Գավառ (Մեծ Հայքի վարչական միավոր)

Գավառ, վարչա-տարածքային միավոր պատմական Հայաստանում։

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գավառ (այլ կիրառումներ)

Պատմականորեն Մեծ Հայքի գավառների սահմանների գոյացումը հիմնավորվում է տեղիս աշխարհագրական, քաղաքական, ենթաէթնիկական, տոհմաբանական-ժառանգական (նախարարական) սկզբունքների վրա։ «Աշխարհացույցի» համաձայն, Հայաստանի յուրաքանչյուր նահանգ («աշխարհ») վարչականորեն բաժանված էր մի շարք գավառների, որոնք հաճախ ներկայանում էին այս կամ այն նախարարական տոհմի տիրույթը, կամ էլ՝ առանձին աշխարհագրական շրջան։ Որոշ գավառներ (օրինակ՝ Տարոն կամ Կարին) երբեմն հիշատակվում են որպես «աշխարհներ» (նահանգներ)՝ հայոց պատմության մեջ իրենց նշանակության և կարևորության պատճառով։

Մեծ Հայքի գավառները

Ըստ «Աշխարհացույցի»։ Գավառների ցանկը ստորև ներկայացված է այբբենական կարգով։

(«Այժմյան խոշորագույն բնակավայրը» սյունակը տրվում է զուտ կողմնորոշման համար)։

Գավառ	Նահանգ	Արդի աշխարհագրական դիրքը	Այժմյան խոշորագույն բնակավայրը
Աբեղյանք	Այրարատ	Թուրքիա, Կարսի մարզ	Մժնկերտ («Karaurgan»)
Աղահեջք	Սյունիք	Լեռնային Ղարաբաղ
Աղիվն	Բարձր Հայք	Թուրքիա, Էրզինջանի մարզ	Արմտան («Armutlu»)
Աղվե	Ուտիք	Հայաստան, Ադրբեջան	Իջևան
Այգարք	Կորճայք	Թուրքիա, Հաքյարիի մարզ	Չալ («Çukurca»)
Այտրվանք	Կորճայք	Թուրքիա, Հաքյարիի մարզ	Չիղլի (Çığlı)
Անգեղտուն	Աղձնիք	Թուրքիա, Դիարբեքիրի մարզ	Արղնի («Ergani»)
Արևիք	Սյունիք	Հայաստան	Մեղրի
Անձիտ	Ծոփք	Թուրքիա, Էլազըղի մարզ	Խարբերդ («Elaziğ»)
Առվենից ձոր	Մոկք	Թուրքիա, Բիթլիսի մարզ	Առվանց
Ասպակունյաց ձոր	Տուրուբերան	Թուրքիա, Բաթմանի մարզ	Ասպականք («Յուջեբաղ»)
Արգաստովիտ	Մոկք	Թուրքիա, Վանի մարզ
Արձն	Աղձնիք	Թուրքիա, Սիիրթի մարզ	Սղերդ («Siirt»)
Արճիշակովիտ	Վասպուրական	Թուրքիա, Վանի մարզ	Արճակ («Erçek»)
Արշամունիք	Տուրուբերան	Թուրքիա, Մուշի մարզ	Վարդո («Varto»)
Արդահան	Գուգարք	Թուրքիա, Արդահանի մարզ	Արդահան
Բալահովիտ	Ծոփք	Թուրքիա, Էլազըղի մարզ	Օխի («Karakoçan»)
Բաղք	Սյունիք	Հայաստան	Կապան
Բասեն	Այրարատ	Թուրքիա, Էրզրումի մարզ	Դարույնք («Pasinler»)
Բերդաձոր	Արցախ	Լեռնային Ղարաբաղ	Դադիվանք
Բոգունիք	Վասպուրական	Թուրքիա, Վանի մարզ
Գաբեղյանք	Այրարատ	Թուրքիա, Կարսի մարզ	Կաղզվան
Գավրեք	Ծոփք	Թուրքիա, Էլազըղի մարզ	Կապան («Keban»)
Գարդման	Ուտիք	Ադրբեջան	Շամքոր
Գեղարքունիք	Սյունիք	Հայաստան	Գավառ
Դալառ	Տուրուբերան	Թուրքիա, Աղրըի մարզ	Դութաղ («Թութաք»)
Դասնավորք	Տուրուբերան	Թուրքիա, Էրզրումի մարզ	Հաջիոմեր
Դարանաղի	Բարձր Հայք	Թուրքիա, Էրզինջանի մարզ	Կամախ («Kemah»)
Դեգիք	Ծոփք	Թուրքիա, Էրզինջանի մարզ	Իլիջ
Դերջան	Բարձր Հայք	Թուրքիա, Էրզինջանի մարզ	Դերջան («Tercan»)
Եկեղյաց	Բարձր Հայք	Թուրքիա, Էրզինջանի մարզ	Երզնկա («Erzincan»)
Երնջակ	Սյունիք	Նախիջևան	Տևի
Իշայր	Մոկք	Թուրքիա, Բիթլիսի մարզ	Աղշար
Իշոց	Մոկք	Թուրքիա, Բիթլիսի մարզ	Ապարանք («Sağınlı»)
