Remove ads
O Imperio Otomán (en turco moderno: Osmanlı İmparatorluğou ou Osmanlı Devleti), oficialmente Sublime Estado Otomán (en turco otomán: دَوْلَتِ عَلِيّهٔ عُثمَانِیّه, Devlet-i ʿAliyye-yi ʿOsmâniyye, tamén عثمانلى دولتى Osmanlı Devleti, en turco: Yüce Osmanlı Devleti ou Osmanlı İmparatorluğu) foi un imperio que durou dende o 27 de xullo de 1299 até o 29 de outubro de 1923. Foi habitualmente coñecido polos seus contemporáneos como Imperio Otomán, Imperio Turco, a Sublime Porta ou, máis comunmente, Turquía polos seus contemporáneos, aínda que os gobernantes osmanlíes xamais utilizaron ese nome para referirse ao seu Estado. Dende 1923, úsase preferentemente o nome de Imperio Otomán para non crear confusión coa actual República de Turquía.
دولت عالیه عثمانیه (ota)  | |||||
| Himno | Himno nacional do Imperio Otomán | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Lema | «دولت ابد مدت» | ||||
| Epónimo | Osman I | ||||
| Localización | |||||
| |||||
| Capital | Constantinopla (1453–1922) | ||||
| Poboación | |||||
| Lingua oficial | Lingua turca otomá | ||||
| Relixión | Sunnismo | ||||
| Xeografía | |||||
| Parte de | |||||
| Superficie | 5.200.000 km² | ||||
| Comparte fronteira con | |||||
| Datos históricos | |||||
| Precedido por | |||||
Cronoloxía 29 de xullo de 1299 c. 1300 | |||||
| Disolución | 17 de novembro de 1922 | ||||
| Sucedido por | Goberno de Ancara e ocupación de Esmirna | ||||
| Organización política | |||||
| Forma de goberno | monarquía absoluta (1302–1876) monarquía dual (1876–1878) monarquía absoluta (1878–1908) monarquía dual (1908–1922) unipartidismo (1913–1918) Xunta militar (1913–1918) monarquía | ||||
| Órgano lexislativo | Asemblea Xeral do Imperio Otomán , | ||||
| Moeda | akçe | ||||
.svg)
.svg)
O Imperio Otomán comezou sendo un máis dos pequenos estados turcos que xurdiron na Asia Menor durante a decadencia do Imperio turco selxúcida. Os turcos otománs foron controlando paulatinamente aos demais estados turcos, sobreviviron ás invasións mongolas e baixo o reinado de Mehmed II (1451-1481) acabaron co que quedaba do Imperio bizantino. A primeira fase da expansión otomá tivo lugar baixo o goberno de Osman I (1288-1326) e seguiu nos reinados de Orhan I, Murad I e Bayezid I , a expensas dos territorios do Imperio bizantino, Bulgaria e Serbia. Bursa caeu baixo o seu dominio en 1326 e Adrianópole en 1361. As vitorias otomás nos Balcáns alertaron a Europa Occidental sobre o perigo que este Imperio representaba e foron o motivo central da organización da cruzada de Sexismundo de Hungría. O sitio que puxeron os otománs a Constantinopla foi roto grazas a Tamerlán, caudillo dos mongois, quen tomou prisioneiro a Bayezid I en 1402, pero o control mongol sobre os otománs durou moi pouco. Finalmente, o Imperio Otomán logrou conquistar Constantinopla en 1453.
No cumio do seu poder, nos séculos XVI e XVII, controlaba territorios no sueste de Europa, suroeste de Asia e norte de África. limitaba ao oeste co Sultanato de Marrocos, ao leste con Persia e o mar Caspio, ao norte co Tsarato ruso, a Monarquía Habsburgo (Hungría e Sacro Imperio Romano Xermánico) e a Mancomunidade de Polonia-Lituania, e ao sur con Sudán, Eritrea, Somalia e o Emirato de Diriyah (Arabia). O Imperio Otomán estaba formado por vinte e nove provincias e numerosos estados vasalos, algúns dos cales chegaron a ser absorbidos completamente polo imperio, mentres que a outros foilles concedido certo grao de autonomía no transcurso dos séculos. O imperio gañou tamén eventualmente autoridade sobre terras estranxeiras afastadas a través de declaracións de lealdade ao Sultán, como por exemplo a declaración do Sultán de Aceh en 1565, ou a través de adquisicións temporais de illas, como por exemplo Lanzarote no océano Atlántico en 1585.
Con Constantinopla (en turco otomán: استنبول, Istanbul e قسطنطينيه, Kostantiniyye) como capital, e control de extensión de terra por todo o mar Mediterráneo durante o reinado de Suleimán o Magnífico (dirixente de 1520 a 1566), o imperio foi o centro de interaccións entre o mundo Occidental e Oriental durante seis séculos. O Imperio Otomán era, en moitos aspectos, o sucesor islámico dos antigos imperios clásicos. Numerosos trazos e tradicións culturais destes (en campos como a arquitectura, a cociña, o lecer e o goberno) foron adoptados polos otománs, quen os elaborou en novas formas. Estes trazos culturais máis tarde mesturáronse coas características dos grupos étnicos e relixiosos que vivían dentro dos territorios otománs e crearon unha nova e particular identidade cultural otomá.
Durante o século XIX, diversos territorios do Imperio Otomán independizáronse, principalmente en Europa. As sucesivas derrotas en guerras e o auxe dos nacionalismos dentro do territorio levaron ao decaemento do poder do imperio. A súa participación na primeira guerra mundial seguido coa ocupación de Constantinopla e o xurdimento de movementos revolucionarios dentro de Turquía déronlle o golpe mortal e resultou na partición do Imperio Otomán. O imperio chegou á súa fin, como réxime baixo a monarquía imperial, o 1 de novembro de 1922, rematando a súa existencia de iure o 24 de xullo de 1923 baixo o Tratado de Lausana. Foi sucedido pola República de Turquía, que foi oficialmente proclamada o 29 de outubro dese mesmo ano.
Remove ads
Orixe
.jpg)
A orixe dos turcos pódese atopar nas estepas da Asia Central, no Turquestán, nunha etnia dedicada á gandería trashumante, en especial de cabalos, e ao comercio, con prácticas seminómadas. Os turcos pronto se relacionan coas culturas musulmás da súa contorna, establecen con elas relacións comerciais e adoptan o islam na súa rama sunnita. Este contacto poderíase deber á ruta da seda, pois os mercadores musulmáns seguramente transitarían polos territorios onde habitaban os otománs. As primeiras entradas de tribos turcas na rexión que posteriormente sería o Imperio Otomán prodúcense no ámbito militar, cando os exércitos do califato abasí necesitaron soldados para as loitas internas e contra os cristiáns e bizantinos durante o século IX. Por iso, recorreron aos territorios fronteirizos recrutando á poboación. Dentro do califato abasí xa pode apreciarse como os turcos van escalando posicións no exército e a administración. A lenta penetración de tribos turcas nesta zona realizouse de dúas maneiras: mediante a progresiva ocupación do territorio por parte dos grupos tribais e mediante a loita contra o Imperio bizantino, que dominara esta rexión durante moito tempo e ao que anularon militarmente.
A ocupación de Anatolia polos turcos pode ter a súa orixe na batalla de Manzikert en 1071, cando os turcos, ao servizo dos selxúcidas, derrotaron ao exército bizantino do emperador Romano IV Dióxenes. Isto permitiu que os selxúcidas creasen un vasto sultanato que abarcaba Iraq e Irán. Cara a 1243, unha invasión mongol ao mando de Batu, o khan da Horda de Ouro, deixa feito cachizas devandito sultanato, o cal sobrevivira ás loitas internas, aos bizantinos, á primeira cruzada e aos seus veciños sirios, os zanguíes e aiubides, sendo a soberanía mongol a que o substitúe. Con todo, a esta invasión, aínda sobreviven pequenas porcións de territorio que se converten nunha especie de principados autónomos. De todos estes, hai que destacar o sultanato do Rum, cuxa capital xa estaba en Turquía, pois era a cidade de Conia.
Un deses principados —ao que poderiamos chamar o seu primeiro Estado otomán—, pequeno e insignificante, era onde habitaban os turcos, o cal fora cedido polo sultán selxúcida antes da invasión mongol ao primeiro membro dinástico dos otománs, Ertuğrul. Este territorio tiña por capital a cidade de Söğüt. Ertuğrul faleceu en 1290, dando paso á sucesión de Osman I ("Uthman", عُثمَان, en turco), nome do cal deriva a denominación de otománs ou dinastía osmanlí. Foi con Osman I cando empezou a expansión territorial dos turcos en Anatolia, sentando as bases dun imperio que duraría case sete séculos.
Expansión e primeiras vitorias
Os otománs chegaron a Anatolia como parte do caudal de pobos turcos desaloxados polas invasións mongois do século XIII. O seu primeiro gobernante coñecido foi Orhan, quen foi fillo de Osman (ou Utmán I Gazi), unha figura de orixes escuras da que deriva o nome otomán.[1] Os primeiros seguidores de Osman consistían tanto en grupos tribais turcos como en renegados bizantinos, con moitos, pero non todos, conversos ao islam.[2][3] Osman estendeu o control do seu principado conquistando cidades bizantinas ao longo do río Sacaria. Unha derrota bizantina na batalla de Bafeo en 1302 tamén contribuíu ao ascenso de Osman. Non se entende ben como os primeiros otománs chegaron a dominar os seus veciños, debido á falta de fontes que sobreviven deste período. O paradigma da tese de Ghaza, popular durante o século XX, atribuíu o seu éxito á súa reunión de guerreiros relixiosos para loitar por eles en nome do islam , pero xa non é xeralmente aceptada. Ningunha outra hipótese obtivo unha ampla aceptación.[4][5]
A clave do seu reinado foi a conquista de Bursa en 1326 e Nicea en 1331.[6] Bursa non só proporcionou a capital, senón os útiles necesarios para crear unha administración otomá. Puido acabar tamén coa ameaza dos seus veciños turcomanos, a cidade de Aidim, que proporcionaba mercenarios a Xoán Cantacuzeno. Tras a caída de Aidim, serán os otománs os que axudarán a Cantacuzeno, o candidato ao trono bizantino, enfrontado a Xoán V Paleólogo, tomándose como recompensa o dereito para saquear o territorio bizantino ao longo do Exeo, en Tracia, e a man da filla de Xoán Cantacuzeno, Helena.[7]
A partir de 1354, os corpos de expedición otománs dirixidos por Suleiman Paxa estableceron unha base permanente na península europea de Galípoli, a pesar das protestas de Cantacuzeno e outros. Este último tivo que abdicar por ser o responsable de que os turcos se introducisen en Europa. Baixo o mandato do seu fillo, Murad I (1360-1389), fixéronse as primeiras conquistas estables na Europa suroriental. Tomou Edirne (Adrianópolis) en 1361, converteuna na súa capital e nomeou o primeiro visir do que sería o Imperio Otomán: Kara Halil Paxa, dos Candarli, familia que monopolizou o posto durante o século seguinte. O emperador bizantino comprometeuse a pagar tributo regularmente aos otománs e a enviar continxentes militares para o seu exército, debido a que non podían enfrontarse á presión turca sobre Constantinopla. Foi un dos sultáns máis importantes do Imperio Otomán pola súa triunfal campaña militar en Tracia e nos Balcáns, que acompañou con tacto e prudencia, pactando coa Igrexa ortodoxa. Tamén foi o primeiro en ser nomeado sultán, xa que os anteriores ostentaban o título de emires.
Para defender a Europa da ameaza otomá, o papa proclamou unha bula chamando dun modo formal á cruzada cara a 1366, que foi un fracaso en «a ruta dos serbios». Os otománs seguiron a política islámica tradicional de tolerancia cara aos dhimmis, ou «xente do libro», que tiñan dereito de protección sobre as súas vidas, propiedades e crenzas relixiosas sempre que aceptasen un goberno musulmán e pagasen os tributos (cizye) que lles eximían do servizo militar. Por iso non se fixo ningún esforzo para a conversión en masa da poboación. Durante o seu reinado tamén se creou o corpo dos xanízaros, unha peza clave no desenvolvemento posterior do imperio.
Enfrontamentos contra Hungría
As ameazas multiplicábanse, e ao seu veciño Karaman uniuse a expansión mongol de Tamerlán. Os turcos otománs continuaron avanzando cara aos territorios europeos, poñendo en alerta á potencia medieval do Reino de Hungría. Desta forma, o rei Lois I de Hungría o Grande conduciu en 1375 unha batalla no Principado de Valaquia. A situación política entre os valacos e os húngaros enfrontados aos turcos otománs xeraron certos conflitos entre ambos, o cal creou unha situación onde apenas se logrou conter as invasións sen expulsar aos turcos da zona.
Despois da morte do rei Lois I, sucedeu un curto período de inestabilidade política, ata que o rei Sexismundo de Hungría subiu ao trono. De inmediato a ameaza otomá foi tomada en serio polo rei húngaro e os demais duques e Príncipes dos Estados satélites de Hungría, polo que se formou a coalición dos Estados eslavos do sur, dirixida por Sexismundo. Foi na decisiva batalla de Kósovo (1389)[8] cando a vitoria otomá sobre o Imperio serbio permitiu realizar novas conquistas ao sur do río Danubio, acabando coa última defensa organizada na área dos Balcáns e deixando a Hungría como único opoñente serio no sueste de Europa. Nesta batalla un soldado serbio, Milos Obilic, asasinou a Murad I (o único sultán asasinado nunha batalla), e sucedeulle o seu fillo Bayezid I (1389-1402), afianzándose na vitoria. Para evitar posibles loitas polo trono, foi este o primeiro sultán que matou a todos os seus irmáns, práctica común a partir deste intre e que institucionalizaría o sultán Mehmed II. Os esforzos de Bayezid encamiñáronse a conquistar o oeste de Asia Menor, o que conseguiu en 1390.
Posteriormente, iniciaron unha serie de campañas militares que puxeron a totalidade dos Balcáns baixo o seu control, en particular despois da derrota dos cabaleiros cruzados na batalla de Nicópolis de 1396, esta batalla esta considerada como a última cruzada a grande escala da Idade Media , non conseguiu deter o avance dos victoriosos turcos otománs.[9] Ao pouco tempo, os nobres húngaros aínda descontentos alzáronse contra Sexismundo en 1401 e en 1403, sendo derrotados en ambas as ocasións. Tras vencelos, Sexismundo continuou no poder durante os corenta anos seguintes sen ningunha clase de obstáculo sucesorio, contendo os ataques turcos otománs, que xa realizaban incursións en territorio magiar.
Na batalla de Ancara en 1402, Tamerlán derrotou ás forzas otomás e tomou prisioneiro ao sultán Bayezid I, provocando o desorde do imperio.[10] A guerra civil conseguinte, tamén coñecido como Fetret Devri , durou entre 1402 e 1413 cando os fillos de Bayezid loitaban pola sucesión. Rematou cando Mehmed I emerxeu como sultán e restaurou o poder otomán.[11]
Estes feitos atrasaron un tempo a súa ascensión, que foi retomada a mediados do século XV. Desta forma, o Reino de Hungría seguiu contendo os embates do expansivo Imperio Otomán. En 1408, o rei húngaro Sexismundo fundou entón a Orde do Dragón,[12][13] a cal continuou alentando o espírito de conservación do cristianismo e a independencia dos territorios europeos. A esta orde pertenceron, entre outros nobres, o príncipe Vlad II Dracul do principado de Valaquia (actual Romanía) e o seu fillo, o coñecido e sanguinario Vlad III, do cal posteriormente xurdiu o personaxe de Bram Stoker, Drácula. Os otománs seguiron avanzando cara a Europa e en 1427 atacaron e ocuparon a fortaleza de Galambóc a beiras do Danubio ao suroeste do reino de Hungría.
As tropas otomás parecían indetenibles, a pesar de que o rei húngaro e polaco Ladislau I organizou unha armada e partiu con ela cara ao leste en 1444. Os exércitos do sultán Murad II saíron vitoriosos na batalla de Varna, na cal tamén morreu o rei cristián. Tras a morte de Ladislau I, ao non deixar herdeiros, o trono correspondíalle ao novo príncipe Ladislau V, fillo do falecido rei húngaro Alberte de Habsburgo, quen gobernara antes do mártir de Varna. Debido a que Ladislau era moi novo para gobernar, os nobres húngaros escolleron de inmediato a un conde que fora comandante dos exércitos húngaros nas anteriores batallas contra os turcos: Xoán Hunyadi.
O fillo de Murad II, Mehmed o Conquistador , reorganizou tanto o estado como o exército, e o 29 de maio de 1453 conquistou Constantinopla, poñendo fin ao Imperio bizantino, levando as fronteiras otománs ata Europa Central. Mehmed permitiu á igrexa ortodoxa oriental manter a súa autonomía e terras a cambio de aceptar a autoridade otomá.[14] Debido ás tensións entre os estados de Europa occidental e o posterior Imperio bizantino, a maioría da poboación ortodoxa aceptou o dominio otomán como preferible ao veneciano.[14] A resistencia albanesa foi un gran obstáculo para a expansión otomá na península italiana.[15]
Hunyadi proseguiu a loita contra os turcos otománs e alcanzou a vitoria no sitio de Belgrado (1456), sendo esta a primeira gran batalla gañada polos europeos cristiáns contra os turcos. En honra a esta proeza, o papa Calisto III ordenou que se establecese un toque de campás do mediodía para honrar a vitoria húngara. Desta maneira, Hungría recibiu o título de «último bastión do cristianismo en Europa», polo cal foi coñecida durante toda a época do Renacemento. Tras a morte de Xoán Hunyadi, e ao estar vacante o trono húngaro, o seu fillo máis novo foi elixido rei polos nobres, e desta forma, Matías Corvino foi coroado en 1458. O rei Matías Corvino mantivo unha política expansionista en Europa, e durante o seu reinado logrou igualmente conter os exércitos otománs.
O sultán Selim I (1512–1520) ampliou drasticamente as fronteiras do leste e do sur do Imperio ao derrotar o xa Ismail I do Irán safávida, na batalla de Chaldiran.[16] Selim I estableceu o dominio otomán en Exipto derrotando e anexionándose o sultanato mameluco de Exipto e creou unha presenza naval no mar Vermello. Despois desta expansión otomá, comezou a competición entre o Imperio portugués e o Imperio Otomán para converterse na potencia dominante na rexión.[17]
Suleiman o Magnífico (1520–1566) capturou Belgrado en 1521, conquistou as partes sur e central do Reino de Hungría como parte das guerras otomán-húngaras,[18][19] e, tras a súa vitoria histórica na batalla de Mohács en 1526, na que tamén morreu o rei Lois II de Hungría.[20], estableceu o dominio otomán no territorio da actual Hungría (agás a parte occidental) e noutros territorios centroeuropeos. Logo asediou Viena en 1529, pero non logrou tomar a cidade.[21] En 1532, fixo outro ataque contra Viena, pero foi rexeitado no asedio de Güns.[22][23] Transilvania, Valaquia e, de forma intermitente, Moldova, convertéronse en principados tributarios do Imperio Otomán. No leste, os turcos otománs tomaron Bagdad os persas en 1535, acadando o control de Mesopotamia e o acceso naval ao Golfo Pérsico.
En 1539, un exército otomán de 60.000 efectivos asediou a guarnición española de Castelnuovo na costa adriática; o asedio exitoso custoulles 8.000 baixas aos otománs,[24] pero Venecia aceptou os termos en 1540, rendendo a maior parte do seu imperio no Exeo e Morea. Francia e o Imperio Otomán, unidos pola oposición mutua ao dominio dos Habsburgo, convertéronse en fortes aliados. As conquistas francesas de Niza (1543) e Córsega (1553) producíronse como unha empresa conxunta entre as forzas do rei francés Francisco I e Suleiman, e estaban comandados polos almirantes otománs Hayreddin Barbarroxa e Dragut.[25] Un mes antes do asedio de Niza, Francia apoiou aos otománs cunha unidade de artillaría durante a conquista otomá de Esztergom en 1543 no norte de Hungría. Despois de novos avances dos turcos, o gobernante dos Habsburgo Fernando recoñeceu oficialmente o ascenso otomán en Hungría en 1547. En 1555, o Cáucaso dividiuse oficialmente por primeira vez entre os safávidas e os otománs, un statu quo que permanecería ata o final da guerra ruso-turca (1768–1774). Por esta partición do Cáucaso asinada na Paz de Amasia, Armenia occidental, o Kurdistán e Xeorxia occidental (incl. Samtskhe occidental ) caeron en mans otomás,[26] mentres que o sur de Daguestán, o leste de Armenia, o leste de Xeorxia e o Acerbaixán permaneceron persas.[27] Suleiman I morreu por causas naturais na súa tenda durante o asedio de Szigetvár en 1566.
Suleiman o Magnífico e a súa esposa Roxelana, dous retratos do pintor veneciano do século XVI Tiziano.
O Imperio Otomán acadou a súa máxima extensión xeográfica con Suleiman, que foi a época de ouro do Imperio. Ao final do reinado de Suleiman, o Imperio abarcaba aproximadamente 2.273.720 km2, estendéndose por tres continentes.[28] Ademais, o Imperio converteuse nunha forza naval dominante, controlando gran parte do mar Mediterráneo.[29] Por esta época, o Imperio Otomán era unha parte importante da esfera política europea. Os otománs envolvéronse en guerras relixiosas multicontinentais cando España e Portugal se uniron baixo a Unión Ibérica. Os otománs tiñan o título de califa, o que significa que eran os líderes de todos os musulmáns en todo o mundo. Os iberos eran líderes dos cruzados cristiáns, polo que ambos estaban encerrados nun conflito mundial. Houbo zonas de operacións no mar Mediterráneo[30] e no océano Índico,[31] onde os iberos circunnavegaban África para chegar á India e, no seu camiño, librar a guerra contra os otománs e os seus aliados, musulmáns locais. Así mesmo, os iberos pasaron pola América Latina recentemente cristianizada e enviaron expedicións que atravesaron o Pacífico co fin de cristianizar as antigas Filipinas musulmás e utilizalas como base para seguir atacando aos musulmáns no Extremo Oriente.[32] Neste caso, os otománs enviaron exércitos para axudar ao seu vasalo e territorio máis oriental, o sultanato de Aceh no sueste asiático.[33][34] Durante a década de 1600, o conflito mundial entre o Califato Otomán e a Unión Ibérica foi un punto morto xa que ambas as potencias estaban en niveis de poboación, tecnoloxía e económicos similares. Non obstante, o éxito do estamento político e militar otomán foi comparado co do Imperio romano, a pesar da diferenza no tamaño dos seus respectivos territorios.[35]
Decadencia
A decadencia otomá comezou despois da morte de Solimán o Magnífico, en 1566. Unha serie de gobernantes ineptos fixeron florecer as intrigas de palacio, ata que a acción combinada do sultán Murad IV (ou Amurates IV) e da Casa de Koprulu motivou unha intensa reforma administrativa. Porén, o Imperio Otomán sufriu un serio revés cando comprometeu tódolos seus recursos nun novo asalto a Viena, que fracasou en 1683 grazas á dura resistencia dos polacos.
A partir de entón, os otománs descubriron que o seu poderío militar (baseado na disciplina da infantaría de xanízaros e a cabalaría de sipahis) estaba a naufragar, e decidiron abrirse á diplomacia occidental. Desta maneira, os comerciantes cristiáns de Constantinopla (os fanariotas) abríronse paso na administración otomá. Este proceso durou todo o século XVIII, pero motivou o xurdimento da Grande idea de substituír o Imperio Otomán por un Imperio Grego. Os gregos alzáronse en armas a comezos do século XIX e obtiveron a súa independencia en 1823, pero xamais chegaron a concretar a Grande idea. Os otománs volvéronse máis fanaticamente musulmáns que nunca, e enredáronse irremisiblemente no xogo político das potencias coloniais de Occidente, ó tempo que sobrevivía ás sublevacións que os seus propios novos oficiais, educados na arte da guerra occidental, promovían en nome deses mesmos valores occidentais que recibiran. O "home enfermo de Europa", como se cualificou ó imperio, sobreviviu aínda tres cuartos de século máis, grazas ó apoio de Inglaterra (que precisaba os otománs para contrarrestar as ambicións de Rusia de alcanzar o mar Mediterráneo). Isto non impediu que os otománs perdesen virtualmente a administración de Exipto, ó tempo que os pobos cristiáns dos Balcáns (Serbia, Croacia, Bulgaria e Romanía) se foron independizando un detrás doutro.
Ocaso
Finalmente, durante a primeira guerra mundial, o Imperio Otomán aliouse coa Tripla Alianza conformada por Alemaña, Italia e Austria. Após a derrota dos Imperios centrais, o Imperio Otomán (gravemente socavado polo espertar árabe apoiado polos ingleses de T. E. Lawrence) caeu na anarquía. Derrotado en todas as frontes, o Imperio Otomán asinou o armisticio de Mudros o 30 de outubro de 1918.[36] Constantinopla foi ocupada polas forzas combinadas británicas, francesas, italianas e gregas.[37] En maio de 1919, Grecia tamén tomou o control da área arredor de Esmirna[38] (agora İzmir).
A partición do Imperio Otomán concretouse nos termos do Tratado de Sèvres de 1920. Este tratado, tal e como se deseñou na Conferencia de Londres, permitía ao Sultán manter a súa posición e o seu título. O status de Anatolia era problemático dadas as forzas ocupadas.
Xurdiu unha oposición nacionalista co movemento nacional turco. Este movemento gañou a guerra de independencia de Turquía (1919–1923) baixo o liderado de Mustafa Kemal (máis tarde recibiu o apelido "Atatürk"). O 18 de setembro de 1922, os exércitos de ocupación foron rexeitados e o país viu o nacemento do novo Estado turco. O 1 de novembro, o recentemente fundado parlamento aboliu oficialmente o sultanato, e o último sultán, Mehmed VI (que reinou entre 1918 e 1922), abandonou o país o 17 de novembro de 1922, dando fin a 623 anos de dominio otomán. O Tratado de Lausana de 1923 levou ao recoñecemento internacional da soberanía da recentemente formada "República de Turquía" e a República foi proclamada oficialmente o 29 de outubro de 1923, na nova capital de Ancara. O 3 de marzo de 1924 foi abolido o califato.[39]
Remove ads
Antes das reformas dos séculos XIX e XX, a organización estatal do Imperio Otomán era un sistema con dúas dimensións principais, a administración militar e a administración civil. O sultán estaba na posición máis alta do sistema. O sistema civil baseábase en unidades administrativas locais en función das características da rexión. O Estado tiña control sobre o clero. Certas tradicións turcas preislámicas que sobreviviran á adopción de prácticas administrativas e legais do Irán islámico seguían sendo importantes nos círculos administrativos otománs.[42] Segundo o entendemento otomán, a responsabilidade principal do estado era defender e estender a terra dos musulmáns e garantir a seguridade e a harmonía dentro das súas fronteiras no contexto xeral da práctica islámica ortodoxa e da soberanía dinástica.[43]
O sultán otomán, pâdişâh ou "señor de reis", exercía como único rexente do Imperio e era considerado a personificación do seu goberno, aínda que non sempre exercía un control total. O harén imperial era un dos poderes máis importantes da corte otomá. Estaba gobernado pola valide sultan (sultana nai). En ocasións, a valide sultán involucrábase na política do Estado. Durante un tempo, as mulleres do harén controlaron efectivamente o Estado no que se denominou o "sultanato das mulleres". Os novos sultáns elixíanse sempre entre os fillos do sultán anterior.
