Васілевічы
горад у Беларусі From Wikipedia, the free encyclopedia
Васіле́вічы[3] (трансліт.: Vasilievičy) — горад раённага падпарадкавання ў Рэчыцкім раёне Гомельскай вобласці Беларусі. За 45 км ад Рэчыцы, 86 км ад Гомеля. Чыгуначны вузел (лініі на Гомель, Калінкавічы, Хойнікі), аўтадарогай злучаны з аўтамагістраллю Гомель—Калінкавічы. Насельніцтва — 3 349 чалавек (2017)[4].
Горад
Васілевічы .jpg) Будынак гарадскога савета дэпутатаў
Васілевічы на карце Беларусі ±   | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Герб Васілевічаў зацверджаны рашэннем Васілевіцкага райвыканкама № 82 ад 27 верасня 2001 года. Унесены ў Гербавы мартыкул Беларусі 28 снежня 2001 года (№ 77). Уяўляе з сабе іспанскі шчыт, дзе на блакітным полі выяўлены сярэбраны абрыс хваёвага дрэва. Абрыс дрэва сімвалізуе лясную і дрэваапрацоўчую прамысловасць, блакітнае поле — вадаёмы.
Тэрыторыя горада была заселена ўжо ў бронзавым веку. Паводле падання, калодзежы, называныя «зоўжынымі» ці «іоўжынымі» былі выкапаны на загад кіеўскай княгіні Вольгі, падчас паходу супраць драўлян. У пісьмовых крыніцах упершыню згадваецца ў XV ст. як вёска ў Менскім ваяводстве Вялікага Княства Літоўскага, шляхецкая ўласнасць. Як сведчыць Літоўская метрыка, у 1466 годзе вёскай валодала памешчыца Іванава. Паводле рэвізіі Рэчыцкай воласці за 1560 год у вёсцы было 17 дымоў і 7 службаў. Праходзіў тракт Рэчыца — Мазыр. Пэўны час вёскай валодалі Патоцкія, потым Масальскія.
Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793) у складзе Расійскай імперыі. У 1795 годзе, вёска ў Рэчыцкім павеце, уладанне графа Юдзіцкага. Дзейнічала Свята-Мікалаеўская царква (у ёй захоўваліся спавядальныя ведамасці з 1800 года і метрычныя кнігі з 1822 года). У 1825 годзе замест старога пабудаваны новы драўляны будынак царквы. У 1866 годзе адкрыта народнае вучылішча, дзейнічала таксама царкоўна-прыходская школа. У 1877 годзе ў ваколіцах сяла, дзе залягае самы глыбокі на Палессі тарфянік, заснавана метэаралагічная станцыя для вывучэння клімату Палесся. Апісваючы паселішчы Беларускага Палесся А. Г. Кіркор у выданні «Жывапісная Расія» адзначыў, што Васілевічы «казённая вёска… на мяжы непраходных балот, якія называюцца Хмяльніцкімі». Вёскі значна павялічылася пасля пракладання чыгункі Лунінец — Гомель і адкрыцця чыгуначнай станцыі (15 студзеня 1886 года). Цэнтр воласці, у склад якой у 1890 годзе ўваходзілі 17 паселішч з 1085 дварамі. Працавала паштова-тэлеграфная кантора. Паводле перапісу 1897 года дзейнічалі яўрэйскі малітоўны дом, хлебазапасны магазін, 5 магазінаў, 2 ветраных млына, 2 конных млына, 2 кузні, 2 тракціры. У 1904—1913 гадах працаваў дрэваапрацоўчы завод з паравым рухавіком, прадукцыя якога экспанавалася на Міжнароднай выстаўцы 1905 года ў Льежы і адзначана Вялікім Залатым Медалём. 23 верасня 1911 года пачала працу чыгуначная лінія Васілевічы—Хойнікі. У 1914 годзе дала першую прадукцыю фабрыка па вытворчасці шпуль.
У пачатку 1918 года занятая германскімі войскамі. У жніўні 1918 года партызанскі атрад разграміў нямецкі гарнізон, які размяшчаўся ў Васілевічах. Каля вёскі 30 сакавіка 1919 года былі разгромлены стракапытаўскія фарміраванні, якія адступалі з Гомеля і спрабавалі прарвацца праз фронт у Польшчу. У пачатку сакавіка 1920 года мястэчка было занята польскімі войскамі, потым занята бальшавікамі ў пачатку чэрвеня 1920 года. У час пагрому, учыненага 16 красавіка 1921 года бандай Галакі, загінулі 13 жыхароў.
