Srpsko lekarsko društvo

Srpsko lekarsko društvo je strukovna organizacija koja okuplja lekare u Srbiji. Sedište joj je u Beogradu. Osnovano je 1872. na inicijativu Vladana Đorđevića.

U vreme kada je na jednoj strani Francuska revolucija započela borbu "... za slobodu i prava čoveka...", a na drugoj strani kroz dela Černiševskog i drugih, ruska ideologija "zapadnjaštva" dostiže svoju kulminaciju, u nas se javljaju začeci aktivnosti na podizanju opšte prosvećenosti, a posebno zdravstvene kulture. Evropeizacija u načinu življenja, kulturi, a naročito u nauci, počinje da menja dotadašnju orijentalnu sliku ovih prostora. na čelu toga nacionalnog i društvenog preobražaja nalazi se zajedno sa ondašnjom malobrojnom mladom srpskom inteligencijom "Ujedinjena omladina srpska" koja će u ovim promena, a vrlo često biti i nosilac novog i slobodarskog. Među onim intelektualcima koji će se posle završenih studija na nekom od fakulteta u Evropi, vratiti nazad u Srbiju, našla se i grupa lekara "...stipendiranih po struci medicinskoj...". Vođeni idejama "ujedinjene omladine srpske", sanjajući o slobodi i gledajući daleko u budućnost svog naroda, oni će postati utemeljivači i nosioci savremene medicinske misli i nauke kako na područiju Srbije, tako i na širim balkanskim prostorima. U toj, ne tako brojnoj plejadi mladih intelektualaca u Srbiji je posebno markantna socijalan figura mladog beogradskog vojnog lekara, dr Vladana Đorđevića - u kasnijim godinama člana Srpske Kraljevske Akademije, političara, književnika i javnog radnika. Kao svedok jednog vremena, on će dati celom političkom i kulturnom životu u tadašnjoj Srbiji posebno obeležje.

Iz takvog nacionalnog buđenja na prostoru još poluvazalne Srbije, tokom sedamtesetih godina devetnaestog veka(1872.) javiće se Srpsko Lekarsko Društvo.

Osnivanje ovog Društva došlo je posle novosadske "Matice Srpske"(1826.), prvih gimnazija u Sremskim Karlovcima, Kragujevcu i Beogradu, zatim "Liceja" u Kregujevcu i Beogradu, "Srpskih novina"(1834.) i Vujićevog pozorišta(1834.-1836.), a pre "Srpskog učenog društva"(1886). Postavši jedno od "ognjišta srpske nauke", Srpsko Lekarsko Društvo je istorijska tekovina ovog naroda, njegove medicinske i opšte kulture. Još sredinom 1842. godine dve beogradska lekara: dr Kralo Paček(naš prvi balneolog) i dr Emerih Lindermajer( prvi šef vojnog saniteta) "dali su predlog da se u Beogradu osnuje

Lekarsko čitalište koje bi pomoglo lekarima da prate savremene tekovine nauke." Zabeleženo je da su i druga dva beogradska lekara dr Aćim Medović(profesor Velike Škole) i dr Jovan Valenta(prvi upravnik "Varoške bolnice u Paliluli") 60-tih godina prošlog veka pokrenuli ideju da se s istim ciljem osnuje "Društvo beogradskih lekara". Po njihovoj zamisli ovo društvo treba da okupi i okrene na stručnu aktivnost desetak lekara koji su u to vreme radili u Beogradu. Međutim, u oba slučaja svi pokušaji su propali. "zbog nerazumevanja nadležnih, kao i zbog nekih drugih razloga...

Osnivači Srpskog lekarskog društva bili su:

Aćim Medović, Jovan Mašin, Đorđe Klinkovski, Jovan Valenta, Panajot Papakostopulos, Josif Holjec, Bernard Bril, Sava Petrović, Julijus Lenk, Marko Polak, Vladan Đorđević, Petar Ostojić i zubni lekar Ilija Ranimir. Osnivačima će se ubrzo pridružiti još Josif Pančić i Mladen Janković, koji su prilikom prvog sastanka bili odsutni. Na drugom sastanku koji je održan 15. juna iste godine, donet je i "Prvi ustav društva" koji je upućen Ministarstvu unutrašnjih dela na odobrenje. U pismu koje je pratilo ovaj tekst Ustava bili su potpisi svih prisutnih lekara: "...Gospodine Ministre, Lekari beogradski koji su se dole potpisali, imajući u vidu za kakvom naučnom sredinom u kojoj bi našli i prilike i sredstva, da natoč svojega ogromnog posla koji traži celokupno vreme njihovo, ipak drže korak sa savremenim napredovanjem celokupnog lekarstva u jestaštbeničkih nauka pomoćnica, sastavili su Srpsko Lekarsko Društvo, ustrojili cilj i sredstva toga društva izloženih u priloženom Ustavu Srpskog Lekarskog Društva u Beogradu, i mi molimo gospodina Ministra unutrašnjih dela, da nam dopusti, da na izloženim osnovama sklopimo ovo Društvo..."

Odgovor na poslato pismo, ubrzo je stiglo Društvu i u njemu je zapisano:

"... Predloženi ustav svojom odlukom S. N. br 944 od 8. juna 1872. godine odobrio je gospodin Ministar unutrašnjih dela potvrđujući na taj način osnovnu ideju vodilju Društva..."

Srpsko lekarsko društvo ​će sa devet redovnih, jednim počasnim i 34 dopisna člana iz unutrašnjosti,kao i "24 lekara iz slovenskih i drugih zemalja" 5. avgusta 1872. godine zvanično otpočeti sa redovnim radom. Društvo će već od tih prvih dana pored staleških pitanja na svojim sednicama početi da se bavi i stručnim radom vezanim za medicinske, zdravstvene i socijalne prilike u srpskom narodu. Tako će ono već od prvog trenutka, da "... radi naročito na statistici bolesti ne samo u Srbiji, već i u zemljama u kojima srpski narod živi, da traži uzroke bolestima, ukoliko su oni u narodnim i geografskim osobinama i da proučava sredstva kojim bi se ti uzroci najpouzdanije uklanjali...". Na taj način "...Srpsko 

Za postojanje i rad Srpsko Lekarskog Društva, odnosno lekara okupljenih oko njega, vezana je pojava mnogih značajnih medicinskih i društvenih institucija u Srbiji. Na prvom mestu, tu je osnivanje sr Lekarsko Društvo je od samog početka svog rada postalo Dručtvo svih Srba, ne samo u Srbiji nego i van ovih granica..." - kako je to zapisao, dr Vojislav Subotić(1922.) u svojoj "Istoriji Srpskog Lekarskog Društva" izdatoj povodom pedesete godišnjice postojanja i rada.

Ovaj časopis Srpskog Lekarsko Društva, će na Međunarodnoj izložbi u Londonu 1901. godine biti izložen u srpskom paviljonu i dobiti prvu nagradu za tehničku opremu u uredništvo.

Za postojanje i rad Srpsko Lekarskog Društva, odnosno lekara okupljenih oko njega, vezana je pojava mnogih značajnih medicinskih i društvenih institucija u Srbiji. Na prvom mestu, tu je osnivanje srpsko Društva Crvenog Krsta(1876.), pa Glavnog Sanitetskog saveta(u koje je Društvo imenovalo šest članova), zatim priprema i osnivanje Medicinskog fakulteta u Beogradu od 1914 do 1920 godine. Od posebnog značaja je aktivno učestvovanje Srpsko Lekarskog Društva u stvaranju srpskog zdravstvenog zakonodavastva sve do 1941 godine.

Spoljašnje veze

• Srpsko lekarsko društvo - Zvanična prezentacija
• "Srpski arhiv" - časopis Srpskog lekarskog društva
• Najstarija zubna plomba na svetu potekla iz Srbije („Politika“, 6. februar 2012)