Remove ads
O coello[2] (ou coello europeo, para distiguilo doutras especies da familia), cientificamente Oryctolagus cuniculus, é unha especie de mamífero lagomorfo da familia dos lepóridos, a única do xénero Oryctolagus.[3][4]
| Coello Oryctolagus cuniculus | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Coello silvestre fotografado en Tasmania | |||||||||||||||||||||
| Estado de conservación | |||||||||||||||||||||
 Case ameazada[1] | |||||||||||||||||||||
| Clasificación científica | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Nome binomial | |||||||||||||||||||||
| Oryctolagus cuniculus (Linnaeus, 1758) | |||||||||||||||||||||
| Especie tipo | |||||||||||||||||||||
| Lepus cuniculus Linnaeus, 1758 | |||||||||||||||||||||
 Área nativa Introducido | |||||||||||||||||||||
| Subespecies | |||||||||||||||||||||
|
| |||||||||||||||||||||
| Sinonimia | |||||||||||||||||||||
|
| |||||||||||||||||||||
Orixinario do suroeste de Europa (España, Portugal e o suroeste de Francia) e do noroeste de África (norte de Marrocos e de Alxeria),[5] onde aínda existe (cada vez menos) en estado salvaxe, existen tamén moitas subespecies domesticadas en case todo o planeta. Útil ás persoas pola súa carne, usada como alimento, e pola súa pel, usada para confeccionar vestiario.
Crese popularmente que a pata de coello é un amuleto de boa sorte. Hoxe en día é tamén frecuente criar coellos como animais de compañía.
Os coellos distínguense das lebres por seren altriciais.[6]
O tamaño dos coellos é variábel. Como todos os lagomorfos, posúen catro dentes incisivos no maxilar superior e dous na mandíbula, que medran continuamente durante toda a súa vida. Nisto diferéncianse dos roedores, que posúen dous incisivos tanto no maxilar superior como no inferior. Os coellos teñen orellas longas, as patas posteriores grandes e colas pequenas e suaves. Desprázanse saltando, para o que utilizan as súas poderosas patas posteriores. Para facilitar o movemento rápido estas están revestidas dunha cuberta grosa de pel que amortece o impacto dos pulos rápidos. Dependendo da subespecie poden atinxir unha velocidade de 15 a 20 m/s. Os coellos novos (cazapos, cazapellos ou láparos) parecen "camiñar" en vez de saltar. Os coellos viven entre 4 e 10 anos.
Os coellos escavan redes de túneles, ou tobos ou coelleiras, nas que permanecen a maior parte do tempo.
Remove ads
Descrición
- Xénero
O xénero Oryctolagus foi descrito en 1873 polo zoólogo sueco Wilhelm Lilljeborg, en Sverig. Og Norges Ryggradsdjur, 1: 417.[7]
- Especie
A especie describiuna Carl von Linné na páxina 58 do volume 1º do seu Systema Naturae.[3]
Etimoloxía
- Xénero
O nome científico do xénero, Oryctolagus está formado polos elementos do latín científico orycto- e -lagus. O primeiro deriva do grego antigo ὀρύκτος orýktos, 'escavaor', termo tirado do verbo ὀρύσσω orýssō, 'escavar', e o segundo do substantivo do grego antigo λαγώς lagṓs, 'lebre'.[8] Literalmente: a lebre escavadora'.
- Especie
O epíteto específico tomouno Linnneo do latín clásico cunīculus, 'coello'.
.png)
Sinónimos
- Xénero
O xénero coñeceuse tamén polo sinónimo:[7]
- Cuniculus Meyer, 1790
- Especie
Os sinónimos cos que se coñeceu tamén a especie foron:[3]
- Lepus cuniculus Linnaeus (epónimo)
- Oryctolagus borkumensis Harrison, 1952
- Oryctolagus campestris (Meyer, 1790)
- Oryctolagus nigripes Bartlett, 1857
Subespecies
Na actiualidade recoñécense as subespecies seguintes:[7][9]
- Oryctolagus cuniculus algirus (Loche, 1858)
- Oryctolagus cuniculus brachyotus Trouessart, 1917
- Oryctolagus cuniculus cnossius Bate, 1906
- Oryctolagus cuniculus cuniculus (Linnaeus, 1758)
- Oryctolagus cuniculus habetensis Cabrera, 1923
- Oryctolagus cuniculus huxleyi Haeckel, 1874
Remove ads
Cando os coellos están ben coidados son animais amigables e xoguetóns, son comúns en todo o mundo e téñense tanto en interior como en exterior.
Os mantidos en interior son máis sans e sociables xa que están a salvo dos seus depredadores naturais e de temperaturas extremas. Os mantidos en exterior necesitan un abrigo que sexa caloroso en inverno e un lugar que lles proporcione sombra no verán.
A temperatura ideal para os coellos domésticos oscila entre os 10 e 21 graos centígrados.
O coello é un animal presente na cultura popular como símbolo de fertilidade e asociado tamén á Pascua. Polo seu carácter de animal de presa parece que se presta como símbolo da inocencia e do ser que non desexa mal para outros. Ademais, utilízase con frecuencia como símbolo de sexualidade, baseado precisamente na imaxe de inocencia xunto coa súa reputación como enxendrador (como o logotipo da revista Playboy).
Tamén é un arquetipo popular do trampulleiro, que utiliza o seu enxeño para vencer os seus inimigos, como aparece nas fábulas centroeuropeas e no personaxe de Bugs Bunny. Ademais deste último, teñen aparecido moitos outros coellos antropomórficos na literatura, como o Coello Branco das aventuras de Alicia no país das marabillas de Lewis Carroll e nas novelas de Beatrix Potter.
Un dos doce animais do Zodíaco chinés é un coello.
Disque as patas de coellos traen sorte, polo que se levan como amuleto.
Na tradición xaponesa, os coellos viven na Lúa, onde fan mochi, un petisco a base de arroz. Esta idea parte da interpretación visual dos mares da lúa como un coello de pé nas puntas dos pés mirando cara a esquerda e traballando cunha manteigueira.
No manga Sailor Moon aparece un personaxe cuxo nome é Usagi (coello en xaponés).
O coello na cultura popular galega
- Artigo principal: O coello na cultura popular galega.
En Cambados, para curar a decipla (erisipela), untan a parte enferma con sangue de coello. Tamén se cre que se unha muller embarazada come carne de lebre ou de coello, o meniño durmirá despois cos ollos abertos.
- Cada coello no seu tobo arránxase de calquera modo.
- Inda o demo ten cara de coello!
- Labrego cazador, coellos na cociña e fame no comedor.
- O coello, por san Xoán, e a perdís por Navidá.
- Ó abade vello, polos e coello.
- Ó coello fuxido, consello vido.
- Se os coellos morreran con palabras, cantos matabas.
Coello xuvenil axexando
Excrementos dun coello salvaxe
Trampa para coellos
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads