Transuranowce

Transuranowce – pierwiastki promieniotwórcze położone w układzie okresowym pierwiastków za uranem, tj. o liczbach atomowych większych niż 92^[1]. Należą do nich:

• aktynowce o liczbach atomowych od 93 do 103,
• transaktynowce, o liczbach atomowych powyżej 103.

Charakterystyka i zastosowania

Ciężkie aktynowce są metalami o srebrzystej barwie, aktywnymi chemicznie. Występują głównie na stopniu utlenienia 3. Nie występują one w przyrodzie (oprócz niewielkich ilości neptunu i plutonu), większość z nich została otrzymana na drodze reakcji jądrowych. Niektóre zostały wykryte także w opadzie promieniotwórczym po wybuchu bomby atomowej. Od lat 60. XX wieku uzyskiwane i badane są także cięższe transaktynowce, nazywane też pierwiastkami superciężkimi.

Największe zastosowanie wśród transuranowców ma pluton, używany jako paliwo jądrowe i materiał rozszczepialny w broni jądrowej. Pewne zastosowanie znajduje również ameryk, używany w czujnikach dymu jako źródło cząstek alfa. Większość transuranowców, ze względu na krótki czas połowicznego rozpadu i trudność otrzymania, zapewne nigdy nie znajdzie zastosowania poza badaniami podstawowymi.

Badania

Badania nad produkcją oraz właściwościami fizycznymi i chemicznymi transuranowców prowadzą głównie:

• Lawrence Berkeley National Laboratory przy Uniwersytecie w Berkeley w Kalifornii w Stanach Zjednoczonych,
• Zjednoczony Instytut Badań Jądrowych w Dubnej w Rosji,
• Instytut Badań Ciężkich Jonów w Darmstadt w Hesji w Niemczech.

Lista znanych transuranowców

Liczba atomowa	Nazwa pierwiastka	Symbol pierwiastka	Rok odkrycia	Liczba masowa najbardziej stabilnego izotopu
Transuranowce z grupy aktynowców
93	neptun	Np	1940	237
94	pluton	Pu	1940/41	244
95	ameryk	Am	1944	243
96	kiur	Cm	1944	247
97	berkel	Bk	1949	247
98	kaliforn	Cf	1950	251
99	einstein	Es	1952	252
100	ferm	Fm	1952	257
101	mendelew	Md	1955	258
102	nobel	No	1958	259
Transaktynowce
103	lorens	Lr	1961	262
104	rutherford	Rf	1968	267
105	dubn	Db	1970	268
106	seaborg	Sg	1974	271
107	bohr	Bh	1981	270
108	has	Hs	1984	277
109	meitner	Mt	1982	276
110	darmsztadt	Ds	1994	281
111	roentgen	Rg	1994	280
112	kopernik	Cn	1996	285
113	nihon	Nh	2003	284
114	flerow	Fl	1999	289
115	moskow	Mc	2003	288
116	liwermor	Lv	2000	293
117	tenes	Ts	2009	294
118	oganeson	Og	2002	294

Zobacz też

• Wyspa stabilności

Przypisy

1. Transuranowce, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-30].

Kontrola autorytatywna (pierwiastek chemiczny):

• LCCN: sh85137089
• GND: 4185938-8
• NDL: 00573753
• J9U: 987007546103905171

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3988803
• Britannica: science/transuranium-element
• Catalana: 0147536, 0153081
• DSDE: transuraner