Myszarka

Myszarka^[10] (Apodemus) – rodzaj ssaków z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae).

Myszarka

Apodemus
Kaup, 1829[1]
Okres istnienia: miocen–holocen PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 23.04/0 23.04/0 [2]
Myszarka leśna (Apodemus flavicollis)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	myszowate
Podrodzina	myszy
Plemię	Apodemini
Rodzaj	myszarka
Typ nomenklatoryczny
Mus agrarius Pallas, 1771
Synonimy
Nemomys O. Thomas, 1924[3] Sylvaemus Ognev, 1924[4] Alsomys Dukelski, 1928[5] Silvimus[a]: Ognev & Heptner, 1929[6] Petromys[b] V.E. Martino, 1934[7] Karstomys[c] V.E. Martino, 1939[8] Bihorimys Terzea, 1994[9]
Podrodzaje i gatunki
3 podrodzaje i 46 gatunków (w tym 24 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Europie, Azji i Afryce^[11][12][2].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 65–150 mm, długość ogona 65–146 mm, długość ucha 11–22 mm, długość tylnej stopy 17–28 mm; masa ciała 10–60 g^[12][13].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1829 roku niemiecki paleontolog i przyrodnik Johann Jakob Kaup w książce swojego autorstwa o tytule Zarys historii ewolucji i system naturalny europejskiego świata zwierząt^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) myszarka polna (A. agrarius).

Etymologia

• Apodemus: gr. αποδημος apodēmos ‘być poza domem, za granicą’^[14].
• Nemomys: gr. νεμος nemos ‘pastwisko, polana’, od νεμω nemō ‘jechać na pastwisko’^[15]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[16]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mus sylvaticus Linnaeus, 1758.
• Sylvaemus: łac. sylva „las”^[17]; mus, muris „mysz” od μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[16]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mus sylvaticus Linnaeus, 1758.
• Alsomys: gr. αλσος alsos, αλσεος alseos ‘lasek, gaj’^[18]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[16]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mus sylvaticus major Radde, 1862 (= Micromys specious peninsulae O. Thomas, 1906).
• Petromys: gr. πετρα petra ‘skała’^[19]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[16]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Sylvaemus mystacinus epimelas Nehring, 1902.
• Karstomys: niem. karst „rodzaj ukształtowania terenu, zwykle z wieloma jaskiniami powstałymi w wyniku rozpuszczania wapienia przez podziemne wody”^[8]; gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[16].
• Bihorimys: Bihor, Rumunia; gr. μυς mus, μυος muos „mysz”^[9]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Parapodemus (Bihorimys) betfiensis Terzea, 1994.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^{[20][13][11][10]}:

Podrodzaj	Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa[10]	Podgatunki[12][11][13]	Rozmieszczenie geograficzne[12][11][13]	Podstawowe wymiary[12][13][d]	Status IUCN[21]
Incertae sedis		Apodemus gurkha	O. Thomas, 1924	myszarka himalajska	gatunek monotypowy	endemit Nepalu: rododendronowy i iglasty las górski; zakres wysokości: 2200–3600 m n.p.m.	DC: 8,5–11,6 cm DO: 9,7–13 cm MC: 23–40 g	LC
Incertae sedis		Apodemus argenteus	(Temminck, 1845)	myszarka srebrna	gatunek monotypowy	endemit Japonii: Hokkaido, Honsiu, Sikoku, Kiusiu i pobliskie wyspy; zakres wysokości: 0–2500 m n.p.m.	DC: 6,5–10 cm DO: 7–11 cm MC:10 20– g	LC
Sylvaemus		Apodemus witherbyi	(O. Thomas, 1902)	myszarka stepowa	gatunek monotypowy	południowo-wschodnia Ukraina (na wschód od rzeki Dniepr) i wschodnie Wyspy Egejskie (Grecja) na wschód do północnego Iranu i Turkmenistanu, na południe do Izraela i północno-zachodniej Jordanii; zakres wysokości: do 2800 m n.p.m.	DC: 7,7–11 cm DO: 7,5–11,8 cm MC: 16–34 g	LC
Sylvaemus		Apodemus sylvaticus	(Linnaeus, 1758)	myszarka zaroślowa	gatunek monotypowy	Europa (od Islandii i Półwyspu Iberyjskiego na wschód do południowo-zachodniej europejskiej części Rosji i wschodniej Ukrainy), Maroko, Algieria i Tunezja; zakres wysokości: 0–2000 m n.p.m.	DC: 8–11 cm DO: 7–11,5 cm MC: 14–30 g	LC
Sylvaemus		Apodemus hyrcanicus	Vorontsov, Boyeskorov & Mezhzherin, 1992	myszarka kaukaska	gatunek monotypowy	południowo-wschodni Azerbejdżan i północny Iran wzdłuż wybrzeża Morza Kaspijskiego; zakres wysokości: do 2000 m n.p.m.	DC: 9,5–10,5 cm DO: 9,4–10,7 cm MC: 22–35 g	NT
Sylvaemus		Apodemus ponticus	(Sviridenko, 1936)	myszarka pontyjska	gatunek monotypowy	Kaukaz (południowa europejska część Rosji, Gruzja, Armenia i Azerbejdżan) i północno-zachodni Iran (góry Zagros)	DC: 8,3–10,3 cm DO: 9,7–10,4 cm MC: brak danych	LC
Sylvaemus		Apodemus flavicollis	(Melchior, 1834)	myszarka leśna	gatunek monotypowy	Europa, od Wysp Brytyjskich i północnej Hiszpanii na wschód do gór Ural, na południowy wschód do północnego Izraela i zachodniego Iranu (góry Zagros); zakres wysokości: 0–2500 m n.p.m.	DC: 8,1–13 cm DO: 8,6–13,5 cm MC: 22–56 g	LC
Sylvaemus		Apodemus rusiges	G.S. Miller, 1913	myszarka kaszmirska	gatunek monotypowy	północny Pakistan i przyległe północno-zachodnie Indie; zakres wysokości: 1980–3350 m n.p.m.	DC: 7,7–11,2 cm DO: 7,8–12,2 cm MC: około 37 g	LC
Sylvaemus		Apodemus alpicola	Heinrich, 1952	myszarka alpejska	gatunek monotypowy	Alpy w południowo-wschodniej Francji, Szwajcarii, południowych Niemczech, Liechtensteinie, Austrii i północnych Włoszech; zakres wysokości: 500–2400 m n.p.m.	DC: 7,8–11,4 cm DO: 10–13,4 cm MC: 28–43 g	LC
Sylvaemus		Apodemus uralensis	(Pallas, 1811)	myszarka zielna	gatunek monotypowy	od środkowej i wschodniej Europy na wschód przez Rosję, północną Turcji (Anatolia) i Kaukaz do zachodniej Chińskiej Republiki Ludowej (Sinciang); zakres wysokości: 0–1400 m n.p.m.	DC: 7–10,5 cm DO: 6,5–11 cm MC: 13–28 g	LC
Sylvaemus		Apodemus pallipes	(Barrett-Hamilton, 1900)	myszarka pamirska	gatunek monotypowy	Afganistan, południowy Kirgistan, Tadżykistan, północny Pakistan, skrajnie południowo-zachodnia Chińska Republika Ludowa (Tybet), północno-zachodnie Indie i zachodni Nepal; zakres wysokości: 1460–3970 m n.p.m.	DC: 7,2–11 cm DO: 7–11 cm MC: brak danych	LC
Sylvaemus		Apodemus mystacinus	(Danford & Alston, 1877)	myszarka skalna	gatunek monotypowy	Grecja (Kreta i Wyspy Egejskie), Turcja (Anatolia), zachodnia Gruzja, zachodnia Syria, Liban, północny Izrael, Palestyna, Jordania i północny Irak; zakres wysokości: 0–2700 m n.p.m.	DC: 9,8–13,2 cm DO: 9,8–14,5 cm MC: 25–57 g	LC
Sylvaemus		Apodemus epimelas	(Nehring, 1902)	myszarka bałkańska	gatunek monotypowy	Chorwacja (wyspy Korčula i Mljet), przez Półwysep Bałkański do Wysp Jońskich i Egejskich (Grecja); zakres wysokości: 0–1620 m n.p.m.	DC: 10–15 cm DO: 10,2–14,6 cm MC: 28–56 g	LC
Apodemus		Apodemus speciosus	(Temminck, 1845)	myszarka japońska	gatunek monotypowy	endemit Japonii: Hokkaido, Honsiu, Sikoku, Kiusiu i wiele mniejszych wysp	DC: 8–14 cm DO: 7–13 cm MC: 20–60 g	LC
Apodemus		Apodemus agrarius	(Pallas, 1771)	myszarka polna	gatunek monotypowy	środkowa Europa na wschód do południowo-środkowej Syberii i północno-zachodniej Chińskiej Republiki Ludowej, rozłącznie na Rosyjskim Dalekim Wschodzie i w Mongolii na południe do północnej Mjanmy, południowej Chińskiej Republiki Ludowej, Tajwanu i Japonii (Wyspy Senkaku); zakres wysokości: 0–1750 m n.p.m.	DC: 7,5–12 cm DO: 6,5–11,5 cm MC: 16–38 g	LC
Apodemus		Apodemus chevrieri	(A. Milne-Edwards, 1868)	myszarka chińska	gatunek monotypowy	endemit Chińskiej Republiki Ludowej: południowe Gansu, południowe Shaanxi, Syczuan, Chongqing, zachodnie Hubei, Junnan, Kuejczou i Hunan; zakres wysokości: 300–1800 m n.p.m.	DC: 8,8–11 cm DO: 8,3–10,5 cm MC: brak danych	LC
Apodemus		Apodemus latronum	O. Thomas, 1911	myszarka wielkoucha	gatunek monotypowy	północno-wschodnie Indie, północna Mjanma, Chińska Republika Ludowa (wschodnie Qinghai, wschodni Tybet, Syczuan i północny Junnan); zakres wysokości: 2700–4000 m n.p.m.	DC: 9,2–10,7 cm DO: 10–12 cm MC: brak danych	LC
Apodemus		Apodemus peninsulae	(O. Thomas, 1907)	myszarka koreańska	gatunek monotypowy	południowa Syberia i Rosyjski Daleki Wschód, Mongolia, północno-wschodnia i środkowa Chińska Republika Ludowa, Półwysep Koreański oraz północna Japonia (Hokkaido); zakres wysokości: do 4000 m n.p.m.	DC: 8–11,8 cm DO: 7,5–10,3 cm MC: 19–27 g	LC
Apodemus		Apodemus nigrus	Ge Deyan, Feijó & Yang Qisen, 2019		gatunek monotypowy	endemit Chińskiej Republiki Ludowej: wyżyny rezerwatu przyrody góry Fanjing Shan (Kuejczou) i rezerwatu przyrody góry Jinfo (Chongqing)	DC: 9,2–10,7 cm DO: 9,3–11 cm MC: 20–33 g	NE
Apodemus		Apodemus semotus	O. Thomas, 1908	myszarka tajwańska	gatunek monotypowy	endemit Tajwanu: głównie w terenach górskich; zakres wysokości: 1400–3700 m n.p.m.	DC: 8,2–10 cm DO: 10–11,9 cm MC: 18,5–39 g	LC
Apodemus		Apodemus ilex	O. Thomas, 1922		gatunek monotypowy	południowo-środkowa Chińska Republika Ludowa (wschodni Tybet do Syczuanu i Junnanu), północno-wschodnie Indie oraz północna i północno-środkowa Mjanma	DC: brak danych DO: brak danych MC: brak danych	NE
Apodemus		Apodemus draco	(Barrett-Hamilton, 1900)	myszarka smocza	gatunek monotypowy	endemit Chińskiej Republiki Ludowej: Kuejczou i Chongqing na wschód do Hebei i Fujian; zakres wysokości: do 3820 m n.p.m.	DC: brak danych DO: brak danych MC: brak danych	LC

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  NT  – gatunek bliski zagrożenia;  NE  – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano również szereg gatunków wymarłych^[22]:

• Apodemus agustii Martín-Suárez, 1988^[23] (Hiszpania; pliocen)
• Apodemus alae Nesin, 2011^[24] (Ukraina; miocen)
• Apodemus alsomyoides Schaub, 1938^[25] (Węgry; plejstocen)
• Apodemus argyropuloi Topachevsky, 1977^[26] (Ukraina; plejstocen)
• Apodemus atavus F. Heller, 1936^[27] (Niemcy; pliocen)
• Apodemus barbarae (Van de Weerd, 1976)^[28] (Hiszpania; pliocen)
• Apodemus betfiensis (Terzea, 1994)^[9] (Rumunia; plejstocen)
• Apodemus dominans Kretzoi, 1959^[29] (Węgry; pliocen)
• Apodemus etruscus Engesser, 1989^[30] (Włochy; miocen)
• Apodemus gorafensis Ruiz Bustos, Sesé Benito, Dabrio, Peña & Padial, 1984^[31] (Hiszpania; pliocen)
• Apodemus gudrunae Van de Weerd, 1976^[32] (Hiszpania; miocen)
• Apodemus hariensis (Vasishat, 1985)^[33] (Indie; miocen)
• Apodemus jeanteti Michaux, 1967^[34] (Francja; pliocen)
• Apodemus jordanicus (Haas, 1966)^[35] (Izrael; plejstocen)
• Apodemus lewisi (Newton, 1899)^[36] (Wielka Brytania; plejstocen)
• Apodemus lii Qiu Zhuding & Storch, 2000^[37] (Chińska Republika Ludowa; pliocen)
• Apodemus lugdunensis (Schaub, 1938)^[38] (Francja; pliocen)
• Apodemus maastrichtiensis Van Kolfschoten, 1985^[39] (Holandia; plejstocen)
• Apodemus mannu Thaler, 1974^[40] (Włochy; pliocen)
• Apodemus meini (Martín-Suárez & Freudenthal, 1993)^[41] (Hiszpania; muiocen)
• Apodemus pasquierae (Aguilar & Michaux, 1996)^[42] (Francja; pliocen–plejstocen)
• Apodemus qiui Wu Wenyu & Flynn, 1992^[43] (Chińska Republika Ludowa; pliocen)
• Apodemus whitei Hinton, 1915^[44] (Wielka Brytania; fanerozoik)
• Apodemus zhangwagouensis Wu Wenyu & Flynn, 1992^[45] (Chińska Republika Ludowa; pliocen)

Uwagi

1. Nieuzasadniona poprawka Sylvaemus Ognev & Worobiev, 1923.
2. Młodszy homonim Petromys A. Smith, 1834 (Petromuridae).
3. Nowa nazwa dla Petromys V.E. Martino, 1934.
4. DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała