Moderus Gamma
rodzina tramwajów niskopodłogowych produkowanych przez Modertrans od 2016 Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Moderus Gamma – rodzina jednoprzestrzennych, niskopodłogowych, tramwajów przegubowych produkowanych od 2016 przez przedsiębiorstwo Modertrans Poznań w jego zakładzie produkcyjnym zlokalizowanym w Biskupicach.
 Moderusy Gamma LF 02 AC i 03 AC BD w Poznaniu | |
| Dane ogólne | |
| Kraj produkcji | |
|---|---|
| Producent | |
| Miejsce produkcji | |
| Premiera |
18 listopada 2016 |
| Lata produkcji |
od 2016 |
| Dane techniczne | |
| Liczba członów |
5 lub 3 |
| Długość |
32 010 mm |
| Szerokość |
2400 mm |
| Wysokość |
3650 mm |
| Typ silników | |
| Napięcie zasilania |
600 V |
| Wnętrze | |
| Liczba miejsc siedzących |
63+3 |
| Liczba miejsc ogółem |
244[a] |
| Niskopodłogowość |
100% |
| Wysokość podłogi |
355 mm |
Pierwsza koncepcja tramwaju Gamma została opracowana w 2007, ale niedługo potem projekt został porzucony. Powrócono do niego w 2013, kiedy to Modertrans otrzymał dofinansowanie na realizację swojej koncepcji. Prototyp został ukończony w 2016 i miał premierę 18 listopada w zakładzie producenta. Zostało wyprodukowanych ponad 100 Gamm i są one eksploatowane przez MPK Poznań, MPK Wrocław i MPK–Łódź.
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Geneza
31 stycznia 2005 powstała spółka Modertrans Poznań[2]. W 2006 przedsiębiorstwo dostarczyło pierwszy wysokopodłogowy tramwaj Moderus Alfa będący modernizacją wagonu z rodziny 105N[3], zaś w 2009 pierwszy częściowo niskopodłogowy pojazd Moderus Beta będący modernizacją wozu Düwag N8C[4]. W 2011 zakład wykonał pierwszy częściowo niskopodłogowy tramwaj własnej konstrukcji, również nazwany Moderus Beta[3]. Wówczas w portfolio producenta brakowało jedynie tramwaju całkowicie niskopodłogowego[5].
Wcześniej, bo już w 2007, w przetargu na dostawę dwóch tramwajów dla Bydgoszczy, Modertrans zaoferował całkowicie niskopodłogowy model o nazwie Gamma[6]. Zamówienie zostało ostatecznie udzielone Pesie, która dostarczyła Tramicusy[7]. Mimo to Modertrans kontynuował swój projekt. W 2008 planowano, że prototyp nowego modelu zostanie oddany do użytku na przełomie 2008 i 2009[8]. Tak się jednak nie stało, a do realizacji koncepcji powrócono 5 lat później[9].
Pierwszy prototyp (LF 01 AC)
Produkcja
1 listopada 2013 Modertrans i Wydział Maszyn Roboczych i Transportu Politechniki Poznańskiej rozpoczęły realizację projektu Innowacyjny tramwaj miejski współfinansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju i Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W ramach tego projektu miał powstać tramwaj niskopodłogowy wyposażony w innowacyjne urządzenia i rozwiązania poprawiające komfort podróżowania[10].
W listopadzie 2014 zaprezentowano główne założenia projektu. Planowano wówczas, że testy tramwaju zostaną przeprowadzone na początku 2016[11]. W połowie maja 2015 zaś przedstawiciele Modertransu mówili o planach montażu pojazdu w okresie od wakacji do końca roku oraz o testach, które zostaną prawdopodobnie przeprowadzone w Poznaniu[12]. Od 1 stycznia 2016 projekt był współfinansowany przez NCBiR w ramach programu Demonstrator+[9] i początkowo miał on zostać zrealizowany do 31 marca[10], ale ostatecznie został ukończony 31 października. Całkowity koszt przedsięwzięcia wyniósł przeszło 14,1 mln zł, z czego ponad 5,6 mln zł stanowiło dofinansowanie[9].
18 listopada 2016 w zakładzie produkcyjnym Modertransu w Biskupicach, w obecności przedstawicieli władz Poznania, powiatu poznańskiego i województwa wielkopolskiego, NCBiR, Politechniki Poznańskiej i krajowych przedsiębiorstw komunikacji miejskiej, miała miejsce prezentacja oraz jazda próbna prototypowego tramwaju[13] Moderus Gamma LF 01 AC[1]. Poinformowano wówczas, że trwa procedura homologacyjna wozu oraz zapowiadano, że pojazd w ciągu dwóch-trzech tygodni trafi na nocne testy do Poznania, a następnie zacznie wozić pasażerów[14]. 27 listopada tramwaj zaprezentowano szerszej publiczności na terenie zajezdni Franowo w ramach imprezy Katarzynki 2016[15]. W styczniu 2017 na terenie tej samej zajezdni kontynuowano testy homologacyjne pojazdu[16], a 29 stycznia Gamma wzięła udział w obchodach 20-lecia Poznańskiego Szybkiego Tramwaju. Miała wówczas nadany numer taborowy 500, ale nadal nie była wykorzystywana liniowo[17].
Testy w Poznaniu
Na początku lutego 2017 prototypowa Gamma rozpoczęła jazdy testowe po Poznaniu. Pod koniec tego miesiąca MPK Poznań poinformowało, że w pojeździe, przed rozpoczęciem jazd z pasażerami, musi zostać dostosowana informacja pasażerska i zainstalowany system Poznańskiej Elektronicznej Karty Aglomeracyjnej. Zapowiedziano wówczas, że tramwaj wyjedzie liniowo najprawdopodobniej 1 kwietnia. Ponadto podano, że pojazd był oglądany przez przedstawicieli Olsztyna, a testami tramwaju są zainteresowani przewoźnicy z Wrocławia, Gdańska i konurbacji górnośląskiej[18]. Ostatecznie prototypowa Gamma pod koniec kwietnia powróciła do Poznania na testy bez pasażerów[19]. 15 maja tramwaj zadebiutował w ruchu liniowym na liniach nr 12 i 16[20][21].
Testy w Gdańsku
Od 26 do 29 września 2017 prototypowy egzemplarz Gammy był prezentowany na targach Trako w Gdańsku[22]. 28 września, podczas tychże targów, przedstawiciele Gdańskich Autobusów i Tramwajów zapowiedzieli, że w następnym tygodniu[23] tramwaj rozpocznie dwutygodniowe testy na linii nr 9 z możliwością ich przedłużenia do miesiąca. W nocy z 30 września na 1 października pojazd rozładowano na tory tramwajowe przy urzędzie miejskim[24]. 2 października tramwaj został sprawdzony na wzniesieniach występujących na trasie prowadzącej na Chełm, a dzień później przeszkolono ośmioro motorniczych[25].
W dniach 4–6 października prototypowa Gamma[25], która w Gdańsku otrzymała numer taborowy 4001[26], została skierowana do obsługi 16 półkursów linii nr 9 o płaskim przebiegu[25]. Producentowi tramwaju zależało na sprawdzeniu go również na wzniesieniach, które nie występują w Poznaniu, dlatego zaplanowano, że w kolejnych dniach pojazd zostanie przydzielony do linii nr 2 i 6[27]. 9 października tramwaj rozpoczął obsługę 13 półkursów na linii nr 6[28]. Trzy dni później GAiT poinformowały, że testy pojazdu zostały przedłużone i potrwają do końca miesiąca[29]. 31 października przewoźnik podał, że tramwaj zostanie w Gdańsku również przez cały listopad[30]. 1 listopada prototyp obsłużył 8 półkursów linii nr 6, zaś w dni robocze tamtego miesiąca realizował wcześniej ustalony obieg na tej linii[31]. 1 grudnia GAiT podały, że Gamma będzie testowana w Gdańsku do końca roku i w grudniu będzie kontynuować obsługę linii nr 6[32]. Ostatecznie testy tramwaju w tym mieście zakończono 15 grudnia. Pojazd w trakcie gdańskich prób, trwających dwa i pół miesiąca, pokonał ponad 8400 km[33].
Testy we Wrocławiu
W nocy z 20 na 21 sierpnia 2019 r. do Wrocławia dotarła prototypowa Gamma celem wykonania 4-miesięcznych testów[34]. Początkowo testowany w godzinach nocnych, od 1 września jeździł na regularnych trasach[35]. Testy zakończono pod koniec października[36].
Zamówienia
- kwiecień 2017 – podpisanie umowy na dostawę 50 tramwajów dla Poznania[37],
- 26 lutego 2020 – podpisanie umowy na dostawę 30 tramwajów dla Łodzi[37],
- wrzesień 2020 – podpisanie umowy na dostawę 25 tramwajów dla Wrocławia[37],
- 11 lutego 2022 – podpisanie umowy na dostawę 3 tramwajów dla Woltersdorf[37] (później rozszerzono do 4 sztuk)[38],
- 25 sierpnia 2023 – podpisanie umowy na dostawę 10 tramwajów dla Poznania[39],
- grudzień 2024 – podpisanie umowy na dostawę 4 tramwajów dla Szczecina[40] (później rozszerzono do 12 sztuk)[41].
