Prometheus

Prometheus (Graece Προμηθεύς) in mythologia Graeca fuit unus e Titanibus, natus ab Iapeto et matre sive Theme (sorore Iapeti) sive Clymene aut Asia (quae ambae erant Oceanidae).

Prometheus. Statua a Reinhold Begas circa 1900 facta (Berolini).

Vide etiam paginam discretivam: Prometheus (discretiva).

Fabulae

Prometheus (vel Vulcanus) caput Iovis praecidisse dicitur ut Athena ex eo gigneretur. Prometheus notissimus est adiutor hominum, quos ex argilla vel luto candido formasse et igne divino animasse dicitur. Non solum vitam ignemque hominibus dedit, sed etiam bene vivendi instrumenta. Homines enim docuit quomodo igni uti possent, quem Prometheus ipse ex caelo subduxerat. Propter ignis furtum Iuppiter furens fulmine Prometheum adflixit et vinculis adamantis in monte Caucaso vincit, ubi vultur esuriens eius iecur semper recrescens cotidie edebat. Tandem Hercules iussu Iovis eum catenis ac vulture liberavit, e qua fabula Aeschylus argumentum tragoediae duxit, cui titulus Prometheus vinctus est.

Prometheo fuerunt duo fratres Epimetheus et Atlas. Epimethei nomen "qui post rem actam intelligit" significat^[1], ita fratri Prometheo opponitur cuius nomen Graecum "providus" valet (ἐπί versus πρό). Quocirca mores Hesiodicarum personarum Plato^[2] servans aliter mythum in ore sophistae Protagorae narrabat^[3]: cum dei omnia animalia e terra ignique finxissent ea Epimetheo et Prometheo variis virtutibus atque armis instruenda tradiderunt, quibus vitam suam tueri possent. Epimetheus a fratre precibus impetravit ut ipse dotes inter animalia divideret, ille opere peracto ad inspiciendum veniret. At Epimetheus hominis omnino oblitus est ita ut solus nudus intectusque remaneret. Quod aspiciens Prometheus ignem et artes Vulcani et Minervae furatus est et hominibus dedit salutis causa. Et postea huius furti poenas bene notas dedit^[4].

Quanto sagacior fratre fuerit Prometheus etiam in Pandorae fabula ostenditur. Quamquam enim fratri dissuaserat ne dona deorum acciperet ille formositate eius illectus Pandoram quam in terras ducebat Hermes libentissime accepit. At illa in pyxide clausa mala omnis generis adferebat quae aperto operculo per mundum evolarunt.

Et Maria Shelley suam mythistoriam Frankenstein "vel modernus Prometheus" inscripsit.

Notae

1. Opera et dies versus 89ː αὐτὰρ ὃ δεξάμενος, ὅτε δὴ κακὸν εἶχ᾽, ἐνόησε = at ille postquam accepit, cum iam malum adesset, intellexit.
2. Protagoras 320d-322a.
3. Jean-Marc Joubert (2021).
4. Ekker, Arnoldus 1822.Specimen inaugurale in Protagorae apud Platonem fabulam de Prometheo et generis humani ad humanitatem progressione ..., J. Altheer. Vide etiam Alfredo Ferrarin (2000).

Fontes

Prometheus Pandoram a Mercurio sibi adductam reicit. Iosephus Abel anno 1814 pinxit.

• Aeschyli, Prometheus Vinctus.
• Hesiodi, Theogonia 507–616.
• Hesiodi, Opera et Dies, 47–105.
• Apollodori bibliotheca 1.2.3, 1.3.6, 1.7.1–2, 2.5.4, 2.5.11, 3.13.5.
• Hygini Fabulae 54, 144.
• Hygini Poetica Astronomica 2.6, 2.15, 2.42.
• Pausanias, Descriptio Graeciae 1.30.2, 2.19.5, 2.19.8.
• Platonis, Protagoras 320d-322a
• Valerii Flacci, Argonauticon IV,58–80 et V 154–176.

Plura legere si cupis

• D. Briquel, "« Mahābhārata », crépuscule des dieux et mythe de Prométhée", Revue de l'histoire des religions, 1978ː 165-185
• Jean-Claude Carrière, "Le mythe prométhéen, le mythe des races et l’émergence de la Cité-État" in Le métier du mythe. Lectures d’Hésiode, Presses universitaires du Septentrion, 1996 : 393-429
• Alfredo Ferrarin, "Homo Faber, Homo Sapiens, or Homo Politicus? Protagoras and the Myth of Prometheus", The Review of Metaphysics, 2000: 289-319
• Jean-Marc Joubert, "Prométhée : un mythe sophiste ?" in Le dépassement des limites. Au-delà de l'humain, Presses universitaires de Rennes, 2021: 59-71.

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad Prometheum spectant.