, quaestiones morales ponunt quae hominibus utiles sunt.
Gravissima studia mythorum fuerunt opera a Vico, Schelling, Schiller, Jung, Freud, Lévy-Brühl, Lévi-Strauss, Frye, Schola Sovietica, et Schola Mythorum et Rituum facta.[52] Haec pars vicissitudines interpretationis mythorum ad summam describit. Pro interpretationibus similitudinum pariumque disertarum inter mythos variarum culturarum, vide Mythologiam comparativam.
Critica mythorum interpretatio ex Praesocraticis descendit.[53] Euhemerus, unus ex gravissimis mythologis ante tempora hodierna, explanavit mythos esse memorias verorum eventuum historicorum, iterum atque iterum elaboratas et igitur detortas. Haec notio mythorum et eorum originum reprehenditur a Plato in Phaedro (229d), cum Socrates dicit Euhemeri doctrinam esse in dominio unius qui est "vehementer curiosus et laboriosus, et non omnino felix." Platonistae profundiorem lateque patentem rei notionem universe habebant: Sallustius,[54] exempli gratia, mythos dividunt in quinque categorias: theologicam, physicam (de legibus naturalibus), animasticam (de anima), corpoream, et promiscuam. Ultima categoria mythos considerat qui interactionem duarum vel pluralium aliarum categoriarum monstrant, et qui (ait) in initiationibus magnopere adhibentur.
Plato, cum de educatione iuvenum in Respublica disseruit, mythos poeticos celeberrime damnavit, praecipue quia periculum adfuit ne iuvenes et ineruditi narrationes deorum heroumque ad verbum comprehenderent; nihilominus, omnibus in suis scripturis mentionem fecit mythorum omnium generum. Platonismus se in temporibus usitate appellatis Medio Platonismo et Neoplatonismo evolvit, dum Plutarchus, Porphyrius, Proclus, Olympiodorus, Damascius, et alii auctores de symbolicis mythorum antiquorum Orphicorumque interpretationibus plane scripserunt.[55]
Marcus Terentius Varro tres facies theologiae divinae distinxit: theologiam politicam (socialem), theologiam naturalem (physicam), et theologiam mythicam.
Primae mythorum doctrinae per alterum saeculi undevicensimi dimidium apparuerunt.[53] Ad summam, hae doctrinae mythos considerabant defectum obsoletumve cogitationis modum, et saepe mythos appellabant prisca scientiae hodiernae res simillima.[56]
E. B. Tylor (1832–1917) habebat mythos ut conatus explicationis ad verbum rerum naturalium: homines priscos non potuisse animo concipere naturam a legibus impersonalibus gubernatam esse; ei ergo conari interpretari res naturales animis ad res inanimatas tributis, in eo animismum parientes.[57] Secundum Tylor, mens humana se per varios gradus evolvit, qui in notionibus mythologicis coeperant et gradatim ad notiones scientificas progressi sunt. Non omnes eruditi—ne omnes quidem eruditi saeculi undevicensimi—hanc opinionem acceperunt. Lévy-Brühl inquit: "Priscus mens est condicio humani ingenii, et non gradus in eius evolutione historica."[58]
Max Müller (1823–1900), mythos "morbum linguae" appellavit. Qui coniecit mythos ortos fuisse quia linguae antiquae nominibus abstractis neutroque genere carebant; anthropomorphicas orationis conformationes, necessarias in talibus linguis, ad extremum explanatas ad verbum fuisse, notionem enim inducentes quod res naturales essent res consciae, revera dei.[59]
Iacobus Frazer (1854–1941) anthropologus credidit mythos perperam interpretatos fuisse rituum magicorum, qui ipsi falsam legum naturalium notionem ostendit.[60] Secundum Frazer, homines coeperunt cum vana impersonalium legum magicarum fide. Cum ei comprehenderent eas leges male procedere, fidem legum naturalium reliquerunt, ut in deos personales naturam gubernantes crederent, mythos religiosos sic parientes. Interea, ut mos erat, homines in usu rituum olim magicorum persistebant, quos ei iterum interpretati sunt ut iterationes eventuum mythicorum. Ad postremum, Frazer contendit homines invenisse quod natura leges naturales non sequitur, sed nunc earum naturam veram modis scientificis invenire. Hic iterum scientia mythos facit obsoletos; suis verbis, homines progrediuntur "a magia per religionem ad scientiam."[61]
Hae doctrinae, cogitationem mythicam cogitationi scientificae opponentes, hominibus hodiernis necesse esse mythos relinquere significabant.[62]
Multae mythorum doctrinae saeculo vicensimo oppositionem mythorum scientiaeque reiecerunt, quam doctrina saeculi undevicensimi sustinuerant. In universum, "doctrinae saeculi vicensimi mythos ut paene quaelibet res considerare solebant sed obsoletae scientiae res simillimae. . . . Itaque, hominibus nostrae aetatis, opus non est relinquere mythos pro scientia."[62]
Carolus Jung (1873–1961), psychologus Helveticus, conabatur comprehendere psychologiam mythorum orbis terrarum. Jung et sui contenderunt omnibus homibus esse quasdam vires psychologicas, innatas sensuque carentes, quas archetypos appellavit. Ei crediderunt similitudines mythorum ex variis culturis monstrare hos archetypos universos exsistere.[63]
Jung sequens, Iosephus Campbell (1904–1987) credidit cognitionem psychologiae ex mythis lectis posse utile adhiberi ad unius hominis vitam. Campbell postulavit primum mythologiae munus esse "elicere et sustinere sensum reverentiae prae mysterio existentiae,"[64] et mythologiam etiam servire "initiare hominem in ordinem realitatum suae psyche."[65]
Sicut Jung et Campbell, Claudius Lévi-Strauss, anthropologus Francicus, credidit mythos significare exemplaria in animo; vidit autem illa exemplaria potius ut fictae animi structurae—diserte pares oppositionum (exempli gratia, crudum contra coquum, natura contra culturam)—et non ut tactus vel incitationes sensu carentes.[66]
Mircea Eliade (1907–1986), in appendice libri Myths, Dreams and Mysteries, et in libro The Myth of the Eternal Return, sollicitudines hominum hodiernorum repudiationi mythorum sensusque sacri tribuit.
Mythopoeia est vocabulum a I. R. R. Tolkien excogitatum pro conatu conscio ad creandum fictionem modo mythorum.
Decennio 196 in libro Mythologies, Rolandus Barthes (1915–1980) series commentariorum divulgavit qui mythos hodiernos et processum earum creationis investigavit.
Si plus cognoscere vis, vide etiam Mythologia comparativa.Mythologia comparativa est systematica mythorum ex variis culturis comparatio, quae proposita celata invenire conatur quae in mythis multarum culturarum sunt communia.[67] Mythologistae comparativae aliquando per similarites inter varias mythologias arguunt illas mythologias communem fontem habere, qui fortasse est communis monitus fons vel communis "protomythologia" quae se in varias mythologias quas hodie videmus evolvit.[67] Interpretationes mythorum magnopere comparativae saeculo undevicensimo erant, cum communem omnium mythorum originem peterent.[68] Eruditi autem hodierni suspicionem talium interpretationum habere solent, opiniones de mythologia nimis generales vel etiam universas vitantes.[69] Quidem autem liber Iosephi Camplbell, The Hero with a Thousand Faces, omnes mythos de heroibus idem exemplar sequi postulat. Hanc doctrinam, monomythum appellatum, detrectant plurimi eruditi.[69]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