O sólido sistema educativo da escola de palacio estaba orientado a eliminar aos herdeiros potenciais non aptos e a establecer o apoio da elite gobernante a un sucesor. As escolas de palacio, que tamén educarían aos futuros administradores do Estado, non tiñan unha vía única. En primeiro lugar, a madrasa (Medrese) estaba destinada aos musulmáns, e educaba a eruditos e funcionarios do Estado segundo a tradición islámica. A carga financeira da Medrese era sufragada por vakif, o que permitía aos fillos de familias pobres ascender a niveis sociais e ingresos máis altos.[46] A segunda vía era un internado gratuíto para os cristiáns, o Enderûn,[47] que recrutaba anualmente a 3.000 alumnos entre mozos cristiáns de oito a vinte anos dunha de cada corenta familias das comunidades asentadas en Rumelia ou os Balcáns, proceso coñecido como devshirme (Devşirme).[48]
Aínda que o sultán era o monarca supremo, a súa autoridade política e executiva estaba delegada. A política do Estado contaba cunha serie de conselleiros e ministros reunidos ao redor dun consello coñecido como Divan. O Divan, nos anos en que o Estado otomán aínda era un Beylik', estaba composto polos anciáns da tribo. A súa composición modificouse posteriormente para incluír a oficiais militares e elites locais (como conselleiros relixiosos e políticos). Máis tarde, a partir de 1320, nomeouse a un Gran Visir para que asumise algunhas das responsabilidades do sultán. O Gran Visir gozaba dunha considerable independencia respecto ao sultán, con poderes case ilimitados de nomeamento, destitución e supervisión. A partir de finais do século XVI, os sultáns retiráronse da política e o Gran Visir converteuse no xefe de Estado "de facto".[49]
Ao longo da historia otomá, houbo moitos casos nos que os gobernadores locais actuaron de forma independente e mesmo en oposición ao gobernante. Despois da revolución da xuventude turca de 1908, o estado otomán converteuse nunha monarquía constitucional. O sultán xa non tiña poderes executivos. Formouse un parlamento, con representantes elixidos das provincias. Os representantes formaron o Goberno Imperial do Imperio Otomán. Esta administración ecléctica manifestábase mesmo na correspondencia diplomática do Imperio cara a occidente, que inicialmente se realizaba en lingua grega.[50]
Os tughra eran monogramas caligráficos, ou sinaturas, dos sultáns otománs, dos que había 35. Esculpidos no selo do sultán, levaban os nomes do sultán e do seu pai. A frase e oración "sempre vitorioso" tamén estaba presente na maioría. O máis antigo pertencía a Orhan Gazi. A tughra, ornamentada e estilizada, deu orixe a unha rama da caligrafía otomán-turca.
Dereito
O sistema xurídico otomán aceptaba o dereito relixioso sobre os seus súbditos. Ao mesmo tempo, o Qanun (ou Kanun), dereito dinástico, coexistía co dereito relixioso ou Xaria.[52][53] O Imperio Otomán sempre se organizou ao redor dun sistema de xurisprudencia local. A administración legal no Imperio Otomán formaba parte dun esquema máis amplo de equilibrio entre a autoridade central e a local.[54] O poder otomán xiraba crucialmente ao redor da administración dos dereitos sobre a terra, que daba un espazo á autoridade local para desenvolver as necesidades do millet (comunidade confesional) local.[54] A complexidade xurisdicional do Imperio Otomán tiña como obxectivo permitir a integración de grupos cultural e relixiosamente diferentes.[54] O sistema otomán contaba con tres sistemas xudiciais: un para os musulmáns, outro para os non musulmáns, no que participaban xudeus e cristiáns designados que gobernaban sobre as súas respectivas comunidades relixiosas, e o "tribunal de comercio". Todo o sistema estaba regulado desde arriba mediante o Qanun administrativo, é dicir, as leis, un sistema baseado no Yassa turco e o Töre, que se desenvolveron na época preislámica.[55][56]
Con todo, estas categorías de tribunais non eran totalmente excluíntes; por exemplo, os tribunais islámicos, que eran os principais do Imperio, tamén podían utilizarse para resolver un conflito comercial ou disputas entre litixantes de distintas relixións, e os xudeus e cristiáns a miúdo acudían a eles para obter unha sentenza máis contundente sobre un asunto. O Estado otomán tendía a non interferir nos sistemas de dereito relixioso non musulmáns, a pesar de que legalmente tiña voz para facelo a través dos gobernadores locais. O sistema de dereito islámico da Xaria desenvolveuse a partir dunha combinación do Corán; o Hadīth (ou palabras do profeta Muhammad); o ijmā' (ou consenso dos membros da Comunidade musulmá); o qiyas (un sistema de razoamento analóxico a partir de precedentes anteriores); e os costumes locais. Ambos os sistemas ensinábanse nas facultades de Dereito do Imperio, que se atopaban en Istambul e Bursa.
O sistema xurídico islámico otomán tiña unha estrutura diferente á dos tribunais europeos tradicionais. Presidía os tribunais islámicos un Qadi, ou xuíz. Desde o peche da ijtihad, ou 'Porta da Interpretación', os Qadi de todo o Imperio Otomán centrábanse menos nos precedentes legais e máis nos costumes e tradicións locais das zonas que administraban.[57] Con todo, o sistema xudicial otomán carecía dunha estrutura de apelación, o que daba lugar a estratexias de casos xurisdicionais nas que os demandantes podían levar as súas disputas dun sistema xudicial a outro ata conseguir unha sentenza ao seu favor.
A finais do século XIX, o sistema xurídico otomán experimentou unha reforma substancial. Este proceso de modernización xurídica comezou co edicto de Gülhane de 1839.[58] Estas reformas incluían o "xuízo xusto e público de todos os acusados, independentemente da súa relixión", a creación dun sistema de "competencias separadas, relixiosas e civís", e a validación dos testemuños dos non musulmáns..[59] Tamén se promulgaron códigos territoriais específicos (1858), códigos civís (1869-1876) e un código de procedemento civil.[59]
Estas reformas baseáronse en gran medida en modelos franceses, como indica a adopción dun sistema xudicial de tres niveis. Denominado Nizamiye, este sistema estendeuse ao nivel da magistratura local coa promulgación final da Mecelle, un código civil que regulaba o matrimonio, o divorcio, a pensión alimenticia, o testamento e outros asuntos do estatuto persoal.[59] Nun intento de aclarar a división de competencias xudiciais, un consello administrativo estableceu que os asuntos relixiosos debían ser tratados polos tribunais relixiosos, e os asuntos estatutarios debían ser tratados polos tribunais Nizamiye.[59]
Exército
A primeira unidade militar do Estado otomán foi un exército organizado por Osman I a partir dos membros das tribos que habitaban os outeiros da Anatolia occidental a finais do século XIII. O sistema militar converteuse nunha intricada organización co avance do Imperio. O exército otomán era un complexo sistema de recrutamento e posesión de feudos. Os principais corpos do exército otomán incluían xanízaros, sipaios, akıncı e mehterân. O exército otomán foi no seu día unha das forzas de combate máis avanzadas do mundo, sendo un dos primeiros en utilizar mosquetes e canóns. Os turcos otománs empezaron a usar falconetes, que eran canóns curtos pero anchos, durante o sitio de Constantinopla. A cabalaría otomá dependía da alta velocidade e a mobilidade máis que da armadura pesada, utilizando arcos e espadas curtas sobre veloces cabalos turcomanos e árabes (proxenitores do cabalo de carreiras purosangue),[60][61] e a miúdo aplicaban tácticas similares ás do Imperio mongol, como finxir a retirada mentres rodeaban ás forzas inimigas dentro dunha formación en forma de media lúa e logo realizaban o ataque real. O exército otomán seguiu sendo unha forza de combate eficaz durante todo o século XVII e principios do XVIII,[62][63] só durante un longo período de paz, de 1740 a 1768, quedou atrasada fronte aos rivais europeos do imperio.[64]
A modernización do Imperio Otomán no século XIX comezou co exército. En 1826, o sultán Mahmud II aboliu o corpo de xanízaros e estableceu o exército otomán moderno. Denominouno Nizam-ı Cedid (Nova Orde). O exército otomán foi tamén a primeira institución que contratou a expertos estranxeiros e enviou aos seus oficiais para formarse a países da Europa occidental. En consecuencia, o movemento dos Mozos Turcos comezou cando estes homes relativamente novos e recentemente formados regresaron coa súa nova educación.
A armada otomá contribuíu enormemente á expansión dos territorios do Imperio no continente europeo. Iniciou a conquista do norte de África, coa incorporación de Alxeria e Exipto ao Imperio Otomán en 1517. A partir da perda de Grecia en 1821 e de Alxeria en 1830, o poder naval otomán e o control sobre os afastados territorios de ultramar do Imperio comezaron a declinar. O sultán Abdülaziz (reinou entre 1861 e 1876) tentou restablecer unha armada otomá forte, construíndo a maior frota despois das de Gran Bretaña e Francia. O estaleiro de Barrow, Inglaterra, construíu o seu primeiro submarino en 1886 para o Imperio Otomán.[65]
Con todo, o colapso da economía otomá non podía soster a forza da frota durante moito tempo. O sultán Abdul Hamid II desconfiaba dos almirantes que estaban ao lado do reformista Midhat Pasha e afirmaba que a frota, grande e cara, non fora útil contra os rusos durante a guerra ruso-turca. Encerrou á maior parte da frota no Corno de Ouro, onde os barcos deterioráronse durante os 30 anos seguintes. Tras a Revolución dos Mozos Turcos en 1908, o Comité de Unión e Progreso tratou de desenvolver unha forza naval otomá forte. En 1910 creouse a Fundación da Armada Otomá para comprar novos barcos mediante doazóns públicas.
.A creación da aviación militar otomá data de entre xuño de 1909 e xullo de 1911.[66][67] O Imperio Otomán empezou a preparar os seus primeiros pilotos e avións, e coa fundación da escola de aviación (Tayyare Mektebi) en Yeşilköy o 3 de xullo de 1912, o Imperio empezou a instruír aos seus propios oficiais de voo. A fundación da escola de aviación acelerou o avance do programa de aviación militar, aumentou o número de alistados nel e deu aos novos pilotos un papel activo no exército e na armada otomán. En maio de 1913, a escola de aviación puxo en marcha o primeiro programa de adestramento de recoñecemento especializado do mundo, e estableceuse a primeira división de recoñecemento separada.[Cómpre referencia] En xuño de 1914 fundouse unha nova academia militar, a escola de aviación naval (Bahriye Tayyare Mektebi). Co estalido da primeira guerra mundial, o proceso de modernización detívose bruscamente. Os escuadróns de aviación otomás loitaron en moitas frontes durante a primeira guerra mundial, desde Galicia no oeste ata o Cáucaso no leste e o Iemen no sur.
Remove ads
Interiormente, os otománs organizaron o seu imperio non segundo o principio territorial, senón polo principio de poboación. Desta maneira, o imperio foi repartido entre musulmáns, cristiáns ortodoxos, xudeus, zoroastrianos etcétera, cada un dos cales conformaba un millet coa súa propia autoridade a cargo. A nobreza otomá estaba por riba dos raiyeh (literalmente, o 'rabaño'), pero non tivo cargos no goberno ata que a súa presión obrigou a Suleimán o Magnífico a admitilos, a mediados do século XVI. A administración otomá estaba en mans dunha Casa de escravos, que era recrutada entre os non musulmáns, e educada dende a infancia para ocupar cargos directivos. Incluso ata o visir do sultán era un escravo.
