Godina 1872 bila je prijestupna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom odn. prijestupna godina koja počinje u subotu po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (link pokazuje kalendar).

Ovo je članak o godini 1872.
Kratke činjenice Milenijum:, Vjekovi: ...
Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 18. vijek – 19. vijek – 20. vijek
Decenija: 1840-e  1850-e  1860-e  – 1870-e –  1880-e  1890-e  1900-e
Godine: 1869 1870 1871 – 1872 – 1873 1874 1875
Zatvori
Kratke činjenice
1872. po kalendarima
Gregorijanski 1872. (MDCCCLXXII)
Ab urbe condita 2625.
Islamski 1288–1289.
Iranski 1250–1251.
Hebrejski 5632–5633.
Bizantski 7380–7381.
Koptski 1588–1589.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat 1927–1928.
• Shaka Samvat 1794–1795.
• Kali Yuga 4973–4974.
Kineski
• Kontinualno 4508–4509.
• 60 godina Yang Voda Majmun
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11872.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era
Zatvori

Događaji

Januar/Siječanj

  • 6. 1. - Prekinuti pregovori hrvatske Narodne stranke i ugarske vlade u Beču - Mađari su davali tek minimalne ustupke.
  • 7. 1. - U Novom Sadu štampan prvi broj časopisa "Pozorište", prvi pozorišni list u Srba.
  • 9. 1. - Paragvajski rat: mirovni ugovor sa Brazilom.
  • 15. 1. - Otvoren Hrvatski sabor sa većinom iz Narodne stranke.
  • 19. 1. - Konstituiran Hrvatski sabor, za predsjednika izabran Ivan Mažuranić - ban Bedeković zatim čita kraljevski reskript kojim je sabor raspušten zbog izjave od prošlog rujna[1].
  • januar-februar - Johanes IV Etiopski krunisan u Aksumu.

Februar/Veljača

  • februar - Uzdajući se u podršku ruskog generala i poslanika u Carigradu Ignjatijeva, Jovan Ristić bezuspešno pokreće na Porti pitanje Malog Zvornika i Sakara, kao i buduće železničke veze kod Aleksinca[2] (Turci bi kod Novog Pazara).
  • februar - Omladina i vojvođanski liberali su za ovaj mesec planirali ustanak u Bosni, ali ih je srpska vlada odgovorila i o svemu obaveštavala ugarsku vladu[3][4].
  • 17. 2. - Antun Vakanović namjesnik hrvatske banske časti nakon bana Kolomana Bedekovića (do rujna 1873).
  • 17. 2. - Gomburza: nakon neuspele pobune na Filipinima protiv španske vlasti, pogubljena trojica katoličkih sveštenika.
  • 20. 2. - U Njujorku otvoren muzej umetnosti Metropolitan.
  • 23. 2. - Proizvedena puška Mauser Model 1871, ulazi u službu nemačke vojske, osim Bavarske.
  • 25. 2. - Anglo-holandski ugovori 1870-71. - nizozemska Zlatna Obala pripada V. Britaniji u zamenu za priznanje holandske kontrole na Sumatri.
  • 28. 2. (16. 2. po j.k.) - Antim Čalkov izabran za prvog poglavara Bugarske egzarhije (jednostrano proglašena sledećeg maja).

Mart/Ožujak

  • 1. 3. - Predsednik SAD Ulysses S. Grant proglasio Yellowstone za nacionalni park, prvi na svetu.
  • 5. 3.? - George Westinghouse dobio patent (?) za železničku kočnicu sa komprimovanim vazduhom.
  • 11. 3. - Zakon o školskom nadzoru daje državi kontrolu nad školama u Pruskoj.
  • mart - Svetozar Marković beži iz Srbije, obavešten da će biti uhapšen.
  • mart - Namesnici Srbije tajno uputili memoar Rusiji o planu da se prilikom proglašenja Milanovog punoletstva proglasi i nezavisnost Srbije, ali Rusija zabranjuje[5].
  • 26. 3. - Presuda u Lajpciškom veleizdajničkom procesu: August Bebel i Wilhelm Liebknecht osuđeni jer su tokom Francusko-pruskog rata zagovarali mir.

April/Travanj

  • mart/april - Marksov "Kapital" objavljen u Rusiji, odlično se prodaje.
  • 3. 4. - Zemljotres kod Antakije u Osmanskom carstvu, 1.800 mrtvih.
  • 21. 4. (9. 4. po j.k.) - Druga bečkerečka konferencija Srpske narodne slobodoumne stranke - izmene programa, popustljivije nego 1869[6].
  • 21. 4. - Nakon optužbi za lažiranje izbora, u Španiji izbija Treći karlistički rat - pristalice "Carlosa VII" protiv liberala, odn. kralja Amadea I.
  • 25. 4. - Nakon što su Osmanlije uspostavile kontrolu u Sani, osnovan Jemenski vilajet (u Adenu su Britanci).
  • 26. 4. - Jaka erupcija Vezuva.
  • proleće - Svetozar Miletić posećuje Pančevo, mladi Mihailo Pupin javno izgovara "Nikada mi nećemo služiti u vojsci Franje Josifa" a okupljeni skandiraju "Živeo Knez Srbije"[7].

Maj/Svibanj

  • 4. 5. (22. 4. po j.k.) - U Beogradu osnovano Srpsko lekarsko društvo.
  • 5. 5. - Na sastanku u Bukureštu se ujedinili Bugarski revolucionarni centralni komitet Ljubena Karavelova (baziran u Rumuniji, daje ime novoj organizaciji) i Unutrašnja revolucionarna organizacija Vasila Levskog iz same Bugarske.
  • svibanj - Izbori u Hrvatskoj, povećan broj unionista: 47 narodnjaka, 28 unionista, ali Vakanović pozvao u sabor 47 virilista, mahom unionista[8].
  • maj - Austrougarski car Franjo Josip I u poseti Banatu (u Velikoj Kikindi 6. 5.).
  • maj - Srbijanski list "Radenik" biva zabranjen jer je Isusa opisao kao komunistu.
  • maj - Omladina srpska štampala u Novom Sadu ustaničke proklamacije, ugarska vlada ih odmah zaplenjuje - politički kraj Ujedinjene omladine srpske[3].
  • 15. 5. - Posle 17 godina se završavaju Novozelandski ratovi: Maori ostaju bez 16.000 km2 zemlje.
  • 22. 5. - Zakon o amnestiji u SAD vraća pravo glasa i obavljanja funkcije bivšim konfederalcima, izuzev oko 500 vojnih lidera.
  • 23. 5. (11. 5. po j.k.) - U Carigradu jednostrano proglašena Bugarska egzarhija (bez blagoslova Vaseljenske patrijaršije). Pošto se njeno područje prema fermanu iz 1870. proteže i na Nišku i Pirotsku eparhiju, kao i na Makedoniju, dolazi do dugog rivalstva sa Srbijom i Grčkom (vidi sliku fermana i kartu egzarhije [obojeno crveno]).

Jun/Juni/Lipanj

  • 12. 6. - 9. 7. - Izbori za Ugarski sabor, pobeda Deákove partije.
  • jun - Iz Sirijskog vilajeta i formalno izdvojen Jerusalimski mutesarifluk (sandžak), pod direktnom upravom Visoke porte.
  • jun - Svetozar Marković objavio u Novom Sadu svoje analitičko delo "Srbija na istoku" (mladi Milovan Glišić donosi iz Zemuna sa drugovima nekoliko primeraka knjige, zbog čega biva uhapšen[9]).
  • 16. 6. - Početak suđenja hajduku Andrijici Šimiću - prvo suđenje na hrvatskom jeziku u Dalmaciji (osuđen na 33 godine).

Jul/Juli/Srpanj

Avgust/August/Kolovoz

Thumb
Saborna crkva u Sarajevu
  • 1. 8. (20. 7. po j.k.) - Osvećena Saborna crkva u Sarajevu, red je održavao Hamdi-paša, poslat od sultana naročito radi toga, nakon prošlogodišnjeg ispada Hadži Loje i ruske intervencije[10]. Ruski konzul pozvan u Sarajevo na otvaranje crkve napisao oporuku pre odlaska[11].
  • avgust - U Ugarskoj sazvan srpski Crkveno-narodni sabor, ali raspušten još pre otvaranja[12].
  • 20. 8. - Prestao da izlazi srpski književni list "Danica" (pokrenut 1860).
  • 22. 8. (10. 8. po j.k.) - Knez Milan Obrenović postaje punoletan, preuzima vladarske dužnosti od Namesništva (→ faksimil proklamacije). Milivoje Petrović Blaznavac novi predsednik vlade, Jovan Ristić ministar spoljnih poslova. Tokom trodnevne[13] svečanosti punoletstva prikazan je Đorđevićev komad "Markova sablja" sa pesmom "Bože pravde" u završnici - budućom srpskom himnom.
  • avgust - Ugarske vlasti uhapsile mnoge vojvođanske Srbe koji su išli na proslavu Milanovog punoletstva (npr. pesnik Laza Kostić i urednik "Pančevca" Jovan Pavlović); kasnije austrougarski parobrodi prestaju pristajati na beogradskoj strani[5].

Septembar/Rujan

  • 1. 9. - Grupa Maja na čelu sa Marcosom Canulom napala kasarnu u Britanskom Hondurasu (Belize) - napad odbijen, Canul poginuo.
  • 2 - 7. 9. - Haški kongres Prve Internacionale: sukob Karla Marxa i Mihaila Bakunjina oko odnosa prema državi i politici - Bakunjin je izbačen, anarhisti prave sopstvenu internacionalu.
  • 7. 9. - Sastanak careva Nemačke, Austrougarske i Rusije u Berlinu, početak neformalnog Trojecarskog saveza.
  • 10. 9. - Pravoslavni sabor u Carigradu osudio filetizam, „jeres koja stavlja nacionalnu ideju iznad jedinstva vere“ (odgovor na Bugarsku egzarhiju).
  • 18. 9. - Oscar II postaje kralj Švedske i Norveške (do 1907, od 1905 samo Švedske).
  • 26. 9. - Thomas Cook & Son organizovao prvo putovanje oko sveta, traje 222 dana, košta 200 gvineja.

Oktobar/Listopad

  • 1. 10. - U Torontu zabeležen prvi slučaj konjskog gripa koji će se ubrzo proširiti Severnom Amerikom.
  • oktobar - Posle pogibije jednog trgovačkog agenta u Banjoj Luci, uzbunili se trgovci; vlasti zatvorile jednu srpsku čitaonicu u Brčkom[14].
  • oktobar - Velika epidemija konjskog gripa u Severnoj Americi teško pogađa saobraćaj.
  • jesen - Grupa hrišćanskih trgovaca u Banjoj Luci se obraća za zaštitu bečkoj vladi, ubrzo nakon ovoga počinje prebegavanje ljudi iz Bosanske krajine u Hrvatsku[15].

Novembar/Studeni

  • 5. 11. - Ulysses S. Grant ubedljivo reizabran za predsednika SAD; protivkandidat bio liberalni republikanac Horace Greeley koji je umro pre sastanka elektorskog koledža. Glasala je i Susan B. Anthony, zbog čega je uhapšena - žene nemaju pravo glasa.
  • 9 - 10. 11. - Veliki požar u Bostonu uništio 776 zgrada.
  • 11. 11. - Vladin geolog Clarence King razotkrio dijamantsku podvalu u Koloradu.
  • 11. 11. - Započeo s radom "Univerzitet mađarskog kralja Franca Jozefa" u Koložvaru/Klužu (od 1921. Segedinski univerzitet).
  • 12/13. 11. - Stoletna poplava usled oluje na baltičkoj obali Danske i Pomeranije, 271 žrtva.
  • 13. 11. - Mogući datum nastanka Moneove slike "Impresija, izlazak sunca", po kojoj će biti nazvan impresionizam (izložena 1874).
  • 20. 11. - Mali grb Budimpešte Budim i Pešta postali jedan grad - Budimpešta.
  • 27. 11. - Spektakularan meteorski pljusak Andromedida (ostaci Bielinog kometa).
  • 30. 11. - Odigrana prva zvanična međunarodna nogometna utakmica (po retrospektivnom FIFA-inom priznanju), između Engleske i Škotske. Završila je rezultatom 0:0 (Engleska i Škotska su se prvi put sastali 1870).

Decembar/Prosinac

  • 3. 12. - George Smith pročitao prevod Epa o Gilgamešu (opis Potopa) pred Društvom biblijske arheologije u Londonu.
  • 4. 12. - Između Azora i Portugala pronađen napušten američki brigantin Mary Celeste, devet dana nakon poslednjeg unosa u brodski dnevnik.
  • 4. 12. - József Szlávy je novi ministar-predsednik Ugarske (do 1874), nakon što je Menyhért Lónyay odstupio zbog optužbi za korupciju.
  • 11. 12. - Umro kralj Havaja Kamehameha V, poslednji iz loze - za naslednika će u januaru biti izabran njegov rođak Lunalilo.
  • 21. 12. - Iz Engleske kreće četvorogodišnja Challengerova ekspedicija, koja će postaviti osnove okeanografije.
  • 24. 12. - Prva pruga u Bosni povezuje Banju Luku i Dobrljin, na Uni (normalni kolosijek).
  • 27. 12. - Osmanlije uhvatile bugarskog revolucionara Vasila Levskog.

Kroz godinu

  • Završen Saborni hram u Nišu (osvećen 1878).
  • Crnogorska prestonica Cetinje ima 115 kuća sa oko 500 stanovnika, Rijeka Crnojevića 331 stanovnik[16].
  • U Novom Sadu započela rad Bačko-bodroška štedionica, osnovana Somborska trgovačka i zanatlijska banka[17].
  • Opća ekonomska kriza zahvatila i Hrvatsku, zajedno sa nerodicom i marvinskom kugom[18].
  • Pod pritiskom stranaca iz sindikata posednika obveznica, u Turskoj uvedena desetinska četvrtina, čime je povećano opterećenje seljaka[19]. Ekonomsko raspadanje obuhvata sve krajeve Turske[14].
  • Kraljevina Ryukyu postaje vazal Japana, kao Domen Ryukyu (od 1879. Prefektura Okinava).
  • U Milanu osnovana fabrika gume Pirelli.
  • Felix Klein objavio Erlangenski program karakterisanja geometrija.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1872.

Januar/Siječanj – Jun/Lipanj

  • 6. 1. - Aleksandar Skrjabin, ruski kompozitor († 1915)
  • 22. 1. - Nikola od Grčke i Danske, otac kneginje Olge Karađorđević († 1938)
  • 23. 1. - Jože Plečnik, arhitekta († 1957)
  • 28. 1. - Andrija Radović, predsjednik crnogorske vlade († 1947)
  • 31. 1. - Zane Grey, pisac westerna († 1939)
  • 31. 1. - Jane Sandanski, makedonski/bugarski revolucionar († 1915)

Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1872.

Januar/Siječanj – Jun/Lipanj

Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac

Reference

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.

Chrome
Wikiwand for Chrome
Edge
Wikiwand for Edge
Firefox
Wikiwand for Firefox