Ofiuco (constelación)

Ophiuchus, en galego Ofiúco,^[1] ou Serpentario^[2] é unha das 88 constelacións modernas, e xa era unha das 48 listadas por Tolomeo. Pode verse en ambos hemisferios entre os meses de abril a outubro por ficar sobre o ecuador celeste. Ophiuchus tamén era chamada antigamente Serpentarius (/ˌsɚpənˈtɛəriəs/), nomes respectivamente en grego e en latín que significan o mesmo, o portador da serpe.

Datos rápidos Ophiuchus, Nome latino ...

Ophiuchus

Nome latino	Ophiuchus
Abreviatura	Oph
Xenitivo	Ophiuchi
Simboloxía	O portador da serpe
Ascensión recta	17 h
Declinación	0°
Área	948 graos cadrados Rango 11
Número de estrelas (magnitude < 3)	5
Estrela máis brillante	α Oph (Ras Alhague) (magnitude ap. 2,1)
Choiva de meteoros	Ophiuchidas Ophiuchidas do Note de Maio Ophiuchidas do Sur de Maio Theta Ophiuchidas
Constelacións lindeiras	Hercules Saxitario Scorpius Serpens Caput Libra Aquila Scutum Serpens Cauda
Visible en latitudes entre +80° e −80° Mellor visibilidade ás 21:00 (9 p.m.) durante o mes de Xullo

Pechar

Ó norte de Ofiúco atópase Hércules, o suroeste Saxitario e ó sueste Escorpio (Scorpius); ó leste atópase a Cabeza da Serpe (Serpens Caput) e Libra, mentres co oeste quedan Aguia (Aquila), Escudo de Sobieski (Scutum) e a Cola da Serpe (Serpens Cauda). A constelación queda flanqueada pola Cabeza e a Cola da Serpe, que pode ser considerada coma unha única constelación: Serpe (Serpens), que a atravesa. O conxunto resultante é un home rodeado por unha serpe.

Estrelas principais

α Ophiuchi (Ras Alhague ou Rasalhague), a máis brillante da constelación con magnitude 2,09 e de cor branca; situada preto de Ras Algethi (α Herculis) ó norte da constelación.
β Ophiuchi (Cebalrai), de magnitude 2,77 e cor alaranxada, situada tamén ó norte da constelación.
δ Ophiuchi (Yed Prior), de magnitude 2,73 e cor vermella, situada ó sur da constelación e preto da cabeza da serpe.
ε Ophiuchi (Yed Posterior), moi preto de Yed Prior e de magnitude 3,23, unha estrela xigante de cor amarela.
ζ Ophiuchi, a terceira máis brillante da constelación (magnitude 2,54), estrela do raro tipo espectral O (azul escuro).
η Ophiuchi (Sabik), a segunda máis brillante con magnitude 2,43, estrela binaria branca da secuencia principal.
λ Ophiuchi (Marfik), estrela tripla situada no cóbado de Ofiúco.
X Ophiuchi, sistema binario composto por unha variable Mira e unha xigante laranxa separadas uns 0,5 segundos de arco.
RS Ophiuchi, nova recorrente formada por unha xigante vermella e unha anana branca. O seu brillo incrementase a intervalos irregulares varios centos de veces nuns poucos días. Pensase que está apunto de converterse nunha supernova tipo-1a.^[3]
70 Ophiuchi e 36 Ophiuchi, sistemas estelares próximos á Terra, o primeiro a 16,6 anos luz e o segundo a 19,5 anos luz.
Estrela de Barnard, a segunda estrela máis próxima ó sistema solar a 5,96 anos luz, unha anana vermella de brillo feble non visible a simple vista.
Gliese 628 (Wolf 1061), anana vermella a 13,81 anos luz.
Gliese 673, anana laranxa a 25,2 anos luz.

Obxectos notables do espazo profundo

SN 1604 (Supernova de Kepler), supernova que tivo lugar no ano 1604.
Os cúmulos globulares M10 e M12 ó norte, ambos de cor amarela polas estrelas xigantes vermellas e alaranxadas.
Os cúmulos globulares M9 e M107, este último preto do plano galáctico a unha distancia duns 20 000 anos luz; ambos ó sur da constelación.
NGC 6240, galaxia luminosa no infravermello, remanente da fusión de dúas galaxias menores.
NGC 6369, nebulosa planetaria coñecida tamén coma Nebulosa do Pequeno Espírito ou da Pequena Pantasma.
Nebulosa M2-9 (tamén coñecida como Nebulosa dos Chorros Xemelgos e Nebulosa As de Bolboreta), unha nebulosa planetaria bipolar que no seu centro posúe unha estrela binaria.
Tamén cita-lo cúmulo aberto IC 4665, o cúmulo NGC 6633, e os cúmulos globulares M14, M19, M62.

No 2005, astrónomos que usaban datos do Telescopio Green Bank descubriron unha superburbulla tan longa que se estende máis ala plano da galaxia .^[4] É chamada a Superburbulla de Ophiuchus.

En abril do 2007, os astrónomos anunciaron que o satélite de fabricación sueco Odin fixera a súa primeira detección de nubes de oxixeno molecular no espazo, seguindo unha pescuda na constelación de Ophiuchus.^[5]

En aproximadamente 40 000 anos a Voyager 1 probablemente pasara a uns 1,6 anos luz da estrelas AC+79 3888, a cal está situada en Ophiuchus.^[6]

Historia

Esta constelación, coñecida dende antigüidade, é unha das 48 constelacións descritas por Tolomeo. Era coñecida tamén coma Serpentarius, a forma latina do seu nome.

O evento máis importante ocorrido na historia de Ophiuchus é a Supernova do 1604, a cal foi obsevada por primeira vez o 9 de outubro de 1604, preto de θ Ophiuchi. Johannes Kepler viuna e estudouna de forma intensiva dende o 16 de outubro, de tal xeito que esta supernova pasou a ser chamada a Supernova de Kepler. Publicou ós seus descubrimentos nun libro titulado De stella nova in pede Serpentarii (A nova estrela no pé de Ophiuchus). Galileo usou a súa breve aparición para rebater o dogma de Aristóteles de que o firmamento era inmutable.

Ocorreu só 32 ano despois doutra supernova ocorrida en in Cassiopeia que fora observada por Tycho Brahe; a última supernova ocorrida con anterioridade fora no 1054 (ver Nebulosa do Cangrexo), e despois de Kepler non houbo máis novas visibles a simple vista até o ano 1987 (ver Supernova 1987a.)

Unha estrela, e un dos seus planetas, en galego

Desde o 17 de decembro de 2019, unha estrela anana amarela desta constelación, de magnitude relativa 7,89, o cal a converte nun obxecto visíbel con prismáticos en ceos escuros, semellante ao noso Sol e situada a 240 anos luz, até o de agora coñecida como HD 149143, leva o nome de Rosalíadecastro, e un planeta asociado a ela, o HD 149143 b, descuberto en 2005, pasa a denominarse Riosar.

Estes nomes foron os claros vencedores da votación en Internet para elixir o nome dunha estrela e un su planeta, dentro do proxecto internacional impulsado pola Unión Astronómica Internacional (IAU) como parte das actividades de celebración do seu centenario. Baixo o nome de NameExoWorlds asignouse a cada país, máis de 110 en total, un sistema formado por unha estrela e un planeta que a orbita para que se lle deran nomes mediante a participación cidadá. No caso de España votouse entre unha ducia de propostas; a proposta galega, impulsada pola Agrupación Astronómica Coruñesa Ío, co apoio da Fundación Rosalía de Castro e a e a Asociación Cultural Alexandre Bóveda, gañou cun total de 34 179 votos, o 39 % do total.^[7]^[8]^[9]

Mitoloxía

Na mitoloxía grega Ofiúco correspóndese con Asclepio, fillo do deus Apolo e a humana Corónide. Este desenvolveu tal habilidade na medicina, que se dicía que era capaz incluso de resucitar ós mortos. Moi ofendido por isto, Hades pidiulle Zeus que o matase por viola-la orde natural das cousas, Zeus accedeu á petición. Non obstante, coma homenaxe á súa valía, decidiu situalo no ceo rodeado pola serpe, símbolo da vida renovada.