Loading AI tools
Eurocopter yapımı askerî helikopter Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Eurocopter Tiger, ilk olarak 2003 yılında hizmete giren dört kanatlı, çift motorlu bir saldırı helikopteridir. Aérospatiale ve DASA'nın ilgili helikopter bölümlerinin birleşmesinden doğan Airbus Helicopters (eski adıyla Eurocopter) tarafından üretilmiştir. Airbus Helicopters onu EC665 olarak tanımlamaktadır. Tiger, Fransa ve İspanya'da Tigre (Fransızca ve İspanyolca Kaplan anlamına gelmektedir) olarak bilinirken, Almanya ve Avustralya'da Tiger olarak anılmaktadır.
| Eurocopter Tiger | |
|---|---|
.jpg) Alman Kara Kuvvetleri'ne ait bir Tiger | |
| Türü | Saldırı ve Taktik Keşif Helikopteri |
| Ulusal köken | Çok uluslu |
| Üretici | Eurocopter Airbus Helicopters |
| İlk uçuş | 27 Nisan 1991 |
| Hizmete giriş | 2003 |
| Durumu | Hizmette |
| Ana kullanıcı | Alman Kara Kuvvetleri |
| Diğer kullanıcılar | Avustralya Kara Kuvvetleri Fransız Kara Kuvvetleri İspanya Kara Kuvvetleri |
| Üretim aralığı | 1991-Günümüz |
| Üretim sayısı | 180 (Temmuz 2019)[1] |
Tiger'ın geliştirilmesine Soğuk Savaş sırasında başlanmış ve başlangıçta Batı Avrupa'nın Sovyet kara istilasına karşı kullanılacak bir tanksavar helikopter platformu olarak tasarlanmıştır. Uzun süren geliştirme dönemi sırasında Sovyetler Birliği çöktü ve Avrupa'nın güvenlik durumu değişti. Fransa ve Almanya Tiger'ı çok amaçlı bir saldırı helikopteri olarak geliştirmeye devam etmeyi tercih etti. Operasyonel hazırlığa 2008 yılında ulaşmıştır.
Tiger, Avrupa'da geliştirilen ilk tamamen kompozit helikopter olma özelliğine sahiptir; en eski modellerinde bile beka kabiliyetini artırmak için cam kokpit, stealth teknolojisi ve yüksek çeviklik gibi diğer gelişmiş özellikler de bulunmaktadır. O zamandan beri daha güçlü motorlarla donatılmış ve daha geniş bir silah yelpazesiyle uyumlu olan geliştirilmiş varyantlar hizmete girmiştir. Hizmete girdiğinden beri Tiger'lar Afganistan, Libya ve Mali'deki çatışmalarda kullanıldı.
1984 yılında Fransız ve Batı Alman hükûmetleri, Fransızların eskort ve anti-helikopter rolüne adanmış bir varyantla istediği gelişmiş bir tanksavar helikopteri için bir gereksinim yayınladı.
Başlangıçta planlandığı gibi, her iki ülke toplam 427 helikopter tedarik edecekti. Batı Almanya PAH-2 (Panzerabwehrhubschrauber ya da “Anti-tank helikopteri”) olarak adlandırılan tanksavar varyantından 212 model almayı ve teslimatların 1992 sonunda başlamasını planlıyordu. Fransızlar 75 adet HAP (Hélicoptère d'Appui Protection ya da “Destek ve Refakat Helikopteri”) ve 140 adet HAC (Hélicoptère Anti Char ya da “Anti Tank Helikopteri”) istiyorlardı ve teslimatlar sırasıyla 1991 ve 1995 sonlarında başlayacaktı.[2]
Daha sonra Aérospatiale ve Messerschmitt-Bölkow-Blohm (MBB) oluşan bir ortak girişim tercih edilen tedarikçi olarak seçildi. 1986'da geliştirme programı artan maliyetler nedeniyle fiilen iptal edildi; Alman kuvvetlerine eşdeğer sayıda Amerika Birleşik Devletleri üretimi McDonnell Douglas AH-64 Apache saldırı helikopteri tedarik etmenin Tiger'ın geliştirilmesine devam etmekten çok daha ucuz bir alternatif olacağı resmî olarak hesaplanmıştı.[3] Fransa Savunma Bakanı André Giraud'nun Nisan 1986'da yaptığı açıklamalara göre, ortak çaba bireysel bir ulusal programdan daha pahalı hale gelmişti ve ayrıca tamamlanmasının daha uzun süreceği tahmin ediliyordu. Temmuz 1986'da projeye ilişkin bir hükûmet raporunda, geliştirme sürecinin askerî müşterilerin ihtiyaç ve tercihlerinden uzaklaştığı iddia edildi.[3]
Fransa ve Almanya, ilgili özel firmalara daha fazla mali risk yükleyen belirli süreli sözleşmelerin kabul edilmesi gibi adımlar da dahil olmak üzere programı yeniden düzenledi. Thomson CSF ayrıca görsel sistemler ve sensörler gibi Tiger'ın elektronik geliştirme çalışmalarının çoğunu devraldı.[3] İlk geliştirme sorunlarına ve 1984-1986 yılları arasındaki siyasi belirsizliğe rağmen, program Kasım 1987'de resmî olarak yeniden başlatıldı; bu noktada saldırı helikopterinin tanksavar yeteneklerine daha fazla vurgu yapıldı.[4] Projenin örgütsel çerçevesinin çoğu 1987-1989 yılları arasında hızla yeniden geliştirildi; Mayıs 1989'da program yürütme ajansı olarak hareket edecek bir Fransız-Alman Helikopter Ofisi'nin kurulması gibi.[5]
Kasım 1989'da Eurocopter, Aérospatiale'nin Marignane fabrikasında ve MBB'nin Donauwörth tesisinde inşa edilecek iki montaj hattı için düzenlemeler de dahil olmak üzere, helikopterin seri üretime kadar geliştirilmesinin çoğunu finansal olarak güvence altına alan bir anlaşma imzaladı.[6] Aynı anlaşma beş Tiger prototipinin üretimini de içeriyordu.[6] Üçü silahsız test yatağı ve diğer ikisi silahlı savaş prototipi olarak çalışacaktı; biri Fransız eskort helikopteri varyantı ve diğeri Alman tanksavar varyantı için. İlk prototip 27 Nisan 1991'de Tiger'ın ilk uçuşunu gerçekleştirdi ve bu uçuş 30 dakika sürdü.[6]
Soğuk Savaş'ın sona ermesi ve ardından 1990'larda savunma bütçelerinin azalması nedeniyle, mali baskılar tüm programın gerekliliği konusunda daha fazla soruya yol açtı; 1992'de Alman Savunma Bakanlığı'nın mali kesintiler yapma zorunluluğu nedeniyle projeye devam etmeyebileceği yönünde spekülasyonlar vardı.[7] Bununla birlikte, Almanya Tiger'ın daha geniş bir görev yelpazesini yerine getirmesi konusunda da giderek daha istekli hâle geldi; mükemmel bir tanksavar platformu olmanın ötesinde, Alman platformunun özellikleri silahlı savaş alanı keşfi, kara birliklerine yakın hava desteği ve diğer helikopterlere eşlik etmeyi içerecek şekilde değiştirildi.[8]
1992 yılında Aérospatiale ve MBB, diğer şirketlerin yanı sıra Eurocopter Group'u oluşturmak üzere birleşti; bu havacılık endüstrisinde ve Tiger projesinde önemli bir konsolidasyona yol açtı.[9] Aralık 1996'da Fransa ve Almanya arasında Tiger'ın beklentilerini sağlamlaştıran ve yeni helikopter tarafından kullanılmak üzere bir dizi yeni nesil füze tasarımı gibi destekleyici unsurların geliştirilmesini taahhüt eden önemli bir anlaşma yapıldı.[10] Ancak ulusal siyasi meseleler Tiger'ın beklentilerini etkilemeye devam etti. Türkiye'ye 145 adede kadar Tiger satışı önerisi bir tartışma kaynağı oldu; Türkiye tercih edilen seçenek olarak Tiger'ı seçti, ancak Eurocopter, Fransa ve Almanya arasında askerî ihracata ilişkin çatışan tutumlar Türkiye'nin ilgisini geri çekmesine yol açtı.[11]
18 Haziran 1999'da Almanya ve Fransa, her bir ülke için 80 adet olmak üzere toplam 160 adet Tiger helikopteri için 3,3 milyar Euro değerinde ilk parti siparişlerini kamuoyuna açıkladı.[12] 22 Mart 2002'de ilk üretim Tiger, Eurocopter'in Donauwörth fabrikasında düzenlenen büyük bir törenle tanıtıldı; üretim modelleri 2003 yılında ilk kabul denemelerine başlamış olsa da, Fransız Ordusuna ilk resmî teslimat 18 Mart 2005'te gerçekleşti; Almanya'ya ilk resmî Tiger teslimatı ise 6 Nisan 2005'te yapıldı.[13] Germany reduced its order to 57 in March 2013.[14] Almanya Mart 2013'te siparişini 57'ye düşürdü.[15] 2008'de OCCAR proje maliyetini 7.300.000.000 Euro olarak tahmin etti.[16] Fransa'nın 2013 mali bütçesi projedeki paylarını 6,4 milyar Euro (~8,7 milyar ABD Doları) olarak belirledi,[16] bu da üç ana ortağa 14,7 milyar Euro'luk (~20,1 milyar ABD Doları) bir program maliyeti anlamına geliyordu. 2013 Fransız Beyaz Kitabı, karışımı 60 HAP ve 20 daha pahalı HAD olarak değiştirdi; FY2013 fiyatlarıyla, HAP'ları 27.4 milyon € / birim (~ 37 milyon ABD Doları) ve HAD'leri 36.1 milyon € / birim (~ 49 milyon ABD Doları), geliştirme maliyetleri de dahil olmak üzere Fransız Tiger'larının her biri 80 milyon €'ya (~ 109 milyon ABD Doları) mal oldu.[16] Aralık 2015'te Fransa 7 adet HAD helikopteri için ek sipariş vermiş olup, 2025 yılına kadar tüm filoyu HAD standardına yükseltmeyi ve toplam 67 helikoptere ulaşmayı planlamaktadır.[17]
1990'lı yıllarda Tiger'ın ihracat beklentileri İngiltere ve Hollanda'dan gelen iki büyük sipariş teklifi ile canlanmıştı.[18] İngiltere ve Fransa arasında Tiger ile ilgili gizli görüşmeler 1980'lerin sonlarından beri devam ediyordu ve İngiltere başlangıçta projeye endüstriyel katılımı reddetmiş olsa da, 1990'ların ortalarında İngiltere'nin yurtdışından modern saldırı helikopterleri satın almaya hazır olduğu biliniyordu.[19] Eurocopter yönetimi Tiger'ın üretimine mümkün olan en kısa sürede başlanması konusunda istekliydi çünkü üretimin ve dolayısıyla kullanılabilirliğin başlayacağı tarih konusundaki belirsizlik potansiyel ihracat anlaşmalarını olumsuz etkiliyordu. Hem Hollanda hem de İngiltere'de, Tiger'ın seçilmesi umuduyla önemli miktarda lobi baskısı uygulandı.[20] Ancak her iki ülke de Tiger siparişi vermedi.[21]
_Eurocopter_Tiger_ARH_display_at_the_2015_Australian_International_Airshow.jpg)
21 Aralık 2001 tarihinde Eurocopter, Avustralya Ordusu'nun ARH (Silahlı Keşif Helikopteri) versiyonu 22 Tiger helikopteri için “AIR 87 gereksinimini” karşılamak üzere sözleşme imzaladı. Standart Tiger'a göre yapılan değişiklikler arasında yeni iletişim ve aviyonik sistemlerin yanı sıra Avustralya güvenlik gerekliliklerine uyumluluk da yer alıyordu.[22] Sözleşme şartlarına göre, 22 uçağın 18'i Eurocopter'in bir yan kuruluşu olan Australian Aerospace'in Brisbane tesisinde monte edildi.[23] 1 Temmuz 2007'de, operasyonel kabiliyete ulaşmadaki gecikmeler nedeniyle, Avustralya Savunma Malzeme Organizasyonu tedarikle ilgili tüm ödemeleri durdurdu.[24] Avustralya Savunma Bakanlığı'na göre, 2008 yılına kadar ana sorunlar ele alınmış ve buna göre ödemeler yeniden başlamıştır.[25] Ekim 2010'da, helikopterlerin iki yıl daha tam olarak operasyonel olmayacağı ortaya çıkmıştır.[26] Aralık 2011'de, son Tiger ARH Avustralya Ordusu'na teslim edilmiştir.[27] Ağustos 2019'da Avustralya, Tiger ARH değiştirme programı olan LAND 4503'ü duyurmuştur.
Eylül 2003'te İspanya, ordusu için Tiger HAP muharebe destek helikopterinin bir varyantını - Tiger HAD - seçti. Bu tipteki 24 helikopter PARS 3 LR ve Mistral füze sistemleri ile silahlandırılacak ve daha ağır yükleri kaldırabilen geliştirilmiş MTR390 motorlarına sahip olacaktı.[28] HAD varyantının teslimatları 2007 yılında başladı.[29] Eylül 2003 düzenlemeleri sadece bir tedarik anlaşmasını değil, aynı zamanda İspanya'nın Tiger programına dahil edilmesini de içeriyordu ve İspanya'nın havacılık endüstrisinin bazı bölümlerinin yeni çok uluslu Eurocopter organizasyonuyla daha fazla entegrasyonuna yol açtı.[30] İspanya'nın siparişinden kısa bir süre sonra Fransa, saf tanksavar Tiger HAC varyantı ile devam etmemeyi seçti, bunun yerine İspanya tarafından tedarik edilen çok amaçlı Tiger HAD'yi tedarik etmeyi seçti.[30]
Temmuz 2006'da Suudi hükûmeti, 12 Tiger saldırı helikopteri de dâhil olmak üzere 142 helikopterin satışı için 6,9 milyar Euro'luk bir sözleşme imzaladı.[31] Ancak 2007'nin sonlarında anlaşma bilinmeyen nedenlerle iptal edildi.[32]
Mayıs 2007'de, Hindistan Hava Kuvvetleri için 22 saldırı helikopteri için açılan bir ihaleye cevaben, Tiger çok sayıda Rus ve Amerikan helikopterine karşı bir yarışmaya girdi.[33] 2009'un sonlarında, Tiger'ın yükseltmelerden geçeceği için Hindistan saha denemelerine katılamayacağı bildirildi.[34] 2011'de, birkaç Tiger, Hindistan Silahlı Kuvvetlerini hedef alan bir satış çabasının bir parçası olarak PARS 3 LR füzesinin atış denemelerine katıldı.[35]
2012 yılında Tiger, Boeing AH-64 Apache ve TAI/AgustaWestland T-129 ile birlikte Güney Kore'ye 20 adede kadar saldırı helikopteri sağlamak için 1,8 trilyon ₩ 'lik bir sözleşme için yarıştı;[36][37] Güney Kore Nisan 2013'te AH-64'ü seçti.[38] Ocak 2013'te Eurocopter'in Brezilya, Malezya ve Katar ile potansiyel Tiger tedariki konusunda aktif görüşmelerde bulunduğu bildirildi.[15] Aralık 2015 itibarıyla Tiger'ın Polonya'nın Mil Mi-24 filosunun yerini alacak yeni bir saldırı helikopteri ihtiyacı için yarıştığı bildirildi.[39]
Tiger, silahlı keşif ve gözetleme, tanksavar ve yakın hava desteği, dost varlıklara refakat ve koruma dahil olmak üzere çok çeşitli muharebe görevlerini üstlenebilir; gece veya gündüz her türlü hava koşulunda çalışabilir ve nükleer, biyolojik veya kimyasal savaş sonrası operasyonları da içerecek şekilde tasarlanmıştır.[13][40] Tiger deniz ortamında da kullanılabilmekte, fırkateynler de dâhil olmak üzere gemilerin güvertelerinden ve zorlu hava koşullarında görev yapabilmektedir.[41] Tiger'ın dikkate değer nitelikleri arasında, çok yüksek düzeyde çevikliğe sahip olması yer almaktadır ve bunun büyük bir kısmı 13 metrelik dört kanatlı menteşesiz ana rotorunun tasarımına atfedilmektedir; Tiger tam dönüşler ve negatif g manevraları gerçekleştirebilir.[42] Güç, bir çift FADEC kontrollü MTU Turbomeca Rolls-Royce MTR390 turboşaft motoru tarafından sağlanmaktadır.[43]
Tiger tandem koltuklu bir 'cam kokpite' sahiptir ve iki kişilik bir mürettebat tarafından kullanılır; pilot önde, nişancı arkada oturur.[44][45] Mürettebat üyelerinden herhangi biri silah sistemlerini veya birincil uçuş kontrollerini yönetebilir, gerektiğinde rolleri değiştirebilir; uçağı uçurmanın yanı sıra, Tiger'ın pilotu tipik olarak kendini savunma sistemleri ve iletişimin yanı sıra bazı ikincil silah işlevlerini de kontrol eder.[46] Tanksavar Trigat füzesi gibi bazı silahlar özel kontrol arayüzleri kullanırken, havadan havaya silahlar kolektif ve döngüsel çubukların her iki setindeki kontroller aracılığıyla yönetilebilir.[47]
Tiger'a yeni katılan mürettebat, özellikle daha yüksek iş yükü yönetimi ve tipin sağladığı ek yetenekler olmak üzere eski platformlardan farklılıklar nedeniyle önemli bir yeniden eğitimden geçmek zorundadır; önceki saldırı helikopterlerinden önemli bir değişiklik, çok daha büyük bir operasyonel özerklik derecesidir.[48][49] Tiger'ın geliştirilmesi sırasında baş test pilotu olan Andrew Warner'a göre, “şimdiye kadar uçtuğum en kolay kullanımlı helikopter”.[50]
Sistem maliyeti (helikopter, silahlanma, destek) ve birim maliyeti varyantlar arasında farklılık gösterir; Avustralya'nın Tiger ARH'sinin birim fiyatı 68 milyon A$'dır,[51] en son Tiger HAD varyantının 44-48 milyon A$'a mal olduğu tahmin edilmektedir.[52]
Tiger'da kullanılan koruma sistemleri gizlilik içerir; görsel, radar, kızılötesi ve akustik izler gibi unsurlar savaş alanında mevcut olabilecek tehditlerden daha iyi kaçmak için en aza indirilmiştir.[43][53] Andrew Warner'a göre Tiger'ın beka kabiliyeti “gizlilik ve çevikliğe dayanmaktadır.”[54] Gövdede kompozit malzemelerin kullanılması, savaş alanında beka kabiliyetini artırmak için radar kesitinde (RCS), kızılötesi ve akustik izlerde azalma ile sonuçlanmıştır.[43][54][55] Gövde zırhlıdır ve hafif silah ateşine ve 23 mm (0.91 inç) top mermilerine dayanacak şekilde geliştirilmiştir.[56][57] Helikopter, EADS'nin AN/AAR-60 MILDS (Füze Fırlatma Tespit Sistemi) dahil olmak üzere çeşitli radar/lazer uyarı ve füze yaklaşma tespit sistemlerinin yanı sıra işaret fişekleri ve chaff dağıtıcılarına sahiptir.[43][58]
Tiger, Avrupa'da geliştirilen ilk tamamen kompozit helikopterdir.[54] Tiger'ın gövdesi %80 karbon fiber takviyeli polimer ve kevlar, %11 alüminyum ve %6 titanyumdan yapılmıştır.[42] Tek bölümlü kuyruk bomu da dahil olmak üzere tüm kuyruk bölümü kompozitten yapılmıştır.[42] Rotorlar, savaş hasarına ve kuş çarpmalarına dayanabilen fiber plastik kompozit bir malzemeden oluşmaktadır. Tiger'ın yapısı ayrıca gömülü bir bakır/bronz ızgara ve bakır bağlama folyosu aracılığıyla yıldırım çarpmalarına ve elektromanyetik darbelere karşı koruma içermektedir.[59]
Tiger'ın tasarımı yüksek derecede çarpışmaya dayanıklılık içerir; yerleşik sistemlerin birçoğunda fazlalıklar vardır ve hasarın etkisini en aza indirmek için ayrılmıştır.[44][54] Rotorlar ve tahrik mili gibi tahrik sistemi bileşenleri, geleneksel tasarımlardan daha fazla balistik tolerans için kasıtlı olarak tasarlanmıştır; dişli kutusu, yağlama kaybedilirse 60 dakikalık kuru çalışma kapasitesi için derecelendirilmiştir.[60][61] Yakıt iki ana dahili yakıt tankında bulunur ve ilave iki küçük tank saplama kanatlarının içine yerleştirilmiştir.[47] Yakıt tankları kırılganlığı azaltmak için kendinden sızdırmazlık özelliğine sahiptir.[53] Afganistan tiyatrosunun misafirperver olmayan koşullarında, Tiger'ın operasyonel kullanılabilirliği %90 olarak bildirilmiştir.[62]
Helikopterin temel aviyonik özellikleri arasında EUROGRID savaş alanı yönetimi ve harita görüntüleme sistemleri, entegre iletişim (HF/VHF/FM radyo ve uydu) ve veri aktarım bağlantıları, yüksek yetkiye sahip bir dijital otomatik uçuş kontrol sistemi ve yedekli MIL 1553 veri yolları bulunmaktadır.[43] Tiger'ın seyrüsefer paketi GPS, çift yedekli atalet referanslama, Doppler radar, ayrılmış hava veri birimleri, radyo altimetre ve dağıtılmış hava hızı sensörlerini içerir.[47] Pilot tarafından gece uçuşu için özel bir buruna monte ileriye dönük kızılötesi (FLIR) sensör kullanılır.[40][47]
Her mürettebat üyesinin kontrol istasyonunda, tipik olarak dahili sistem bilgilerini ve duyusal verileri görüntülemek ve uçağın daha yüksek sistemleriyle etkileşimde bulunmak için kullanılan bir çift çok işlevli sıvı kristal veri ekranı vardır. Her iki mürettebat için de kaska monteli ekran (HMD) şeklinde ek bir ekran sistemi mevcuttur. HMD uçan pilot tarafından sensörlerden gelen gece görüşü veya kızılötesi görüntüler gibi dijital olarak geliştirilmiş optiklerle temel uçuş verilerini görüntülemek için kullanılır; nişancı HMD'yi yerleşik silah sistemleriyle etkileşimde bulunmak ve bunları kontrol etmek ve hedefleme verilerini görüntülemek için kullanabilir.[63]
Tiger'a takılan belki de en önemli tek aviyonik sistem direğe monte Osiris nişangâh/sensördür; bu optik TV ve termal kameralar, bir lazer mesafe bulucu/izleyici/işaretleyici ve stabilizasyon için çoklu jiroskop içerir.[63] Osiris, hedef gözlemi ve edinimi için ana sensör olarak görev yapar ve silah bilgisayarı aracılığıyla ateşleme ve hedefleme verileri sağlar; Osiris ayrıca tamamen pasif hedef edinimine de olanak sağlar ve Tiger'ın kendisine paralel olarak geliştirilen Trigat tanksavar füzesinin yeteneklerini en üst düzeye çıkarmak için geliştirilmiştir.[46] Osiris'e alternatif bir optik sistem bazı varyantlarda helikopterin tavanına monte edilmiştir.[40]
Tiger, roketler, toplar ve özel bir silah kontrol bilgisayarı aracılığıyla kontrol edilen bir dizi havadan havaya ve havadan karaya füzeler dahil olmak üzere çeşitli silahlarla donatılabilir.[13] Kara karşıtı savaş için mühimmatlar arasında buruna monte edilmiş 30 mm Nexter tareti bulunur; Tiger'ın saplama kanatlarına çeşitli harici silah podları, tanksavar füzeleri ve 70 ve 68 mm roketler için dört adede kadar fırlatıcı monte edilebilir. Mistral gibi füzeleri konuşlandırırken, Tiger mühimmatın off-boreight yeteneklerinden yararlanabilir.[43] Tiger için Roketsan Cirit'e dayanan güdümlü bir 70 mm roket geliştirilecektir.[64]
Aralık 2008'de, Tiger'ın HAP ve UHT varyantlarının nihai kalifikasyonu tamamlandı ve platformun denizaşırı operasyonel görevlere hazır olduğu işaretlendi.[65] Mayıs 2009'da Tiger, Toulon açıklarındaki hazırlık denemelerine katılarak tipi aktif gemi konuşlandırmaları için temizledi.[66] Kasım 2009'a kadar, yaklaşık 50 Tiger müşterilere teslim edildi ve dünya çapındaki filo 13.000'den fazla uçuş saati biriktirdi.[65]
Temmuz 2009'da 5. Helikopter Alayı'na bağlı üç Fransız Tiger HAP helikopteri Afganistan'daki Kâbil Uluslararası Havalimanı'na ulaşarak Tiger'ın aktif bir muharebe bölgesine ilk aktif konuşlanışını gerçekleştirdi.[67] Helikopterler Taliban isyanıyla savaşan koalisyon kara birliklerine destek olarak silahlı keşif ve ateş desteği görevlerini yerine getirdi.[68] Tiger'lar Afganistan'daki operasyonel sertifikalarını Ağustos 2009'un başlarında aldılar;[69] bir Fransız subay Tiger'ın sahadaki rolünü “bul, saldır, bastır, ele geçir, baskın yap ve destekle” olarak tanımladı.[13] Temmuz 2010'a kadar Tiger müfrezesinin Afganistan'da toplam 1,000 operasyonel saat geçirdiği bildirildi.[70] 4 Şubat 2011'de bir Fransız Tiger'ı Kâbil'in yaklaşık 30 mil doğusunda bir gece operasyonu sırasında düştü ve her iki mürettebat da hafif yaralandı.[71][72]
Ağustos 2009'da Alman Der Spiegel dergisi, Alman Ordusu'ndaki on operasyonel Tiger'ların sadece pilot eğitimi için uygun olduğunu, diğerlerinin ise kusurlar nedeniyle kabul edilmediğini bildirdi.[73] Mayıs 2010'da Almanya, “özellikle kablolama ile ilgili ciddi kusurlar” nedeniyle teslimatları askıya aldı; Eurocopter yanıt olarak “Kablolama sorunlarıyla ilgili düzeltici önlemlerin geliştirildiğini, müşteri tarafından kabul edildiğini ve uygulandığını” ve düzeltilmiş iki helikopterin yakında Alman ordusuna teslim edileceğini belirtti.[74]
2011 yılında Libya'ya yapılan askerî müdahale sırasında Fransa, Tonnerre amfibi saldırı helikopteri gemisini, içinde bir dizi Tiger saldırı helikopteri taşıyarak, ülkedeki askerî hedeflere askerî operasyonlar düzenlemek üzere Libya kıyılarına konuşlandırdı.[75] 4 Haziran 2011'de Fransız Tiger'ları, İngiliz Ordusu Apache helikopterleriyle birlikte Libya'da muharebe operasyonları yürütmeye başladı.[76][77]
Aralık 2012'de Alman Tiger UHT'lerinden oluşan dört gemilik bir uçuş Afganistan'a konuşlandırıldı.[78] Mezar-ı Şerif'ten hareket eden bu gemiler keşif, yer desteği ve konvoy koruma görevlerini yerine getirdi. Tümü daha önce ASGARD programı kapsamında yükseltmelerden geçmişti; değişiklikler arasında yeni savunma sistemleri, MTR390 motorları için kum filtreleri ve iletişim paketine yapılan geliştirmeler yer alıyordu.[79] Alman Tiger'ları 30 Ocak 2013 ile 30 Haziran 2014 arasında NATO kara birliklerini, Afgan güvenlik güçlerini ve sel sonrası insani yardım çabalarını desteklemek üzere 1.860 saat ve 260 sorti uçtu. Model Alman hizmetindeki ilk atışını 4 Mayıs 2013'te güdümsüz roketler ve makineli tüfek ateşi ile özel kuvvetler birliklerine silahlı gözetleme sağlayarak yaptı.[80] Alman Ordusu ASGARD ile yükseltilmiş son Tiger'ları Mart 2014'te teslim aldı.[81]
Mart 2013'te İspanya da İspanya Kara Kuvvetlerine destek sağlamak üzere bölgeye üç adet Tiger HAD konuşlandırdı.[82]
Ocak 2013'te, Fransa'nın Kuzey Mali çatışmasına müdahalesinin bir parçası olarak, az sayıda Tiger bu sahaya muharebe operasyonları için konuşlandırıldı.[15] Erken üretim HAD'ler (Blok 1), muharebe kabiliyetine sahip oldukları ilan edildikten sonra Kasım 2014'te bunu takip etti.[83] Mart 2017'de Alman Tiger'ları, Hollanda Kraliyet Hava Kuvvetleri Apache'lerinin yerini alarak MINUSMA'yı desteklemek üzere aynı ülkeye rotasyona tabi tutuldu.[84] 26 Temmuz'da söz konusu uçaklardan biri Gao'nun 700 kilometre kuzeyinde çöle düşerek her iki pilotun da ölümüne neden oldu.[85] Daha sonra yapılan bir soruşturmada yanlış eğitilmiş sivil bakım yüklenicilerinin hatalarının ölümcül bir arızaya neden olduğu anlaşıldı.[86]
.jpg)
KHT (Kampfhubschrauber Tiger'dan, Almanca “Saldırı Helikopteri Tiger”) Bundeswehr (Alman Silahlı Kuvvetleri) için üretilen orta ağırlıkta çok rollü bir ateş destek helikopteridir. Ekim 2013'e kadar adı UHT (Unterstützungshubschrauber Tiger, Almanca “Destek Helikopteri Tiger”) idi. Alman hükûmeti ile Eurocopter arasında Mart 2013'te yapılan bir anlaşma uyarınca toplam 51 adet Tiger UH hizmete girecektir.[87] KHT, PARS 3 LR[88] “ateş et ve unut” ve/veya HOT3 tanksavar füzelerinin yanı sıra Belçikalı üretici Forges de Zeebrugge (FZ) tarafından üretilen 70 mm (2,8 inç) Hydra 70 havadan karaya ateş destek roketleri taşıyabilmektedir. Havadan havaya muharebe için dört adet AIM-92 Stinger füzesi (her iki tarafa ikişer adet) monte edilmiştir. HAP/HCP versiyonundan farklı olarak entegre bir silah tareti yoktur, ancak gerektiğinde 12.7 mm (0.50 inç) bir toppod takılabilir. Silah konfigürasyonu, olası görev senaryolarının tüm spektrumunu kapsayacak ve çok çeşitli hedeflere karşı etkili olacak şekilde çok amaçlı ve kolayca dönüştürülebilir olarak tasarlanmıştır.[89] Diğer bir fark, ikinci nesil kızılötesi ve CCD TV kameralarına (menzil 18 km) sahip direğe monte bir görüş kullanılmasıdır.
Tiger HAP/HCP (Hélicoptère d'Appui Protection, Fransızca “Destek ve Refakat Helikopteri” / Hélicoptère de Combat Polyvalent Fransızca “Çok Amaçlı Savaş Helikopteri”[90] French for "Multipurpose Combat Helicopter"[91]) Fransız Ordusu için üretilmiş orta ağırlıkta bir havadan havaya savaş ve ateş destek helikopteridir. Çeneye monteli GIAT 30 mm top tareti ile donatılmıştır ve 68 mm SNEB güdümsüz roketler veya ateş destek rolü için 20 mm makineli topların yanı sıra Mistral havadan havaya füzeler taşıyabilir. Fransa'nın 40 adet HAP'ı 2012 yılına kadar 2012 fiyatlarıyla 27 milyon €/birim (~36 milyon ABD$) maliyetle teslim edilmiştir.[92] Aralık 2015'te Fransa mevcut Tiger filosunun tamamını 2025 yılına kadar HAD standardına yükseltmeye karar vermiştir.[17]
.jpg)
Tiger HAD (Hélicoptère d'Appui Destruction,[93] Fransızca veya Helicóptero de Apoyo y Destrucción İspanyolca “Destek ve İmha Helikopteri”) versiyonu esasen HAP versiyonu ile aynıdır ancak sıcak ortamlardaki operasyonlar için daha uygundur, yükseltilmiş Geliştirilmiş MTR390 motorları sayesinde %14 daha fazla motor gücü mevcuttur (normal çalışma sırasında 1,092 kW / 1,464 shp; Acil durum güç modunda 1,322 kW / 1,774 shp), maksimum kalkış ağırlığı 6,600 kg'a çıkarılmış, iletişim paketi Up Link ve Down Link uydu anteni[94] ve İspanyol Ordusu tarafından yapılan özel taleplerin bir sonucu olarak daha iyi balistik koruma ile genişletilmiştir. Hellfire II[95] ve Spike ER anti-zırh füzeleri ile donatılmıştır.[96][97] Saldırı, eskort, yer ateş desteği, silahlı keşif ve havadan havaya muharebe rolleri için uygundur.
İspanyol Ordusu tarafından seçilmiştir ve Fransız Hafif Havacılık Ordusu (ALAT) HAP helikopterlerinin çoğunu HAD varyantına yükseltmeye karar vermiştir. Aralık 2004'te İspanya 24 adet, Fransa ise 40 adet HAD siparişi verdi.[98][99] Fransa'nın 40 adet HAD'ı 2012 fiyatlarıyla 35,6 milyon Euro/birim (~48 milyon ABD$) maliyete sahip olacak.[92]
Ocak 2016'da Fransa'nın Avustralya, Almanya ve İspanya ile birlikte Tiger filosunda MkIII yükseltmesi olarak adlandırılan yeni bir yükseltme önerisi üzerinde çalıştığı duyuruldu. Yaklaşık 2023'te gerçekleştirilmesi planlanan bu yükseltmenin önemli bir yönü, ortak bir tanksavar füzesinin benimsenmesinin yanı sıra iletişim sisteminde daha fazla iyileştirme yapılması olacaktır.[100]
Mart 2022'de Airbus, MkIII programına devam etmek üzere Fransa ve İspanya ile anlaşmaya vardığını duyurmuştur. 42 Fransız helikopteri 2029'da, 18 İspanyol helikopteri ise 2030'da teslim edilmek üzere yenilenecektir; MkIII prototipinin ilk uçuşunu 2025'te yapması beklenmektedir.[101] Her ülkenin MkIII'ü ulusal gereksinimleri yansıtacak şekilde biraz farklı olacak, yükseltmeler arasında direğe monte elektro-optik sistemde iyileştirmeler; kaska monte görüş sistemi; gelişmiş görüş sistemi; telsizler; insanlı-insansız ekip için veri bağlantıları; yeni havadan karaya ve havadan havaya füzeler, silahlar ve roketler; gelişmiş karşı önlemler; Galileo uydu navigasyon sistemiyle senkronize yeni bir navigasyon sistemi; ve yeni bir taktik veri yönetim sistemi ve savaş alanı yönetim sistemi içeren güncellenmiş bir aviyonik paketi yer alıyor.[102][103]
Tiger ARH (Silahlı Keşif Helikopteri) Avustralya Ordusu tarafından Bell OH-58 Kiowa ve UH-1 Iroquois tabanlı 'Bushranger' savaş helikopterlerinin yerini alması için sipariş edilen versiyondu. Tiger ARH, Tiger HAP'ın modifiye edilmiş ve yükseltilmiş bir versiyonudur ve yükseltilmiş MTR390 motorlarının yanı sıra Hellfire II havadan karaya füzelerin ateşlenmesi için Strix nişangahına dahil edilmiş bir lazer işaretleyiciye sahiptir. ARH, SNEB güdümsüz roketleri yerine Belçikalı geliştirici FZ'nin 70 mm (2.75 inç) roketlerini kullanıyordu. Aralık 2001'de bu modelden yirmi iki adet sipariş edildi. Helikopterlerin çoğu Darwin'deki Robertson Kışlasında konuşlu 1. Havacılık Alayı tarafından kullanıldı.[104] Helikopter Avustralya'ya parça hâlinde sevk edildi ve Australia Aerospace tarafından Brisbane Havalimanında yerel olarak monte edildi.
İlk iki ARH helikopteri 15 Aralık 2004 tarihinde Avustralya'ya teslim edildi. ARH teslimatlarının Haziran 2010'a kadar tamamlanması ve Aralık 2011'de tam operasyon kabiliyetine sahip olması planlanıyordu.[104]
2012 yılında, kokpit dumanlarının helikopter mürettebatını tehlikeye attığı üç olayın ardından, pilotlar tüm güvenlik endişeleri giderilene kadar uçmama kararı aldılar.[105]
Ağustos 2014'te Avustralya Savunma Kuvvetleri ve BAE Systems Australia, ARH'nin 70mm FZ güdümsüz roketleri ile kullanılmak üzere Gelişmiş Hassas Öldürme Silah Sistemi (APKWS) lazer güdüm kitini başarıyla denedi.[106]
2016 Avustralya Savunma Beyaz Kitabı, Tiger helikopterlerinin 2020'lerin ortalarında diğer silahlı keşif uçaklarıyla değiştirileceğini belirtmiştir.[107] Belirtilen sorunlar arasında diğer Tiger varyantlarıyla ortaklığın olmaması, motorların yüksek bakım maliyeti ve parçaların onarım ve yenileme için Avrupa'ya gönderilme süresi yer almaktadır.
Avustralya Ordusu'nun Tiger ARH'leri 18 Nisan 2016'da son işletim kapasitesine ulaştı.[108] Nisan 2019'da Avustralya Ordusu, Airbus Helicopters'in bakım sözleşmesini 2025 yılına kadar 5 yıl daha uzattı.[109][110]
Temmuz 2019'da Avustralya'nın Yetenek, Edinim ve Sürdürme Grubu (CASG), Tiger helikopterlerini değiştirmek için bir bilgi talebi yayınladı.[111] 2016 Beyaz Kitap'ta belirtilen sorunlar büyük ölçüde çözülmüş gibi göründüğü için bu talep birçok uzmanı şaşırttı.[112] Amaç, Avustralya'nın büyüyen helikopter kabiliyetli çıkarma gemileri filosundan da çalışabilen “kanıtlanmış ve olgun, insanlı, kullanıma hazır bir silahlı helikopter” tedarik etmektir. RFI'nin son teslim tarihleri çok katıdır: İlk Operasyonel Kabiliyet 2026 yılına kadar elde edilmeli ve 29 uçak ve eğitim sisteminin tamamı en geç 2029 yılına kadar teslim edilmelidir.
Avustralya Hükûmeti Ocak 2021'de Tiger'ların yerini almak üzere 29 Boeing AH-64E Apache Guardian satın alacağını duyurdu.[113][114]
Avustralya
.jpg)
Veri kaynağı Wilson,[123] McGowen[124]
Genel özellikler
Performans
Mühimmat
Tiger aşağıdaki silahların bir kombinasyonunu taşıyabilir:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
