Wojciech Gerson

Wojciech Gerson (ur. 1 lipca 1831 w Warszawie, zm. 25 lutego 1901 tamże) – polski malarz, pejzażysta, przedstawiciel realizmu, historyk sztuki, tłumacz i pedagog, członek honorowy Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1896 roku^[1].

Wojciech Gerson

Data i miejsce urodzenia	1 lipca 1831 Warszawa
Data i miejsce śmierci	25 lutego 1901 Warszawa
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	realizm

Wojciech Gerson w swojej pracowni około 1900 roku

Grób Wojciecha Gersona na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie

Młodość

Urodził się w rodzinie drobnego przemysłowca. W 1844 rozpoczął naukę w Szkole Sztuk Pięknych. W 1853 uzyskał stypendium na dalsze studia w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu^[2], warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, od 1856 u Leona Cognieta w Paryżu, w 1858 osiedlił się w Warszawie.

Uczniowie

Wojciech Gerson był członkiem założycielem Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych (1860). Profesor w warszawskiej Klasie Rysunkowej (1872–1896). Był publicystą oraz krytykiem sztuki piszącym do wielu warszawskich czasopism. Napisał kilka książek m.in. biografię zmarłego 1868 malarza Józefa Simmlera oraz podręcznik anatomii dla artystów. Przetłumaczył na język polski Traktat o malarstwie (1651) Leonarda da Vinci.

Kształciło się u niego wielu przyszłych wybitnych artystów, m.in. Alfred Kowalski, Aleksander Borawski, Eligiusz Niewiadomski, Antoni Piotrowski, Józef Chełmoński, Józef Pankiewicz, Leon Wyczółkowski, Ludomir Benedyktowicz, Wacław Chodkowski, Władysław Podkowiński, Jan Gwalbert Olszewski, Czesław Tański, Józef Rapacki^[3], Ignacy Strubel, Michał Marczewski, a także artystki, m.in. Anna Bilińska-Bohdanowiczowa^{[potrzebny przypis]}.

Chełmoński po latach pisał o nim, że był dla niego wzorem artysty, który dla sztuki jest w stanie poświęcić wszystko, włącznie z życiem rodzinnym^[4].

Główne dzieła

Ważniejsze prace wydał w litografiach: Widoki Warszawy, Ubiory ludu polskiego. Ilustruje dzieła historyczne, jak: „Hetmani polscy” i inne. Pierwszy wielki obraz historyczny wystawił w Paryżu, (Margrabia Gero i Słowianie, ob. w Muzeum Narodowym w Krakowie), następnie liczne obrazy z historii Polski (Kopernik w Rzymie, wykładający swój system, Zamordowanie Przemysława II). Bardziej oryginalne są jego dekoracje w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa i w sali Zakładu Kredytowego w Warszawie, jak i krajobrazy tatrzańskie.

Gerson zajmował się także architekturą i krytyką sztuki. W swojej sztuce koncentrował się na tematach patriotycznych, sielankowych i pejzażach górskich.

Aktywny działacz parafii ewangelicko-augsburskiej Świętej Trójcy w Warszawie. W latach 1898–1901 Prezes Kolegium Kościelnego.

Pochowany został na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie przy ulicy Młynarskiej (aleja 29, grób 1)^[5]. Jego córką była rzeźbiarka i pisarka Maria Gerson-Dąbrowska pochowana na Powązkach, kw. 39 - 4 - 17^{[potrzebny przypis]}.

Upamiętnienie

Jest patronem ulic m.in. w Warszawie^[6], Lesznie^[7] czy we Wrocławiu^[8]. Jest także patronem Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Warszawie^[9].

Galeria

• 
  Cmentarz w górach (1894), Muzeum Narodowe w Warszawie
• 
  Kazimierz Odnowiciel wracający do Polski (1887), Muzeum Narodowe we Wrocławiu
• 
  Kazimierz Wielki i Żydzi (1874), Muzeum Narodowe w Warszawie
• 
  Kiejstut i Witold więźniami Jagiełły (1873), Muzeum Sztuki w Łodzi
• 
  Królowa Ryksa (1891), Muzeum Mazowieckie w Płocku
• 
  Łokietek pod Ojcowem (1890), Lwowska Galeria Sztuki
• 
  Odpoczynek w szałasie tatrzańskim (1862), Zamek Królewski w Warszawie
• 
  Opłakane apostolstwo (1866), Muzeum Narodowe w Krakowie
• 
  Pożegnanie Jana III z rodziną przed wyprawą wiedeńską (1882), Muzeum Mazowieckie w Płocku
• 
  Przy studni (1870), Muzeum Narodowe w Warszawie
• 
  Zabójstwo Przemysła II w Rogoźnie (1881), Muzeum Narodowe w Warszawie
• 
  Zjawa Barbary Radziwiłłówny (1868), Muzeum Narodowe w Poznaniu
• 
  Zwał skalisty w Dolinie Białej Wody w Tatrach (1892), Muzeum Narodowe w Warszawie
• 
  Zygmunt Stary ze Stańczykiem na Wawelu (1895), Muzeum Narodowe w Warszawie
• 
  Jedna z bajek Stanisława Jachowicza pt. „Pasterz i Wilk” ze zbioru bajek wydanego w 1860 roku w Warszawie ilustrowanych przez Wojciecha Gersona

Potomkowie

Jego córka Maria Gerson-Dąbrowska była pisarką i malarką, żoną powieściopisarza Ignacego Dąbrowskiego. Prawnukiem Gersona był Michał Witwicki, architekt i konserwator zabytków.