tchórz

tchórz (język polski)

tchórze (2.1)

wymowa:

IPA: [txuʃ], AS: [tχuš], zjawiska fonetyczne: wygł. ​^?/i

​^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(1.1) pejor. przen. człowiek bojaźliwy, strachliwy

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	tchórz	tchórze
dopełniacz	tchórza	tchórzów / tchórzy
celownik	tchórzowi	tchórzom
biernik	tchórza	tchórzów / tchórzy
narzędnik	tchórzem	tchórzami
miejscownik	tchórzu	tchórzach
wołacz	tchórzu	tchórze

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	tchórz	tchórze
dopełniacz	tchórza	tchórzów / tchórzy
celownik	tchórzowi	tchórzom
biernik	tchórza	tchórze
narzędnik	tchórzem	tchórzami
miejscownik	tchórzu	tchórzach
wołacz	tchórzu	tchórze

(2.1) zool. niewielki europejski ssak drapieżny; zob. też tchórz zwyczajny w Wikipedii

odmiana:

(1.1)

 

(2.1)

 

przykłady:

(1.1) Będziesz się ukrywał, jak tchórz!?

(2.1) Można tu spotkać makaki, zagrożone wyginięciem lamparty, prowadzące nocne życie żenety oraz tchórze.

składnia:

kolokacje:

(1.1) być tchórzem • uchodzić za tchórza • zachowywać się jak tchórz

synonimy:

(1.1) bojaźliwiec, strachajło, cykor, panikarz, trusia, asekurant, ostrożniak, kapitulant, trzęsidupa, zajęcze serce, człowiek małego ducha; gw. (Mazowsze) ćchórz^[1]

antonimy:

(1.1) bohater

hiperonimy:

(2.1) łasica

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. tchórzostwo n, tchórzliwość ż, tchórzenie n, stchórzenie n

czas. tchórzyć ndk., stchórzyć dk.

przym. tchórzliwy, tchórzy

przysł. tchórzliwie

związki frazeologiczne:

tchórzem podszyty • tchórz go obleciał • brać za tchórza • mieć tchórza • śmierdzieć tchórzem

etymologia:

(1.1) obserwacja zachowania zwierzęcia stała się podstawą do wyłonienia się znaczenia „człowiek bojaźliwy”

(2.1) prasł. *dъchor'ь → to, co wydaje nieprzyjemną woń > zwierzę wydalające ciecz o nieprzyjemnym zapachu, tchórz Mustela putorius^[2]

uwagi:

(2.1) zobacz też: Indeks:Polski - Ssaki

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) coward, chicken; (2.1) polecat
• arabski: (1.1) جبان
• baskijski: (1.1) koldar, kakati; (2.1) ipurtats
• białoruski: (1.1) баязлівец m; (2.1) тхор m
• duński: (1.1) kujon w; (2.1) ilder w
• esperanto: (1.1) timulo; (2.1) putoro
• estoński: (1.1) jänes; (2.1) tuhkur
• francuski: (1.1) couard
• hiszpański: (1.1) cobarde m; (2.1) turón m, mofeta ż
• jidysz: (1.1) פּחדן m (pachdn), טכויר m (tchojr); (2.1) טכויר m (tchojr)
• kaszubski: (1.1) bòjón m
• kataloński: (1.1) covard m
• kazachski: (1.1) қорқақ; (2.1) күзен
• kornijski: (2.1) yewgenn m
• litewski: (2.1) šeškas m
• łotewski: (2.1) sesks m
• niemiecki: (1.1) Feigling; (2.1) Iltis m
• nowogrecki: (1.1) δειλός m; (2.1) βρωμοκούναβο n
• ormiański: (1.1) վախկոտ
• rosyjski: (1.1) трус m; (2.1) хорёк m
• słowacki: (2.1) tchor m
• staroegipski: (1.1) (ḥm)
• szwedzki: (1.1) fegis w; (2.1) iller w
• ukraiński: (1.1) боягуз m, тхір m; (2.1) тхір m
• węgierski: (1.1) gyáva
• wilamowski: (1.1) tfuəš m; (2.1) štȧŋkjer m
• włoski: (2.1) puzzola ż

źródła:

1. Anna Kowalska, Alina Strzyżewska-Zaremba, Atlas gwar mazowieckich, t. X, ISBN 83-04-03909-5, mapa nr 489.
2.  Hasło „tchórz” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.