Mrozy (gmina)

Mrozy (daw. gmina Kuflew + gmina Jeruzal) – gmina miejsko-wiejska (od 1 stycznia 2014 r.^[4]) w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim.

Mrozy

gmina miejsko-wiejska
Herb
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	miński
TERC	1412123
Siedziba	Mrozy
Burmistrz	Dariusz Jaszczuk
Powierzchnia	145,24 km²
Populacja (2023) • liczba ludności	8 640[1]
• gęstość	59.5 os./km²
Nr kierunkowy	25
Tablice rejestracyjne	WM
Adres urzędu: ul. A Mickiewicza 35 05-320 Mrozy
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 28[2][3] Liczba miejscowości 32[3]
Położenie na mapie powiatu
52°09′58″N 21°48′08″E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Gmina Mrozy ma powierzchnię 145 km² i leży na wysokości 150–180 m n.p.m. Siedziba gminy to Mrozy, miasto liczące 3 tys. mieszkańców, położone na trasie kolejowej Berlin – Moskwa, w odległości 58 km od centrum Warszawy i 38 km od Siedlec.

W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie siedleckim.

Według danych z 30 czerwca 2004^[5] gminę zamieszkiwało 8821 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[6] gmina Mrozy ma obszar 145,24 km², w tym:

• użytki rolne: 68%
• użytki leśne: 23%

Gmina stanowi 12,47% powierzchni powiatu.

Historia

W czasach Rzeczypospolitej szlacheckiej teren gminy stanowił część ziemi czerskiej. W 1795 r. w wyniku III rozbioru Polski znalazł się pod zaborem austriackim. W dobie Księstwa Warszawskiego Mrozy wchodzące w skład ziemi kałuszyńskiej, należały do obwodu stanisławowskiego. Ożywienie gospodarcze na tym terenie rozpoczęło się od chwili budowy szosy: Warszawa – Brześć, przebiegającej przez Kałuszyn, którą ukończono w 1824 r. Po uruchomieniu w 1866 r. kolei żelaznej, przebiegającej przez Mrozy, łączącej Warszawę z Rosją, osiedliło się tu wiele rodzin niemieckich kolonistów i Żydów oraz rodzin ziemiańskich wysiedlonych przez władze carskie ze swoich majątków, skonfiskowanych za udział lub pomoc powstańcom 1863 r. W 1867 r. prawa miejskie straciły pobliskie miasta:Cegłów Kuflew i Jeruzal. Wieś Mrozy administracyjnie należała odtąd do gminy Kuflew w powiecie nowomińskim. Zachodnia część Mrozów, nazywana Wolą Kałuską i Dębkowizną, należała do Żydów, przybywających z Kałuszyna. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. wieś Mrozy administracyjnie należała do gminy Kuflew, parafii Kuflew i Kałuszyn; liczyła 1080 mieszkańców i ok. 100 domów, w tym 4 murowane, a ziemia o pow. 866 morgów była w posiadaniu włościan i kolonistów niemieckich. Mrozy nie były jednolite etnicznie, dzieliły się na trzy grupy narodowo-wyznaniowe: polską, żydowską i niemiecką. Wraz z napływem ludności stałej i gości, rozwijały się usługi, handel i rzemiosło. W okresie międzywojennym czynnych było 5 młynów wodnych, targi duże i małe, działał tartak, 2 fabryki wyrobu wód gazowanych, zakład dla handlu win i wódek, hurtownia piwa, 4 karczmy, 3 fryzjernie, 3 zakłady szewskie, 4 ślusarsko-kowalskie, 1 fotograficzny, 4 herbaciane, 5 piekarni, 2 warsztaty masarskie ze sklepami, 3 jatki mięsne, 20 sklepów spożywczych oraz sklep ze słodyczami i bilardem, w którym prowadzono również działalność rozrywkową. Czynna była 7-klasowa Szkoła Powszechna, apteka, agencja pocztowa, posterunek policji, Spółdzielnia Stowarzyszenia Spożywco „Udziałówka”, czytelnia publiczna. W 1931 r. utworzono parafię w Mrozach. Dla uczczenia bohaterstwa i pamięci o poległych, wybudowano w Mrozach pomnik: Bohaterom gm. Kuflew. Podczas II wojny światowej miejscowe społeczeństwo ofiarnie uczestniczyło w walce z najeźdźcą, czego przykładem były „tajne komplety”, ruch oporu, zorganizowany szpital wojskowy i pomoc dzieciom Zamojszczyzny. Z tradycji „tajnych kompletów”, po wojnie powstało liceum ogólnokształcące. W latach 1981–1990 wybudowano w Mrozach aptekę, świetlice wiejską, dom nauczyciela, internat i ośrodek rehabilitacji przy liceum ogólnokształcącym, rozbudowano szkołę podstawową, urząd gminy, strażnicę, zakupiono i zaadaptowano lokal dla biblioteki. Pobudowano remizę strażacką OSP w Lipinach i Małej Wsi, świetlicę w Mrozach Południowych, Szkołę Podstawową w Grodzisku, wyremontowano wiele dróg na terenie całej gminy, na ulicach wykonano nawierzchnię asfaltową, inne poszerzono i utwardzono położone chodniki. Po pożarze drewnianych pobudowano nowe kościoły w Mrozach i Kuflewie. Po wojnie siedzibę gminy Kuflew przeniesiono do Mrozów. W 1954 Mrozy stały się gromadą, a w 1973 r. – gminą. Miejscowość była centralnym ośrodkiem społeczno-gospodarczym i kulturalnym gminy. Rosły nowe potrzeby i inicjatywy rozbudowy placówek użyteczności publicznej. Po zelektryzowaniu linii kolejowej w 1975 r., Mrozy zaczęły rozrastać się coraz bardziej. Łatwy dojazd do pracy i szkół w miastach, spowodował wzrost migracji. Komunikacja kolejowa i autobusowa, rozwijająca się infrastruktura i rzemiosło, istniejąca szkoła średnia z internatem oraz klimat, były powodem wzrostu liczby mieszkańców wsi. Na początku lat 80. mieszkało w Mrozach ok. 2600 osób, w gminie Mrozy, liczącej 28 sołectw – 9500 osób. Poprzez wybudowanie pawilonów powstało centrum handlowe w Mrozach. Wybudowano oczyszczalnię ścieków wraz z kanalizacją w części ulic. Ponadto wybudowano sieć wodociągową we wsiach: Sokolnik, Dąbrowa, Mała Wieś, Wola Rafałowska, Wola Paprotnia, Kruki, Mrozy, Rudka, Natolin, Grodzisk.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2014^[5]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	8765	100	4446	50,8	4310	49,2
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	60,3		30,6		29,7

Sołectwa

Borki, Choszcze, Dąbrowa, Dębowce, Gójszcz, Grodzisk, Guzew, Jeruzal, Kołacz, Kruki, Kuflew, Lipiny, Lubomin, Łukówiec, Mała Wieś, Mrozy 3 sołectwa (Mrozy, Mrozy Południe, Mrozy Wola), Natolin, Płomieniec, Porzewnica, Rudka, Skruda, Sokolnik, Topór, Trojanów, Wola Paprotnia, Wola Rafałowska^[2]

Miejscowości podstawowe bez statusu sołectwa: Barania Ruda, Gajówka Bernatowizna, Gajówka Florianów, Gajówka Gójszcz, Jeziorek, Rudka-Sanatorium

Sąsiednie gminy

Cegłów, Kałuszyn, Kotuń, Latowicz, Wodynie

Przypisy

1. Gmina Mrozy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-11-19], liczba ludności na podstawie danych GUS.
2. Strona gminy,sołectwa.
3. Urząd Statystyczny w Warszawie. Portrety gmin.
4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2013 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy (Dz.U. z 2013 r. poz. 869).
5. Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Stan, ruch naturalny i wędrówkowy ludności w I półroczu. GUS. [dostęp 2015-01-28]. (pol.).
6. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Strona miejscowości Mrozy
• Galeria zdjęć miejscowości Mrozy. galeriamrozy.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-10)].