З 26 чэрвеня 1919 года — цэнтр воласці Гомельскай губерні РСФСР. З 8 снежня 1926 года ў складзе БССР. З 8 снежня 1926 года да 4 жніўня 1927 года і з 20 лютага 1938 года да 16 верасня 1959 года цэнтр Васілевіцкага раёна. У 1927—1938 гадах і з 1959 года ў Рэчыцкім раёне. З 8 снежня 1926 года па 29 красавіка 1950 года і з 16 ліпеня 1954 года па 29 лістапада 1959 года цэнтр Васілевіцкага сельсавета
У 1925—1927 гадах працаваў лясны тэхнікум (да гэтага знаходзіўся ў Гомелі, потым у Буда-Кашалёва). У 1929 годзе арганізаваны калгас, працавалі торфазавод, 2 кузні, слясарня, паравы млын, цагляны завод, смалакурня, дрэваапрацоўчая майстэрня, 7-гадовая школа, хата-чытальня, аддзяленне спажывецкай кааперацыі, сельскагаспадарчае крэдытнае таварыства, бальніца. У 1934 годзе створана МТС. З 15 ліпеня 1935 года — мястэчка.
У час Вялікай Айчыннай вайны у чэрвені 1941 года ў Васілевічах была сфарміравана кавалерыйскай група пад кіраўніцтвам А. І. Бацкалевіча, якая пэўны час вяла баявыя дзеянні ў тыле наступаючай нямецкай арміі. З 24 жніўня 1941 да снежня 1943 года дзейнічала патрыятычнае падполле (кіраўнікі Л. П. Курганская-Сакалова, Т. М. Астапенка, А. І. Белы). Вясной 1942 года налічвалася 5 падпольных груп. Загінулі 32 падпольшчыкі (пахаваны ў брацкай магіле ў скверы па вул. Камсамольскай). Акупанты расстралялі 41 жыхара (пахаваныя ў магіле ахвяр фашызму, за 2,5 км да захаду ад горада). Вызвалена 18 снежня 1943 года часткамі 65-й арміі Беларускага фронту. Разам з салдатамі Савецкай Арміі ў вызваленні Васілевіч удзельнічалі партызаны, сярод якіх быў камандзір кавалерыйскага эскадрона лейтэнант Мікалай Трафімавіч Маструкоў (пасмяротна прысвоена званне Герой Савецкага Саюза). 428 жыхароў загінулі на фронце.
З 29 красавіка 1950 года — гарадскі пасёлак, з 19 лістапада 1971 года — горад раённага падпарадкавання[5]. Працавалі мэблевая фабрыка, завод масла і сухога малака, цагляны завод, філіял Рэчыцкага камбіната бытавога абслугоўвання, цэхі па вытворчасці безалкагольных напояў і каўбас, цэх прапіткі стаўбоў, лясгас, лесаўчастак Хойніцкага леспрамгаса. Дзейнічаюць сярэдняя і мастацкая школы, школа-інтэрнат для слабабачачых дзяцей, гідраметэастанцыя, 2 бібліятэкі, Дом культуры, Дом школьніка, бальніца і паліклініка, 2 дзіцячых садка, аддзяленне сувязі.
- XVIII стагоддзе: 1795 — 57 двароў
- XIX стагоддзе: 1847 — 956 чал., 92 двары; 1885 — 1057 чал., 116 двароў; 1897 — 1704 чал., 294 двары; у аднайменным пасёлку 20 чал., 4 двары (згодна з перапісам).
- XX стагоддзе: 1909 — 2564 чал., 460 двароў; на чыгуначнай станцыі 31 чал., 7 будынкаў; 1959 — 6400 чал.[6]; 1970 — 6900 чал.[7][6]; 1995 — 5100 чал.[7][6]
- XXI стагоддзе: 2009 — 3923 чал., у тым ліку мужчыны — 1854, жанчыны — 2069 (перапіс)[8]; 2016 — 3353 чал.[9]; 2017 — 3349 чал.[4]
Прадпрыемствы харчовай (піўзавод), дрэваапрацоўчай, будаўнічых матэрыялаў прамысловасці. Гасцініца.
Планіроўка складаецца з кароткіх шыротных вуліц, звязаных 2 магістральнымі вуліцамі. Забудова цагляная і драўляная. На поўначы і ўсходзе — сетка меліярацыйных каналаў.
- Свята-Мікалаеўская царква (1996)
- Свята-Мікалаеўская царква (1825). Страчана ў 1940 годзе.
- Хаім Юдкавіч Бейлькін — гісторык, доктар гістарычных навук, прафесар.
- Уладзімір Якаўлевіч Навуменка (1932—2005) — географ, Заслужаны работнік вышэйшай школы БССР (1982)[10].
- Таццяна Піліпаўна Заранок — беларуская актрыса, народная артыстка БССР.
- Юрый Мікалаевіч Захаранка — міністр унутраных спраў Рэспублікі Беларусь (1994—1995).
- Еўдакія Арцёмаўна Кухарава — Герой Сацыялістычнай Працы.
- Сцяпан Сцяпанавіч Лаўшук — доктар філалагічных навук, літаратуразнавец і крытык.
- Іван Якаўлевіч Навуменка — Народны пісьменнік Беларусі (1995). Старшыня Вярхоўнага Савета Беларускай ССР (1985—1990).
- Валерый Гур’евіч Ціхіня (нар. 1940) навуковец-юрыст. Член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (1994), доктар юрыдычных навук (1985), прафесар (1987). Заслужаны юрыст БССР (1990)
- Уладзімір Уладзіміравіч Казлоў (нар. 1985) — беларускі лёгкаатлет.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