We wrześniu 2023 Modertrans dostarczył setną Gammę[42] oraz zaprezentował Gammę dla MPK-Łódź podczas targów Trako w Gdańsku[43].
Drugi prototyp (LF 05 AC)
1 czerwca 2021 do zajezdni Franowo w Poznaniu dotarł drugi tramwaj prototypowy[44] – niskopodłogowy tramwaj jednoczłonowy o długości niecałych 15 m, powstały w ramach konkursu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju przy wykorzystaniu środków unijnych[45]. 11 czerwca odbyła się jego uroczysta prezentacja[45]. W czerwcu tramwaj otrzymał również homologację[46].
W marcu 2022 tramwaj był testowany na terenie zajezdni Franowo w Poznaniu[46]. 6 czerwca 2023 prototypowy tramwaje rozpoczął testowe kursowanie bez pasażerów[47], a 18 września z pasażerami na linii nr 99 w Poznaniu[48], a 23 września na linii nr 20[49].
Konstrukcja
Podsumowanie
Perspektywa
Pierwszy prototyp (LF 01 AC)
_(Moderus_Gamma)_(2).jpg)
Prototypowy tramwaj Moderus Gamma LF 01 AC jest pięcioczłonowym tramwajem niskopodłogowym opartym na trzech dwuosiowych[1], sztywnych wózkach[50]. Ma 32,01 m długości, może się poruszać po torach o rozstawie szyn wynoszącym 1435 mm i pokonywać łuki o promieniu 18 m[1].
Do wnętrza pojazdu prowadzi sześć par drzwi[1], w których zastosowano kolorowe ramki świecące na zielono podczas otwierania i na czerwono w trakcie zamykania drzwi[51]. We wnętrzu pojazdu znajdują się 63 miejsca stałe oraz 3 uchylne. Tramwaj może przewozić również 181 osób na miejscach stojących, co daje łącznie 244 miejsca[1][a]. W przestrzeni pasażerskiej zamontowano klimatyzację, interkom[13], system informacji pasażerskiej i interaktywny panel dla pasażerów, system poręczy składający się z dwóch rurek biegnących pod sufitem wzdłuż wagonu i poprzeczek między nimi, 12 ładowarek USB[51] oraz rampy i stanowiska dla osób niepełnosprawnych[14]. Kabinę motorniczego wyposażono w wielofunkcyjne panele dotykowe i nastawnik jazdy zintegrowany z fotelem, w którego podłokietniku umieszczono przyciski sterujące[13]. Do dyspozycji motorniczego jest także lodówka[51]. Całe wnętrze zostało wygłuszone z wykorzystaniem absorberów pochłaniających dźwięki[52]. Podłoga znajduje się na wysokości 355 mm ponad główką szyny[1] i jest płaska również w obszarze wózków dzięki rezygnacji z klasycznych osi. Ponadto zastosowany został układ poziomujący, który utrzymuje stałą wysokość podłogi bez względu na zmianę obciążenia[13].
Gamma jest wyposażona w układ napędowy prądu przemiennego zasilany energią elektryczną o napięciu 600 V pobieraną z sieci napowietrznej za pomocą pantografu połówkowego umieszczonego na środkowym członie[1]. W wagonie zastosowano również superkondensatory, które magazynują energię odzyskaną przy hamowaniu[52].
Wersje seryjne dla Poznania (LF 02 AC i LF 03 AC BD)
Gammy zamówione przez MPK Poznań mają 32 m długości. Do tramwaju jednokierunkowego prowadzi 5 par drzwi dwuskrzydłowych i 2 pary drzwi jednoskrzydłowych, zaś do pojazdu dwukierunkowego 8 dwuskrzydłowych i 4 jednoskrzydłowe[53]. Tramwaj jednokierunkowy wyposażono w 56 miejsc siedzących, a ogółem może pomieścić 240 osób. Pojazd dwukierunkowy zaś ma 48 miejsc siedzących oraz łączną pojemność 233 podróżnych[54]. Ponadto wozy zostały wyposażone w klimatyzację, ładowarki urządzeń mobilnych i rozkładaną platformę[53] oraz w miejsce na wózek dziecięcy, dla osób niepełnosprawnych i na rower. Każdy z tramwajów jest napędzany przez osiem silników z możliwością odzyskiwania energii przy hamowaniu oraz przystosowany do montażu superkondensatorów[55]. Tramwaje są wyposażone m.in. w: przetwornice statyczne w pełnej technologii SiC (węgliku krzemu), falowniki trakcyjne w technologii IGBT oraz system TCMS, produkcji Medcom[56].