Remove ads
O Imperio Otomán subdividiuse por primeira vez en provincias, no sentido de unidades territoriais fixas con gobernadores nomeados polo sultán, a finais do século XIV.[68]
O eialato (tamén Pashalik ou Beylerbeylik) era o territorio do cargo dun Beylerbey ("señor de señores" ou gobernador), e se subdividía á súa vez en Sanjaks.[69]
Os vilaias introducíronse coa promulgación da "Lei vilaiete " (Teskil-i Vilayet Nizamnamesi)[70] en 1864, como parte das reformas do Tanzimat.[71] A diferenza do anterior sistema de eialato, a lei de 1864 estableceu unha xerarquía de unidades administrativas: o vilaia, a liva/sanjak/mutasarrıf, a kaza e o consello de aldea, aos que a Lei de vilaias de 1871 engadiu o nahiya.[72]
Remove ads
.JPG)
O goberno otomán seguiu deliberadamente unha política para o desenvolvemento de Bursa, Edirne e Istambul, sucesivas capitais otomás, en importantes centros comerciais e industriais, considerando que os comerciantes e artesáns eran indispensables para crear unha nova metrópole.[73] Con este fin, Mehmed e o seu sucesor Bayezid, tamén alentaron e acolleron con satisfacción a migración dos xudeus de diferentes partes de Europa, que se estableceron en Istambul e outras cidades portuarias como Salónica. En moitos lugares de Europa, os xudeus sufrían persecución a mans dos seus homólogos cristiáns, como en España, tras a conclusión da Reconquista. A tolerancia mostrada polos turcos foi ben recibida polos inmigrantes.
.jpg)
A mentalidade económica otomá estaba estreitamente relacionada cos conceptos básicos de Estado e sociedade no Oriente Próximo, nos que o obxectivo último dun Estado era a consolidación e extensión do poder do gobernante, e a forma de alcanzalo era obter ricos recursos de ingresos facendo prosperar ás clases produtivas.[74] O obxectivo último era aumentar os ingresos do Estado sen prexudicar a prosperidade dos súbditos para evitar a aparición de desordes sociais e manter intacta a organización tradicional da sociedade. A economía otomá expandiuse enormemente durante o período moderno temperán, con taxas de crecemento especialmente elevadas durante a primeira metade do século XVIII. A renda anual do imperio cuadriplicouse entre 1523 e 1748, axustada á inflación.[75]
A organización do tesouro e a chancelaría desenvolvéronse baixo o Imperio Otomán máis que baixo ningún outro goberno islámico e, até o século XVII, foron a organización líder entre todos os seus contemporáneos.[76] Esta organización desenvolveu unha burocracia de escribas (coñecidos como "homes da pluma") como grupo diferenciado, en parte ulama altamente capacitados, que se converteu nun corpo profesional.[76] A eficacia deste corpo financeiro profesional está detrás do éxito de moitos grandes estadistas otománs.[77]
Os estudos otománs modernos indican que o cambio nas relacións entre os turcos otománs e Europa central debeuse á apertura das novas rutas marítimas. É posible ver o declive da importancia das rutas terrestres cara a Oriente a medida que Europa Occidental abría as rutas oceánicas que circunvalaban Oriente Próximo e o Mediterráneo como algo paralelo ao declive do propio Imperio Otomán[78][Fallou a verificación] O Tratado anglo-otomán, tamén coñecido como Tratado de Balta Liman que abriu os mercados otománs directamente aos competidores ingleses e franceses, pode ser visto como unha das etapas deste desenvolvemento.
Mediante o desenvolvemento de centros e rutas comerciais, o fomento da extensión da superficie cultivada no país e o comercio internacional a través dos seus dominios, o Estado desempeñaba funcións económicas básicas no Imperio. Pero en todo iso dominaban os intereses financeiros e políticos do Estado. Dentro do sistema social e político no que vivían, os administradores otománs non podían ver a conveniencia da dinámica e os principios das economías capitalistas e mercantís que se desenvolvían na Europa Occidental.[79]
O historiador económico Paul Bairoch sostén que o libre comercio contribuíu á desindustrialización do Imperio Otomán. En contraste co proteccionismo da China, Xapón e España, o Imperio Otomán tiña unha política de comercio liberal, aberta ás importacións estranxeiras. Isto ten a súa orixe nas capitulacións do Imperio Otomán, que se remontan aos primeiros tratados comerciais asinados con Francia en 1536 e que se ampliaron coas capitulacións de 1673 e 1740, que reduciron os dereitos ao 3% para importacións e exportacións. As políticas liberais otomás foron eloxiadas por economistas británicos, como John Ramsay McCulloch no seu Dictionary of Commerce (1834), pero criticadas máis tarde por políticos británicos como o Primeiro Ministro Benjamin Disraeli, que citou ao Imperio Otomán como "un exemplo do prexuízo causado pola competencia desenfreada" no debate sobre as Leis de cereais de 1846.[80]
Remove ads
Unha estimación da poboación do imperio de 11.692.480 habitantes para o período 1520-1535 obtívose contando os fogares dos rexistros de diezmos otománs e multiplicando este número por 5.[81] Por razóns pouco claras, a poboación do século XVIII era inferior á do século XVI.[82] A estimación de 7.230.660 para o primeiro censo celebrado en 1831 considérase unha grave subestimación, xa que este censo só estaba destinado a rexistrar posibles recrutas.[81]
Os censos dos territorios otománs non comezaron até principios do século XIX. As cifras a partir de 1831 están dispoñibles como resultados oficiais do censo, pero os censos non cubrían a toda a poboación. Por exemplo, o censo de 1831 só contabilizaba aos homes e non abarcaba todo o imperio.[83][81] Para períodos anteriores, as estimacións do tamaño e a distribución da poboación baséanse en patróns demográficos observados.[84]
.jpg)
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads