مازندرانی طالقان
From Wikipedia, the free encyclopedia
طبری طالقانی یا مازندرانی طالقان گویشی از زبان مازندرانی[1][2][3][4] میباشد. حبیب برجیان گویش منطقه طالقان و الموت را شبه طبری قلمداد کردهاست.[5] وبگاه گلاتولوگ گویشهای طالقانی-کرجی را از گویشهای فارسی-مازندرانی (Perso-Tabaric) قلمداد کردهاست.[6] پژوهشگران با توجه به پیشینه تاریخی و با نگاهی به فرهنگ و آداب و رسوم مشترک در طالقان و مازندران، از جمله گاهشمار کهنی که در هر دو رایج است و رسومی مانند تیرماه سیزده و ماه دَرِمه و همچنین متون تاریخی دوره اسلامی که به صراحت در برخی از آنها از طالقان بعنوان ولایتی درون مرزهای مازندران نام برده شدهاست، ریشه گویشهای طالقانی را با گویشهای مازندرانی یکی میدانند.[7] حبیب برجیان گویش طالقان را در گروه گویشهای فارسی-مازندرانی (Perso-Tabaric) دستهبندی کرده و منطقه طالقان را منطقه انتقال زبانهای کاسپین و زبان فارسی و زبان تاتی قلمداد کرده و در مورد گویش طالقان میافزاید که سیستم فعلی آن بسیار به منطقه جنوب البرز مرکزی شباهت دارد ولی به همراه ویژگیهای بسیار غنی تر از زبان طبری در صرف و نحو(morphosyntax) اصلاح گرها و تلفظ کردن و حروف اضافه میباشد. یک گویش با دستور زبان شبیه همین در روستای کردان یکی از روستاهای غربی کرج نیز دیده شدهاست. یک گویش دیگر از این نوع گچسری در منطقه بالای حوضه کرج است.[8] به عقیده صاحب نظران گویش مردم طالقان به دو دسته مازندرانی و طالقانی تقسیم میشود. روستاهایی که بین جوستان و کوههای کندوان قرار گرفتهاند به لهجه مازندرانی سخن میگویند. از جوستان به سمت باختر به طالقانی سخن میگویند.[9]
مازندرانی طالقان | |
---|---|
زبان بومی در | ایران استان البرز |
الفبای فارسی | |
کدهای زبان | |
ایزو ۳–۶۳۹ | – |
در کتاب استانشناسی البرز چاپ وزارت آموزش و پرورش، گویش مناطقی از کرج و طالقان و شمال ساوج بلاغ شبیه به مازندرانی عنوان است.[10]
در البرز مرکزی و غربی (الموت و طالقان) گروه غیر مهاجر گیلک و مازندرانی در برابر عشایر مقاومت کرده و در ارتفاعات البرز زبان مازندرانی و گیلکی غالب است.[11] زبان مردم طالقان مازندرانی و لهجه آنها طالقانی میباشد و فقط در روستای میناوند مردم به زبان ترکی سخن میگویند.[12] کاظم سلطانیان گویش دیزان را مورد بررسی قرار دادهاست و در صفحه دو ریشه این گویش را با گویشهای مازندرانی یکی میداند.[13] به اعتقاد وی در طالقان روستاها هر چه به سر حدات مازندران در جهت شرق و شمال شرقی نزدیک باشند اختلاط فرهنگی و زبانی بیشتری با زبان مازندرانی دارند.[14] وی در صفحه ۱۶ گویش منطقه طالقان را به مازندرانی، فارسی تقسیم نمودهاست.[15] به گفته علی ذبیحی زبان مازندرانی در روستاهای سرشاخههای اصلی رود جاجرود و کرج و مناطق شمالی کوههای امامزاده داوود و طالقان داری گویشور میباشد.[16]