Drugi prototyp (LF 05 AC)
Drugi prototyp (Moderus Gamma LF 01 AC) jest jednoczłonowym tramwajem niskopodłogowym. Ma on niecałe 15 m długości i został oparty na wózkach o ok. 15% lżejszych niż standardowo stosowane wyposażonych w silniki trakcyjne asynchroniczne o zmniejszonych gabarytach. Tramwaj został wyposażony w systemu odzysku energii podczas hamowania gromadzący energię pochodzącą z hamowania w superkondensatorach[45].
Wnętrze tramwaju jest klimatyzowane i wyposażone m.in. w dodatkowe tablice informacji pasażerskiej dla osób słabowidzących, głosową informacja pasażerska dla osób niewidomych, rampę dla osób z niepełnosprawnościami i wózków dziecięcych, komunikacja z motorniczym poprzez system interkomów, ładowarki USB, podgrzewane poręcze oraz podświetlane piktogramy na poręczach, wskazujące m.in. miejsca uprzywilejowane[45].
Eksploatacja
Podsumowanie
Perspektywa
| Państwo | Miasto | Przewoźnik | Typ | Liczba sztuk |
Rozpoczęcie eksploatacji |
|
|---|---|---|---|---|---|---|
 Polska |
Poznań | MPK Poznań | LF 01 AC | 1 | 15 maja 2017 | [21][23] |
| LF 02 AC | 30 | grudzień 2018 | [55][57][58][59] | |||
| LF 03 AC BD | 20 | sierpień 2019 | [60][61] | |||
| LF 05 AC | 1 | 18 września 2023 | [48] | |||
| LF 04 AC BD | 1 z 30 | 24 marca 2025 | [62][63][64] | |||
| Wrocław | MPK Wrocław | LF 07 AC | 46 | 6 grudnia 2021 | [65][66][67][68] | |
| Łódź | MPK–Łódź | LF 06 AC | 30 | 1 marca 2023 | [69][70][71] | |
| Szczecin | Tramwaje Szczecińskie | LF 12 AC BD | 0 z 12 | [72] | ||
 Niemcy |
Woltersdorf | Schöneicher-Rüdersdorfer Straßenbahn | LF 10 AC BD | 4 | 25 stycznia 2025 | [73][74] |
| Łączna liczba: | 133 z 174 | |||||
Poznań
- Egzemplarz prototypowy
15 maja 2017 MPK Poznań rozpoczęło liniową eksploatację prototypowej Gammy. Tramwaj obsługiwał tamtego dnia poranne kursy linii nr 12 i 16[21]. Do wrześniowych targów Trako pojazd obsługiwał pasażerów w Poznaniu łącznie przez trzy miesiące. W tym czasie przejechał około 5000 km[25]. 1 maja 2018 roku prototypowy egzemplarz Gammy ponownie wyjechał na ulice Poznania. Pierwszego dnia obsługiwał linię nr 16[75]. W lutym 2022 tramwaj był dzierżawiony przez MPK i kursował po Poznaniu[76]. W kwietniu 2023 kursował na linii nr 1, łączącej Franowo z Junikowem[77].
- Egzemplarze seryjne
.jpg)
W kwietniu 2017 podpisana została umowa na dostawę 30 jedno- i 20 dwukierunkowych tramwajów[37] Pierwszy egzemplarz został zaprezentowany w zakładzie producenta 4 października 2018[78], zaś 8 października został on przetransportowany na teren poznańskiej zajezdni Franowo[79]. Pod koniec listopada 2018 pierwsza seryjna Gamma wyjechała na ulice Poznania[80], a 20 grudnia odbyła pierwszy kurs z pasażerami na linii nr 16[81]. Na początku lutego 2019 na stanie MPK było 7 Gamm, z czego jedna była po odbiorach końcowych, a trzy w trakcie próbnej 14-dniowej eksploatacji z pasażerami[57]. Pod koniec czerwca pierwsza dwukierunkowa Gamma była gotowa[58]. 23 lipca dostarczono ostatnią - 30. Gammę jednokierunkową[59], a 2 dni później odbyła się oficjalna prezentacja pierwszej Gammy dwukierunkowej[82]. 18 grudnia zakończono dostawy dwukierunkowych wagonów[60]. W połowie maja 2023 zaprzestano eksploatacji Gamm na świeżo zmodernizowanej trasie Poznańskiego Szybkiego Tramwaju ze względu na problemy z wężykowaniem[83]. W lipcu 2024 na trasie PST kursowało 5 Gamm którym producent zmodyfikował profile kół w ramach gwarancji[84].
25 sierpnia 2023 podpisana została umowa na dostawę 10 dwukierunkowych tramwajów dla MPK Poznań wraz z prawem opcji na 20 kolejnych Gamm[39]. W połowie lipca 2024 poinformowano o uruchomieniu opcji, tym samym zwiększając zamówienie do 30 pojazdów[62]. Pierwszy egzemplarz z tego zamówienia dostarczono MPK w styczniu 2025[85], a 24 marca odbył pierwszy kurs z pasażerami na linii nr 2[86].
Wrocław
We wrześniu 2020 MPK Wrocław podpisało umowę na dostawę 25 tramwajów wraz z opcją na 21 dodatkowych[87], co do której umowę podpisano w marcu 2021[88]. 17 listopada 2021 dostarczono pierwszy tramwaj[89], 6 grudnia odbył on pierwszy kurs z pasażerami[87], a w styczniu 2022 otrzymał patronkę - Marię Koterbską[90]. W październiku 2022 zakończono dostawy bazowego zamówienia składającego się z 25 pojazdów[91]. Pod koniec grudnia dostarczono drugą Gammę z drugiej części zamówienia[92], a dostawy zakończono w czerwcu 2024[68].
Łódź
.jpg)
W lutym 2020 roku podpisano umowę na dostawę 30 Moderusów Gamma dla Łodzi. 1 grudnia 2022 pierwszy z zamówionych przez Łódź tramwajów dotarł do zajezdni Telefoniczna[93], a 6 grudnia w tej samej zajezdni odbyła się prezentacja dla dziennikarzy[94]. 23 stycznia 2023 do Łodzi dotarł drugi tramwaj[95], a 1 marca dwie pierwsze Gammy zadebiutowały na linii nr 9[70]. W połowie grudnia zakończono dostawy[71]. Dzięki dostawom Moderusów możliwa była kasacja najstarszych tramwajów eksploatowanych przez MPK Łódź, w szczególności Konstali 805Na[96].
19 czerwca 2023 jedna z Gamm wykoleiła się przy skrzyżowaniu ulic Zachodniej i Legionów[97]. Do wypadku nie doprowadziła jednak wada konstrukcyjna pojazdu, lecz źle wykonany tymczasowy rozjazd międzytorowy[98].
Szczecin
W grudniu 2024 podpisana została umowa na dostawę 4 dwukierunkowych tramwajów wraz z prawem opcji na dodatkowe 8 pojazdów[40]. 24 lutego 2025 poinformowano o skorzystaniu z opcji na dodatkowych 8 tramwajów[41].
Wolterdorf
W lutym 2022 roku podpisana została umowa na dostawę trzech tramwajów z opcją na dodatkowy jeden[99]. Tramwaje zostały zamówione aby zastąpić wysłużone wagony typu T57 + B57 eksploatowane na linii tramwajowej nr 87 relacji Wotlersdorf - Berlin Rahnsdorf[100]. Na początku kwietnia 2024 pierwszy egzemplarz dotarł do Wolterdorfu[73]. W połowie października poinformowano, że zamawiający skorzystał z opcji na czwarty tramwaj[38]. 25 stycznia 2025 tramwaje rozpoczęły kursowanie[74].
Nagrody i wyróżnienia
- 2017 – nagroda Top Design Award 2017 w konkursie Top Design 2017 w kategorii Motoryzacja i transport publiczny[101].
- 2017 – nagroda w kategorii Tabor szynowy w konkursie im. Jana Podoskiego zorganizowanym podczas targów Trako[102].
- 2017 – nagroda w konkursie Dobry Wzór 2017 w kategorii Transport i komunikacja[103],
- 2019 – nagroda w kategorii Tabor szynowy w konkursie im. Jana Podoskiego zorganizowanym podczas targów Trako[61].
Inne informacje
Na przełomie 2016 i 2017 tramwaj Moderus Gamma wziął udział w zrealizowanej pod patronatem UNESCO międzynarodowej kampanii Bringing tech&science closer to people, mającej na celu popularyzację najnowszych osiągnięć nauki i technologii[104].
Zobacz też
Uwagi
- Całkowita liczba miejsc (244) to suma stałych miejsc siedzących (63) i miejsc stojących (181). Jest to zatem całkowita liczba miejsc przy założeniu, że pasażerowie stoją również w miejscu niewykorzystanych, złożonych siedzeń uchylnych (3).
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.