İnternet ülke üst seviye alan adı
Ülkelerin yönetiminde olan üst seviye alan adları Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Ülke üst seviye alan adı (ccTLD), genellikle ülkeler tarafından kullanılan üst düzey alan adıdır. Tüm ASCII ccTLD'ler iki harflidir ve tüm iki harfli üst düzey alan adları ccTLD'dir (.eu hariç).
Ülke kodu uzantı başvuruları 1985 yılında başladı. O yıl içinde kaydedilen ülke kodu uzantıları arasında .us (Amerika Birleşik Devletleri), .uk (Birleşik Krallık) ve .il (İsrail) bulunuyordu. 1986 yılında kaydedilen ülke kodu uzantıları arasında .au (Avustralya), .de (Almanya), .fi (Finlandiya), .fr (Fransa), .is (İzlanda), .jp (Japonya), .kr (Güney Kore), .nl (Hollanda) ve .se (İsveç) bulunuyordu. 1987 yılında kaydedilen ülke kodu uzantıları arasında .nz (Yeni Zelanda), .ch (İsviçre) ve .ca (Kanada) bulunuyordu.[1] 1988 yılında kaydedilen ülke kodu uzantıları arasında .ie (İrlanda), .it (İtalya), .es (İspanya) ve .pt (Portekiz) bulunuyordu. 1989 yılında kaydedilen ülke kodu uzantıları arasında .in (Hindistan) ve .yu (Yugoslavya) bulunuyordu. 1990'larda, .cn (Çin Halk Cumhuriyeti) ve .ru (Rusya Federasyonu) ilk kez kaydedildi.
308 delege edilmiş ccTLD vardır. .cn, .tk, .de, .uk, .nl ve .ru ccTLD'leri en çok internet adresi kaydına sahiptir. En çok alan adı kaydına sahip 10 ccTLD, toplam sayının 5/6'sını oluşturmaktadır. 2022 Mart ayı sonunda yaklaşık 153 milyon ccTLD alan adı kaydedilmiştir.[2]
ccTLD'lerin oluşturulması ve devri, RFC 1591'de tanımlanmış olup, ISO 3166-1 alpha-2 ülke kodlarına karşılık gelir. gTLD'ler uluslararası düzenlemelere uymak zorundayken, ccTLD'ler her ülkenin alan adı düzenleme kuruluşu tarafından belirlenen gereksinimlere tabidir. 2022 itibarıyla, 150 milyondan fazla alan adı kaydı ile ccTLD'ler, toplam alan adı miktarının yaklaşık %40'ını oluşturmaktadır.[2]
IANA, her ccTLD için uygun bir vekil belirlemekle sorumludur. Yönetim ve kontrol daha sonra bu vekile devredilir ve bu vekil, alan adının politikaları ve işletilmesinden sorumludur. Mevcut delege durumu IANA'nın ccTLD listesinden belirlenebilir.[3] ccTLD'ler, ikinci seviye alan adı kaydı için farklı gereksinimlere ve ücretlere sahip olabilir. Örneğin, ABD (us), Japonya (jp), Kanada (ca), Fransa (fr) ve Almanya (de) alan adlarında olduğu gibi, bir yerel varlık gereksinimi (örneğin vatandaşlık) bulunabilir ya da kayıt herkese açık olabilir.
Var olan ccTLD'lerin listesi tabloda verilmiştir.
Latin alfabesi kullanmayan bazı ülkeler kendi alfabeleri ile yazılan ccTLD'ler kullanabilmektedir.[4] Örneğin Malezya'nın sahip olduğu .my alan adının yanı sıra bir de مليسيا. alan adı mevcuttur.
Uluslararasılaştırılmış ccTLD'ler Latin harfleri ile yazılan DNS adı ile ifade edilir. Web tarayıcısı uluslararasılaştırılmış ccTLD'leri önce DNS adına çevirir. Daha sonra adresi açar. مليسيا. için bu kod "xn--mgbx4cd0ab"dir.
ccTLD'ler, bir ülke yok olduğunda kaldırılabilir. ISO 3166-1 kodunun geri çekilmesinin ardından silinen üç ccTLD vardır: .cs (Çekoslovakya için), .zr (Zaire için) ve .tp (Doğu Timor için). ISO 3166-1 kodunun geri çekilmesi ile DNS'ten silinmesi arasında bir gecikme olabilir. Örneğin, ZR kodu 1997'de bir ISO 3166-1 kodu olmaktan çıktı, ancak .zr ccTLD'si 2001 yılına kadar silinmedi. Geçersiz ISO 3166-1 kodlarına karşılık gelen diğer ccTLD'ler henüz silinmemiştir. Bazı durumlarda, yoğun olarak kullanılan bir ccTLD'nin silinmesinin neden olacağı aksaklıklar nedeniyle ccTLD silinmeyebilir. Örneğin Sovyetler Birliği'nin ccTLD'si .su, ISO 3166-1'den çıkarılmasından yirmi yıldan fazla bir süre sonra dahi kullanılmaktadır.
Tarihsel ülke kodları .dd (Almanya Demokratik Cumhuriyeti için) ve .yd (Güney Yemen için) bir ccTLD için uygun olmasına rağmen tahsis edilmemiştir.
Ülke kodu .cs'nin (Sırbistan ve Karadağ) geçici olarak yeniden tahsisi, daha sonra .rs ve .me olarak bölünmesi bazı tartışmalara yol açtı.[5][6] ISO 3166-1 ülke kodlarının kararlılığı hakkında, 2007'de ISO 3166-1'in ikinci baskısıyla eski kodların en az 50 yıl yeniden tahsis edilmeyeceğine dair bir garanti sağlanmış ve dil etiketlerinde kullanılan ülke kodları için RFC 3066'nın yerine 2006'da RFC 4646'nın getirilmesi ile sonuçlanmıştır.
Yugoslavya'nın önceki ISO 3166-1 kodu YU, 23 Temmuz 2003'te ISO tarafından kaldırıldı, ancak .yu ccTLD'si bir süre işletimde kaldı. Son olarak, Sırbistan .rs ve Karadağ .me'ye iki yıllık bir geçiş sürecinin ardından, .yu alanı Mart 2010'da aşamalı olarak kaldırıldı.
Avustralya'ya başlangıçta .oz ülke kodu tahsis edildi, bu daha sonra .au olarak değiştirildi ve .oz alan adları .oz.au'ya taşındı.