Խորձյան	Ծոփք	Թուրքիա, Բինգյոլի մարզ	Կողոբերդ («Kiğı»)
Խութ	Տուրուբերան	Թուրքիա, Բիթլիսի մարզ	Խութ ավան
Ծոփք Շահունի	Ծոփք	Թուրքիա, Թունջելիի մարզ	Դերսիմ («Tunceli»)
Կարթունիք	Կորճայք	Թուրքիա, Հաքյարիի մարզ	Շեմզինան («Şemdinli»)
Կարին	Բարձր Հայք	Թուրքիա, Էրզրումի մարզ	Կարին («Erzurum»)
Կղարջք	Գուգարք	Թուրքիա, Արդվինի մարզ	Արտանուջ
Կովսական	Սյունիք	Լեռնային Ղարաբաղ	Կովսական
Կորդրիք Միջին	Կորճայք	Իրաք, Քուրդիստան	Քանիմասա
Կորդրիք Ներքին	Կորճայք	Թուրքիա, Իրաք (Զախոյից հյուսիս)	Սիլոփ (Թուրքիայի Շըրնաքի մարզում)
Կորդրիք Վերին	Կորճայք	Թուրքիա, Շըրնաքի մարզ	Ալկի («Beytüşebap»)
Կորդուք	Կորճայք	Թուրքիա, Շըրնաքի մարզ	Շրնակ («Şırnak»)
Հաբանդ	Սյունիք	Հայաստան, Լեռնային Ղարաբաղ	Գորիս
Հաշտյանք	Ծոփք	Թուրքիա, Բինգյոլի մարզ	Ճապաղջուր («Bingöl»)
Հավնունիք	Այրարատ	Թուրքիա, Էրզրումի մարզ
Հրաքոտ-Պերոժ	Փայտակարան	Ադրբեջան	Սաբիրաբադ
Ճահուկ, Կորճայք	Կորճայք	Թուրքիա, Հաքյարիի մարզ	Ջլմար («Hakkâri»)
Ճահուկ, Սյունիք	Սյունիք	Նախիջևան	Առինջ («Şahbuz»)
Մանանաղի	Բարձր Հայք	Թուրքիա, Էրզրումի մարզ	Ավի («Çat»)
Մարդաղի	Տուրուբերան	Թուրքիա, Էրզրումի մարզ	Թեքման
Մեծ Առանք	Արցախ	Լեռնային Ղարաբաղ	Վանք
Միջա	Մոկք	Թուրքիա, Բիթլիսի մարզ	Միջա
Մյուս Իշայր	Մոկք	Թուրքիա, Բիթլիսի մարզ	Խիզան
Մյուս Հաբանդ	Արցախ	Լեռնային Ղարաբաղ	Շուշի
Մնձուր	Բարձր Հայք	Թուրքիա, Թունջելիի մարզ
Մոթողանք	Կորճայք	Թուրքիա, Հաքյարիի մարզ	Օրամար («Dağlıca»)
Մոկք Առանձնակ	Մոկք	Թուրքիա, Վանի մարզ	Մոկս («Bahçesaray»)
Յոթնփորակյան Բագինք	Փայտակարան	Ադրբեջան	Սաաթլի
Նփրկերտ	Աղձնիք	Թուրքիա, Դիարբեքիրի մարզ	Տիգրանակերտ («Silvan»)
Շակաշեն	Ուտիք	Ադրբեջան	Գանձակ
Շաղագոմ	Բարձր Հայք	Թուրքիա, Էրզրումի մարզ
Շավշատ	Գուգարք	Թուրքիա, Արդվինի մարզ	Շավշատ
Որսիրանք	Կորճայք	Թուրքիա, Հաքյարիի մարզ	Գևեր («Yüksekova»)
Պաղնատուն	Ծոփք	Թուրքիա, Էլազըղի մարզ	Պալու
Ջավախք Վերին	Գուգարք	Վրաստան	Ախալքալաք
Ջերմաձոր	Մոկք	Թուրքիա, Սիիրթի մարզ	Բարվարի («Pervari»)
Ռշտունիք	Վասպուրական	Թուրքիա, Վանի մարզ	Ոստան («Gevaş»)
Սպեր	Բարձր Հայք	Թուրքիա, Բայբուրթի մարզ	Բաղաբերդ («Bayburt»)
Վայկունիք	Արցախ	Լեռնային Ղարաբաղ
Վայոց ձոր	Սյունիք	Հայաստան	Եղեգնաձոր
Վարդանակերտ	Փայտակարան	Իրան, Արդեբիլ օստան	Վարդանակերտ («Ասլանդուզ»)
Տարոն	Տուրուբերան	Թուրքիա, Մուշի մարզ	Մուշ
Տոսպ	Վասպուրական	Թուրքիա, Վանի մարզ	Վան
Տվարածատափ	Տուրուբերան	Թուրքիա, Էրզրումի մարզ	Խնուս
Ուտի Առանձնակ	Ուտիք	Ադրբեջան	Պարտավ
Փոքր Աղբակ	Կորճայք	Թուրքիա, Հաքյարիի մարզ
Քռեկյան	Փայտակարան	Իրան, Արդեբիլ օստան	Շաքարլի

Արտաքին հղումներ

Մեծ Հայքի պատմական վարչական բաժանումը Արխիվացված 2009-07-09 Wayback Machine

Աղբյուրներ

• «Աշխարհացոյց», Վենետիկ, 1865
• Թ.Խ. Հակոբյան, «Հայաստանի պատմական աշխարհագրություն», Երևան, 1984
• ՀՍՀ, Երևան, 1974 - 1986
• «Türkiye karayolları haritası», İstanbul, 2006
• «Турция. Справочная карта», Москва, 1978