From Wikipedia, the free encyclopedia
Jovan Đorđević (13. 11. 1826, Senta — 9. 4. 1900, Beograd) bio je književnik, osnivač Srpskog narodnog pozorišta, autor teksta himne Kraljevine Srbije (Bože pravde).
Učio je gimnaziju u Segedinu, Novom Sadu i Temišvaru, filozofiju u Pešti, a 1845 upisao se na peštanski medicinski fakultet. 1848 definitivno je prekinuo studije. 1849 bački veliki župan, Isidor Nikolić-DŽaver, i sam poznati pisac, pozvao ga je k sebi u Sombor. Odatle je Đ. otišao u Lugoš za sudskog činovnika, a 1852, na poziv patriota, prešao je u Novi Sad za profesora velike srpske gimnazije. Ovdje je zbog Vukovskih i narodnjačkih ideja, došao u sukob s nekim članovima patronata, te je (1857) primio u Pešti sekretarstvo Matice Srpske i uredništvo Letopisa. Bio je urednik Letopisa Matice srpske u periodu 1857-1859. Naišavši i ovdje na neprijateljstvo istih činilaca, odazvao se 1859 ponudi Danila Medakovića i prihvatio je, uz Đ. Popovića, sauredništvo Srpskog Dnevnika u Novom Sadu.
Đ. je, uglavnom, vodio administraciju i punio prosvjetni dio lista. Po Đ. karijeru odlučne su bile 1860 i 1861. 1860 počeo je da objavljuje niz onih važnih članaka o pozorištu, kojima je ustalasao vojvođansko Srpstvo i time neposredno doprineo osnivanju stalnog Srpskog Narodnog Pozorišta (16. 7. 1861) pod okriljem Srpske Čitaonice. 1861, kao poslanik na blagoveštenskom saboru. Đ. je pisao bilješke sa saborskih sjednica, koje je poslije izdao u knjizi: Radnja Blagoveštenskog Sabora. 1861. Kad je Popović-Daničar istupio iz uredništva, Đ. je nastavio rad sa Đ. Vukićevićem. Đ. je u te dane bio glavni činilac celokupnog kulturnog poleta u Vojvodini. Sve prosvjetne manifestacije, kao što je bila i svečanost o Tekelijinoj stogodišnjici (17. 7. 1861), koju je on organizovao, bile su smišljene prilike da se u vrijeme apsolutizma, nacionalni duh održi kompaktan i aktivan. 1863 Đ. je predao faktički uređivanje Srpskog Dnevnika Svetozaru Miletiću, a sam se sve više posvetio pozorištu, zavodeći neprekidno turneje. 1864 Srpski Dnevnik je bio obustavljen, a Đ. kao odgovorni urednik stavljen pod vojni sud. Iako je 1865 došlo do opšte amnestije, list više nije pokrenut. 1867 Đ. je doveo novosadsku trupu na gostovanje u Beograd. Na predstavi 5. 11. 1867 knez Mihajlo je obećao lično Đ. da će o svom trošku sazidati zgradu za pozorište u Beogradu.
1868 pozvan je Đ. za prvog direktora Narodnog Pozorišta u Beogradu, a kad je (1870). kreirano zvanje dramaturga, Đ. je imenovan na to mjesto. 1873 Narodno Pozorište je zatvoreno, protiv Đ. volje, a on je postavljen za nastavnika. 1876 postao je upravitelj polugimnazije u Šapcu, 1878 upravitelj gimnazije, a 1880 upravitelj učiteljske škole u Beogradu. 1888 izabran je za profesora opšte istorije u Velikoj Školi. Pošto je još 1892 bio kratko vrijeme ministar Prosvjete u Avakumovićevom ministarstvu, i iste godine svečano, u prilikama opšteg narodnog slavlja, proslavljena pedesetogodišnjica njegovog književnog rada. Đ. je 1896 penzionisan. 1887 bio je nastavnik kralju Aleksandru za istoriju i geografiju, i pratio ga je na putu u Krim.
Đ. je počeo da piše stihove 1842 (Spomen sestri Milici). I kasnije je radio na poeziji, spjevavši popularnu pozorištnu alegoriju Markova sablja, srpsku himnu (Bože pravde) i t. d. Ali od svega književnoga rada ima više važnosti Đ. inicijatorsko i organizatorsko djelovanje na kulturnom, specijalno na pozorištnom polju. Ovamo spada i Glumačka škola, koju je osnovao 1870. i u kojoj je predavao on sam s Bačvanskim do 1893, kao i dokumentirani memoar o Pozorištu i i njegovoj krizi, koji je predao ministru Prosvjete 1873. Od književnih radova, osim spomenutih, valja spomenuti još: biografije o Dvojici Stanimirovića i o Čučuk-Stani. Latinsko-srpski rečnik (1886). Opšta istorija u dvije knjige (1898). mnogobrojna pozorištna djela s madžarskog i njemačkog (Šilerova Spletka i ljubav), ocjene za mnoge udžbenike i književne pojave, putopisi (Letopis, 133, 134, 135). zanimljive uspomene u Javoru od 1892 i t. d. Šilerova
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
