Zodíaco

O Zodíaco, termo procedente do grego ζῳδιακός (zōidiakos, círculo de animais), trátase dunha banda circular de ceo por onde, aparentemente, transitan o Sol e os planetas. En realidade é a proxección do noso plano orbital arredor do Sol (na astronomía xeocéntrica era visto á inversa) no fondo de estrelas "fixas"; o nome máis antigo que se coñece desa banda é o de Camiño do Sol e da Lúa. O progresivo avance da astronomía foi fixando eses camiños nunha liña dentro desa banda, que hoxe coñecemos como eclíptica, ou liña de eclipses, que é onde se "cruza" o camiño do Sol e da Lúa.

Padrón da precesión do equinoccio de primavera ao longo da eclíptica durante os últimos 6000 anos

Traxectoria

Os nomes máis antigos do zodíaco existían xa hai uns 4000 anos -eran 18 constelacións-, e coñecémolos pola súa representación nos Kudurrus mesopotámicos. Durante o século V a.C., esta rexión da esfera celeste (naquelas datas era considerada como unha bóveda) foi dividida en 12 partes iguais (unha constelación por cada mes do ano) en fraccións de 30 graos cada unha, as cales lles deron o nome da constelación máis próxima (grupos que existían antes da invención do Zodíaco propiamente dito). Estas constelacións tiñan un nome mesopotámico, grego, e despois latino que derivou nos momes actuais. De xeito tradicional a constelación onde comeza a lista é a de Aries, o carneiro, que comeza os seus días o 21 de marzo, o primeiro día do ano de moitos dos calendarios antigos.

O zodíaco serve para determinar os tránsitos do Sol e da Lúa ao longo do ano; era un reloxo-calendario celestial (os calendarios simulan a translación terrestre arredor do Sol; os reloxos simulan a rotación terrestre, dividen unha rotación en vinte e catro horas). Os antigos falaban de que estaba o Sol en Aries, para indicar en que mes se atopaban no calendario solar. Nos lunares indicaban a posición da Lúa, e nos lunisolares, indicábase coa situación do Sol e da Lúa en cada signo. En termos técnicos era un elaborado sistema de coordenadas celestiais, co cal se podían calcular os anos e meses lunares, solares, as eclipses e os ciclos de saros, con múltiples usos: navegación marítima (diúrna e nocturna), orientación terrestre (diúrna e nocturna), ciclos agrícolas (de sementeira e colleita), ciclos reprodutivos do gando. Os anos solares zodiacais teñen 1 día por grao celeste e, polo tanto, o ano solar tiña 360 días; para axustar isto, as relixións antigas facían uso de varias tradicións ata completar os 365 días, ou ben, axustaban o calendario cos ciclos lunares cada 18 anos e medio (existen variacións destes dous patróns básicos).

Hai que sinalar que modernamente se engadiu a esa lista de 12 constelacións unha décimo terceira:^[1] Ophiuchus, o serpentario. Actualmente, e "astronomicamente" (dun xeito popular e non técnico) falando, o Sol transita polos seus límites, segundo a UAI, do 30 de novembro ao 17 de decembro. As divisións (constelacións e signos) son as seguintes:

Glifo	Constelación	Nome galego[2]	Símbolo	Comezo	Final	Elemento	Nº mes
	Aries	Aries, Ariete[3] ou Carneiro	carneiro	21 de marzo	20 de abril	Fogo	03
	Taurus	Tauro ou Touro	touro	21 de abril	20 de maio	Terra	04
	Xémini	Xémini ou Xemelgos	xemelgos	21 de maio	21 de xuño	Ar	05
	Cáncer	Cáncer, Cangrexo ou Caranguexo	cangrexo	22 de xuño	22 de xullo	Auga	06
	Leo	León	león	23 de xullo	22 de agosto	Fogo	07
	Virgo	Virgo ou Virxe	virxe	23 de agosto	22 de setembro	Terra	08
	Libra	Libra ou Balanza	balanza	23 de setembro	22 de outubro	Ar	09
	Scorpius	Escorpión	escorpión	23 de outubro	21 de novembro	Auga	10
	Saxitario	Saxitario	arqueiro	22 de novembro	21 de decembro	Fogo	11
	Capricornus	Capricornio	cabra	22 de decembro	20 de xaneiro	Terra	12
	Acuario	Augadeiro, ou Acuario	augadeiro	21 de xaneiro	19 de febreiro	Ar	01
	Pisces	Pisces ou Peixes	peixes	20 de febreiro	20 de marzo	Auga	02

Uso astrolóxico

Disque unha persoa pertence a un signo do zodíaco porque o día no que nace está comprendido nun intervalo determinado polo tránsito do sol por un tramo determinado do zodíaco.

Cómpre lembrar que unha cousa son as constelacións (concepto astronómico) e outra o signo zodiacal (concepto astrolóxico).

As constelacións zodiacais son consideradas as máis antigas, tendo unha importancia evidente na astroloxía (disciplina que antigamente se confundía coa astronomía).

Notas

1. "Un zodiaco al gusto de todos". Faro de Vigo (en castelán). 18 de xaneiro de 2011. Consultado o 11 de outubro de 2015.
2. "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 01 de xaneiro de 2008. Consultado o 20 de abril de 2009. Arquivado 01 de xaneiro de 2008 en Wayback Machine.
3. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para Ariete.

Véxase tamén

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Zodíaco

Outros artigos

• Ano
• Constelación