Wola Rafałowska (województwo mazowieckie)

Wola Rafałowska – wieś sołecka^[4] w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Mrozy^[5][6].

Krajobraz (2010)^[7]

Kapliczka z 1851, widok zewnętrzny

Wnętrze

Droga w Woli Rafałowskiej (1915)^[8]

Praca w polu (1915)^[9]

Wola Rafałowska w akwarelach Henryka Grombeckiego

„Pejzaż patetyczny”'^[10]

„Jeziórski” portret gospodarza^[11]

Wola Rafałowska w akwarelach
Stanisława Masłowskiego

„Wola Rafałowska” (1903) (Muzeum Narodowe w Warszawie)

„Ule” (1924) (Muzeum Śląskie w Katowicach)

„Łubin” (1924) (Muzeum Narodowe w Warszawie)

Zobacz też: Wola Rafałowska w innych znaczeniach tej nazwy.

Wola Rafałowska

wieś
Fragment miejscowości
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	miński
Gmina	Mrozy
Liczba ludności (2023)	430[1]
Strefa numeracyjna	25
Kod pocztowy	05-320[2]
Tablice rejestracyjne	WM
SIMC	0683097
Położenie na mapie gminy Mrozy Wola Rafałowska
Położenie na mapie Polski Wola Rafałowska
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Wola Rafałowska
Położenie na mapie powiatu mińskiego Wola Rafałowska
52°08′50″N 21°48′42″E[3]
Strona internetowa

Do 1954 roku siedziba wiejskiej gminy Kuflew. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa siedleckiego. W miejscowości jest wielobranżowy sklep.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Mrozach^[12].

Historia

Określenie „Wola” w nazwach wsi mazowieckich występowało często już w XV wieku. Wsie te tworzono na prawach niemieckich, w celu zagospodarowania rolniczego gruntów leśnych. W początkowym dwudziestoletnim okresie mieszkańcy tych osad (z reguły ludność wolna – niekiedy napływowi koloniści, zwykle niemieccy) byli zwolnieni od wszelkich ciężarów z tytułu nadanych działów ziemi, od takich obciążeń, jak czynsze, podatki i inne opłaty^[13].

Niektórzy identyfikują istniejącą do dziś miejscowość „Wola Rafałowska” z notowaną już w XVI wieku „Ruską” – lub „Rudzką Wolą”, gdzie „w 1576 r. Adam Oborski, właściciel Kuflewa, miał 3 łany ziemi”^[14]. Natomiast na XIX-wiecznej mapie (z 1831 r.) wieś ta występuje pod nazwą „Budy”. Nazwę „Budy”, można kojarzyć z miejscem zabudowanym, z budowlą, z siedliskiem, miejscem osiedlenia budników, gdzie wykarczowano pas lasu, aby mogły powstać pierwsze budynki. Drugi człon nazwy: „Rafałowska” można wywodzić od imienia szlachcica Rafała, który osiadł w tym miejscu wraz z rodziną i służbą. Można dodać, że aż do czasów powojennych (do 1954 roku), gmina Kuflew miała swoją siedzibę nie w Kuflewie, lecz właśnie w Woli Rafałowskiej^[15][16].

Według danych z 1888 roku^[17] miejscowość „Wola Rafałowska” obejmowała wieś i folwark. Liczyła ona 252 mieszkańców, zaś powierzchnia znajdujących się tam użytków rolnych wynosiła 401 mórg (224,5 ha^[18]) dworskich i 614 mórg (343,8 ha^[18]) chłopskich.

Przed I wojną światową i w okresie międzywojennym – ze względu na swe walory krajobrazowe i przyrodnicze – Wola Rafałowska cieszyła się zainteresowaniem wielu twórców kultury, zwłaszcza literatów i artystów malarzy, którzy przyjeżdżali tu na wakacje, letniska, plenery itp.^[19] Do gości odwiedzających Wolę Rafałowską należeli (w różnych okresach) np.: Wojciech Gerson, Henryk Piątkowski, Anna Berentowa, Zdzisław Jasiński, Bronisław Kowalewski^[20][21], Henryk Grombecki^[22], Stanisław Masłowski z żoną Anielą i synem Maciejem^[23]. W Woli Rafałowskiej (gdzie w lecie gościł niemal corocznie w latach od 1903 do 1924 – początkowo u rodziny Cyranów, a następnie – u Józefa Kalinowskiego^[24][25]) powstały bardzo liczne studia krajobrazowe i dekoracyjne Stanisława Masłowskiego (głównie akwarelowe, takie, jak „Gryka”, „Łubin, „Maki”, „Chojar”, „Sosna” „Malwa” i wiele innych).

Spośród prac Henryka Grombeckiego na szczególną uwagę zasługuje studium portretowe jednego z miejscowych gospodarzy, u którego zamieszkiwał zatytułowane: „Jeziórski” datowane na lata 1916–1920 i reprodukowane w cytowanej pracy Macieja Masłowskiego^[26]. W Woli Rafałowskiej powstało też wiele innych dzieł malarskich tego artysty – pejzażowych i portretowych, jak np.: „Pejzaż patetyczny”, „Zmierzch”, „Anastazja”, „Orliński”, „Szare życie”, liczne studia i notaty pejzażowe maki, sosny, czworaki, zagrody^[27].

W 1945 roku w Woli Rafałowskiej odbyła się ceremonia wyjścia Armii Krajowej z konspiracji^[28]. W materiałach wspomnieniowych dotyczących okupacji niemieckiej (od 1939 do 1944 roku) i zbrodni NKWD i krajowych służb bezpieczeństwa po wejściu armii czerwonej (od 1944 roku) – Wola Rafałowska jest określana jako jedna „z najpatriotyczniejszych i najlepiej zakonspirowanych wsi powiatu Mińska Mazowieckiego”^[29]. W związku z tym należy podkreślić udział mieszkańców Woli Rafałowskiej w odbiciu więźniów obozu NKWD w Rembertowie w nocy 20/21 maja 1945 r. W akcji tej pod dowództwem ppor. „Wichury” – Edwarda Wasilewskiego uczestniczył również 12-osobowy oddział dywersyjny z pobliskich Mrozów prowadzony przez ppor. „Wichra” – Edmunda Świderskiego (przy łącznej liczbie 44 partyzantów). Wśród nich znaleźli się dwaj mieszkańcy Woli Rafałowskiej: Czesław Zatorski (ps. „Bagut”) i Władysław Kaczorowski (ps. „Kaczor”)^[30].

Zabytki

W Woli Rafałowskiej znajduje się zabytkowa przydrożna kapliczka, ufundowana w 1851 roku – w dwudziestolecie powstania listopadowego, co upamiętniło czynny udział miejscowej ludności w tym powstaniu. Kapliczka jest drewnianą czworoboczną konstrukcją zrębową, oszalowaną (deskowaną), z czterospadowym (namiotowym) dachem krytym gontem, zwieńczonym kutym krzyżem żelaznym. Oprócz drzwi wejściowych umieszczonych we frontowej ścianie elewacyjnej, oszklonych w górnej ich części, w ścianach bocznych znajdują się dwa okrągłe oszklone okulusy.

Ponadto wśród zabudowań wiejskich zachowały się nieużytkowane obecnie obiekty, takie jak: chałupy z XIX w i żuraw studzienny^[31].