Ukoloni Mamboleo ni neno linalotumiwa na wakosoaji wa ukoloni kuelekezwa kwa nchi tajiri kuendelea kuingilia masuala ya nchi zinazoendelea baada ya ukoloni wenyewe kwisha kwa ukiukaji wa azimio la Umoja wa Mataifa. Wanakosoa mataifa ya kibepari kuhusika na dhuluma katika biashara ya kisasa na yaliyokuwa makoloni.
Wakosoaji wanasisitiza kwamba wafanyabiashara binafsi na makampuni ya biashara ya kigeni huendelea kunyonya rasilimali za mataifa baada ya enzi ya ukoloni kama ilivyotekelezwa kutoka karne ya 16 hadi karne ya 20.
Katika matumizi mapana, Ukoloni Mamboleo huweza kumaanisha ule ushiriki wa nchi zenye nguvu katika mambo ya nguvu chini ya nchi; hii ni muhimu hasa Amerika kusini.
Kwa maana hii, Ukoloni Mamboleo huweza kutaja aina ya kisasa ya ukoloni, uchumi wa ubeberu: kwamba mataifa yenye nguvu kuishi kama wakoloni, na tabia hii inafananishwa na ukoloni.
Ukoloni Mamboleo na ubeberu
"Kadiri ubeberu utakavyoishi, kwa umbile lake utatawala nchi nyingine. Leo utawala huo unaitwa Ukoloni Mamboleo."
Neno Ukoloni Mamboleo lilianza kutumika, hasa kuhusu Afrika, baada ya mchakato wa kupata uhuru. Kisha kupata uhuru, baadhi ya viongozi wa kitaifa na makundi ya upinzani walisema kuwa nchi zao hazitakubali aina mpya ya ukoloni kutoka mataifa yaliyoendelea. Kwame Nkrumah, ambaye mwaka 1957 akawa kiongozi wa Ghana, aliwahi kufafanua Ukoloni Mamboleo katika moja ya vitabu vyake, "Ukoloni Mamboleo, Hatua ya Mwisho wa Ubeberu" (1965), ambacho ni kama ugani wa kile cha Lenin "Ubeberu, Hatua ya Mwisho wa Ubepari" (1916), ambamo Lenin anasema kuwa ubeberu wa karne ya 19 unategemeana na mahitaji ya mfumo wa kibepari.
Harakati za Pan-Afrika na nchi zisizoegemea upande wowote
Ukoloni Mamboleo ulipata umaarufu baada ya mwanzo wa kupata uhuru kwingineko zaidi kwa kupitia shughuli za wasomi na viongozi wapya wa kujitegemea kutoka mataifa ya Afrika na harakati ya Pan-Africanist. Wengi wa viongozi hao walihudhuria Mkutano wa Bandung wa 1955, kupelekea uundwaji wa harakati za nchi zisizoegemea upande wowote. Mikutano ya All-African Peoples 'Conference (AAPC) mwishoni mwa miaka ya 1950 na mapema miaka ya 1960 kuenea Ukoloni Mamboleo kukosoa hii.
Katika Vita Baridi, nchi zisizoegemea pande zozote, na mashirika kama vile Shirika la Mshikamano na Watu wa Asia, Afrika na Amerika vilitaja Ukoloni Mamboleo kama adui wa pamoja.
Uhusiano wa Ufaransa na viongozi wa Afrika
Mfano maarufu wa Ukoloni Mamboleo ni uhusiano wa Ufaransa na viongozi wa nchi huru mpya za Afrika kwa lengo la kuendelea kuzitawala. Mara ya kwanza kutumika ilikuwa kwa kwa rais wa Cote d'Ivoire Felix Houphouët-Boigny, mfano wa uhusiano mzuri kati ya Ufaransa na Afrika wakati wa urais wa Charles de Gaulle (1958-1969).
Viongozi walio karibu na Ufaransa (hasa wakati wa Vita Baridi) walikuwa kama mawakala wake na kudumisha Kifaransa barani Afrika (Jumuiya ya Kifaransa na baadaye Organisation Internationale de la Francophonie). Waliotajwa mara nyingi ni Omar Bongo, Rais wa Gabon, Felix Houphouët-Boigny, rais wa Cote d'Ivoire, Gnassingbe Eyadema,rais wa Togo, Denis Sassou-Nguesso, rais wa Jamhuri ya Kongo, Idriss Déby, rais wa Chad, na Hamani Diori, rais wa Niger.
Ubelgiji na Kongo
Baada ya mchakato wa haraka wa kuacha huru Kongo ya Kibelgiji, Ubelgiji iliendelea kudhibiti, kwa njia ya Société Générale de Belgique takriban 70% ya uchumi wa Kongo, hasa madini ya jimbo la Katanga.
Uingereza
Wakosoaji wa mahusiano ya Uingereza na makoloni ya Afrika wanasema baadhi ya nchi huru mpya ziliendelea kutawaliwa kijeshi na kiuchumi kwa kisingizio cha kuleta maendeleo, kama vile Sierra Leone. [2]
Ukoloni Mamboleo kama kutawala kiuchumi
Mashirika ya kimataifa
Wakosoaji wa Ukoloni Mamboleo pia wanasema kuwa uwekezaji na mashirika ya kimataifa uliimarisha maendeleo duni. Katika baadhi ya nchi, ubinafsishaji wa rasilimali za kitaifa ulifuatiwa na kuongezeka kwa kiwango cha ukosefu wa ajira, umaskini, na kushuka kwa mapato. [3] Hii ni kweli hasa katika mataifa ya Afrika Magharibi ya Guinea-Bissau, Senegal, na Mauritania ambapo uvuvi una historia muhimu kwa uchumi wa wenyeji. Kuanzia mwaka 1979, Umoja wa Ulaya ulianza kubana haki za uvuvi katika pwani ya Afrika Magharibi[4] kinyume cha Mkataba wa Umoja wa Mataifa juu ya bahari ambao unatambua umuhimu wa uvuvi kwa jamii. [5]
Taasisi za fedha za kimataifa
Wakosoaji wa Ukoloni Mamboleo walitaka kukataa mikopo (hasa isiyolipika) kutoka kwa taasisi za fedha za kimataifa kama vile Shirika la Fedha la Kimataifa (IMF) na Benki ya Dunia (WB). Wao wanasema kwamba ili wapewa mikopo, na aina nyingine za misaada ya kiuchumi, mataifa dhaifu yanalazimika kuchukua hatua kwa maslahi ya kifedha ya IMF na Benki ya Dunia lakini dhidi ya uchumi wao yenyewe. Marekebisho ya miundo hayo yana athari ya kuongeza kuliko kupunguza umaskini ndani ya taifa. Watuhumiwa wa kushiriki katika ubeberu huo ni pamoja na Benki ya Dunia, Shirika la Biashara Duniani, G8 na World Economic Forum.
Wale ambao wanasema kwa hakika na ukweli kwamba Afrika leo inalipa pesa zaidi kila mwaka katika huduma ya malipo ya madeni ya IMF na Benki ya Dunia kuliko inayopata katika mikopo kutoka kwao, na hivyo mara nyingi kunyima wenyeji wa nchi hizo mahitaji halisi. Utegemezi huu unaruhusu IMF na Benki ya Dunia kulazimisha mipango yao juu ya mataifa haya. Marekebisho yanayotokana na mipango hiyo, hasa ubinafsishaji, husababisha kuzorota kwa afya, elimu, na kutoweza kuendeleza miundombinu, na maisha kwa jumla.
Usawishi Mbadala
Kutokana na akiba kubwa ya fedha, serikali ya China imeanza kucheza nafasi muhimu dhidi ya ushawishi wa IMF, kwa kukopesha baadhi ya nchi, kama vile Angola mwaka 2006. [6] Katika miaka ya karibuni, Jamhuri ya Watu wa China imejenga sana mahusiano na Afrika,[7] [8] China kwa sasa ni wa pili kwa uhusiano mkubwa na Afrika, baada ya Marekani. Mnamo Agosti 2007, kulikuwa na raia 750,000 hivi wa Uchina wakifanya kazi au kuishi katika nchi mbalimbali za Afrika[9] [10] wakijipatia rasilimali - mafuta, madini - ili kulisha uchumi wa nchi yao na kupanua masoko ya makampuni yake. [11] [12] Mwaka 2006, biashara kwa njia mbili iliongezeka hadi dola bilioni 50. [13]
Mwaka 2007, serikali ya China na Kongo-Kinshasa ziliingia katika mkataba ambapo makampuni ya Kichina yanayomilikiwa na serikali yatatoa huduma mbalimbali (miradi ya miundombinu) katika kubadilishana na shaba ya migodi. [6]
Watetezi wa haki za binadamu na wapinzani wa serikali ya Sudan wanaonyesha jinsi China ilivyotoa silaha na ndege ili kupata petroli na gesi ya asili namna ya kikoloni ili kudumisha udhibiti wao wa maliasili. [14] [15] [16] Kulingana na wakosoaji wa China, China inayotolea Sudan msaada wake kutishia kutumia kura ya turufu kwenye Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa kulinda Khartoum kutoka vikwazo juu ya Darfur ili kulinda maslahi yake nchini Sudan. [17]
Korea ya Kusini na ununuzi wa ardhi
Serikali tajiri na makampuni ya kimataifa yenye nguvu kutoka Korea ya Kusini zimenunua haraka mamilioni ya hekta za ardhi ya kilimo katika nchi zinazoendelea katika jitihada za kupata chakula.[18] [19] Hivyo, serikali ya Korea Kusini sasa hutumia rasilimali za nchi maskini kwa kununua ng'ambo nishati na chakula, ili kuwa mmoja wa uchumi unaokua kwa kasi zaidi.
Park Yong-soo wa Korea ya Kusini alisisitiza kuwa "taifa halizalishi tone moja ya mafuta yasiyosafishwa na viwanda vingine muhimu madini. Kwa nguvu ya ukuaji wa uchumi na kusaidia maisha ya watu, hatuwezi kusisitiza mno kiasi kwamba kupata rasilimali asili katika nchi za nje ni lazima kwa maisha yetu ya baadaye. [20]
Mkuu wa Shirika la Chakula na Kilimo (FAO), Jacques Diouf, ameonya kwamba kupanda katika nchi utata mikataba inaweza kutengeneza fomu ya "ukoloni mamboleo", kwa mataifa maskini kuzalisha chakula kwa ajili ya matajiri kwa gharama zao wenyewe na njaa ya watu.
Njia nyingine za Ukoloni Mamboleo
Utamaduni
Ukoloni Mamboleo unaeneza utamaduni wa kigeni ili kudhibiti mataifa mengine upande wa maadili na mitazamo kupitia vyombo vya habari, lugha, elimu na dini, hatimaye kwa sababu za kiuchumi. Kwa mfano, waandishi wanachapa vizuri zaidi himaya ya kikoloni katika historia ya karne ya 19.
Kuna seti ya nadharia katika falsafa, filamu, siasa, sayansi na fasihi inayoshughulika na historia ya utamaduni wa utawala wa ukoloni.
Tazama pia
- Soko huria
- Ubeberu
- Ukoloni
- Utandawazi
- Washington Consensus
Tanbihi
Marejeo
Viungo vya nje
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
