Remove ads
Maria Józefa Gerson-Dąbrowska (ur. w 24 sierpnia 1869 w Warszawie[1], zm. 21 stycznia 1942 tamże) – polska malarka, rzeźbiarka, pisarka, historyczka i krytyczka sztuki, publicystka oraz pedagożka[2][3].
.jpg) Maria Gerson-Dąbrowska podczas otwarcia wystawy w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie z okazji 100. rocznicy urodzin Wojciecha Gersona w czerwcu 1931 | |
| Data i miejsce urodzenia |
24 sierpnia 1869 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
21 stycznia 1942 |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
  | |
Wykształcenie
Ukończyła gimnazjum K.Czarneckiej w Warszawie (1887) oraz kurs wychowania przedszkolnego[1]. Kształciła się pod kierunkiem ojca (malarstwo i rysunek), a także Hipolita Marczewskiego i Jana Wojdygi (rzeźba). Następnie w 1895 roku podjęła studia w Paryżu: w zakresie rzeźby u Denysa Puecha oraz malarstwa w Académie Julian u Williama-Adolphe'a Bouguereau i Gabriela Ferriera w latach 1896–1898[2].
Twórczość artystyczna i pedagogiczna
Wystawiała od 1891 roku w salonach warszawskich, takich jak Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych oraz Salonie Krywulta[4][5]. Ponadto, jej prace były pokazywane także w Paryżu, Lwowie i Krakowie. Wykonała m.in. tablicę pamiątkową ustanowioną dla uczczenia Fryderyka Chopina w setną rocznicę urodzin kompozytora (1910), która znajduje się w Parku miejskim im. Adama Mickiewicza w Sanoku przy tzw. Źródełku Chopina na północnym stoku parku[6][7]. Na Wystawie Powszechnej w Paryżu w 1900 roku otrzymała brązowy medal[3]. Większość jej prac jest jednak obecnie zaginionych – są znane tylko z reprodukcji w ówczesnej prasie ilustrowanej lub jedynie z tytułów[2]. Jej twórczość rzeźbiarską Ewa Micke-Broniarek określa w następujący sposób:
prace rzeźbiarskie Gersonówny cechuje dążenie do uchwycenia naturalnego ruchu postaci, w niektórych pobrzmiewa echa secesji: miękki, płynny modelunek, skłonność do dekoracyjnych układów fałd tkaniny lub bujnych kobiecych włosów, wreszcie liryczny, wyciszony nastrój całej kompozycji[3].
Od 1904 roku pracowała w szkole artystycznej A. Conti w Warszawie (dział rzeźby), była także nauczycielką rysunku w warszawskich szkołach średnich[2].
Działalność społeczna
W latach 1888–1914 pracowała w tajnym kole oświaty ludowej[1], zaś w latach 1901–1939 działała w Związku Teatrów Ludowych – publikowała wówczas prace z zakresu sztuki i literatury scenicznej[2]. Członkini Stowarzyszenia Artystek Polskich od momentu jego powstania w 1889 roku[2].
Twórczość literacka, krytyczna i dziennikarska
Autorka cenionych utworów dla dzieci i młodzieży, zwłaszcza utworów dramatycznych, przez nią również inscenizowanych w teatrach szkolnych. Wydała m.in.: Historię prawdziwą o Grzesiu z Sanoka (z powieści J.I. Kraszewskiego) (1899)[8], Obrazki historyczne uscenizowane (1911)[9], Baśń o królowej Róży. Fantazja w 3 odsłonach (1924), Obrazy żywe (1920)[10], Ubiory teatralne (1922), Wielcy artyści. Ich życie i dzieła (1924), Polscy artyści. Ich życie i dzieła (1927), Burek i jego przyjaciele (1908)[11], Nasi przyjaciele (1936).
W latach 1918–1938 współpracowała również z prasą, publikując swoje teksty (z reguły artykuły i drobne utwory literackie) m.in. w „Kobiecie Współczesnej”, „Tygodniku Mód i Powieści”, „Echu Muzycznym” czy „Teatrze Ludowym”[3]. Zamieszczała również utwory w prasie dla dzieci i młodzieży[3].
Remove ads
a.jpg)
Była córką malarza Wojciecha Gersona i Natalii z Frydrychów. Siostra Jadwigi Gerson-Bobińskiej[2][3]. Od 9 czerwca 1903 roku była żoną pisarza i nauczyciela Ignacego Dąbrowskiego (1869–1932)[12][2]. Wykonała jego rzeźbę portretową na pomniku nagrobnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, gdzie także została pochowana (kwatera 39-4-17,18)[13][14].
- Złoty Krzyż Zasługi (9 listopada 1931)[15]
- Medal 3 Maja
Zachowane:
- Medal z okazji 50-lecia śmierci Fryderyka Chopina, 1899, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Portret Juliusza Słowackiego, 1894, popiersie, terakota, Muzeum Narodowe w Warszawie[3]
Znane z reprodukcji lub fotografii w czasopismach lub innych wydawnictwach[16]:
- W ucieczce do Egiptu (lub Ucieczka do Egiptu, gips, TZSP w Warszawie, 1898 i 1907) – praca nagrodzona listem pochwalnym na konkursie TZSP w 1898 oraz honorową wzmianką na wystawie Société des artistes français w tym samym roku[3]
- Portret (pastel przedstawiający kobietę w fotelu, Salon Krywulta, 1899)
- Melancholia (rzeźba, Salon Krywulta – Wystawa Artystek, 1900)
- Epitafium Jana Pankiewicza (kościół popijarski w Warszawie, 1901)
- Madonna (Salon Krywulta - Wystawa Inaugurująca, 1900, pokazana także w TZSP w 1900 oraz 1907)
Prace pokazywane w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie lub Salonie Krywulta i obecnie znane tylko z tytułów[4][5]:
- Biust prof. Siwińskiego (rzeźba, Salon Krywulta, 1892)
- Biust Czesława Makowskiego (płaskorzeźba, Salon Krywulta, 1892)
- Biust Czesława Makowskiego (rzeźba, Salon Krywulta, 1892)
- Głowa mężczyzny (terakota, TZSP w Warszawie, 1892, pracę wylosował Edward Chrzanowski)
- Merkury (Salon Krywulta, 1892)
- Portret chłopca (popiersie, TZSP w Warszawie, 1893),
- Ranny (popiersie, TZSP w Warszawie, 1893),
- Popiersie starca (popiersie, TZSP w Warszawie, 1893),
- Strzelec (popiersie, TZSP w Warszawie, 1893),
- Głowa Etiopki (TZSP w Warszawie, 1893),
- Góralka (TZSP w Warszawie, 1893),
- Baba Jędza (głowa kobiety, terakota, TZSP w Warszawie, 1894)
- Ammeris (głowa kobiety, terakota, TZSP w Warszawie, 1894)
- Uśpiona (gips, TZSP w Warszawie, 1894)
- Prorok (popiersie, terakota, TZSP w Warszawie, 1895)
- Fantazja (głowa kobiety, terakota, TZSP w Warszawie, 1895)
- Głowa kobiety (studium, terakota, TZSP w Warszawie, 1895)
- Pocałunek (terakota, TZSP w Warszawie, 1896)
- Mefistofeles (terakota, TZSP w Warszawie, 1896)
- Popiersie (terakota, TZSP w Warszawie, 1896)
- Projekt na nagrobek (gips, TZSP w Warszawie, 1896)
- Statua kobiety (gips, TZSP w Warszawie, 1896)
- Dziewczyna z kwiatkiem (gips, TZSP w Warszawie, 1896)
- Biust Adama Mickiewicza (TZSP w Warszawie, 1897)
- Portret Siwińskiego (medal, gips, TZSP w Warszawie, 1897)
- Cztery rzeźby pod kloszem (gips, TZSP w Warszawie, 1898)
- Św. Salomea (gips, TZSP w Warszawie, 1898)
- Portret Mickiewicza (gips, TZSP w Warszawie, 1898)
- Studium (gips, TZSP w Warszawie, 1898)
- Królewna (terakota, TZSP w Warszawie, 1899)
- Medale Chopina (Salon Krywulta, 1899)
- Głowa męska (rzeźba, Salon Krywulta),
- Portret Zygmunta Dąbrowskiego (TZSP w Warszawie, 1901)
- Medalion (TZSP w Warszawie, 1901)
- Dzieci (TZSP w Warszawie, 1903)
- Studium (TZSP w Warszawie, 1903)
- Średniowieczna (TZSP w Warszawie, 1904)
- Portret p. M. D. (TZSP w Warszawie, 1904)
- Mieszczka krakowska (TZSP w Warszawie, 1904)
- Portret p. J. K. (TZSP w Warszawie, 1907)
- Portret p. J. D. (TZSP w Warszawie, 1907)
- Studium (TZSP w Warszawie, 1907)
- Pieczątka (TZSP w Warszawie, 1907)
- Popielniczka (TZSP w Warszawie, 1907)
- Marleau [?] (TZSP w Warszawie, 1907)
Remove ads
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads